حاصل کلام اینکه: دل به دنیا داده ای و رو به آن کرده ای، پا به سوی دنیا برده ای و دست و سرت را نیز به واسطه آن آلوده کرده ای بنابراین از پا تا به سر به دنیا آلوده ای. حالا اگر می خواهی به نماز رو کنی باید وضو بگیری تا این وضو تو را تطهیر کند و بعد از آن در پیشگاه خداوند حاضر شوی و یکپارچه در طهارت باشی^[۱۰].

علامه حسن زاده آملی در کتاب (صراط سلوک) درمورد فواید دائم الوضو بودن می فرمایند:
دیلمی از پیامبر اکرم(ص) نقل می کند که خداوند می فرماید «هرکسی وضویش را از دست بدهد و وضو نگیرد به من جفا کرده است و کسی که وضویش را از دست بدهد و دوباره وضو بگیرد و حداقل دو رکعت نماز نخواند بر من جفا کرده، هرکس وضویش را از دست داد، تجدید وضو کرد و دو رکعت نماز خواند و پس از آن دعا نکرد بر من جفا کرده است و هر کس وضویش را از دست بدهد و پس از آن وضو بگیرد و نماز بخواند دعا کند و از حوائج دنیا و آخرتش چیزی بخواهد و من إجابت نکنم، من به او جفا کرده ام و من خدای جفاکار نیستم».
آری ای برادر! بدان که وضو نور است و تداوم آن، باعث ارتقا به عالم قدس خواهد شد، بدان که این دستور با برکت، نزد بزرگان علم و عمل تجربه شده است، پس ای سالک کوی یار، بر تو لازم است که اولاً همیشه آن را انجام دهی و ثانیاً همت عالی داشته باشی و پس از نماز –از خدای تبارک و تعالی- آنچه را که باقی و جاودانه است بخواهی و از او به جز او را نخواهی و با زبان حال اینگونه مترنم باشی.
ما از تو نداریم به غیر از تو تمنا / حلوا به کسی ده که محبت نچشیده است!
زیرا آن کس که طعم محبت خدای را چشیده است غیر او را هیچ می انگارد، علاوه بر اینکه آنچه از غیر او بخواهد، هر یک مظهر اسمی از اسمای الهی است، پس اگر او زمانی اصل را یعنی (ذات حق را) یافت، همه فروع را به دست آورده است.
چرا زاهد اندر هوای بهشت است / چرا بی خبر از بهشت آفرین است؟
۲-۳-۲حقیقت نورانی وضو از نظر آیت الله صمدی آملی
آیت الله صمدی آملی درباره ی حقیقت نورانی وضو می فرمایند^[۱۱]:
شاخصه ی مرتبه ی طهارت را (وضو) تشکیل می دهد. در یک روایت آمده است که الوضوء نور؛ وضو گرفتن نور است در روایتی دیگر آمده: اگر شخص با وضویی قبل از اینکه وضویش را باطل کند، وضوی دیگری بگیرد او نور بر نور افزوده است که الوضوء علی الوضوء نور علی نور.
در نکته ۷۳۰ هزار و یک نکته حضرت مولای مکرّمم^[۱۲] آمده است:
«شیخ رئیس در فصل دوم مقاله اُولی قانون در حفظ صحّت عین گوید:
و ممّا یجلو العین و یحدّها الغوص فی الماء الصافی و فتح العین فی داخله؛ (یعنی از جمله چیزهایی که جلا می دهد چشم را و حفاظتش می کند فرو رفتن در آب صافی و گشودن چشم در داخل آن است^[۱۳]).
در تفسیر نور الثقلین حدیث ۱۲۷ آن این است: فی کتاب علل الشرایع بإسناد إلی ابن عباس قال: قال رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم):
افتحوا عیونکم عند الوضو لعلّها لا تری نار جهنّم. (یعنی در حین وضو چشمانتان را بگشایید تا بدین طریق چشمانتان از آتش جهنم بر حذر باشد)، جهنّم عین، رمد و عمی و سایر امراض آن است أعاذنا الله و ایّاکم منها».
برای اینکه بحث وضو را دنبال کنیم، نکته ۳۶۵ هزار و یک نکته حضرت مولی روحی فداه را تلاوت می کنیم تا بعد به شرح و بیان آن بپردازیم، در نکته ی مذکور آمده است:
«فی ترک الاطناب فی شرح الشهاب(حدیث۲۹۹): امّتی الغرّ المحجّلون یوم القیامه من آثار الوضوء. گفت پیامبر(ص): امت من روی سپید و دست و پای سپید باشند از اثر دست و روی شستن بدان که ایزد تعالی چون نماز را واجب کرد نخواست که بندگان وی به دنیا آلوده، به خدمت آیند، ایشان را فرمود که وضو کنند و با این چهار عضو مخصوص کرد زیرا که آدم، اول روی به درخت گندم کرد و به پای برفت و به دست از درخت گندم باز کرد و بر سر نهاد و بر حوّا آورد. ایزد عزّ اسمه این چهار عضو گناهکار را بفرمود: شستن به گاه خدمت»
۲-۳-۳نظر شهید ثانی درمورد طهارت
شهید ثانی قدس سرّه می فرماید: در مورد طهارت، انسان باید توجه داشته باشد که چون اعضا ظاهرش در معرض دید دیگران است و از طرفی همیشه با امور پَست دنیوی در تماس هستند انسان موظف است که آنها را بشوید و نظیف نگه دارد.
در کتاب مصباح الشریعه: از امام صادق(ع) روایت شده:
هنگامی که قصد طهارت و وضو کردی چنان به طرف آب حرکت کن که گوئی به طرف رحمت خدا می روی، زیرا خدای تعالی آب را کلید نزدیکی و مناجات خود و راهنمای بساط خدمتش قرار داده و همانطور که رحمتش گناهان بندگان را می شوید جز آب چیز دیگری نجاسات ظاهری را زائل نمی کند.
و بعد چنین ادامه می دهد: خدای تعالی در قرآن می فرماید « هُوَ الَّذی أَرْسَلَ الرِّیاحَ بُشْراً بَیْنَ یَدَیْ رَحْمَتِهِ وَ أَنْزَلْنا مِنَ السَّماءِ ماءً طَهُوراً ؛ او خدایی است که بادها را برای بشارت پیشاپیش رحمت خود فرستاد و از آسمان آب پاک کننده نازل کردیم^[۱۴].»
و همچنین می فرماید: « وَ جَعَلْنا مِنَ الْماءِ کُلَّ شَیْ‏ءٍ حَیٍّ » و زندگی همه موجودات زنده را به آب وابسته نمودیم^[۱۵]، پس همانطور که با آب هر نعمتی را به وجود آورده با فضل و رحمتش قلوب را به اطاعت و بندگیش زندگی بخشیده. پس در صفا و رقت و پاکیزگی و برکت آب بنگر، و بنگر که چگونه با همه چیز ممزوج می شود و در همه چیز وجود دارد، و آن را در اعضایی که خدا دستور داده استعمال کن و واجب و مستحبش را بجا آور که در هر کدام از این امور فوائد بسیار نهفته که اگر به صورت شایسته انجام دهی چشمه های فوایدش به سوی تو جاری خواهد شد.
سپس همانطور که آب به راحتی با همه اشیاء ممزوج می شود با خلق خدا معاشرت کن و با هر چیز همانطور که شایستگی اش را دارد برخورد کن.
و خلاصه آنکه بر اساس فرمایش رسول خدا که فرمودند: (مثل المؤمن الخاصّ کمثل الماء) مثل مومن مثل آب است، مانند آب باش.
پس باید خلوصت با خدا در تمام عبادات مانند خلوص آب به هنگامی که خدا او را از آسمان نازل کرد و آن را طهور یعنی پاک کننده، اشاره است به آیه شریفه (و أنزلنا من السماء ماءً طهورا) نامید، باشی.
و هنگامیکه جوارحت را با آب تطهیر می کنی منظور این است که مانند آب پاک و پاک کننده باش بر همه امور نظارت کن و آنی از اطراف خود غافل مشو که اگر جامعه فاسد شود تو را نیز به فساد خواهد کشید.
«از آنجا که انسان در اجتماع آدمی مسلک بوده و همیشه با دیگران در ارتباط است، لذا همیشه آلودگی های اجتماع دامنگیرش خواهد بود. به عنوان مثال زمانی که فردی یک مال دزدی شده را به شما می فروشد اگرچه شما هم ندانید آن شخص این متاع را از چه راهی تهیه کرده است، با این حال باز اثرات تکوینی آن مال را نمی توان برطرف نمود. حال اگرچه از جنبه فقهی به ما بگویند: چون پولی را که در مقابل آن متاع پرداخت نموده اید مالک بوده اید، پس در برابر آنچه به دست آورده اید نیز مالک هستید، اما تا زمانی که از این متاع استفاده می کنید همچنان اثرات تکوینی آن ادامه خواهد داشت.
مثلا می بینید تا زمانی که آن لباس خریده شده را برتن دارید روحیه ی حاکم قبلی خود را نداشته و حال نماز خواندن و خلوت کردن را ندارید. چه بسا گاهی با یک خوردن و نوشیدن در خانه دیگران یا با یک قدم زدن و رفت و آمد در اجتماع و یا با یک نگاه کردن به چهره ی مردم، آن اثر مطلوب معنوی از بین برود و باز برگرداندن حالی که از دست رفته خیلی مشکل است.
وضو و طهارت تمام اثرات این آلودگی را برطرف می کند و انسان را نورانی می نماید^[۱۶]»
۲-۴فواید بهداشتی وضو
شخص رسول گرامی(ص) همیشه هنگام وضو گرفتن آب در داخل بینی (استنشاق) می نمودند و مکرراً این امر مستحبی را به مسلمین توصیه می کردند. نظافت خشیوم (مجرای تنفس بینی) یکی از مستحبات وضو گرفتن و نماز است.
و همان طور که می دانید میکروب ها با تنفس از راه بینی وارد بدن انسان می شوند و بینی مانند صافی عمل می کند، یعنی پیچ و خمها و موهای داخل بینی و مخاط مرطوب مانع ورود میکروب به داخل بدن می شوند، دکتر تومانیانس در کتاب خود می نویسد:
در غضروفهای بینی گاهی کرمی تولید می شود که سبب سر درد فوق العاده شدیدی می شود و کمیِ بینایی چشم ایجاد می کند، برای دفع این کرم بهترین وسیله شستشوی بینی با آب سرد است^[۱۷].
وضو مصونیت از رشد انگل های قارچی میان انگشتان پاها را ضمانت نموده، همان طور که پوست را از ابتلا به التهاب و چرک و زخم های چرکین منع می نماید و احتمال حدوث سرطان پوست را کاهش می دهد؛ زیرا مواد شیمیایی را قبل از آنکه متراکم شوند و بر سطح پوست جمع شوند از بین می برد، به همین علت این حقیقت ثابت شده ای است، که ابتلا به سرطان پوست در کشورهای اسلامی اندک است.
در آماری که سازمان بهداشت جهانی تنظیم کرده است، شمار سرسام آوری (سیصد میلیون نفر) به بیماری های پیسی آلوده و مبتلا می باشند، و مسلمانان که وضو می گیرند دانسته یا ندانسته از این بیماری ها مصون می باشند، چون وضو موجب مصونیت از این بیماری ها می گردد.
لذا گفته اند که بهره بردن از شیء به معنی علم به تمام جزئیات آن نیست، یعنی ممکن است که شما به قصد ادای عبادت وضو بگیرید، و نتیجه های وضو که به آن واقف و یا از آن بی خبر می باشید نصیب گردد، و حال شما نیز متوجه نیستید، و کافی است که شما به حقانیت امر خداوند اعتراف نموده و اعتقاد داشته باشید که فرمان خداوند خیر مطلق می باشد، و در این هنگام از ثمر این دستور بهره مند می گردید.
هنگامی که انسان در مسیر خداوند قرار می گیرد، در خیر و سعادت و مصونیت و امنیتی است که بهتر از آنها را نمی توان یافت، تمام خیر و رستگاری و نجات و پیشرفت در دست خداوند است، و تمام خردها در اطاعت خداوند می باشد^[۱۸].
۲- ۵ احادیث راجع به وضو
در پایان چند حدیث درباره ی وضو بیان می داریم؛
قال رسول الله (ص):
أکثر مِن الطَّهورِ یَزِدِ الله فی عُمرِکَ، و إنِ استَطَعْتَ أن تکونَ باللَّیلِ و النَّهارِ علی طَهارَهٍ فافعَلْ؛ فإنّکَ تکونُ إذا مُتَّ عَلَی الطَّهارَهِ شَهیدا.
رسول خدا فرمودند: زیاد وضو بگیر، تا خداوند عُمر تو را زیاد گرداند. اگر توانستی شب و روز با طهارت باشی این کار را بکن، زیرا اگر در حال طهارت بمیری، شهید خواهی بود^[۱۹].
امام رضا(ع) می فرماید:
اِنّما اُمِرَ بِالوَضُوء وَ بُدِأ بِهِ لِأَن یَکُونَ العَبْدُ طاهِراً إذا قامَ بَینَ یَدَیِ الجَبّار عندَ مُناجاتِهِ إیّاه مُطیعاً لَه فیما اَمَرَه نَقِیّاً من الإدناس و النَّجاسَه مَعَ ما فیه مِن ذَهاب الکسَل و طَردِ النُّعاسِ و تَزْکِیهِ الْفُؤادِ لِلْقیام بَینَ یَدَیِ الجَبّار.
خداوند واجب فرموده است بندگانش وضو گیرند و نماز را با آن آغاز کنند تا در پیشگاهش پاکیزه و فرمانبردار باشند و از آلودگی ها و نجاسات پیراسته گردند. افزون براین، وضو موجب از میان رفتن کسالت و افسردگی می شود و قلب آدمی را برای باز یافتن در حضور خدای جبّار پاک می سازد^[۲۰].
قال رسول الله(ص):
الوضوء مد و الغسل صاع وَ سَیَأتی قوام یستقلون ذلک فاولئک علی خلافِ سنتی.
برای وضو ده سیر آب و برای غسل، سه کیلو آب کافی است، ولی افرادی در آینده می آیند که این مقدار را کم می شمارند (آب زیادی مصرف خواهند کرد)، که آنها برخلاف راه من می روند^[۲۱].
قال رسول الله(ص):