سبکی را که عنصر المعالی در نگارش قابوس نامه در پیش گرفته سبک(( بینابین)) است یعنی نثری که از همه قید های لفظی و معنوی ازاد باشد . هیچگونه تکلف و پیچیدگی در ان ملاحظه نشود. و بنیان ان در سادگی و صراحت استوار باشد. این ایین نگارش در قرن های چهارم و پنجم هجری ، معمول اکثر نویسندگان ایرانی بوده است. بطور کلی می توان اختصاصات و مشخصات کتاب (( قابوس نامه )) را از لحاظ:
ب-شیوه نگارش
استشهاد به ایات قرانی و احادیث نبوی که در حوای متن به ترجمه آنها و نام سوره ها و شماره ایات اشاره کرده است.
اوردن اخبار و اشعار و عبارات و مثل های عربی در نثر فارسی
اوردن واژه ها و ترکیبات زیبای فارسی به حدی که به فصاحت و شیوایی کلام خدشه ای وارد نیاید.
استعمال جمله های عربی با نشانه جمع فارسی ( جمع بستن دوباره جمع های عربی با نشانه جمع فارسی) که در حواشی به آنها اشاره شده است . مثل اعضا ها ، اعمال ها ، عروق ها ، مفاصل ها
بکار گیری ایدون (در پهلو) به معنی چنین و همچنین و ایدر (در پهلو ) به معنی اینجا.
بکار بردن “الف” در بعضی کلمات فارسی به رسم زبان کهنه دری ، استوده کار، اسفهسالار.
کمتر بکار بردن مصدر های مرخم و بکار گرفتن مصدر های مرکب به صورت کامل ، مثل توان کردن – نباید کردن
اوردن جمع های مونث و مکسر عربی در نثر فارسی ، مثل کاینات ، کرامات ، مبسوطات ، مطبوعات ، طبایع
اوردن کلمات عربی با نشانه جمع فارسی (ا-ن) و (ها) مثل مذکران – وارثان – علامت ها – علت ها
اوردن شعر در میان نثر
نقل حکایات ، داستان ها ، امثال، ضرب المثل ها ، پند ها و اندرز ها در جای جای کتاب که نیاز به ذکر نمونه های آنها نیست.
جمله معترضه به کار نمی برد.
تکرار فعل در چند جمله پی در پی دیده می شود و جمله ها را با تقلیل فعل عطف نکرده است مانند : هیچ گنجی بهتر از هنر نیست… خوی بدی نیست…دانش نیست … شرم نیست.
جمله های قابوس نامه به سبب انکه موضوع کتاب پند و اندرز است. غالبا با فعل امر ساخته شده است.
استعمال مفردات عربی، بیش از دوره قبل با حفظ حدود زبان فارسی از ورود لغات دشوار و متکلف عربی.
بکار نبردن سجع و موازنه
شروع استعمال ایات ، احادیث، اشعار و امثله و استعارات برای اراستن کلام در حد متعارف و خالی از تکلف.

به جای ایات و اخبار به سبک قدیم “آیت ها ” و"خبر ها ” به کار می برد.
اگر نثر دوره قبل را نثر ساده و مرسل بنامیم ؛ می توانیم نثر این دوره را در مقام مقایسه ، نثر مرسل عالی بخوانیم.
تنوع و احتراز تکرار
تاریخ تطور نثر فنی و تأثیر مختصات نثر عربی در نثر فارسی از نیمه دوم قرن پنجم اغاز می شود .
روش ایجاز و مساوات جای خود را به اطناب سپردند.
۴-۱-۴- ترجمه و چاپ قابوس نامه
قابوس نامه چون از اغاز نگارش مورد پسند همگان افتاد ، پس از ظهور فن چاپ بار ها به زبان فارسی ،فرانسوی، انگلیسی، ژاپنی ، عربی ، ترکی برگردانده شده است.نخست ترجمه ترکی است که در سال ۸۲۷ هق. احمد بن الیاس بنابر فرمان سلطان مراد دورم پادشاه دوم عثمانی ترجمه کرده است . ترجمه دیگری ، ترجمه فرانسه که توسط آ- کری مستشرق فرانسوی مترجم معروف کتاب شرایع اسلام صورت گرفته، در پاریس در سال ۱۸۸۶ چاپ کرده اند و این ترجمه از روی چاپ مرحوم رضا قلی خان هدایت است و قابوس نامه تا کنون هفت بار در ایران و هندوستان چاپ شده است . چاپ نخستین ان که به تصحیح مرحوم رضا قلی خان هدایت امیر الشعرا در تهران در سال ۱۲۸۵ ه ق. صورت گرفته است . بقیه چاپ ها از روی چاپ رضا قلی خان هدایت صورت گرفته است . چاپ حاضر قابوس نامه به تصحیح شادروان غلام حسین یوسفی
برخوردار از طبع دقیق ، با روش علمی و بر پایه نسخه ای متعلق به کتابخانه فاتح استانبول است که حدود صدو پنجاه سال پس از تألیف کتاب تحریر شده است .در ایینه شفاف و پاکیزه ی نامه ی ارجمندش از او سیمای مرد پخته و کامل ، مجرب و کار ازموده و سرد و گرم روزگار چشیده ای ، ظاهر می شود، به عنوان اموزگار بزرگ هر چند در کسوت امیری ادیب ،شاعری دردمند، سخنوری توانا ، دانشمندی فرزانه، جامعه شناسی اگاه، سیاستمداری واقع بین، مصلحی دور اندیش، قاضی دادگر، فقیهی متفقه ، طبیبی حاذق، منجی دانا، بازرگانی منصف، کشاورزی پرکار، جوانمردی کریم، عارفی خداجو، جنگ اوری شجاع، سپهسالاری رئوف، پند اموزی صادق، یاوری همدل، دوستی مشفق، پدری مهربان، رندی هوشمند، فرزندش گیلان شاه و همه فرزندان این مرز و بوم علی الدوام درس تقوا، پرهیزگاری،خداشناسی، دین باوری، ادای فرایض و واجبات اسلامی ، احترام خاص و شایسته نسبت به پدر و مادر، اموختن دانش و فرهنگ، چگونگی انتخاب همسر و ایین همسر داری، شیوه تعلیم و تربیت فرزندان هم از دختر یا پسر رعایت حقوق انان، محترم شمردن حق همسایه، فضیلت عدل و دادگری ، ارزش روحیه اعتدال و میانه روی ، پرهیز از اسراف و تبذیر، طریقه بدست اوردن روزی و رزق حلال ، وفای به عهد و امانت داری ، بکار بستن تجربیات پیری و سالخوردگی، رعایت سلامت جسم و بهداشت روحی و روانی ، یاد آوری شده است(۳۸)
۴-۲- زندگی نامه خواجه
نام پدر بزرگوار خواجه، علی بن حسن اسحاق طوسی و نام مادرش زمرد خاتون بوده، خواجه حسن از روستا زادگانی بوده که به وسیله باغبانی و کشاورزی در اطراف شهر طوس روزگار خود را به سر می برد . وی در روز جمعه ماه دی قعده سال ۴۰۸ ه ق. در نوقان طوس ولادت یافت . مادرش به فرموده حضرت زهرا (س) در عالم رویا او را حسن نامید. این همنامی با حضرت حسن (ع) باعث خوشبختی خواجه در دوران زندگی گردید. او دوران کودکی را در طوس گذراند و تعلیم و تربیت کافی پذیرفت. و زبان و ادبیات ، تاریخ ایران، فقه، حدیث، زبان عرب و حکمت احاطه یافت. او از هوش سرشاری برخوردار بود. در سن یازده سالگی قران را حفظ کرد. خواجه از مرتبه ای ساده به این عظمت مقام رسیده بود .و خواجه در مدت حیاتش صفات و سجایای برجسته ای از جمله :
الف - اخلاق و عادات : در تاریخ عالم اسلام هیچ وزیری در سیاست ، دانایی، رأی و تدبیر،عدل، گذشت و بردباری، بخشش، و شهامت و مردانگی به منزلت وی نرسیده
است.
ب – گذشت و چشم پوشی: گذشت وی به حدی بود که در لحظه مرگ از کشتن قاتل خود چشم پوشی کرد. وی از غلامان و خدمتکارانش در انجام وظایف کوتاهی می کردند از تقصیر چشم پوشی می کرد.
ج – عبادت: از نظر ذکر و عبادت ، وی را می توان یک پارسای خداشناس بخوانیم، نماز های پنجگانه همراه با جماعت می خواند. همین که بانگ اذان بلند می شد . از کارهای دنیائی دست می کشید و به ادای دو گانه بدرگاه خدای یگانه می پرداخت ، در سراسر عمر ارزوی خانه خدا در دل داشت.
د – بلند همتی و بزرگواری: وی مردی بسیار فروتن ، مهمان نواز و بلند همت بود. او به خوبی می توانست برای چاره جوئی دستور کشتن حسن صباح را از ملکشاه بگیرد، اما چنین نکرد. حتی جانش را از خطر مرگ نجات داد.و خواجه مسلمانی معتقد ، پیرو ایین جعفری و مذهب شافعی داشت. وی به غایت پاک اعتقاد و مسلمان دل بود و غم اخرت بیش از غم دنیا دات. زیرا مذهب خمیر مایه زندگی و در سرشت انسان به ودیعت سپرده شده است. هر کس دارای روح و مذهبی نباشد انسان نیست. و عقاید، خاصی به صوفی و مشایخ و خانقاه داشت.خواجه در میان تمام وزیران قرن های اول اسلام تنها کسی بود که زندگی او را باید زندگانی روحانی نامید. نام القاب خواجه از این قرار بود: ۱ – وزیر کبیر ۲ – خواجه بزرگ ۳ – تاج الحضرتین ۴ – قوام الدین ۵ – نظام الملک ۶ – اتابک ۷ – رضی امیر المومنین.نظام الملک ، نخستین وزیری است که به او لقب دین داده اند.سلطان آلب ارسلان ،طوس را که یکی از زرخیزترین املاک خراسان بود، به عنوان تیول به خواجه بخشید. او در ابادانی ، خود بسیار زحمت کشید.از تارخ نخستین ازدواج خواجه اطلاع دقیقی در دست نداریم. همین را می دانیم که از همسر اول خود صاحب دو فرزند پسر گردیده است . وی در سال ۴۵۷ ه یکی از شاهزادگان گرجی را به همسری خود در اورد و از او هم فرزندانی داشت . وی از نظر فرزند مردی بسیار خوشبخت بود، بیشتر آنها شغل وزارت و مقامات عالی وره سلجوقیان و خلفای عباسی را عهده دار شدند. نام آنها به ترتیب ذکر می نمایم: ۱ – فخر الملک ۲ – جمال الملک ۳ – ضیاء الملک ۴ – سعد الملک ۵ – شمس الملک ۶ – عماد الملک ۷ – عز الملک ۸ – عبد الرحیم ۹ – ابو البرکات ۱۰ – علی ۱۱ – صفیه خاتون.وی در ۲۹ سال وزارت خود گذشته از مبالغ هفتگی که از درآمد کشور مصرف امور خیریه می رسید، صد هزار دینار از در آمد شخصی را هم بخاطر اسایش عمومی خرج می کرد، او در هر شهری و استانی ، سرا ها ، اسایشگاه ها ، بیمارستان ها ، اموزش گاه ها و مساجد بر پا داشت و در شهر مکه و مدینه میهمانسراهایی از محل موقوفات برای حجاج فراهم داشت . کار بزرگ خواجه احداث مدارس نظامیه بود که مهمترین ذوق علمی او بود. که در سال ۴۵۷ ه.ق . ان را اغاز کرد.روی مهر وزارت خواجه کنده شده بود :الحمدالله علی نعمه.او در زمان سلطان عبد الرشید غزنوی یکی از کارکنان دستگاه دولتی بود، به سمت دبیری ابن شاذان حاکم بلخ گماشته شد. او وقتی که خراسان به تصرف طغرل بیگ در آمد. برای خدمت در دربار جغری بیک به مرو رفت و به شغل دبیری منصوب گشت و لیاقت بسیار از خود نشان داد، جغری بیک او را به پسر خود آلب ارسلان سپرد. هنگامی آلب ارسلان در سال ۴۵۱ هجری قمری به حکومت خراسان رسید، پس از مرگ عمید الملک کندری وزارت خود را به خواجه نظام الملک داد. او همچنان درزمان سلطنت این پادشاه و پسرش ملک شاه به این سمت باقی ماند ، سی سال امورکشور را به دست داشت . بزرگترین و درخشنده ترین پیروزی آلب ارسلان در دوران وزارت خواجه ، جنگ با رومانوس چهارم امپراطور بود.عبارت بودند از امیر معزی، حکیم لامعی ، سمس الدین حداد، معین الدین طغرائی .همان طور که پروردگار عالمیان شریکی در خدائی خود قبول نمی کند، فرمانروایان مطلق نیز نمی خواهند، حکمران دیگری با آنها شریک گردد، بر اساس این فکر ملکاه خواجه را از وزارت بر کنار ساخت ولی هیچ گاه از مهربانی و دلجوئی در حق او خودداری نمی کرد. چنانکه در سال ۴۸۵ ه.ق که ناگزیر از سفر بغداد شد او را همراه خود برد. برای چند روز گردش و شکار در کوهستان ها دستور داد تا بیرون شهر نهاوند خیمه و خرگاه سلطنتی را برافراشتند . روز پنج شنبه دهم ماه رمضان ۴۸۵ ه.ق بود که خواجه پس از خوردن افطار ، نماز مغرب خواند آنگاه سوار تخت روان (هودج) شده او را به حرمسرا بردند ، در راه جوانی دیلمی که لباس درویشی بر تن داشت به طرف تخت روان شتافت و برای تقدیم عرض حالی، خود را به خواجه نزدیک نمود ، همین که نامه را از دست او گرفت ، دیلمی از فرصت استفاده کرد خنجرش را تا دسته در قلب او فرو برد . خبر سوء قصد در اردوگاه پیچید و از هر طرف سرو صدا برخاست، ملکشاه از شنیدن خبر سراسیمه و گریان خود را بر بالین او رسانید و در حالیکه خواجه هنوز هوش و حواس خود را از دست نداده بود رو به سلطان کرد و گفت : بگذاشتم این خدمت دیرینه به فرزند.سپس زبانش بند آمد و جان به جان آفرین تسلیم کرد. نام قاتل او ابوظاهر حارث(ارانی) بود و پس از ارتکاب این جنایت در پشت یکی از چادر ها خود را پنهان ساخت. ولی پس از کمی جستجو به دست غلامان افتاد و همان جا او را کشتند . نظام الملک نخستین شخصیت بزرگ اسلام بود که بدست فرقه باطنیه به هلاکت رسید و پس از او بسیاری از بزرگان دانشمندان و مسلمانان بی گناه با خنجر خون ریز حسن و جانشینانش شهید گردند.به دستور ملکشاه نعش خواجه فوری به اصفهان فرستاده شد و خود او رهسپار بغداد گردید. در اصفهان تجلیل شایانی از جنازه به عمل آمد و در گورستان محله کران به خاک سپرده د و ارامگاه او روزگاران دراز به نام تربت نظام معروف و زیارتگاه خاص و عام بود . خلیفه المقتدی از شنیدن این خبر ناگوار بسیار افسرده خاطر گشت و دستور داد تا مراسم سوگواری برپاکردند و ارکان دولت ،علماء و بزگان و سایر طبقات مردم برای همدردی و عرض تسلیت در مجلس ماتم شرکت جستند. نظام الملک ۲۸ سال و ۷ ماه وزارت کرد و هنگام مرگ ۷۷ سال داشت .
۴-۲-۱- تألیفات نظام الملک
الف – اثر نفیسی که به سبک غزالی از خواجه به یادگار مانده و از بهترین نمونه های نثر فارسی دبیران و نویسندگان قرن پنجم هجری می باشد. سندگویائی از مراتب فضل و کمال خواجه حسن به شمار می رود و ما دو نامه او را به فرزندان خود مؤید الملک و فخر الملک نوشته و آئینه تمام نمای دیانت و اخلاق و روحیات وی است .
ب – آثار قلمی نظام الملک عبارت است از: ۱ - وصایا یا دستورالوزراء که سال
تألیف آن به درستی معلوم نیست ولی از مضامین ان معلوم می شود که ان در سال های اخر وزارت خود نوشته برای فرزندان فخر الملک، این کتاب شامل یک دیباچه و دو فصل می باشد و موضوع ان آداب و آیین و طرز سلوک با مردم .
۲ – سیاست نامه : این کتاب بار اول به همت «شفر» خاور شناس فرانسوی در پاریس به تاریخ ۱۳۱۰ ق چاپ شده بار دیگر در ایران به همت «خلخالی» به تاریخ ۱۳۰۹ ش به چاپ رسید. سیاست نامه شامل :عصاره افکار،عقاید،تجربه ها و سلیقه های نظام الملک در پایان زندگی است نوعی خاطرات سیاسی وزیری بزرگ است که در ان در بیان حوادث حیات خود صرف نظر کرده و بیشتر به راهنمایی و اموختن طریق مملکت داری پرداخته است و در پنجاه فصل در موضاعات متنوع نوشته شده است.
۳ – قانون الملک
۴-۲-۲- انگیزه تالیف سیاست نامه:
درخواست نگارش سیر الملوک ( سیاست نامه) در اآداب کشور داری از سوی ملکشاه بیانگر این حقیقت است که نابسامانی ها ، از همه سوی دربار سلجوقیان را به نگرانی کشانده و نسبت به فرجام امور و آینده سلطنت و خاندان سلجوقی، شاه را بیمناکی افکنده است. حال این رساله تا چه میزان ، می توانسته باید و نباید ها را روشن سازد و کژی ها را به راستی بدل کند و خوشنودی خاطر حاکمان را فراهم آورد.
۴-۲-۳- مشخصات سبک
۱ – کتاب سیاست نامه یا سیر الملوک متن کهن ساده ای است که این کتاب نیز مانند قابوس نامه، به سبب سادگی عبارت مورد تغییر و تحریف واقع گردید. به عقیده مرحوم بهار این کتاب اختلاطی است بین تاریخ بلعمی و تاریخ بیهقی که از حیث روانی و سهولت عبارت و ایجاز شبیه به نثر بلعمی است ولی از حیث لغات ، اصطلاحات تازه ، داشتن کنایات ، استعارات، ارسال المثل و مجسم ساختن مطالب ، بحث درجرئیات و روشنگری اطراف به تاریخ بیهقی شبیه است و از حیث صرف و نحو و جمله بندی کمتر از بیهقی و به نثر بونصر مشکان تحت تاثیر زبان عربی قرار گرفته است . ولی بطور خلاصه مختصات کتاب بدین قرار است : الف – لغات تازه عربی یا مرکب از فارسی و عربی که قبلا موسوم نبوده در این کتاب فراوان دیده می شود مانند بواجب، مشغول دل. ب – ترکیبات تازه از پارسی و تازی مانند ک شغل بروجه راندن ، بر
صحرا افکندن ج – کنایات و استعارات و امثال مانند: طبل زیر گلیم زدن ، در پوست نگنجیدن د - استعمال فعل مضارع منفی بجای نهی مانند : نگویی و نکنی بجای مگویی و مکنی ر – حذف افعال به قرینه : باعهد و وفا بود و مردانه با رأی تدبیر
۲ – تقدیم معدود بر عدد مانند دیناری پانصد
۳ – درصد لغات عربی در سیاست نامه ۱۸% است
۴ – قرار گرفتن فعل میان صفت و موصوف مانند : باتو شغلی دارم فریضه
۵ – با افزودن «ی» وحدت به موصوف و مضاف مانند : دستاری قصب
۶ – خالی بودن نثر از لغات و مفردات زبان عربی

۴-۴)آزمون رگرسیون چند متغیره……………………………………………………………………………………………..۱۱۵
فصل پنجم:نتیجه گیری و پیشنهادات
۵-۱)مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………….۱۱۸
۵-۲)نتایج آمار توصیفی………………………………………………………………………………………………………..۱۱۸
۵-۲-۱)نتایج تحلیل توصیفی مربوط به فرضیه ها…………………………………………………………………………….۱۱۸
۵-۳)نتایج آمار استنباطی………………………………………………………………………………………………………..۱۱۹
۵-۳-۱)نتایج آزمون فرضیه اصلی……………………………………………………………………………………………..۱۱۹
۵-۳-۲)نتایج آزمون فرضیه اول………………………………………………………………………………………………..۱۱۹
۵-۳-۳)نتایج آزمون فرضیه دوم………………………………………………………………………………………………..۱۱۹
۵-۳-۴)نتایج آزمون فرضیه سوم……………………………………………………………………………………………….۱۱۹
۵-۴)پیشنهادات…………………………………………………………………………………………………………………..۱۲۰
۵-۴-۱)پیشنهادات بر اساس یافته ها و فرضیه های تحقیق……………………………………………………………………۱۲۰
۵-۴-۲)پیشنهادات برای محقق آینده…………………………………………………………………………………………….۱۲۱

۵-۵)بررسی همسویی و عدم همسویی نتایج تحقیق و پیشینه تحقیق………………………………………………………….۱۲۱
۵-۶)محدودیت های تحقیق………………………………………………………………………………………………………۱۲۲
منابع و مواخذ
پیوست و ضمائم
عنوان فهرست جداول صفحه
جدول ۲-۱-۱) مدل تعامل دانش نهفته و صریح…………………………………………………………………………………۳۲
جدول ۲-۱-۲)مدل مدیریت دانش با توجه به ساختار کار……………………………………………………………………….۳۵
جدول ۲-۱-۳)مدل مفهومی مرحله ای توسعه مدیریت دانش سازمانی ………………………………………………………..۴۰
جدول ۲-۱-۴)عوامل حیاتی موفقیت مدیریت دانش …………………………………………………………………………….۴۶
جدول ۲-۲-۱)ارزیابی دستگاه ها و کارکنان بر اساس مقایسه نگرش نوین با سنتی…………………………………………..۶۱
جدول ۲-۲-۲)عوامل مثبت ومنفی مدیریت عملکرد…………………………………………………………………………….۶۴
جدول ۲-۲-۳)ارزیابی عملکرد پرستاران براساس روش عامل سنجی ……………………………………………………….۷۴
جدول ۳-۱)جدول تعیین آلفای کرونباخ…………………………………………………………………………………………۱۰۲
جدول۴-۱)جدول توصیف سن…………………………………………………………………………………………………..۱۰۵
جدول ۴-۲)جدول توزیع فراوانی جنسیت………………………………………………………………………………………۱۰۵
جدول ۴-۳)جدول توزیع فراوانی تحصیلات…………………………………………………………………………………..۱۰۶
جدول ۴-۴)جدول توصیفی متغییر کسب دانش…………………………………………………………………………………۱۰۶
جدول ۴-۵) جدول توصیفی متغییر تسهیم دانش……………………………………………………………………………….۱۰۷
جدول۴-۶) جدول توصیفی متغییر بکارگیری دانش…………………………………………………………………………..۱۰۷
جدول ۴-۷) جدول توصیفی متغییر مدیریت دانش……………………………………………………………………………..۱۰۸
جدول۴-۸) جدول توصیفی متغییر عملکرد…………………………………………………………………………………….۱۰۸
جدول۴-۹)آزمون کولموگروف-اسمیرنوف…………………………………………………………………………………….۱۰۹
جدول۴-۱۰)ضریب همبستگی مدیریت دانش و عملکرد کارکنان…………………………………………………………….۱۱۱
جدول۴-۱۱) ضریب همبستگی کسب دانش و عملکرد کارکنان………………………………………………………………۱۱۲
جدول ۴-۱۲) ضریب همبستگی تسهیم دانش و عملکرد کارکنان…………………………………………………………….۱۱۳
جدول ۴-۱۳) ضریب همبستگی بکارگیری دانش و عملکرد کارکنان……………………………………………………….۱۱۴
جدول۴-۱۳)جدول رگرسیون به کارگیری دانش و عملکرد کارکنان………………………………………………………..۱۱۵
عنوان فهرست نمودارها صفحه
نمودار ۱-۱)مدل مفهومی تحقیق…………………………………………………………………………..۶
نمودار ۲-۱-۱)مدل عمومی دانش در سازمان…………………………………………………………….۲۷
نمودار۲-۱-۲)مدل معماری دانش………………………………………………………………………..۲۸
نمودار ۲-۱-۳)مدل بویست روابط داده ، اطلاعات و دانش………………………………………………..۳۰
نمودار ۲-۱-۴)چارچوب مفمومی فرایندهای ایجاد دانش…………………………………………………….۳۱
نمودار۲-۱-۵)مدل شش بعدی مدیریت دانش………………………………………………………………۳۴
نمودار ۲-۱-۶)مدل مبتنی بر فرایندها و فراهم کنندهای مدیریت دانش………………………………………..۳۶
نمودار۲-۱-۷)مدل مبتنی بر فرایندهای دانش……………………………………………………………..۳۸

مکمل یکدیگر

مهارت ­ها

تصادفی و گوناگون

۲-۶-۲- انواع تیم
تیم­ها عبارتند از: تیم حل کننده مسأله، تیم خودگردان و تیم متخصص.
۱) تیم حل کننده مسأله
هر دایره از سازمان هفته­ای چند ساعت گرد هم می­آیند و درباره مسائلی چون بهبود کیفیت، کارایی و محیط­کار صحبت می­ کنند ، ما این تیم­ها را تیم حل­کننده مسأله می­نامیم.
۲) تیم­های خودگردان
تیم­های مستقل که نه­تنها مسائل را حل کنند، بلکه جنبه اجرائی را نیز به عهده گیرند و مسئولیت کامل نتیجه کار را عهده­دار گردند. معمولاً تیم­های خودگردان از ۱۰ تا ۱۵ نفر تشکیل می­گردند و مسئولیت­های سرپرستان پیشین را بر عهده می­گیرند.
۳) تیم­های متخصص ( چندوظیفه­ای )
افراد این تیم متعلق به یک سطح ( در سلسله­مراتب اختیارات سازمانی ) هستند، ولی دارای تخصص­های گوناگونند و برای انجام یک کار تخصصی گرد هم می­آیند. به طور خلاصه، تیم تخصصی ابزار یا وسیله­ای موثر است که افراد متخصص یک سازمان ( حتی متعلق به چند سازمان ) را گرد هم می ­آورد تا اطلاعات رد و بدل نمایند، نظرات جدید ارائه کنند، مسائل را حل نمایند و کارهای طرح­ها یا پروژه­ های پیچیده را هماهنگ نمایند. بدیهی است که تیم­های متخصص تهدیدی برای مدیریت به حساب نمی آیند. آغاز کار این تیم­ها بسیار وقت­گیر است، چون اعضا باید همدیگر را بشناسند و از تخصص و شیوه اندیشه یکدیگر آگاه گردند.

?
شکل ( ۲-۶ ). انواع تیم ( از چپ به راست ): تیم حل­کننده مسأله، تیم خودگردان و تیم متخصص
۲-۶-۳- خلق تیم­هایی با عملکرد عالی
۱) اندازه یا بزرگی تیم کاری
معمولاً بهترین تیم­ها آنهایی هستند که کوچک باشند. اگر تعداد افراد تیم زیاد باشد به زحمت می­توان تیم را منسجم نمود، اگر قرار است تیم اثربخش باشد، مدیر نباید اجازه دهد که تعداد اعضا به بیش از ۱۲ نفر برسد.
۲) توانایی اعضا
یک تیم برای این که به صورتی اثربخش کار کند باید دارای سه مهارت باشد:
۱- به­ کارگیری افراد متخصص فنی.
۲- افرادی که در امر حل مسأله و تصمیم ­گیری دارای مهارت لازم باشند.
۳- در زمینه روابط انسانی دارای مهارت­ های خوبی باشند.
۳) تخصیص نقش و بهبود مهارت ­ها
مدیر باید نقاط ضعف و قوت افراد را شناسایی کند و بر همان اساس جایگاه وی را در تیم تعیین نماید و افراد را در پست­هایی بگمارد که از نظر سلیقه و مهارت شایسته آن کارها هستند.
۴) تعهد به هدف مشترک
تیم­های اثر بخش دارای هدف مشترکی هستند و می­توان بدان وسیله افراد را هدایت نمود به گونه ­ای که آنان در این باره تعهدات لازم را بنمایند.
۵) تعیین هدف­های خاص
تیم موفق می­ کوشد تا هدف مشترک را به صورت هدف­های مشخص، کوچک، قابل­سنجش و واقعی درآورد. هدف­های ویژه به اعضای تیم و کل تیم انرژی می­دهد. وجود هدف­های خاص به تیم کمک می­ کند که همواره بر روی نتایج تأکید و توجه خود را به آن معطوف نماید .
۶) رهبری و ساختار
تیم برای این که در مورد ویژگی­های کار و شیوه­ای که باید امور را هماهنگ کند و مهارت­ های افراد را متناسب با کارها نماید، به رهبر و ساختار نیاز دارد. این کار می ­تواند به وسیله مدیریت یا به وسیله اعضای تیم انجام شود.
۷) نقصان­پذیری تیم و حساب­پس­دهی
تیم­های موفق اعضای خود را وادار می­ کنند که هرکس، مسئولیت تأمین هدف­ها یا رهیافت­های تیم را به عهده بگیرد. در بسیاری از موارد مسئولیت­های فردی و مشترک افراد تعیین می­ شود.
۸) ارزیابی عملکرد و سیستم پاداش
ارزیابی عملکرد فرد، تعییین دستمزد ساعتی، انگیزه­ ها و مشوق­های فردی و از این قبیل اقدامات می ­تواند اعضای تیم را وادار کند که عملکردی عالی ارائه نمایند. بنابراین علاوه بر ارزیابی عملیات و دادن پاداش به کارکنان، مدیریت باید به گونه ­ای کار گروه را مورد ارزیابی قرار دهد.
۹) اعتماد متقابل
اعتماد یک پدیده حساس و شکننده است. برای به­وجودآمدن آن زمان زیادی طول می­کشد ولی به راحتی می­توان آن را از بین برد و دستیابی مجدد به آن کار چندان ساده­ای نیست. بنابراین مدیریت باید دقت زیادی بکند تا اعتماد بین اعضا حفظ گردد.
۲-۷- بهینه­سازی چندهدفه
مسائل بهینه­سازی از نظر تعداد توابع هدف و معیارهای بهینه سازی، به دو دسته تقسیم­پذیر هستند:
مسائل بهینه­سازی تک­هدفه
مسائل بهینه­سازی چندهدفه
امروزه با پیچیده­شدن سیستم­ها و فراهم­شدن قابلیت انتخاب استراتژی­ های مختلف توسط مدیران، مسائل بهینه­سازی چندهدفه از اهمیت بالایی برخوردار هستند. بهینه­سازی چندهدفه، یکی از زمینه ­های بسیار فعال و پرکاربرد تحقیقاتی در میان مباحث بهینه­سازی است. غالبا بهینه­سازی چندهدفه به نام­های بهینه­سازی چندمعیاره^[۳۰] و بهینه­سازی برداری^[۳۱] نیز شناخته می­ شود.
۲-۷-۱- تعریف مسائل بهینه­سازی چندهدفه^[۳۲]
یک مسأله بهینه­سازی چندهدفه را می­توان به صورت زیر بیان کرد:
x را به گونه ­ای بیابید که:

• وودوارد^[۲۷](۱۹۹۸) در پژوهشی به بررسی اثر یک شبیه ساز کامپیوتری بر افزایش مهارت حل مسئله و یادگیری دانش آموزان در واحد بهداشت پرداخت و نشان داد که شبیه سازها نسبت به روش معمول دارای برتری معناداری در آموزش مفاهیم و حقایق اساسی به دانش آموزان هستند، همچنین در مقایسه ی روش آموزش مبتنی بر شبیه ساز و روش معمول بر مهارت حل مسئله، تأثیر گذاری روش مبتنی بر شبیه ساز بیشتر بود.

• چری هولمز^[۲۸]در بین سالهای ۱۹۶۰ تا ۱۹۶۶ پس از یک بررسی گسترده ای از مطالعات انجام شده به روش فراتحلیل نشان داد که اثر شبیه سازی بیشتر از اثر آموزش های متعارف است.

فصل سوم
روش شناسی پژوهش
۳-۱ مقدمه
در این فصل ابتدا روشی که در این پژوهش به کار گرفته شده است توضیح داده میشود. در ادامه فرضیات پژوهش، جامعه آماری پژوهش، حجم نمونه و تعداد آن‌ها مشخص میشود و سپس روش و ابزار جمعآوری داده ها و نیز نحوه تعیین میزان پایایی و روایی آن‌ها و در پایان نیز روش تجزیه و تحلیل داده ها بیان میگردد.
۳-۲ روش پژوهش
این پژوهش به شیوه ی شبه آزمایشی با پیش آزمون – پس آزمون و گروه کنترل اجرا می گردد. از این رو در پژوهش حاضر دو گروه از دانش آموزان در قالب گروه های آزمایش و کنترل به ترتیب تحت تأثیر متغیرهای آموزش مبتنی بر شبیه سازی محیط های تعاملی تجربی و آموزش به روش مرسوم قرار می گیرند. ضمن اینکه در ابتدای آزمایش، از هر دو گروه پیش آزمونی مرتبط با متغیرهای وابسته ی مورد نظر پژوهش به عمل می آید و در انتهای مطالعه نیز پس آزمونی از همان متغیرها صورت می گیرد.

جدول ۱-۳: دیاگرام طرح پژوهش

گروه
پیش آزمون
متغیر مستقل
پس آزمون

آزمایش
T₁
X
T₂

کنترل
T₁
–
T₂

۳-۳ جامعه و نمونه آماری:
جامعه آماری این پژوهش در برگیرنده ی کلیه ی دانش آموزان نوجوان سنین ۱۳ تا ۱۶ سال هستند که جهت آموزش و یادگیری زبان انگلیسی به یکی از آموزشگاه های زبان انگلیسی در سطح شهر کرمانشاه در نیمه اول سال تحصیلی ۹۳-۹۲ مراجعه می کنند. با توجه به متغیر بودن تعداد این فراگیران امکان مشخص نمودن جامعه ی آماری آنان امکان پذیر نیست. به منظور تعیین نمونه نیز از روش نمونه گیری «نمونه های در دسترس» استفاده گردید بدین منظور از بین کلاس‌های موجود در یکی از آموزشگاه های زبان در سطح شهر کرمانشاه ۲ کلاس از بین افراد جامعه ی آماری انتخاب و به شیوه ی تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل قرار داده شدند. تعداد افراد نمونه در هر گروه آزمودنی ۲۲ نفر و در مجموع ۴۴ نفر می باشد.
۳-۴ ابزار سنجش و اندازه گیری متغیرها:
تهیه ابزار گردآوری داده ها در این پژوهش محقق ساخته و با همکاری تعداد ۴ نفر از دبیران با سابقه و دارای مدرک کارشناسی ارشد در رشته ی آموزش زبان صورت گرفت. بدین منظور در ابتدا بعد از تعیین منابع آموزشی مورد نظر برای تدریس با استفاده روش شبیه سازی محیط های تعاملی تجربی و روش مرسوم تدریس، ابزار مورد نیاز برای اندازه گیری چهار متغیر مورد نظر به شرح زیر تهیه می گردد:

۳-۴-۱ گوش دادن:
در این بخش چهار مکالمه برای فراگیران، پخش گردید و از آن‌ها خواسته شد تا به ۲۰ سؤال مطرح شده از متن بر اساس مکالمه (هر مکالمه ۵ سؤال)، پاسخ بگویند.
۳-۴-۲ گفتن:
به منظور سنجش میزان توان فراگیران در مهارت بیان کردن، در یک مکالمه، مدرس بیست جمله را بیان می کند و از آزمودنی می خواهد تا جملات متناسب برای پاسخ به جملات مربی بیان کند.
۳-۴-۳ خواندن:
در این بخش، چهار متن در اختیار دانش آموز قرار می گیرد که در پایان هر متن تعدادی سؤال و در مجموع بیست سؤال از متون مورد نظر و بر اساس مفاهیم موجود در متن طراحی گردیده که از دانش آموز خواسته می شود به سؤالات آخر متن پاسخ بگوید.
۳-۴-۴ نوشتن:
بیست سؤال چهار گزینه ای در اختیار دانش آموز قرار می گیرد که در آن ۱۰ سؤال مربوط به گرامر و ۱۰ سؤال مربوط به ساختار جمله (ایجاد یک جمله با کلمات داده شده) وجود دارد برای هر پاسخ صحیح یک نمره به دانش آموز داده می شود.
۳-۵ تعیین روایی و پایایی ابزار سنجش:
روایی ابزار اندازه گیری متغیرهای مورد مطالعه ی پژوهش در هر چهار بخش توسط مدرسین آموزش زبان انگلیسی در آموزشگاه های زبان انگلیسی سطح شهر تعیین گردیده است. بدین منظور در هر چهار بخش سؤالات و ابزار مورد نظر در اختیار تعداد ۵ نفر از مدرسین دارای مدرک کارشناسی ارشد زبان انگلیسی قرار گرفته و از آن‌ها خواسته شد تا ضمن بررسی ابزارهای مورد نظر موارد اصلاحی خود را برای اعمال در اختیار پژوهشگر قرار دهند. در ادامه بعد از اعمال نکته نظرات اصلاحی مدرسین در ابزار مورد نظر، ابزار اصلاح شده برای بازبینی در اختیار آنان قرار گرفت تا نسبت به تأیید روایی آن نظر بدهند.
برای تأیید پایایی نیز اگر چه روش‌های متفاوتی موجود است در این پژوهش از روش اجرای دو فرم واحد از یک موضوع بدون فاصله زمانی (هومن، ۱۳۹۱، ص ۶۳) استفاده گردید. بدین ترتیب که ابزار اندازه گیری متغیرها در یک فاصله ی زمانی یک روزه (به منظور جلوگیری از تأثیر خستگی) بر روی تعداد ۲۰ نفر از دانش آموزان جامعه ی آماری اجرا و داده های حاصل در دو ستون تحت عنوان «تست» و «ری تست» ثبت و نسبت به تعیین ضریب همبستگی بین داده های دو ستون بر اساس ضریب همبستگی پیرسون برای هر یک از ابزار به شرح زیر اقدام و گزارش گردید.
گوش دادن (۹۲/۰)، بیان کردن (۸۸/۰)، خواندن (۷۹/۰)، نوشتن (۹۱/۰).
۳-۶ متغیرهای پژوهش:
متغیرهای پژوهش را در سه بخش متغیرهای مستقل، وابسته و کنترل می توان در دیاگرام زیر مشاهده نمود.
۳-۷ روش تجزیه و تحلیل داده‌ها:
برای تجزیه و تحلیل با توجه به ماهیت داده‌ها و نیز اهداف و فرضیات پژوهش، از آمار توصیفی (میانگین و انحراف معیار) و برای تعیین میزان همگنی یا غیر همگنی گروه ها در متغیرهای مورد مطالعه در پیش آزمون از آزمون آمار استنباطی (تحلیل واریانس چند متغیره^[۲۹] و با استناد به نتایج آزمون های اثر پیلاپی، لامبدای ویلکز، اثر هتلینگ و آزمون بزرگترین ریشه روی) و در بخش مقایسه و تحلیل پس آزمون ها، آزمون «تحلیل کوواریانس با کنترل اثر پیش آزمون» استفاده می گردد.
تحلیل کوواریانس نیز نوع دیگری از تحلیل واریانس است که به پژوهشگر امکان می‌دهد تا متغیرهایی را که با متغیر وابسته همبستگی دارند قبل از مقایسه میانگین‌ها کنترل یا اثر آن‌ها را اصلاح کند. این متغیرها را همپراش^[۳۰] متغیر وابسته می‌نامند (هویت و کرامر، ۱۳۸۹، ص ۳۴۳).
فصل چهارم

در سطح سؤال (item level)

تابع هدف در تست انطباقی متفاوت از تست‌های ثابت است، ولی بقیه قیود آن مانند تست ثابت می‌باشد. بنابراین، این واقعیت نشان می‌دهد که یک تست انطباقی می‌تواند همانند یک تست ثابت، شامل هر نوع ویژگی باشد. تفاوت دیگری که تست انطباقی از ثابت در این نوع مدل یابی دارد، پویایی آن است، که در تابع هدف و قیدی که در سطح خرده آزمون قرار داده شده، خود را نشان می‌دهد. برآورد جدید تابع هدف، انتخاب سؤالات انطباقی را با توجه به برآورد موقتی توانایی، امکان‌پذیر می‌کند. با انجام این نوع مدل یابی، آزمون ویژگی‌های مطلوب خود را برای برآورد  ارائه می‌کند (وندرلیندن، b 2005).

محدودیت‌های رویکرد برنامه‌نویسی ریاضی در طراحی خزانه‌ی سؤال بهینه
طراحی خزانه‌ی سؤال با روش برنامه‌نویسی ریاضی به روش تست سایه در انتخاب سؤال وابسته است و به دانش نرم‌افزار بهینه‌سازی ویژه‌ای نیاز دارد. بسته به روشی که صفات سؤال تقسیم‌بندی می‌شوند، فضای طراحی می‌تواند بسیار بزرگ شود و فرایند شبیه‌سازی از لحاظ محاسباتی دشوار شود. یک محدودیت بالقوه‌ این رویکرد آن است که به نرم افزارهای جبر خطی از قبیل CPLEX و LINDO برای به‌دست آوردن راه‌حل بهینه نیاز دارد، که کاربرد این روش را کمی دشوار می‌کند و ممکن است، کدها و معادلات آن برای اکثریت کاربران دردسترس نباشد، که در این صورت اگر برنامه نیاز به اصلاح و یا تغییر داشته باشد، کنترلی بر آن نداشته باشند و چه بسا این احتمال وجود دارد که همیشه راه‌حل قابل اجرا و عملی^[۱۶۳] دردسترس نباشد (چانگ^[۱۶۴]، ۲۰۰۷؛ روبین^[۱۶۵] و همکارانش، ۲۰۰۵). همچنین در این رویکرد فرض بر این است که، سؤالات از قبل در خزانه موجود هستند و از روی آنها یک خزانه کوچک‌تر سرهم می‌شود (گو و ریکیسی، ۲۰۰۷). در این رویکرد از ویژگی‌های یک خزانه‌ی سؤال موجود به عنوان نقطه شروع استفاده می‌شود (ریکیسی، ۲۰۱۰).
مدل یابی روش انتخاب سؤال مدل انحرافات وزن‌دار^[۱۶۶] (WDM)
از آنجا که اجرای روش تست سایه (STA)، در مقیاس بزرگ، به مسئله‌ای بسیار بزرگ تبدیل می‌شود که حلّ مسائل سرهم کردن تست را با مشکل روبرو می‌کند، از روش برنامه‌نویسی خطی (WDM) به عنوان جایگزین استفاده می‌شود. این روش برای سرهم کردن تست‌های چندگانه و تست‌های سنجش انطباقی به روش مؤثرتری عمل می‌کند. در این روش، ابتدا پیش‌بینی جستجوی راه حلّ برای تست کامل صورت می‌گیرد و همزمان هم قابل حلّ بودن و هم بهینه بودن تست را در نظر می‌گیرد. این روش جزء روش‌های شهودی^[۱۶۷] حلّ مسائل سرهم کردن تست می‌باشد (وندرلیندن، ۲۰۰۵). این روش در اصل توسط استوکینگ و سوانسون، ۱۹۹۳ به دلیل علاقه و نگرانی آنها در مورد کیفیت ضعیف خزانه‌های سؤال در سرهم کردن تست‌های متوالی در مقیاس بزرگ ایجاد شد. روش WDM به صراحت ویژگی‎های آماری و غیر آماری سؤال را با تعادل مطلوبی بین ویژگی‌های اندازه‌گیری و ساختاری در نظر می‌گیرد. این ویژگی‌ها به‌وسیله‌ی وزن‌هایی که توسط طراحان تست انتخاب می‌شود، در مدل وارد می‌شود. این روش برخلاف روش تست سایه، ویژگی‌های محتوایی را به عنوان اهداف به جای قیود فرمول‌بندی می‌کند. انحراف از اهداف محتوایی وزن داده می‌شود و در تابع هدف به همراه فاصله‌ی آگاهی سؤال از مقدار هدف^[۱۶۸] قرار می‌گیرد (استوکینگ، سوانسون و پیرمن^[۱۶۹] ، ۱۹۹۳). البته این ابزاری بوده است که در بسیاری از روش‌های برنامه‌نویسی ریاضی استفاده ‌شده است و مدل‌های غیرقابل حلّ را قابل اجرا می‌کرده است (بروک، کندریک و مروس^[۱۷۰]، ۱۹۹۸). در CAT، رویکرد WDM سؤالاتی را انتخاب می‌کند که به‌طور متوالی کوچکترین مجموع انحرافات وزن‌دار را دارد.
انتخاب یک سؤال از سه گام تشکیل شده است:
درصورتی‌که سؤالی که قبلاً در تست نبوده به تست اضافه شود، انحراف برای هر یک از قیود محاسبه می‌شود.
انحرافات وزن‌دار در میان همه‌ی قیود جمع می‌شود.
در پایان، سؤالی با کوچکترین مجموع وزن‌دار انحرافات انتخاب می‌شود (استوکینگ و سوانسون، ۱۹۹۳).
در این روش مدل یابی، سؤالات به صورت  نشان داده می‌شود،  متغیر تصمیم‌گیری را نشان می‌دهد. اگر سؤال در تست وارد شود،  و اگر سؤال از تست خارج شود  . در این مدل  صفات تست همراه قیود غیر روان‌سنجی را نشان می‌دهد. حدود پایین و بالای تعداد سؤالاتی که در آزمون دارای چنین ویژگی‌هایی هستند را به ترتیب با  و  نشان می‌دهد، البته ممکن است گاهی با یکدیگر برابر باشد. همچنین، اگر سؤال  دارای ویژگی  باشد،  . و اگر سؤال  دارای ویژگی  نباشد،  .  تعداد سؤالات در خزانه را نشان می‌دهد،  وزن اختصاص داده شده به هر قید را نشان می‌دهد،  و  به ترتیب کسری حد پایین و مازاد حد بالا را نشان می‌دهند.  و  ، به ترتیب، اضافی حد پایین و کسری حد بالا را نشان می‌دهد.  انحراف از آگاهی هدف را برای یک آزمودنی نشان می‌دهد (استوکینگ، سوانسون و پیرمن ، ۱۹۹۳).
بنابراین، مدل به صورت معادله‌ی (۲-۱۵) نوشته می‌شود (سوانسون و استوکینگ، ۱۹۹۳):
(۲-۱۵)

در ارتباط با قیود ممکن در سطوح زیر می‌باشد:

و

بنابراین، مشاهده شد که روش WDM با بهره گرفتن از الگوریتم‌های برنامه‌نویسی خطی اعداد صحیح استاندارد حلّ می‌شود. این روش تا حدودی مشکلات روش تست سایه را حلّ می‌کند ولی همانند دیگر روش‌های برنامه‌نویسی خطی دارای مشکلات کد نویسی می‌باشد.
رویکرد دوم: رویکرد اکتشافی
ریکسی (۲۰۰۳، ۲۰۰۴)، به منظور طراحی خزانه‌ی سؤال بهینه رویکرد اندکی متفاوت را مطالعه کرد، و استفاده از برنامه‌ریزی اعداد صحیح را کنار گذاشت. همچنین، در مطالعات گوناگون در مورد طراحی خزانه‌های سؤال بهینه برای CAT استفاده شده است (ریکیسی، ۲۰۰۳، ۲۰۰۴، ۲۰۰۵؛ ریکیسی و هی؛ ۲۰۰۴، ۲۰۰۹) و گو (۲۰۰۷). در این رویکرد فرض نمی‌شود که سؤالات از قبل وجود دارد. درعوض، در این رویکرد سؤالات برحسب پارامترهای IRT شبیه‌سازی می‌شود تا با برآوردهای اخیر توانایی مطابقت داشته باشد و میزان آگاهی به ‌اندازه کافی بهینه‌ای را ایجاد کند. در روش ریکیسی (۲۰۰۳) ابتدا، خزانه‌ی سؤال هدف را بر اساس صفات غیر آماری از قبیل محتوا به خزانه‌های کوچکتری تقسیم‌بندی می‌شوند. سپس فرایند CAT شبیه‌سازی می‌شود، به‌طوری‌که خزانه‌های سؤال کوچکتر به‌طور همزمان ساخته‌شوند. شبیه‌سازی با یک آزمودنی که به‌طور تصادفی از توزیع مورد انتظار استخراج می‌شود، آغاز می‌شود، تا CAT ایجاد شود. هر سؤال شبیه‌سازی می‌شود تا سؤال بهینه‌ای براساس برآورد توانایی اخیر آزمودنی ایجاد شود. فرایند مشابهی برای آزمودنی بعدی نیز تکرار می‌شود. به همین ترتیب سؤالات برای نمونه‌ی بزرگی از آزمودنی‌ها شبیه‌سازی می‌شود و به خزانه‌ی سؤال اضافه می‌شود، و به همین صورت خزانه‌ی سؤال بهینه ساخته می‌شود. در این روش برای تصمیم گیری در مورد اینکه چند مرتبه یک سؤال می‌تواند دوباره استفاده شود، این قابلیت وجود دارد که قواعد کنترل مواجهه در شبیه‌سازی وارد شود. این روش به‌طور موفقیت‌آمیزی با نرم‌افزار‌های برنامه‌نویسی قابل انجام است (گو و ریکیسی، ۲۰۰۷).
روش شبیه‌سازی خزانه‌ی سؤال در رویکرد اکتشافی (ریکیسی)
مفاهیم پایه
همان‌طور که قبلاً بیان شد، خزانه‌ی سؤال لیستی از پارامترهای سؤال برای هر یک از سؤالات خزانه توصیف می‌کند. براین اساس، ایده‌ی اصلی روش ریکیسی، تعیین پارامترهای سؤال براساس آزمودنی‌هایی است که به طور تصادفی از توزیع مورد انتظار آزمودنی‌ها نمونه‌گیری شدند. در این روش CAT های شبیه‌سازی شده‌ای برای آزمودنی‌ها اجرا می‌شوند، در این روش فرض بر این است که هر سؤالی که برای آزمودنی اجرا می‌شود با برآورد موقتی توانایی بهترین برازش را دارد. پس از اینکه از تعداد مشخصی از آزمودنی‌ها آزمون گرفته شد، اجتماع سؤالات ساختگی، خزانه‌ی سؤال بهینه برای برنامه‌ی CAT می‌باشد (ریکیسی، ۲۰۰۳).
از لحاظ نظری، برآورد هر  منحصربه‌فرد می‌باشد، و سؤالاتی که به‌طور بهینه‌ای برای برآورد مناسب هستند، پارامترهای سؤال منحصربه‌فردی دارند. فرایند شبیه‌سازی که در بالا توصیف شد، تعداد زیادی سؤال در خزانه به تعداد کل سؤالاتی که برای آزمودنی‌ها اجرا می‌شود، ایجاد می‌کند یعنی، طول آزمون ضرب در تعداد آزمودنی‌ها. با این‌وجود، در عمل، عملکرد سؤالات با سؤالات دیگری که پارامترهایی با مقادیر کمی متفاوت دارند، بسیار مشابه است. این سؤالات در خزانه اضافی هستند، زیرا یکی از آنها می‌تواند برای برآورد سطح توانایی آزمودنی با کاهش بسیار کمی در دقت اندازه‌گیری، استفاده شود (گو و ریکیسی، ۲۰۰۷).
به همین منظور در این رویکرد مفهوم “bin” ، به‌منظور محاسبه‌ی فراوانی سؤالاتی با پارامترهای مشابه مطرح شد. یک “bin”، یک مخزن سؤال است، که حدود آن براساس صفات کمّی یا عددی سؤالات مشخص می‌شود، و تعداد سؤالاتی که درون یک “bin” هستند، صفات مشابهی دارند و می‌توانند به جای یکدیگر استفاده شوند. اگر سؤالات بر اساس مدل تک پارامتری لوجستیک (۱PLM) مدرج شوند، در انتخاب سؤالات تنها پارامتر دشواری (پارامتر b) اثر دارد. به عبارت دیگر، “bin” ها به صورت دامنه‌هایی روی مقیاس  ، تعریف می‌شود. برای مثال، دو “bin” متوالی با پهنای ۲/۰ روی مقیاس  به صورت روبرو؛ (۲/۰: ۰) و (۴/۰: ۲/۰) نوشته‌ می‌شود. سؤالاتی با پارامترهای b برابر با ۱۱/۰ و ۱۳/۰ در انتخاب سؤال در برنامه‌ی CAT می‌توانند به جای یکدیگر انتخاب شوند، زیرا آنها به  متعلق می‌باشند. بنابراین، الگوی طرح خزانه‌ی سؤال به لیستی از “bin” هایی با سؤالاتی با ویژگی‌های مشابه، تبدیل می‌شود(هی و ریکیسی، ۲۰۱۰؛ گو و ریکیسی، ۲۰۰۷).
پهنای “bin” هایی که یک خزانه‌ی سؤال را تعریف می‌کنند، باید به‌اندازه‌ی کافی کوچک باشند، تا جایی که همه‌ی سؤالات به یک اندازه برای برآورد سطح توانایی آزمودنی مناسب باشند. حال اگر پهنای “bin” خیلی بزرگ باشد، سؤالاتی که در یک “bin” قرار می‌گیرند، ممکن است از میزان متفاوتی سودمندی در برآورد سطح توانایی برخوردار باشند. دیدگاهی که برای تعیین پهنای “bin” در این روش وجود دارد، عبارت است از، تعیین دامنه‌ای روی مقیاس  برای سؤالی که تابع آگاهی‌اش بیشینه است و دامنه‌ی اطراف نقطه بیشینه خیلی پایین نباشد. “خیلی پایین نبودن^[۱۷۱]” اغلب به‌طور اختیاری به‌عنوان %۹۸ بیشینگی تعریف می‌شود. به‌طور یقین، در این استدلال مقدار %۹۶ یا %۹۷ هم می‌تواند مناسب باشد( ریکیسی، ۲۰۰۷؛ گو و ریکیسی، ۲۰۰۷).
محصول نهایی طراحی خزانه‌ی سؤال بهینه، آرایه‌ای از اعداد صحیح  می‌باشد، که نشان می‌دهد چه تعداد سؤال در هر “bin” برای سرهم کردن همه‌ی آزمون‌ها در برنامه‌ی CAT مورد نیاز است. اگر کنترل مواجهه در شبیه‌سازی به‌کار نرود، اعداد صحیح بین صفر و طول آزمون L محدود می‌شود، زیرا، سؤالات در هر “bin” دوباره می‌توانند استفاده‌شوند و یک آزمون به بیشتر از L سؤال در هر “bin” نیاز ندارد. امّا زمانی‌که کنترل مواجهه‌ سؤال در شبیه سازی به‌کار می‌رود، تعدادی از “bin” ها ممکن است شامل سؤالات بیشتری باشند، تا آنجاکه، نرخ‌های مواجهه‌ توزیع شده سؤالات در “bin” هایی که مواجهه‌ زیادی داشتند، از نرخ مواجهه‌ هدف کمتر باشد(گو و ریکیسی، ۲۰۰۷).
کاربرد روش ریکیسی برای مدل تک پارامتری لوجستیک ۱PLM
زمانی‌که سؤالات با مدل تک پارامتری مدرج می‌شود، تنها عامل روان‌سنجی که تعیین می‌کند یک سؤال بیشترین آگاهی در برآورد  ایجاد می‌کند، پارامتر دشواری سؤال است. بنابراین زمانی‌که خزانه‌های سؤال بهینه‌ی طراحی ‌شده با مدل تک پارامتری مدرج می‌شود، روش ریکیسی (۲۰۰۳)، روی تطابق پارامترهای b سؤال و برآوردهای موقتی  تمرکز دارد. در این مدل روش ریکیسی شامل چهار گام می‌باشد:
درک دقیق و روشن از ویژگی‌های برنامه‌ی CAT، زیرا، طراحی خزانه‌ی سؤال باید شیوه‌ی آزمون را به‌دقیق‌ترین حالت ممکن طراحی کند.
تعیین صفات طبقه‌ای مورد نیاز برای سؤالات، از قبیل حوزه‌های محتوایی و تقسیم‌بندی خزانه‌ی سؤال به خزانه‌ی کوچکتر بر اساس این صفات. اگر آزمون بیش از یک صفت طبقه‌ای داشته ‌باشد، هر صفت جداگانه، یک بخش از خزانه‌ی سؤال را گزارش می‌کند. البته این گام شیوه‌ی شبیه‌سازی را با تعیین صفات کمّی از قبیل ویژگی‌های روان‌سنجی سؤال بهینه، آسان می‌کند.
اجرای شبیه‌سازی CAT روی آزمودنی‌هایی که به‌طور‌تصادفی از توزیع توانایی مورد انتظار نمونه‌گیری شدند. اگر توزیع توانایی‌ها از توزیع نرمال استاندارد پیروی کند، سطح اولیه‌ی توانایی در مقیاس  برای آزمودنی‌ها برابر با صفر می‌باشد. سؤال اول برای همه‌ی آزمودنی‌ها یکسان است. این سؤال، سؤالی با بیشینه‌ی آگاهی در  برابر با صفر می‌باشد. سؤال بهینه‌ی بعدی به پاسخ آزمودنی‌ به سؤال اول و برآورد  او بستگی دارد. سؤالات بعدی طوری انتخاب می‌شوند تا بیشینه‌ی آگاهی در جدیدترین برآورد  داشته‌باشند. اگر سؤالات با مدل یک پارامتری مدرج شوند، سؤال بهینه سؤالی است که مقدار b مساوی با برآورد اخیر  داشته‌باشد. همچنان‌که سؤالات آزمون انتخاب می‌شوند و اجرا می‌شوند، به همین منوال به “bin” هایی که مساوی با مقادیر b شان است، اضافه می‌شوند.
سؤالات اضافه‌شده به “bin” ها، توزیع سؤالات را برای یک آزمودنی نشان می‌دهند. برای ساخت خزانه‌ی سؤال برای کل آزمون، اجتماع توزیع‌ها برای نمونه‌ای از آزمودنی‌ها محاسبه می‌شود. نتایج عملیات اجتماع، خزانه‌ی سؤال برای این طرح CAT و نمونه‌ی مشخصی از آزمودنی‌ها، می‌باشد.
این روش برای خزانه‌هایی که با مدل تک پارامتری مدرج می‌شود و زمانی‌که پارامتر دشواری سؤال تنها عامل تعیین میزان آگاهی یک سؤال می‌باشد، به‌خوبی کار می‌کند. در این مورد، سؤالاتی که مقدار b آنها برابر با برآورد اخیر  است، همیشه بیشینه آگاهی در برآورد  ایجاد می‌کنند. بنابراین، این سؤالات همیشه در مقایسه با سؤالاتی که پارامترهای b متفاوتی با  دارند، سؤالات بهینه‌ای در برآورد  محسوب می‌شوند. زمانی‌که سؤالات با مدل دو و سه پارامتری مدرج می‌شوند، میزان آگاهی سؤالات، حتی زمانی‌که پارامترهای b برابری دارند، متفاوت است، زیرا، پارامترهای a و c متفاوتی دارند (گو و ریکیسی، ۲۰۰۷).
کاربرد روش ریکیسی برای مدل سه پارامتری لوجستیک ۳PLM
در مدل سه پارامتری، آگاهی سؤال با ترکیب سه پارامتر تعیین می‌شود: پارامتر ضریب تشخیص a ، پارامتر دشواری سؤال b و پارامتر عامل حدس c. با فرض اینکه، پارامتر b به سطح  نزدیک شود، و پارمتر a خیلی بزرگ باشد، یک سؤال مقدار بی نهایتی آگاهی در هر سطح  می‌تواند ایجاد کند. اگرچه، غیر ممکن است که سؤالاتی با پارامترهای a بسیار بزرگ داشته ‌باشیم، امّا این مورد معمول است که سؤالات نسبت به یکدیگر پارامترهای a متفاوتی داشته‌ باشند. این موضوع نشان می‌دهد، که در یک سطح  معین، سؤالی که به بیشینه‌ی آگاهی می‌رسد، ممکن است لزوماً حداکثر آگاهی در آن سطح  ایجاد نکند. به‌عبارت دیگر، سؤالی که بیشترین میزان آگاهی‌اش در یک سطح  است، ممکن است، آگاهی بیشتری نسبت به سؤالات دیگر در خزانه‌ی سؤال، برای بیش از یک دامنه از سطوح  ایجاد کند. همچنان‌که در نمودار ۲-۶ نشان داده ‌شده است، یک سؤال با پارامترهای  آگاهی بیشتری در سطح  برابر با  ، نسبت به سؤالی با پارامترهای  ایجاد می‌کند، با این که، سؤال دوم، در همین سطح  به نقطه‌ی اوج آگاهی خود می‌رسد.
نمودار ۲-۶: میزان آگاهی سؤال فراهم شده بوسیله‌ی دو سؤال متفاوت
بنابراین، سؤالی که بیشترین میزان آگاهی در یک سطح  ایجاد می‌کند، لزوماً سؤال بهینه‌ای برای آن سطح  محسوب نمی‌شود. به‌علاوه، عملی نیست که خزانه‌ی سؤال بهینه را به عنوان خزانه‌ای در نظر بگیریم که شامل سؤالاتی است که پارامترهای a بسیار بزرگ دارند. در عوض، خزانه‌ی سؤال بهینه باید شامل سؤالاتی با دامنه‌ای از پارامترهای ضریب تشخیص باشد، به‌طوری‌که، آزمون‌هایی که از این خزانه سرهم می‌شوند، میزان دقت کافی که برنامه‌ی CAT نیاز دارد را فراهم کنند (گو و ریکیسی، ۲۰۰۷).
تعریف یک طرح bin