کارمندان هر کتابخانه ی دانشگاهی باید از لحاظ تعداد و تنوع کافی باشند تا بتوانند مجموعه را سازمان و توسعه داده و از آن نگهداری کنند . این کارکنان در ارائه خدمات مراجعه و اطلاعاتی که مورد نیاز دانشگاه است اقدام خواهند کرد .
تفسیر
تعداد کارکنان هر کتابخانه دانشگاهی را عواملی چند معین می سازد که عبارتند از :
تعداد واحدهای مجزای کتابخانه از نقطه نظر فیزیکی .
تعداد نهادهای خدماتی که به کارمندان احتیاج دارند .
ساعات کار کتابخانه
تعداد و مشخصات موادی که سالانه آماده می شوند .
کیفیت آماده سازی مواد .
اندازه مجموعه
میزان توزیع و امانت مواد .
موافقت های همکاری بین موسسات نیز می تواند عاملی دیگری در این زمینه باشد که بر تعداد کارمندان بی اثر نیست . از آنجاییکه این عوامل در موسسات مختلف یکسان نیستند ، فرمول مشخص و ثابتی را نمی توان در مورد تعداد مناسب کارکنان معین کرد .
کارمندان کتابخانه های دانشگاهی را کارمندان حرفه ای ، دفتری و کمک دانشجو تشکیل می دهند . کتابداران اصلی وظایف و آکادمیکی کتابخانه از قبیل توسعه مجموعه خدمات مراجعه و اطلاعاتی و فعالیت های مستقل و اساسی وابسته به کنترل کتابشناسی مواد را انجام خواهد داد . کلیه کارمندان کتابخانه علاوه بر تجزیه ، تحصیلات مناسب دانشگاهی و حرفه ای در زمینه تخصصی خود خواهند داشت . درجه مطلوب برای کتابداران فوق لیسانس است که از یک مدرسه کتابداری که اعتبار آن را از انجمن کتابداران آمریکا تایید کرده است صادر شده باشد . مع الوصف ، در برخی از موارد درجات اضافی نیز مورد درخواست است .
افزایش تعداد کارمند در یک کتابخانه دانشگاهی به میزان اعمال و خدماتی که کتابخانه فراهم می آورد و نیز به مجموع درخواست هایی که از آن به عمل می آید بستگی دارد .
استاندارد ج / ۲
هرگونه تصمیم در مورد کارمندان کتابخانه های دانشگاهی باید متکی بر ضوابط معتبر و جدید مدیریت بوده و با نحوه عمل در سطح دانشگاه و نیز اهداف و مقاصد کتابخانه هماهنگ باشد .
تفسیر
شرایط استخدام کارمندان مختلف در یک کتابخانه دانشگاهی باید با شرایط استخدام دسته های مربوط در خود دانشگاه هماهنگ باشند . به عنوان مثال شرایط استخدام کتابداران باید با بقیه اعضای هیئت علمی همسان بوده و شرایط استخدام کارمندان دفتری و دانشجویی کتابخانه با کارمندان مشابه در سیستم دانشگاه تطبیق کند .
در برنامه جامعی از مدیریت کارمندان کتابخانه های دانشگاهی به استخدام ، انتصاب ، ترفیع ، تصدی ، انفصال ، رجوع به خدمت ، شرح وظایف و مسئولیت ها ، طبقه بندی و میزان حقوق ، برنامه های کارآموزی و راهنمایی ، بررسی راندمان کار ، افزایش کارمند و مشاوره توجه خواهد شد .
بخش چهارم
تسهیلات و امکانات
استاندارد د / ۱
کتابخانه ی دانشگاهی باید تسهیلات و امکاناتی فراهم بکند تا نیاز های فعلی و آینده دانشگاه و برنامه های آن را مرتفع سازد . کیفیت و کمیت ساختمان های کتابخانه ی دانشگاه باید طوری باشند که بتوانند مجموعه را در خود جای داده و فضای لازم برای استفاده از آن بوسیله دانشجویان ، اعضای هیئت علمی و سایر مراجعین را داشته باشند . در این میان فضای کافی برای فعالیت های کتابخانه که در ارائه خدمات ضرورت دارد در نظر گرفته خواهد شد. کفایت امکانات را نمی توان فقط به نیازهای فعلی محدود ساخت . تعداد و ترکیب ثبت نام در دانشگاه ، کیفیت برنامه های آموزشی و پژوهشی ، شکل و میزان مواد کتابخانه روی نیازهای کتابخانه اثر فراوانی می گذارد . و لازم است که این نیازها به طور مداوم مورد ارزیابی و بررسی قرار گیرد .
کتابخانه دانشگاه باید جالب و جذاب و زمینه لازم را برای فعالیت ها و نهایت بهره را فراهم سازد . عوامل خالص در این زمینه عبارتند از :
کیفیت های عمومی محیط که بر تثلیث کتابخانه تاثیر خواهند گذاشت . ( روشنایی ، تهویه ، کنترل حرارت ، رطوبت ، انتقال افقی و عمودی مواد ، وسایل ایمنی و غیره . )
شکل مخازن ؛
تعداد و انواع سالن های مطالعه ؛
رابطه مخازن و سالنهای مطالعه ؛ رابطه واحدهای خدماتی با یکدیگر ؛
جریان موثر مواد ؛
کفایت فضا برای کارمندان و فعالیتهای آنها .
اساسی ترین نکته در طرح ریزی ساختمان یک کتابخانه وظیفه آن است با توجه به اینکه طبیعت مجموعه ، خدمات ، فعالیت ها و همچنین نیازهای مشتریان کتابخانه تابع تغییرات زمانی هستند انعطاف پذیری در حال و آینده سم مهمی در طرح هر کتابخانه به شمار می رود . بدون شک سبک معماری و سنتهای هر دانشگاه ، ویژگی هایی در ساختمان کتابخانه عرضه خواهد داشت ، ولی این عوامل نباید نکات اساسی را مورد تخطئه قرار بدهند .
استاندارد د /۲
کتابخانه ها باید در مکان هایی مستقر شوند که جامعه دانشگاهی دسترسی آسان و مناسب به آنها داشته باشد .
تفسیر
لازمه مطالعه و تحقیق در موضوعات چند بعدی ، تشخیص نیاز دانشجویان دوره لیسانس ضرورت اقتصاد در عمل و سایر عوامل تاکید بر تمرکز پراکنده کتابخانه دارند . در این صورت دسترسی به منابع افزایش یافته و از دوباره کارهای گزاف در توسعه و نگهداری مجموعه ها جلوگیری خواهد شد . به هر حال شرایطی مانند جغرافیای محیط دانشگاه ، فرط استفاده از کتابخانه و اندازه مجموعه ها وجود دارند که باید در برقراری واحدهای متعدد کتابخانه مورد توجه قرار بگیرند . ضمنا امکانات ذخیره دوردست هرچند که سهولت دسترسی را از بین می برد ، برای مقابله با نارسایی های فضایی پیشنهاد می شود . وقتی عدم تمرکز به هر شکلی پذیرفته شد ، کتابخانه ها باید در مکانی بنا شوند که زحمت مراجعین را به حداقل برسانند .
بخش پنجم
اداره کتابخانه
استاندارد ه / ۱
مقام کتابخانه در سازمان اداری و اجرایی دانشگاه باید صریحاً مشخص شده و مسئولیتها و قدرت کتابخانه و مدیران معین گردد .
تفسیر
اگر جامعه دانشگاهی از موقعیت خاص کتابخانه در سازمان اداری دانشگاه بی اطلاع باشد و مسئولیت ها و قدرت رئیس کتابخانه به طور صحیح معین نشود ، سوء تفاهم ، تضاد و اغتشاش به وجود خواهد آمد که به ضرر دانشگاه و کتابخانه است . کتابخانه در ارتباط نزدیک با تعلیمات و تحقیقات لازم است رسما به عنوان یکی از واحد های بزرگ آکادمیکی پذیرفته شده و مدیر آن نیز همواره به طور مستقیم در برنامه ریزی ها ، و تصمیم گیریهای دانشگاهی شرکت کند . بنا به دلایل مشابه ، این شخص گزارشهای خود را مستقیما به رئیس دانشگاه تسلیم می کند .
نیاز مسلم موسسات آموزش عالی به شرکت و دخالت اعضای هیئت علمی در امور کتابخانه باعث ایجاد کمیته مشورتی در کتابخانه شده است .به علت نقش اساسی کتابخانه در تعلیم و تحقیق و در نتیجه نیازی که به رابطه مداوم و نزدیک کتابخانه و اعضای هیات علمی وجود دارد ، وجود کمیته از ارزش زیادی برخوردار است . کمیته باید جنبه مشورتی داشته باشد و مسئولیتهای آن به طور صریح طرح شود .
استاندارد ه / ۲
سازمان اداری و حاکم بر کتابخانه دانشگاه باید به طور آشکار مشخص شود و با سازمان اداری دانشگاه و نیز نیازهای خاص کتابخانه هماهنگ باشد .
تفسیر
به منظور تسهیل در فعالیتها و تصمیم گیریهای متشکل و موثر ، سازمان اداری و حاکم بر کتابخانه دانشگاه باید به طور صریح مشخص شده و نقش ها و مسئولیتهای کلیه کارمندان کتابخانه معین بشود . هرچند نظام کتابخانه اصول و عملی را که در سایر نهادهای دانشگاه انجام می یابد ، منعکس خواهد ساخت .
استاندارد ه / ۳
ایجاد رابطه ای نزدیک بین تمام کتابخانه های یک دانشگاه به جهت اینکه کلیه مراجعین نهایت استفاده را از منابع و خدمات کتابخانه بکنند ضروری است .
تفسیر
الگوی واحدی برای اداره کتابخانه در تمام دانشگاه ها را نمی توان ارائه کرد. ولی آنچه مسلم است ، در هر موسسه هدف اصلی را عرضه عادلانه منابع و خدمات کتابخانه تشکیل خواهد داد . محققان براساس موضوعات مورد توجه خود نیازهای متفاوتی از یکدیگر دارند و خواست دانشجویان از نیاز آنان متفاوت است . هرچند این دلبستگی های متفاوت قابل آشتی نیستند ، بر مدیریت کتابخانه است که به حد امکان توازنی در تهیه مواد لازم برای دسته های مختلف برقرار سازد . با اینکه رابطه اداری بین کتابخانه های مختلف یک دانشگاه مشخص شده است ولی وجود مکانیسم های هماهنگ کننده اطمینان خواهند داد که خط مشی های خدمات نیز هماهنگ هستند و علاوه بر کنترل دوباره کاری ها ، دسترسی به منابع کتابخانه به حد اعلای خود می رسد .
استاندارد ه / ۴
خط مشی ها و روش های اساسی در هر کتابخانه دانشگاهی باید ، به طور صریح تعیین شده و به طور مرتب مورد تجدید نظر قرار گیرد .
تفسیر
ارزیابی کتابخانه های دانشکده های دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج براساس استانداردهای کتابخانه های دانشگاهی ایران- فایل ۵