هدایت الکتریکی ۴ دسی‌زیمنس بر متر به‌عنوان شاهد وشوری‌های ۸، ۱۲ و ۱۶ دسی‌زیمنس بر متر که نسبت به شاهد سنجیده شدند.
۴-۷ جوانه‌زنی
مرحله جوانه‌زنی یکی از مهم‌ترین مراحل زندگی گیاه است. کیفیت بذرها(جوانه‌زنی و قدرت گیاهچه) بر جوانه‌زنی و رشد گیاهچه در مراحل اولیه رشد تاثیر می‌گذارد (دی‌فیگردو و همکاران[۱۱۹]، ۲۰۰۳). با توجه به اینکه جوانه‌زنی در بسیاری از گیاهان زراعی، مرحله‌ای حساس در استقرار گیاه و به‌دست آوردن عملکرد مناسب می‌باشد، این مرحله تحت تأثیر عوامل مختلف محیطی، تغذیه‌ای وتنش‌ها تأثیرات متفاوتی می‌پذیرد و در نهایت وقوع این قبیل عوامل در مرحله جوانه‌زنی عملکرد را تحت تأثیر خود قرار می‌دهد که گندم نیز از این قاعده مستثنی نیست. کاهش درصد جوانه زنی در اثر تنش شوری را می‌توان به اثر سمی یون‌ها ارتباط داد (ال تایسان[۱۲۰]، ۲۰۱۰).
برازش تابع هیل به داده‌های درصد جوانه‌زنی تجمعی بذرهای گندم در هر سطح تنش شوری در شکل (۴-۳۱) ارائه شده است. با افزایش سطح تنش شوری زمان تا رسیدن به ۵۰ درصد جوانه‌زنی نهایی بذر (x50) افزایش یافت. بطوری‌که در تیمار شاهد (آب مقطر) و ۱۰۰ میلی‌مولار حداکثر جوانه‌زنی به‌دست آمد و با افزایش سطوح تنش شوری درصد جوانه‌زنی کاهش یافت و کمترین جوانه‌زنی در تیمار ۵۰۰ میلی‌مولار به‌دست آمد. نتایج مرتبط با تیمار شاهد و ۱۰۰ میلی‌مولار نشان داد که بذرها پس از مدت زمان ۳۹/۳۲ و ۵۸/۳۲ ساعت به ۵۰ درصد جوانه‌زنی دست یافتند اما در تیمارهای ۲۰۰، ۳۰۰، ۴۰۰ و ۵۰۰ میلی‌مولار به‌ترتیب پس از گذشت ۵۲/۳۳، ۰۶/۵۰، ۵۴/۸۰ و ۷۳/۱۲۲ ساعت به ۵۰ درصد جوانه‌زنی رسیدند. همچنین می‌توان چنین نتیجه گرفت که بذور در تیمارهای ۰، ۱۰۰ و ۲۰۰ میلی‌مولار جوانه‌زنی خوبی داشته‌اند و حدأکثر جوانه‌زنی به‌ترتیب برابر بود با ۷۵/۹۸ و۶/۹۳و ۱۵/۹۳ و در تیمارهای ۳۰۰، ۴۰۰ و۵۰۰ میلی مولار که به همان نسبت باعث کاهش جوانه‌زنی شده، حداکثر جوانه‌زنی در آن‌ها ۰۴/۸۸، ۸۷/۶۶ و ۶۲/۲۳ درصد به‌دست آمد.
زمان (ساعت)
شکل ۴-۳۱ جوانه‌زنی تجمعی بذرهای گندم در پتانسیل‌های آب مختلف (علائم) و تابع هیل برازش داده شده به داده‌ها (خطوط).
برازش تابع لجستیک سه پارامتره به داده‌های درصد جوانه‌زنی تجمعی بذرهای گندم در هر سطح تنش شوری نیز در شکل (۴-۳۲) ارائه شده است.
جوانه‌زنی (درصد)
غاظت NaCl (میلی مولار)
شکل ۴-۳۲ تأثیر غلظت NaCl بر جوانه‌زنی بذر گندم
برازش تابع لجستیک سه پارامتره به داده‌های درصد جوانه‌زنی تجمعی بذرهای گندم در هر سطح تنش شوری نشان داد که با افزایش سطح تنش شوری درصد جوانه‌زنی کاهش می‌یابد و در این نمودار مشاهده شد که حدأکثر جوانه‌زنی معادل ۳۱/۹۵ درصد بدست آمد وغلظت NaCl مورد نیاز که باعث کاهش ۵۰ درصد جوانه‌زنی می‌شود (x50)، ۴۷/۴۴۲ میلی‌مولار برآورد گردید. Adj Rsqr (ضریب تعیین تعدیل یافته) یا دقت برازش مدل به داده ها نیز نشان می‌دهد که برازش مدل به داده ها از دقت بالایی برخورداربوده است.
با این آزمایش مشخص شد که جوانه زنی گندم رقم چمران نسبت به سطوح تنش شوری تعیین شده تقریبأ متحمل و از۴۷/۴۴۲ میلی مولار جوانه‌زنی به ۵۰ درصد یا کمتر کاهش می‌یابد.
فصل پنجم
نتیجه‌گیری کلی و پیشنهادات
فصل پنجم
نتیجه گیری کلی و پیشنهادات
۵-۱ نتیجه‌گیری کلی
در یک جمع‌بندی کلی نتایج پژوهش حاضر نشان داد که تمامی صفات مورد بررسی تحت تأثیر تنش شوری قرار گرفت؛ اما به دلیل اینکه تنش در ۳ مرحله رشد گندم بر آن اعمال شد و باقی مراحل که تنش بر گیاه وارد نگردید در این آزمایش مشخص شد که گندم رقم چمران مقاومت خوبی به تنش شوری دارد و می‌تواند رشد مجدد خود را از سر بگیرد.
تنش شوری سبب کاهش صفات مورفولوژیک از جمله ارتفاع بوته، طول سنبله، وزن خشک ریشه، حجم ریشه، سطح برگ و صفات فیزیولوژیک شامل درصد رطوبت نسبی، کلروفیل a، کلروفیل b، کلروفیل کل، کارتنویید، غلظت روی دانه و غلظت روی برگ پرچم گردید.
تنش همچنین روی اجزای عملکرد (تعداد دانه در سنبله، وزن صد دانه، عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیک) تأثیر گذاشت. تأثیری که تنش شوری بر کلیه‌ی این صفات گذاشته است به یک نسبت نبوده و همانطور که مشاهده میگردد خسارت چندانی بر گیاه وارد نکرده است و بیشترین تأثیر آن بر گیاه در تنش بالا در شوری ۱۶ دسی‌زیمنس بر متر بوده است.
مصرف روی یکی از روش‌های مدیریتی جهت دستیابی به عملکردهای بالا و ارتقای کیفی دانه گندم می‌باشد. نتایج حاصل از آنالیز داده‌ها نشان داد که صفات فیزیولوژیک و مورفولوژیک رقم گندم چمران که در بالا به آن اشاره شده است تحت تأثیر مثبت کود سولفات روی قرار گرفت و کود سولفات روی به خوبی توانست خسارت تنش بر گیاه را کاهش دهد و در نهایت با ذخیره در بذر ضمن افزایش عملکرد، خصوصیات کیفی دانه از جمله میزان روی دانه را نیز افزایش دهد و از آنجا که کمبود روی در گیاهان مشکلات عدیده‌ای را برای مصرف کننده بوجود می‌آورد یکی از بهترین تأثیراتی است که روی بر گیاه گذاشته است که موجب تضمین سلامت جامعه خواهد بود.
اثر متقابل شوری و سولفات روی نیز بر وزن صد دانه، عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیک معنی دار بود که نکته قابل ذکر در مورد صفت وزن صد دانه مربوط به شوری ۱۶ بود که نشان داده شد با افزایش کود سولفات روی وزن صد دانه در تیمار ۱۶ دسی‌زیمنس بر متر کاهش یافت. همچنین در مورد عملکرد دانه همانطور که در شکل ۴-۲۸ مشاهده می‌شود اگرچه کود سولفات روی بر شوری ۴ دسی‌زیمنس بر متر تأثیر چندانی نگذاشت اما در شوری ۸ دسی‌زیمنی بر متر با افزایش شوری تقریبأ عملکردی مشابه با شوری ۴ به‌دست آمد که این نتیجه گیری بخصوص برای کشاورزانی که شوری آب آبیاری آن‌ها در محدوده شوری ۸ دسی‌زیمنس بر متر می‌باشد و استفاده‌ای از آن نمی‌کنند و هزینه گزافی بابت خرید آب شیرین‌کن‌های کشاورزی می‌پردازند می‌تواند مفید باشد و عملکرد مناسبی به‌دست آورند و از هزینه‌های اضافی پرهیز کنند.
همچنین با توجه به نتایج حاصل از این پژوهش می‌توان نتیجه گیری کرد که استفاده از کود سولفات روی به خصوص در سطوح بالای شوری می‌تواند از طریق کاهش اثرات مضر شوری بر خصوصیات مورفولوژیک و فیزیولوژیک و اجزای عملکرد رقم گندم چمران، منجر به افزایش تحمل این رقم به تنش شوری و افزایش عملکرد دانه گندم گردد.
همچنین به دلیل کاهش منابع آب شیرین و شور شدن منابع آب و خاک، از آنجا که در مواقع کاهش بارندگی در مراحلی از رشد که گندم نیاز به آب دارد ناگزیر به استفاده از آب شور بوده، در این آزمایش حتی در شوری بالا نیز نشان داده شد رقم چمران مقاومت خوبی به آب شور دارد و در این سه مرحله می‌توان از آب شور به عنوان جایگزین آب شیرین استفاده کرد.
در آزمایشی که بر روی جوانه‌زنی این رقم در آزمایشگاه نیز صورت گرفت به طور دقیق میزان کاهش جوانه‌زنی و میزان مقاومت آن در مقابل تنش شوری با غلظت‌های مختلف نشان داده و نتیجه‌گیری شد که در مرحله حساس جوانه‌زنی، رقم گندم چمران مقاومت بسیار خوبی به تنش دارد و فقط تنش‌های خیلی بالا توانست بر آن تأثیر بگذارد و تا حدودی جوانه‌زنی آن را کاهش دهد.
۵-۲ پیشنهادات
- پیشنهاد میگردد که تنش شوری و کود سولفات روی در مراحل دیگر گندم رقم چمران نیز اعمال شود و مورد بررسی قرار گیرد.
- با توجه به واکنش مثبت گندم به کود سولفات روی پیشنهاد می‌شود از سایر عناصر کم مصرف نیز استفاده گردد.
- با توجه به اینکه پژوهش در شرایط گلدان اجرا گردید و گیاه با محدودیت‌های خاصی روبرو بود پیشنهاد میگردد آزمایشاتی در شرایط مزرعه اجرا شود که باعث اعتبار بیشتر نتایج شود.
- ارزیابی سایر ارقام متعارف منطقه در ارتباط با تنش‌های محیطی اعم از (شوری و خشکی) و مصرف سولفات روی می‌تواند تکمیل کننده نتایج این آزمایش باشد.
- تکرار این آزمایش در سایر اقلیم‌های کشور می‌تواند مفید باشد.
.
منابع
