شکل ۷-۱۸: منحنی FWPT برای مخزن ۴ ۱۵۰

شکل ۷-۱۹: محل مکان بهینه چاه تزریق در مخزن ۴ ۱۵۰
فصل اول
مقدمه‌
۱-۱- اهمیت مسئله
تامین انرژی مورد نیاز انسان ها یکی از مسائل مهمی است که با افزایش جمعیت جهان، روز به روز بر اهمیت آن افزوده می شود. منابع تامین انرژی متعددند و می توان آن را به دو دسته کلی منابع تجدید پذیر نظیر باد، آب، انرژی خورشیدی و … و منابع تجدید ناپذیر شامل زغال سنگ، گاز طبیعی و نفت تقسیم بندی کرد. اما علی رغم آن که نقش منابع تجدید پذیر روز به روز در حال پر رنگ تر شدن است، سوخت های فسیلی از جمله نفت همچنان یکی از پرکاربردترین منابع تامین انرژی می باشد که با افزایش برداشت ها رو به اتمام است. به علاوه اکثر میادین نفتی موجود در جهان در مرحله بلوغ بازدهی خود هستند و همچنین تعداد اکتشافات بزرگ مخازن نفت رو به کاهش است. با توجه به حجم تقاضا و محدودیت برداشت ها، توجه هر چه بیشتر به برداشت بهینه، از منابع موجود و کاهش هزینه های عملیاتی و اقتصادی الزامی است. در نتیجه این موضوع باعث شکل گیری مسئله مدیریت مخازن می شود. شکل ۱-۱ بیانگر افزایش میزان تقاضای جهانی برای نفت در طی سال های اخیر می باشد.
شکل ۱-۱: میزان تقاضا برای نفت [۱]
با بهره گرفتن از روش های سنتی مدیریت مخزن، تنها در حدود ۱۰ درصد نفت موجود در مخزن در بازیافت اولیه تولید می شود ( طی رانش نفت به صورت طبیعی ). در بازیافت ثانویه ( تزریق آب یا گاز ) میزان تولید نفت به ۲۰ تا ۴۰ درصد می رسد (DOE 2008). با افزایش قیمت نفت ، بهبود در هر روش مدیریت مخازن به طوری که بتواند میزان تولید و سود را افزایش دهد، مورد توجه است. در نتیجه یکی از موضوعات کلیدی که در مدیریت مخازن مطرح می شود، مکان یابی بهینه، یک یا چند چاه در یک بازه زمانی مشخص به منظور حداکثر کردن میزان تولید و سود حاصل از برداشت با در نظر گرفتن محدودیت های فیزیکی و اقتصادی مسئله می باشد.
در مورد مسئله مکان یابی، مدل سازی و شبیه سازی مخزن از گام های مهم است. هر اندازه مدل مخزن به مدل واقعی نزدیک تر باشد، مکان یابی بهینه مخزن، از دقت بالاتری برخوردار خواهد شد. در اکثر روش های پیشنهادی، مدل سازی مخزن در محورهای مختصات دکارتی، منجر به مدل پیچیده تری می شود. در این پژوهش سعی بر آن است که با ارائه مدل ساده تری برای مخزن بر اساس Streamline ها و بهره جستن از طبیعت حاکم بر حرکت سیال در مخزن، به روندی موثرتر و ساده تر جهت مسئله مکان یابی بهینه چاه ها دست یافت . سرعت و کارایی روش Streamline ، این روش را به یکی از ابزارهای قدرتمند جهت حل مسائل پیچیده بهینه سازی مرتبط با تطبیق تاریخچه مخزن و مکان یابی بهینه چاه ها تبدیل کرده است.
جهت تعریف مسئله مکان یابی بهینه چاه های نفت و بررسی چالش های آن آشنایی با مفاهیم اولیه مخازن نفتی لازم به نظر می رسد. بدین منظور در ادامه این فصل، مروری بر خواص سنگ و سیال مخازن نفتی خواهیم داشت.
۱-۲- مروری بر خواص سنگ و سیال مخازن نفتی
به منظور مکان یابی بهینه چاه های نفت در یک مخزن، نیاز به شبیه سازی مخزن می باشد. در نتیجه لازم است ابتدا مفاهیم و پارامترهای پر اهمیت مخزن معرفی شوند.
۱-۲-۱- زمین شناسی نفت و چگونگی تشکیل مخازن هیدروکربنی
این دانش در مورد چگونگی تشکیل مخازن هیدروکربنی، ویژگی های فیزیکی و شیمیایی هیدرکربن های از جامد تا گاز، چگونگی حرکت و انباشته شدن این مواد در سنگ ها، لایه ها و طبقات گوناگون زمین بحث و گفتگو می کند. هیدورکربن ها در مخازن زیر زمین به صورت دریاچه وجود ندارند بلکه در خلل و فرج لایه های متخلخل رسوبی خاصی از زمین می توانند جمع شوند [۲].
۱-۲-۲- مهاجرت مواد نفتی از رسوبات سنگ مادر به درون سنگ مخزن
ذرات پراکنده ی هیدروکربن ها و آب نمک همراه آن که در رسوبات سنگ مادر قرار دارند، از درون شکاف ها و ترک های موجود در لایه های رسوبی به نقاط با فشار کمتر مهاجرت می کنند. طول مسیر این حرکت گاهی به صدها کیلومتر می رسد.نیروهایی که باعث این حرکت می شوند عبارتند از:
فشردگی لایه های رسوبی
دیاستروفیسم^[۱]
نیروی گرانش^[۲]
نیروی گرانش سبب می شود تا سیال دارای چگالی کمتر به سمت بالا حرکت کند و در نتیجه سیالات در سنگ مخزن بر حسب چگالی از هم جدا شوند.گاز در قسمت بالای مخزن، نفت در وسط و آب نمک در زیر قرار دارد. این مرحله را مهاجرت ثانویه می نامند.
نیروی موئینگی^[۳]
نیروی موئینگی سبب می شود تا سیال تر کننده در خلل و فرج سنگ به سمت بالا حرکت کند. بالا آمدن نفت چراغ در فیتیله بر اساس همین خاصیت است. خاصیت ترکنندگی بستگی به جنس جامد (سنگ مخزن) و جنس و مشخصات سیال (آب ، نفت و گاز) دارد. روی هم رفته آب نسبت به نفت ترکننده تر است و نفت در مقابل گاز ترکننده تر می باشد. بنابراین با وجود سنگین تر بودن آب نسبت به نفت نیروی موئینگی آن را به سمت بالا می کشد تا در نهایت با نیروی گرانش به تعادل برسد [۲].
برای اطلاعات بیشتر درباره نحوه چگونگی تشکیل سنگ های مخزن نفت، پوش سنگ و انواع نفتگیر ها و چگونگی تشکیل آن ها به [۲] مراجعه کنید.
۱-۲-۳- ویژگی های مخازن هیدروکربنی
یک مخزن نفت شامل نفتگیری است که در خلل و فرج آن گاز، نفت و آب شور به نسبت های گوناگون وجود دارد. این فضاها با هم ارتباط دارند به گونه ای که با حفر چاه سیال درون لایه ها می تواند به درون چاه که دارای فشار کمتری است وارد شود.
یک مخزن هیدروکربنی در صورتی قابل برداشت است که دارای ویژگی های زیر باشد:
سنگ مخزن دارای تخلخل و نفوذ پذیری کافی باشد تا سیالات هیدروکربنی بتوانند با سرعت کافی درون آن حرکت کنند.
حجم گاز و نفت موجود در سنگ در مخزن در حد تجاری باشد.
انرژی لازم جهت رانش به سطح زمین را داشته باشد.
پارامترهای پراهمیت مخزن که در شبیه سازی مخزن با آن ها مواجه خواهیم شد، به شرح زیر است.
۱-۲-۴- اشباع
میزان اشباع شدگی^[۴] یک فاز که با S_p نشان داده می شود، معادل است با آن کسر حجمی از کل فضای خالی قابل پر شدن که فاز p اشغال کرده است، لذا برای یک مخزن نفتی که عمدتاً شامل سه فاز گاز(g) ، آب(w) و نفت(o) می باشد، رابطه (۱-۱) برقرار است[۳] :
(۱-۱)
۱-۲-۵- نفوذپذیری نسبی^[۵]
وقتی بیش از یک سیال در محیط متخلخل حرکت کنند، با پدیده نفوذپذیری نسبی مواجه خواهیم شد. نفوذپذیری نسبی، به صورت نفوذپذیری مؤثر یک سیال در یک درجه ای از اشباع به نفوذپذیری سیال در اشباع صد در صد تعریف می شود:
(۱-۲)
به طوریکه  نفوذپذیری نسبی فاز l و  نفوذپذیری مطلق می باشد. باید توجه داشت که محدوده تغییرات حداکثر یک و حداقل صفر می باشد. معمولاً برای نفوذپذیری نسبی، مشابه فشار موئینگی، نتایج آزمایشگاهی بر حسب درجه اشباع فاز ارائه می شود، به طور مثال برای سیستم آب-نفت، مقادیر نفوذپذیری نسبی نفت  و نفوذپذیری نسبی آب  ، به صورت تابعی از درجه اشباع آب  بیان می شود (شکل ۱-۲).
شکل ۱-۲: نمایش تابعیت نفوذپذیری نسبی از اشباع[۳]
در شکل ۱-۲ پدیده هیستریزیس^[۶] برقرار است، یعنی بسته به اینکه آزمایش بر اساس پرشدن^[۷] است یا خالی شدن^[۸] ، مقادیر مربوطه فرق می کنند. نقاط حدی و انتهایی منحنی نفوذپذیری نسبی، معروف به مقادیر بازگشت ناپذیر یا تقلیل ناپذیر هستند، یعنی وقتی نفوذپذیری نسبی  به سمت صفر میل می کند، مقادیر اشباع شدگی، مقادیر تقلیل ناپذیر هستند. برای شکل ۱-۲ ، مقادیر تقلیل ناپذیر  و  ، مربوط به فاز آب و نفت می باشند[۴].
۱-۲-۶- تخلخل
تخلخل^[۹] که با φ نمایش می دهند، یکی دیگر از ویژگی های سنگ مخزن می باشد که بیانگر نسبت فضای خالی به کل حجم موجود می باشد. آن را از نظر عددی به صورت کسر (کوچکتر از یک) یا درصد بیان می کنند، و به کمک رابطه زیر قابل محاسبه است.
که در رابطه فوق بیانگر حجم توده سنگ و منظور از حجم خالصی است که سنگ پر کرده است [۵].
۱-۲-۷- ترشوندگی^[۱۰]
وقتی دو سیال امتزاج ناپذیر^[۱۱] در تماس با یک سطح جامد قرار بگیرند، یکی از آن دو از نظر سطح تماس، بیشتر از دیگری به جامد می چسبد و به عبارتی آن را بیشتر تَر می کند. از نظر پدیدارشناسی، این اختلاف ناشی از رقابت و انرژیهای مابین سطحی است. یک میزان و معیار آزمایشگاهی برای این پدیده، زاویه تماس^[۱۲] است که با  نمایش داده می شود. این زاویه تابع انرژی سطح تماس بین دو فاز جامد و سیال می باشد. به طور مثال برای سیستم آب-نفت-جامد داریم:
(۱-۴)
به طوریکه  انرژی بین سطح نفت و جامد،  انرژی بین سطح آب و جامد،  انرژی بین سطح آب و نفت،  زاویه تماس بر حسب درجه می باشد. اگر  کوچکتر از ۹۰ درجه باشد، می گوییم سیستم آب-دوست است، یعنی آب بیشتر از نفت، سطح جامد را تر می کند ولی اگر  بزرگتر از ۹۰ درجه باشد، سیستم نفت-دوست می باشد و در صورتیکه  سیستم خنثی است[۴].
۱-۲-۸- فشار موئینگی^[۱۳]
فشار موئینگی، اختلاف فشار حاضر بین دو فاز امتزاج ناپذیر در یک سیستم موئینه می باشد. اگر آن را مثبت فرض کنیم، اختلاف فشار فاز غیر ترکننده و فاز تر کننده می باشد، یعنی:
(۱-۵)

۲-۳) پیشینه تحقیق

بررسى پیشینه تحقیق، مطالعه و نگاهى است به آنچه دیگران در زمینه تحقیق مورد نظر یا موضوعات مشابه انجام داده اند. در بررسى پیشینه، محقق مى خواهد بداند دیگران در این باره چه کرده اند، تا کجا پیش رفته اند و چگونه کار کرده اند، تا او نیز کار خود را در راستا و ادامه تلاش هاى پیشین قرار دهد و در ضمن از روش ها و نتایج آن تلاش ها در حل مسئله خود استفاده کند. یکی از کارهای ضروری در هر تحقیقی، مطالعه منابع مربوط به موضوع تحقیق است.

۲-۳-۱) پیشینه تحقیق داخلی

1. 1. 1. کرباسیان و دیگران (۱۳۹۲)، یـک مـدل مفهــومی ســنجش عملکــرد در SCM را ارایــه داده انــد، در مــدل پیــشنهادی آنــان نیــز از رویکردی فرایند محور برای تشریح عملکرد زنجیره عرضه استفاده شده است. این مدل در وهلــه اول بــر تجزیــه فراینـدهــای اصــلی و فرعــی و در نهایــت بــر تعیــین وزن و اهمیــت شاخص های ارزیابی عملکرد از دیدگاه ارزیـابی عملکـرد مبتنـی اسـت. از حیث جامعیت نگرش و نیـز کـاربرد دیـدگاه سیستمی در سنجش عملکرد نیز حایز اهمیت بسیاری است. در رابطـه بـا ارزیـابی عملکـرد خدمات لجستیک در زنجیـره عرضـه، سیستم ارزیابی عملکرد، بـر مبنـای سـه معیـار اصـلی روش هـای انجام خدمت، فعالیت هـای اطلاعـاتی و مطلوبیـت عینـی تجهیـزات ارایـه شـده اسـت.

   

1. 1. محمدی و همکاران (۱۳۹۲)، به مدلسازی تفسیری ساختاری ریسک های زنجیره تامین در شرکتهای گاز استانی پرداختند و به این نتیجه رسیدند که بیشنرین ریسک مربوط به شرایط مرتبط و تطبیق فرآیندهای مدیریت زنجیره تامین می باشد که می تواند در اجرای آن تاثیرگذار باشد.

1. 1. فتوحی و ابویی (۱۳۹۲)، در تحقیقی به مرور مدلهای اندازه گیری عملکرد زنجیره تامین و ارائه چارچوب ارزیابی مستمر پرداختند. در یافته های خود به این نتیجه رسیدند که عوامل موثر بر زنجیره تامین؛ عوامل داخلی و ارتباطی می باشد، همچنین عوامل داخلی ارتباط معناداری با عوامل مرتبط دارد.

1. 1. معنوی و همکاران (۱۳۹۲)، در تحقیقی به اندازه گیری عملکرد زنجیره تامین در صنایع کلیدی کسب و کار در ایران پرداختند. نتایج نشان داد که عوامل داخلی زنجیره تامین بر اجرای زنجیره تامین تاثیرگذار است.

1. 1. جعفری (۱۳۹۱)، در تحقیقی به ارزیابی عملکرد زنجیره تامین پرداخت. نتایج نشان داد که در بین عوامل موثر بر پیاده سازی زنجیره تامین، تطبیق فرآیندها بر اجرای زنجیره تامین رابطه معنادار دارد. همچنین شرایط داخلی شرکت بر تطبیق فرآیندهای زنجیره تامین رابطه دارد.

1. 1. گل پرور و سیف برقی (۱۳۹۱)، وضعیت عملکرد فرآیندهای شرکت ایرانول را مطابق با فرآیندهای سطح مدل SCOR در مقایسه با بهترین عملکردهای این مدل تحلیل نمودند؛ سپس با توجه به نتایج حاصل از تحلیل فرآیندها، پروژه برای بهبود عملکرد زنجیره تأمین پیشنهاد کردند و منافع مورد انتظار هر پروژه را علاوه بر شاخص های SCOR و اثر اجرای پروژه ها تعیین نمودند، سپس با به کارگیری روش TOPSIS پروژه هایی که بیشترین کمک را به بهبود وضعیت شرکت مذکور می کنند، مشخص شدند. آنچه در این پژوهش به عنوان شاخص ارزیابی پروژه ها مدنظر بوده است ، همان ۵ ویژگی معرفی شده در مدل SCOR یعنی پاسخگویی ، قابلیت اطمینان ، انعطاف پذیری ، هزینه و دارایی است ، هم چنین رابطه ای بین پروژه ها قائل نشده است.

1. 1. جلال وند و همکاران (۱۳۹۰)، باز تعریف فرآیندهای زنجیره های تأمین مطرح نمودند تا شرکت های با زنجیره های تأمین نسبتا یکسان، بتوانند عملکرد خود را با یکدیگر مقایسه نمایند. روش پیشنهادی آنها برای مقایسه زنجیره های مشابه، روش تحلیل پوششی داده ها بود. مزیت کار آنها امکان شناسایی نقاط قوت و ضعف شرکت ها در مقایسه با رقباست.

1. 1. آذر و همکاران(۱۳۸۹)، به طراحی مدل کیفیت خدمات در زنجیره تامین پرداختند. شرایط ارتباطی بر تطبیق فرایندهای زنجیره تامین تاثیر دارد و همچنین کیفیت خدمات در عملکرد زنجیره تامین تاثیرگذار است.

۲-۳-۲) پیشینه تحقیق خارجی

1. 1. بلک برن و همکـاران (٢٠۱۴) مـدل زنجیـره تـامین معکـوس غیرمتمرکز با هدف کاهش زمان تاخیر در جریـان هـای برگشـتی و زنجیـره تامین پاسخگو در مقابل تغییرات را مطالعه نمودند و تاثیر زمـان و هزینـه را بر روی فرآیندهای توزیع، حمل و نقل، کنترل موجودی و برنامه ریزی تولید با تمرکز بر فرایند محصولات مرجوعی از مشتری نهایی به عرضـه کننـده و بالعکس را ارائه کردند.

1. 1. پاندی و گارج (۲۰۱۲)، تحقیقی تحت عنوان تجزیه و تحلیل تعامل بین توانمند سازهای چابکی در زنجیره تامین صورت گرفته است، سی و شش توانمندساز برگرفته از پژوهش‌های دیگر محققان ارائه شده است که این پژوهشگران آنها را در دوازده دسته قرار داده‌اند. این دوازده توانمندساز که جهت دستیابی زنجیره تامین به چابکی ارائه شده است، اعتماد و ارتباط متقابل بین خریدار و فروشنده (سینچی و لوی، ۲۰۰۸)؛ یکپارچه سازی فرآیندها (تویل وهمکاران، ۱۹۹۹)؛ یکپارچه سازی و مشارکت در برنامه ریزی تولید و خرید (فلیدنر، ۲۰۰۳)؛ تحویل به موقع و مناسب(میل گیت،۲۰۰۱)؛ هدف بررسی نحوه ارتباط این تواناسازها با یکدیگر بود، که با یکدیگر رابطه معناداری دارند.

1. 1. وانگ و همکاران (۲۰۱۲)، فرایند منبع یابی و شاخص های عملکردی آن را در مدل SCOR بررسی کرده و یک مطالعه موردی در زنجیره تأمین صنعت LCD در کشور تایوان انجام دادند. برای آزمودن فرآیندهای منبع یابی در سطح مدل SCOR و تعیین اهمیت شاخص های عملکرد فرآیندهای منبع یابی از مدل رگرسیون مرحله ای استفاده نمودند و سپس با توجه به نتایج به دست آمده بر عناصر فرآیندهای منبع یابی در سطح بسط داده شده اند. روش مورد استفاده در کار آنها تنها برای صنعت LCD در تایوان مناسب است ویک بینش برای صنایع مختلف در بخش تأمین فراهم می کند.

1. 1. تلر و همکاران (۲۰۱۲)، در تحقیقی به بهبود اجرای مدیریت زنجیره تامین در سازمانها پرداختند. نتایج حاکی از آن است که شرایط داخلی و شرایط ارتباطی بر اجرای مدیریت زنجیره تامین تاثیر دارد.

1. 1. الگازار و همکاران (۲۰۱۱)، به بررسی ارزیابی و ارتقاء عملکرد زنجیره تأمین شرکت ها با بهره گرفتن از تکنیک تحلیل سلسله مراتبی فازی و SCOR پرداختند. نتایج نشان داد که ویژگی های قابلیت اطمینان، پاسخگویی، انعطاف پذیری، هزینه با یکدیگر رابطه معناداری دارند.

1. 1. آی پی و همکاران (۲۰۱۱)، رویکرد جامعی را برای مدلسازی و ارزیابی عملکرد زنجیره تأمین ارائه دادند. آن ها برای این ارزیابی شش معیار قابلیت اطمینان محصول، رضایت کارکنان، رضایت مشتری، تحویل به موقع، رشد سودآوری و کارایی را مدنظر قرار دادند.

1. 1. گیلمانور (۲۰۱۱)، به ارائه چارچوبی فراینـدی در زمینـه عیب یـابی و بهبـود عملکـرد زنجیــره عرضــه پرداختــه اســت. وی بــه طــور مــشخص بــه ســه دســته از قابلیت هــا و شایستگی های ضروری زنجیره و معیا های فرعی و مـرتبط بـا هـر شایـستگی اشـاره داشـته است . شایستگی های عبارتنـد از : شایـستگی هـای فراینـدی، سـازمانی و فناوری های بکارگرفته شده. نکته مهم در تجزیه و تحلیل قابلیت های مورد اشاره، توجه وی به سرمایه گذاری در زمینه دارای های نامشهود ( فناوری اطلاعات، مشتری مداری ) اسـت.

1. 1. کامپوزانا (۲۰۱۰)، در پژوهشی طول روابط تامین کننده - خریدار و تاثیر فناوری اطلاعات بر آن، کاهش اثر شلاقی در خدمات پزشکی و سلامت، ساخت یک مدل ارزیابی عملکرد زنجیره تامین برای داروخانه ها و مدل سازی تقاضا در زنجیره تامین با بهره گرفتن از تخمین های فازی را بررسی کردند.

1. 1. پیرسون و آرالدی (۲۰۱۰)، در تحقیقی به منظور فراهم کردن تحلیل پویای زنجیره تأمین مبتنی بر SCOR، برای اجرای کار شامل ۴ گام؛ تحلیل مبنای رقابتی، پیکربندی زنجیره تأمین، تراز کردن سطوح عملکرد، روش ها و سیستم ها و اجرای فرآیندها و سیستم های زنجیره تأمین است. در این مطالعه قالب پیشنهادی در شرایط واقعی و براساس داده های واقعی آزمایش شده بود. این قالب می تواند در شرکت هایی که در آنها SCOR وجود دارد و همه شاخص ها در دسترس هستند مورد استفاده قرار گیرد. نتایج گویای وجود ارتباط بین عوامل مورد بررسی بود.

1. 1. راجانایاگام و همکاران (۲۰۰۹)، در تحقیقی با موضوع CAM/CAD ابزاری برای دستیابی به چابکی زنجیره تامین به معرفی برخی توانمندی‌های چابکی پرداخته است. نتایج تحقیق نشان داد که، فرایند تولید ساختارمند پویا (لی، ۱۹۹۸)؛ تولید و بهبود سریع محصول؛ تغییر در جهت بهبود محصول (لی، ۱۹۹۸)؛ قابلیت انجام فعالیت‌های سودمند به طور مداوم و پاسخگویی به تغییرات غیر قابل پیش بینی (ام سی گاجی، ۱۹۹۹)؛ با هم ارتباط معناداری دارند.

1. 1. زو و همکاران (۲۰۰۹)، مؤلفه هایی را برای ارزیابی مدیریت زنجیره تأمین سبز در برخی صنایع چین نظیر الکترونیک، پتروشیمی و خودرو شناسایی کردند. آن ها این معیارها را در پنج گروه شامل مدیریت محیطی داخلی، خرید سبز، همکاری با مشتری، بازیافت و طراحی محیطی طبقه بندی کردند.

1. 1. کومار و یاماگا (٢٠٠٧)، در تحقیق خود به مدل سازی دینامیک یک زنجیره تامین در صنایع خودرو سازی دوستدار محیط زیست در ژاپن پرداختند. این مطالعه با هدف ارائه یک رویکرد ترکیبی در مدل سازی و اندازه گیری عملکرد و ثبات زنجیره تامین از پویایی شناسی سیستم و روش ARIMA استفاده شد.

۲-۴) جمع بندی و نتیجه گیری

در عصر دانش، سازمان‌هایی موفق هستند که استراتژی­ های جدید مبتنی بر مزیت‌ها‏ی رقابتی را به سرعت اجرا کنند و با یادگیری از بازار و مشتریان، هر جا لازم باشد فرایندها و عملیات خود را اصلاح کرده و بهبود بخشند. امروزه شرکت‌ها دریافته‌اند که بخش خرید آنها مى تواند به طور فزاینده اى در افزایش کارآیى و اثربخشى آنها موثر باشد و به همین دلیل شیوه هاى خریدشان را تغییر داده و سعى کرده اند تا براى کالاهاى خود شیوه خرید مناسب را بیابند، به طورى که بخش خرید بتواند به عنوان جزیى از شرکت، اهداف استراتژیک خرید شرکت را برآورده سازد. براى تحقق این امر هر خرید استراتژیک نیازمند یک برنامه ریزى استراتژیک خرید براى کالاى مورد نظر است که معناى این سخن برقرارى یک رابطه استراتژیک با تامین کنندگان است .آشکار است که براى تحقق این امر باید با تامین کنندگان شایسته و منتخب روابط استراتژیک برقرار کرد تا در جوار همکارى استراتژیک با آنها بتوان به مزایاى رقابتى مورد نظر دست یافت. بهبود مدیریت زنجیره تأمین نیز هم چون هر نظام و رهیافت مدیریتی به نظام سنجش عملکردی در جهت شناسایی موفقیت، تعیین میزان تحقق نیازهای مشتریان، کمک به سازمان در درک فرآیندها، کشف دانسته هایی که پیش از این سازمان ها بدان واقف نبوده اند و در نهایت تحقق بهبودهای برنامه ریزی نیاز دارد. در این راستا مطالعات مختلف با رویکردهای مختلف صورت گرفته و روش های متنوعی جهت ارزیابی عملکرد زنجیره تأمین ارائه شده است. سازمان های بسیاری با هدف باقی مانـدن در صـحنه رقابـت جهـانی و حفـظ منـافع بلندمدت ، به سر و سامان دادن و معرفی زنجیره عرضه خود پرداخت اند. در حقیقت، امـروزه رقابت واقعی نه در بین مؤسسات تجاری بلکه بین زنجیره های عرضـه برقـرار اسـت. بـا ایـن حال حتی در صـورت شـکل گیـری چنـین سـاختاری، هنـوز بـرای بـسیاری از موسـسات تولیدی و تجاری، بینش و بصیرت تبیین، توسعه و کـاربرد سیـستم هـای ارزیـابی عملکـرد جامع و معتبری که برای دستیابی به یک زنجیره عرضه منسجم می تواند مورد استفاده قـرار گیــرد، حاصــل نــشده اسـت . بــه طــور گــذرا نتــایج ارزشــیابی عملکــرد در مدیریت زنجیره تأمین تــاثیر استراتژی های تولید و نیز فرصت هـای بـالقوه موجـود را آشـکار کـرده و سـهولت ادغـام و همکاری اعضاء زنجیره را از طریق افزایش درک داخلی آنها از فرآیندهای در حال انجام سبب می شود. امروزه مزیت رقابتی به آن دسته از زنجیره های تأمین تعلق دارد که بتوانند فرآیندهای کسب و کار را به صورت همزمان اجرا کرده و مجموع های از قابلیت‌های کلیدی را در اختیار داشته باشند که ساختارهای زیر بنایی را شکل داده، ریسک ها و هزینه ها را به اشتراک گذاشته و نقاط ضعف دوره های عمر محصولات فعلی را کاهش داده، زمان صرف شده برای ارائه محصول به بازار را کاهش داده و راهکارها یا افقهای جدیدی را برای رهبری رقابتی در بازار به دست آورده و آنها را پیش بینی کند. شناسایی شاخص های مؤثر بر بهبود زنجیره تأمین و نیز مشخص کردن محصولاتی که دارای بیشترین مشکل در سطح زنجیره هستند به سازمان ها کمک خواهد نمود تا به ارائه راهکارهای مناسب برای بهبود مشکلات زنجیره تأمین خود بپردازند. بنابراین انتخاب تأمین کنندگان یکی از مهم ترین مسائل تصمیم گیری است که هدف کلی آن کاهش ریسک خرید، بیشینه نمودن ارزش کلی خرید و ایجاد نزدیکی و روابط بلند مدت با تأمین کنندگان است.

فصل سوم

روش اجرای تحقیق

۳-۱) مقدمه

پایه هر علمی، روش شناخت آن است و اعتبار و ارزش قوانین هر علمی به روش شناختی مبتنی است که در آن علم به کار می رود. منظور از روش تحقیق یک فرایند نظام مند برای یافتن پاسخ یک پرسش یا راه حل یک مساله است. تحقیق علمی با هدف شناخت یک پدیده در یک جامعه آماری انجام می شود. به این دلیل، موضوع تحقیق ممکن است متوجه صفات و ویژگی‌ها کارکردها و متغیرهای آن باشد یا اینکه روابط بین متغیرها، صفات، کنش و واکنش و عوامل تاثیر گذار در جامعه را مورد مطالعه قرار دهد. تحقیق عبارت است از یک عمل منظم که در نتیجه آن پاسخ هایی برای سوال های مورد نظر و مطرح شده پیرامون موضوع تحقیق به دست می آید. چارچوب نظری به مجموعه ای از گزاره ها اطلاق می شود که به لحاظ نظری قادر به تبیین یا طبقه بندی متغیر وابسته یا اصلی تحقیق هستند. این گزاره ها ممکن است از یک نظریه خاص گرفته شده باشند یا تلفیقی از نظریات مختلف باشند که همگرایی آنها به لحاظ نظری توسط محقق ثابت شده باشد. فصل روش تحقیق نشان خواهد داد که چگونه داده های خود را به منظور فهمیدن پاسخ سوالات تحقیق و همچنین استفاده از آن برای رسیدن به اهداف تحقیق استفاده خواهیم کرد. با توجه به اهمیتی که روش شناسی پژوهش دارد در این فصل به آن پرداخته شده است. در ابتدا روش تحقیق بیان شد و به دنبال آن جامعه آماری، حجم نمونه و روش نمونه گیری، روش و ابزار گردآوری داده‌ها آورده شد و همچنین روایی و پایایی ابزار و مراحل اجرای پژوهش بیان شد.

۳-۲) روش تحقیق

روش های تحقیق در واقع ابزارهای دستیابی به واقعیت به شمار می روند. در هر پژوهش، پژوهشگر تلاش می کند تا مناسب ترین روش را انتخاب کند و آن روشی است که دقیقتر از روش های دیگر قوانین ومقررات را کشف کند (سرمد و دیگران، ۱۳۷۸).

۳-۲-۱) روش تحقیق بر اساس هدف تحقیق

از آنجایی که این تحقیق به منظور بررسی مدیریت زنجیره تامین در شرکت گاز استان گیلان و در نهایت یک مدل را مورد بررسی قرار می‌دهد و با هدف بهبود مدیریت زنجیره تامین در شرکت گاز استان گیلان، فرضیات تحقیق را پیش می برد؛ از نوع تحقیقات کاربردی است ( خاکی، ۱۳۸۷).

۳-۲-۲) روش تحقیق بر اساس ماهیت و روش تحقیق

این تحقیق از نوع تحقیقات توصیفی می باشد. این تحقیق بر اساس زمان گردآوری حال نگر می باشد ( خاکی، ۱۳۸۷).

۳-۳ ) جامعه آماری تحقیق

جامعه آماری^[۵۲] مجموعه ای از افراد ( عناصر) هستند که  یک یا چند صفت مشترک دارند(حافظ نیا،۱۳۸۲). در این تحقیق کارشناسان و مدیران شرکت گاز استان گیلان که دارای مدرک تحصیلی لیسانس و بالاتر می‌باشند، به عنوان جامعه آماری در نظر گرفته شده اند. تعداد کارشناسان و مدیران در این پژوهش مربوط به بازه زمانی مورد بررسی یعنی اردیبهشت و خرداد ۱۳۹۴ می‌باشد.
جدول ۳-۱ : کارشناسان و مدیران شرکت گاز استان گیلان

(nm)

زمان ماندگاری
(روز)

رنگ

ویسکوزیته
(mPa.S)

TiO₂(T)

۶/۳۷-۳/۴

۲/۱۸

۴۵

زرد

۲۶/۲

SnO₂

۲۴-۱/۳

۴/۹

۳۵

زرد کمرنگ

۱۱/۴

Ce₂O₃

۳/۳۴-۸/۳

۲/۱۲

۳۰

بی­رنگ

۲۶/۴

T-%5Sn-%2Ce

۸/۳۵-۳/۳

۳/۱۳

۴۰

زرد

۸۷/۲

باتوجه به نتایج حاصل از DLS توزیع و متوسط اندازه ذرات سل­، با افزایش دوپنت در ساختار سل کاهش و ویسکوزیته به­ طور جزئی افزایش یافته است. هر چه ویسکوزیته بالاتر باشد زمان ژلاسیون کم­تر است و کاهش
زمان ژلاسیون به معنی افزایش اندازه ذرات ثانویه ( اگریگیت^[۶۱]­ها) در سل می­باشد [۱۱۰].
یکی از فاکتورهای موثر درکاهش جدایش فازی pH است [۱۱۱]. طبق گزارشات سل نانو دیسپرز تیتانیا حاوی ذرات آناتاز، در محیط اسیدی در محدوده ۵/۲۵/۰ پایدار می­باشد. بار مثبت و سطح آبدوست^[۶۲] باعث پایداری ذرات می­گردد [۱۱۲]. در سل تیتانیای تهیه شده، pH برابر با ۱۸/۱ بوده و این مقدار بسیار کوچک­تر از نقطه­ی ایزوالکتریک^[۶۳] تیتانیا است. در چنین شرایطی آلیگومر^[۶۴]های مشتق­شده از آلکوکسی­ها بار الکتریکی مثبت پیدا می­ کنند و با دافعه الکتروستاتیک پایدار می­شوند. در شرایط اسیدی با کندانسیون مناسب در توزیع
وسیع­تری رشد می­ کنند و به­عنوان یک مانع برای جدایش فازی خودنمایی می­ کنند [۱۱۰].

۴-۲ نتایج آنالیز TG-DTA
یکی از فاکتورهای موثر در رفتار فتوکاتالیستی تیتانیا، تشکیل فاز کریستالی آناتاز یا روتایل حاصل از دمای کلسیناسیون مناسب می­­باشد، لذا تعیین این دما ضروری می­باشد. با بهره گرفتن از این آنالیزها به طور همزمان، می­توان اطلاعاتی درباره خروج مواد فرار، دمای تقریبی آغاز و پایان استحاله­ها، میزان کاهش یا افزایش وزن ماده و دمای مربوط به آن را به دست آورد. البته قابل ذکر است که سرعت گرمایش، مقدار ماده­ تحت آزمایش و دماهای مربوط به استحاله­ها و… در این آزمایش موثر است. بنابراین از نتیجه­ این آزمایش در کنار دیگر آزمایش­ها و نیز مطالعات محققان دیگر برای طراحی عملیات حرارتی مطلوب می­توان سود برد. ابتدا سل تیتانیا بعد از حرارت­دهی (دمای C˚۵۰) بر روی همزن تبدیل به ژل و روی این ژل آنالیز حرارتی انجام شد. نتایج حاصل از آنالیز TG-DTA حاصل از ژل تیتانیا در شکل ۴-۲ نشان داده شده است. آنالیز حرارتی از دمای اتاق تا دمای C˚۸۰۰ با سرعت گرمایش /min C˚۱۰ انجام شده است.
کاهش وزن نمونه به­تدریج با افزایش دما تا حدود C˚۶۰۰ افزایش یافته ولی بالاتر از این دما با افزایش دما و افزایش تیتانیوم، تغییرات در کاهش وزن خیلی جزیی بوده است (کل کاهش وزن طی این فرایند برابر با %۷/۲۷ است). ۱) ساختار بالک وابسته به میزان تیتانیوم است. ۲) بعضی پیوندهای تیتانیوم مثل Ti-O-R، Ti-OH، Ti-O-Ti با افزایش تیتانیوم می ­تواند شکل بگیرد. ۳) مواد آلی موجود بخاطر حضور تیتانیوم بیش­تر، به سختی حذف می­شوند [۱۱۳].

متصدیان (فرهنگ متصدی): گروهی که به نوعی با ما کار می کنند، متصدیان نامیده می شوند و نیز به مدیران صف و کارگرانی که در ساخت و تحویل تولیدات و خدماتی که رسالت اصلی سازمان را به انجام می رسانند دخالت می کنند، گفته می شود.
فرهنگ مهندسی: در هر سازمانی مرکز تکنولوژیکی زمینه سازمان را تشکیل می دهد و این تکنولوژی بوسیله چندین نوع از مهندسین که دارای یک فرهنگ کاری مشترک می باشند طراحی و نظارت می شود.
فرهنگ اجرایی( هئیت رئیسه): اگر کسی در سازمان های وسیع جهانی جستجو کند، یک اجتماعی از دفاتر را شناسایی خواهد کرد که مفروضاتی مانند وقایع روزانه، وضعیتها نقش شان مشترک می باشد از نردبان ترقی در این موقعیتها بالا می روند(شاین ۱۹۹۶).

مدل شولز^[۱۱۵]
شولز در ۱۹۸۷ پنج گونه فرهنگی را شناسایی نمود و هر کدام از این فرهنگ ها در سه بعد متفاوت فرهنگ توصیف می شوند. این ابعاد عبارتند از:
تحول( چطور فرهنگ ها در طول زمان تغییر می کنند)
عوامل داخلی( چطور شرایط محیط داخلی یک سازمان در فرهنگ آن تاثیر می گذارد)
عوامل خارجی( چطور محیط خارجی یک سازمان فرهنگش را متاثر می سازد)
شولز در باب بعد خارجی، از دیل و کندی اقتباس کرده است. شولز از این ابعاد، ۵ گونه فرهنگی را نتیجه گرفت که شامل: ثبات، فعال، آینده نگر، اکتشاف و خلاق می باشد. او خصوصیات این ۵ گونه فرهنگی را با استناد به پنج معیار شخصیت، زمان مدار، ریسک پذیری، شعار، تغییر مداری در غالب بعد تحول توصیف می کند.

مدل کویین^[۱۱۶] و مک گرات^[۱۱۷]
طبق تحقیقاتی که توسط کوئین و مک گرات در سال ۱۹۸۵ در سازمان ها انجام شده و از اطلاعات بدست آمده از این تحقیقات، چهار گونه فرهنگ عام معرفی شده اند.
فرهنگ عقلایی(بازار
فرهنگ ایدئولوژیکی یا مرامی( ادهوکراسی یا ویژه سالاری)
فرهنگ طایفه( قومی)
فرهنگ سلسله مراتبی( سلسله مراتب)(براون ۱۹۹۵).

مدل دنیسون
دانیل دنیسون^[۱۱۸] (۲۰۰۰) تحقیقاتی را در زمینه فرهنگ سازمان و تغییر در سازمان انجام داده است. وی در مدل خود ابعاد فرهنگ را برای سازمان ها در چهار محور اصلی شامل در گیر شدن در کار، سازگاری، انطباق پذیری و رسالت در نظر می گیرد که هر یک از این ابعاد خود با سه شاخص اندازه گیری می شوند.

مدل رابینز
از دید رابینز(۱۳۸۱)، ۴ نوع فرهنگ وجود دارد

فرهنگ علمی: سازمان های دارای فرهنگ علمی بیش تر به یادگیری، پرورش و تقویت شخصیت های علمی و تخصصی تاکید دارند. لذا به استخدام افراد جوان تمایل نشان می دهند.
فرهنگ باشگاهی: در این سازمان ها تاکید بر تناسب داشتن روحیه افراد به وفاداری و تعهد نسبت به سازمان است. در این فرهنگ ارشدیت، سنوات خدمت در سازمان، معیار عمده اهمیت و ارزش افراد است.
فرهنگ تیمی: سازمان های دارای فرهنگ تیمی، بر نوآوری و آزادی عمل تاکید دارند.
فرهنگ تدافعی: برعکس فرهنگ تیمی که به اختراع، نوآوری و اکتشاف توجه دارند، این فرهنگ بر حفظ و بقای سازمان توجه دارد و امنیت شغلی حائز اهمیت است.
مدل هافستد
از دیدگاه هافستد(۱۹۸۰) نیز فرهنگ سازمانی متاثر از ۵ بعد به شرح زیر می باشد:

فاصله قدرت: میزان نابرابری یا تفاوت قدرت دو فرد. فاصله قدرت زیاد حاکی از این است که صاحبان قدرت یا چهره های صاحب اختیار از امتیازاتی بهره مند هستند که در چارچوب روابط قوی و مشخص فرادست-فرودست میان اعضای سازمان شکل گرفته است.
اجتناب از عدم اطمینان: میزان ثبات یا قابلیت پیش بینی سازمان که از سوی اعضائ ترجیح داده می شود. اجتناب از عدم اطمینان زیا، بیانگر آن است که اعضای سازمان به شدت برای قوانین و مقررات کتبی و توافق جمعی ارجحیت قائل اند و در برابر سطوح بالای اضطراب و فشار آسیب پذیرترند.
فرد گرایی- گروه گرایی : میزان اهمیت و ارزشی که سازمان برای استقلال و آزادی های فردی قائل است.

که در رابطه بالا، ∂λ_k/ ∂P_i حساسیت^[۱۲۵] مقدار ویژه بحرانی k ام را نسبت به تولید توربین بادی i ام نشان می‌دهد. برای به دست آوردن این حساسیت راه های متفاوتی در مقالات معرفی شده است. در [۴۸] یک روش تحلیلی و یک روش عددی برای دستیابی به مقدار حساسیت معرفی شده است. علی رغم اینکه روش تحلیلی می‌تواند بسیار دقیق باشد، در اینجا به دلیل پیچیدگی بالای سیستم قابل استفاده نیست. بنابراین در این پایان نامه از روش عددی معرفی شده در [۴۷] استفاده خواهد شد.

این روش به این صورت است که به منظور محاسبه حساسیت مقدار ویژه بحرانی ریز شبکه نسبت به تولید یک توربین بادی، مقدار کوچکی اختلال^[۱۲۶] در میزان توان تولیدی ایجاد می‌شود و تاثیر آن بر روی مقدار ویژه ارزیابی می‌شود. در این راستا اگر فرض شود که مقدار این اختلال ΔK_j باشد، حساسیت مقدار ویژه مورد بررسی نسبت به توان تولیدی توربین j ام به صورت زیر قابل محاسبه است:

این روش محاسبه حساسیت به دلیل سادگی قابل توجه آن نسبت به روش تحلیلی بسیار مورد پسند است. هرچند ΔK_j باید به طور مناسب انتخاب شود زیرا اگر مقدار آن بیش از حد بزرگ انتخاب شود فرض خطی بودن که در رابطه ۴-۳۲ مورد استفاده قرار گرفته است نقض می‌شود و اگر خیلی کوچک انتخاب شود می‌تواند باعث ایجاد خطای گرد کردن^[۱۲۷] نسبتا بزرگی شود. به طور معمول مقدار ۱% می‌تواند گزینه مناسبی برای ΔK_j باشد.
اکنون با در اختیار داشتن مقدار کیومولنت توان تولیدی توربین های بادی و حساسیت مقادیر ویژه بحرانی نسبت به این توان های، می‌توان رابطه ۴-۳۲ را به شکل رابطه ۴-۳۱ برای قسمت های حقیقی مقادیر ویژه به صورت زیر بازنویسی کرد:

تنها قسمت باقی مانده برای تکمیل بررسی احتمالی پایداری، تشکیل تابع چگالی مقادیر ویژه از روی این کیومولنت هاست. برای این منظور ابتدا نیاز است که مومنت های مرکزی^[۱۲۸] مقادیر ویژه محاسبه شوند. روابط زیر را می‌توان برای این منظور مورد استفاده قرار داد [۴۶]: