۳-۶- شیوه رتبه بندی شعب
در این پژوهش با توجه به اینکه فرض بازدهی ثابت نسبت به مقیاس زمانی مناسب است که کلیه واحدهای تحت مطالعه در مقیاس بهینه عمل کنند و عواملی چون ضعف رقابتی، محدودیت‌های مالی، عوامل محیطی و … باعث می‌شود تا یک شرکت یا واحد در مقیاس بهینه کار نکند. در نتیجه به‌کارگیری خصوصیت بازدهی ثابت نسبت به مقیاس در حالی که کلیه واحدها در مقیاس بهینه کار نمی‌کنند به محاسبه کارایی فنی منجر می‌شود که با کارایی مقیاس مغشوش شده است؛ لذا در این تحقیق از فرض بازدهی متغیر نسبت به مقیاس (مدل BCC)استفاده می‌شود (صادقیانی،۱۳۸۷).
همچنین با توجه به اینکه انتخاب دیدگاه های ورودی محور یا خروجی محور، بر اساس میزان کنترل مدیر بر هر یک از ورودی‌ها و خروجی‌ها می‌باشد. اگر مدیریت کنترل کمتری بر خروجی‌ها داشته باشد در این صورت، کاهش در میزان ورودی‌ها به عنوان دیده گاه مدیریت قرار می‌گیرد و به عبارتی مدل به صورت ورودی محور حل می‌گردد (عالم تبریز،۱۳۸۹). در این پژوهش هم با توجه به توانایی بیشتر مدیریت شعب بانک بر ورودی‌ها دارد ارزیابی کارایی شعب بر اساس دیدگاه ورودی محور می‌باشد.
در این پژوهش دو رویکرد برای رتبه بندی شعب استفاده می‌شود:

الف) رویکرد DAE-BSC
در این رویکرد مراحل زیر انجام می‌گیرد.
انتخاب شاخص: در این مرحله بر اساس مطالعه تحقیقات پیشین مجموعه از شاخص‌ها انتخاب گردیده و بعد از بررسی بیشتر و در نظر گرفتن اطلاعات بانک تجارت شاخص‌های هر یک از مناظر کارت امتیازی متوازن بر حسب ورودی و خروجی مشخص و اطلاعات مربوط به آن‌ها برای دو سال ۸۹ و ۹۰ جمع آوری گردید.
ارزیابی عملکرد: شاخص‌های ارزیابی شده توسط کارت امتیازی متوازن در هر چهار حوزه منظر با بهره گرفتن از تحلیل پوششی داده‌ها امتیاز کارایی هر شعبه محاسبه می‌گردد. شعب مرجع برای شعب ناکارا مشخص و میزان بهبود در ورودی‌های آن‌ها محاسبه گردید.
رتبه بندی شعب: با توجه به وزن‌های بدست آمده بر اساس نظر خبرگان برای هر یک از چهار منظر کارت امتیازی متوازن میانگین موزون حاصل از امتیازات کارایی شعب در هر یک از چهار منظر محاسبه و به رتبه نهایی شعب مورد بررسی دست می‌یابیم.
شکل ۳-۱: مدل مفهومی DEA و BSC
ب) رویکرد برنامه ریزی آرمانی تحلیل پوششی داده‌ها :
در این رویکرد با توجه به کلیه ورودی‌ها و خروجی‌ها یک مدل تحلیل پوششی داده‌ها تشکیل داده و با بهره گرفتن از برنامه ریزی آرمانی رتبه شعب را محاسبه می‌کنیم.
شکل ۳-۲: مدل مفهومی DEAGP
تمامی عملیات مربوط به حل مدل توسط نرم افزار تخصصی MAXDEA که به منظور محاسبات تحلیل پوششی داده‌ها طراحی شده و همچنین نرم افزار LINGO که مخصوص محاسبات تحقیق در عملیات می‌باشد انجام می‌گیرد.
در فصل چهارم نتایج حاصل از این دو رویکرد با هم مقایسه و روی آن‌ها تحلیل صورت می‌گیرد.
فصل ۴
یافته های تحقیق
۴-۱-مقدمه
در این فصل داده های جمع آوری شده از ۲۰ شعبه معرفی شده بانک تجارت در منطقه شمال غرب تهران مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. از آنجا که هدف اصلی این فصل پاسخگویی به سوالات مطروحه می‌باشد لذا داده‌ها و اطلاعات حول مدل‌های مورد استفاده در پژوهش، طبقه بندی و ارائه گردیده است.
در مؤسساتی نظیر بانک‌ها و مؤسسات پولی و مالی و بیمه که عوامل تولید به عنوان متغیرهای تصمیم گیری تلقی می‌شوند مدل مناسب جهت اندازه گیری کارایی بر مبنای حداقل سازی عوامل تولید می‌باشد. این بهینه سازی به طور خودکار منجر به بهینه سازی و حداکثر شدن خروجی می‌گردد. در این پژوهش نیز تجزیه و تحلیل دادها و ارزیابی کارایی و رتبه بندی شعب بر مبنای روش ورودی محور و با فرض بازده به مقیاس متغیر انجام می‌گیرد.
۴-۲- کارایی شعب بر اساس مدل ترکیبی DEA-BSC
۴-۲-۱- کارایی شعب از منظر آموزش
۴-۲-۱-۱- امتیاز کارایی شعب
برای ارزیابی کارایی شعب در این منظر دو ورودی «میزان نفر ساعت آموزش» و «کارکنان تحصیل کرده» و یک خروجی «پاداش» در نظر گرفته شده و با بازده متغیر به مقیاس با دیدگاه ورودی محور به محاسبه کارایی شعب برای ۲۰ شعبه بانک تجارت می‌پردازیم. برای نمونه مدل مربوط به حل امتیاز کارایی شعبه ولیعصر- مطهری در ادامه آمده است، لازم به ذکر است بقیه شعب نیز به همین صورت محاسبه می‌گردد.
Min y₀=θ;
۴۱۷۶۰۰۰۱λ۱+۲۶۳۲۰۰۰۱λ۲+۵۰۷۸۰۷۲۹٫۶۹λ۳+۸۱۵۷۲۹۴۱٫۴λ۴+۱λ۵+۱۳۰۸۱۹۵۹٫۹۹λ۶+۲۰۷۴۱۸۳۷λ۷+۱۷۸۲۶۷۵۶٫۵۱λ۸+۱λ۹+۱۵۹۷۱۶۶۳٫۲۸λ۱۰+۷۶۰۰۰۱λ۱۱+۹۷۹۹۳۸۹٫۵۷۹λ۱۲+۶۱۰۴۸۳۶٫۳۳۶λ۱۳+۱λ۱۴+۱۱۵۷۹۷۴۰λ۱۵+۲۱۷۳۹۰۱٫۸λ۱۶+۲۳۳۲۸۰۰۱λ۱۷+۹۱۸۸۰۰۰۱λ۱۸+۱λ۱۹+۷۶۰۰۰۱λ۲۰≥۴۱۷۶۰۰۰۱
۴۸λ۱+۲۳۹٫۲λ۲+۱λ۳+۱۲۵۰٫۴λ۴+۴٫۸λ۵+۱λ۶+۹۹۵λ۷+۱۸۱λ۸+۳۸۱۶٫۸λ۹+۶λ۱۰+۷۱λ۱۱+۱۰۵λ۱۲+۹λ۱۳+۸۰λ۱۴+۱λ۱۵+۱λ۱۶+۴٫۲λ۱۷+۱λ۱۸+۱λ۱۹+۱۷٫۸λ۲۰≤۴۸ θ
۸٫۴λ۱+۲٫۴λ۲+۱۰٫۲λ۳+۳٫۴λ۴+۴٫۶λ۵+۳λ۶+۳٫۴λ۷+۷٫۶λ۸+۴λ۹+۴٫۴λ۱۰+۳٫۴λ۱۱+۱λ۱۲+۴λ۱۳+۲٫۸λ۱۴+۱λ۱۵+۱λ۱۶+۴λ۱۷+۱λ۱۸+۹λ۱۹+۲λ۲۰≤۸٫۴ θ
λ۱+λ۲+λ۳+λ۴+λ۵+λ۶+λ۷+λ۸+λ۹+λ۱۰+λ۱۱+λ۱۲+λ۱۳+λ۱۴+λ۱۵+λ۱۶+λ۱۷+λ۱۸+λ۱۹+λ۲۰=۱;
λ۱≥۰;
λ۲≥۰;
λ۳≥۰;
λ۴≥۰;
λ۵≥۰;
λ۶≥۰;
λ۷≥۰;
λ۸≥۰;
λ۹≥۰;
λ۱۰≥۰;
λ۱۱≥۰;
λ۱۲≥۰;
λ۱۳≥۰;
λ۱۴≥۰;
λ۱۵≥۰;
λ۱۶≥۰;
λ۱۷≥۰;
λ۱۸≥۰;

برای این­که یک سازمان قادر باشد اندازه ­گیری رضایت مشتری را انجام دهد، باید مدل و روشی در این رابطه طرح ریزی نماید، به نحوی که از زیربنای نظری مستحکم و ساخت یافته­ای برخوردار باشد و شاخص­ هایی برای این منظور تنظیم نماید تا بتواند با بهره گرفتن از آن به ارزیابی و اندازه ­گیری بپردازد.

روش­های عینی: این روش­ها از طریق اندازه ­گیری شاخص­ هایی که همبستگی قوی با رضایت مشتریان دارند، به طور غیر مستقیم به اندازه ­گیری رضایت مشتریان می­پردازند. به علت شک و تردید در اعتبار و صحت این روش­ها، از این روش­ها کم­تر استفاده می­ شود.
روش­های نظری یا مفهومی: در این روش­ها به طور مستقیم از نظرات مشتریان در اندازه ­گیری میزان رضایت مشتریان استفاده می­ شود. لذا این روش­ها اعتبار بیش­تری نسبت به روش­های عینی دارند(ملکی- دارابی؛۱۳۹۱).
این پارادایم­ها به عنوان مبانی مدل برای رضایت مشتری معرفی شده ­اند.
پارادایم «انتظارات - عدم تطابق»
این پارادایم، دربردارنده این مفهوم است که مشتریان (مصرف‌کنندگان) از محصول یا خدمت مورد معامله، توقعات (انتظاراتی) دارند و بعد از استفاده و کاربرد آن محصول یا خدمت، عملکرد آن را بر اساس آنچه که برداشت و درک می‌کنند (که ممکن است لزوماً مطابق عملکرد واقعی هم نباشد) با انتظارات قبلی خود مقایسه می‌کنند. اگر انتظارات و عملکرد درک شده با هم فرق داشته باشند، نوعی عدم تأیید یا عدم تطابق صورت می‌گیرد. این عدم تطابق، می‌تواند مثبت (انتظارت < عملکرد)، منفی (انتظارات > عملکرد) و صفر (انتظارات = عملکرد) باشد. عدم تطابق مثبت به رضایت، عدم تطابق منفی به نا‌رضایتی و عدم تطابق صفر به تأیید ساده (حالت خنثی) منجر می‌شود(Sunil-Clark,2012). شکل ۲-۴ نحوه عملکرد پارادایم «انتظارات - عدم تطابق» را نشان می‌دهد.
زمان t
زمان t+1
کاربرد بعد از انتخاب / خرید
انتظارات
عملکرد عملی درک شده
نگرش­های t
عدم تطابق
اهداف خرید t
تایید ساده
عدم تطابق مثبت
عدم تطابق منفی
انتخاب / خرید
رضایت
نارضایتی
بی ­تفاوتی
نگرش­های t+1
اهداف خرید t+1
شکل ۲-۴: پارادایم «انتظارات - عدم تطابق»(Sunil-Clark,2012)
دیدگاه­ های مفهومی به رضایت مشتری: به موازات طرح و توسعه پارادایم «انتظارات - عدم تطابق» برخی از محققین با توجه به نزدیکی مقوله‌های رضایت و طرز تلقی، رضایت مشتری را از سه بعد مختلف مورد توجه قرار داده‌اند.
نگرش شناختی: که رضایت را نتیجه تفاوت بین برداشت عقلایی مصرف‌کننده از عملکرد مجموعه‌ای از ‌‌مشخصه‌ های محصول یا خدمت و وضعیت مورد انتظار از این محصول یا خدمت می‌داند. این نگرش، با پارادایم «انتظارات - عدم تطابق» مطابقت دارد.
نگرش عاطفی: این دیدگاه، رضایت را بر مبنای نیازهای ذهنی و آرزوها و تجارب (یادگیری‌های) مشتری ارزیابی می‌‌کند. یعنی عقیده دارد که در برخی از شرایط، صرف‌نظر از عملکرد محصول ممکن است مشتری به دلیل عاطفی، راضی یا ناراضی باشد.
نگرش رفتاری و ارتباطی: این نگرش، از یک سو به پیامدهای رضایت (مثل رفتار شکایتی و وفا‌داری مشتری) می‌پردازد و از طرف دیگر مبتنی بر این است که تغییرات رضایت مصرف‌کننده، می‌تواند نتیجه ارتباطات بین اشخاص و گرو‌ه­ها و رسانه‌های گروهی (از جمله تبلیغات و اطلاع‌رسانی) باشد و هر دو وجه شناختی و عاطفی را در بر می‌گیرد(Sunil-Clark,2012).
پارادایم عواطف
گفته شد که یکی از نگرش­های مفهومی به مقوله رضایت مشتری، وارد کردن مفهوم عواطف به فرایند رضایت مشتری بوده است. این موضوع مورد ‌بحث­ها و تحقیقات متعددی بوده است و در نتیجه به آن به صورت یک پارادایم نگریسته می‌شود. وست بروک^[۴۲] در سال ١٩٨٧ و الیور^[۴۳] در سال ١٩٩۳ نشان داده‌اند که مشتری نه تنها بر اساس محاسبات عقلایی بلکه با توجه به نیازهای ذهنی، آرزوها و تجارب و اثرات یادگیری، کالاها و خدمات را ارزیابی می­ کند. یعنی ممکن است صرف‌نظر از فاصله واقعی انتظارات با عملکرد به دلایل احساسی، مصرف‌کننده ممکن است راضی یا ناراضی باشد. به عبارت دیگر «احساس خوشی یا ناخوشی مشتری» و همچنین عواطفی مثل سورپریز(خوشحالی ناشی از پدیده خوشایندی که مشتری منتظر آن نبوده) روی رضایت و نا‌رضایتی مشتری مؤثرند. دلایل مختلفی برای ضرورت توجه به عوامل عاطفی، علاوه بر عوامل شناختی و عقلایی جهت قضاوت در مورد رضایت مشتری مطرح شده است: ممکن است ارزیابی بعد از خرید، بر مبنای ‌‌مشخصه‌هایی باشد که مورد انتظار نبوده‌اند؛ برداشت از انتظارات و عملکرد محصول، احساسی بوده است؛ ممکن است مشتری بفهمد که انتظارات او، خیلی پایین یا خیلی بالا بوده است یا به طور کلی انتظاراتش مبهم بوده‌اند. به عبارت دیگر تجدید نظر روی انتظارات می‌تواند بر عدم تطابق تأثیر بگذارد.
البته ابعاد شناختی و عاطفی رضایت مشتری، در مورد همه محصولات و در همه شرایط به یک اندازه مؤثر نیستند و باید برای هر محصول و شرایط، نقش آ­ن­ها مشخص گردد (Park et al,2013).
پارادایم تساوی
این پارادایم که برای معاملات خرده‌فروشی و نظایر آن کاربرد یافته، مبتنی بر این است که مصرف‌کننده، رضایت خود را بر اساس منصفانه بودن یا تساوی هزینه‌های به عمل آمده توسط مشتری در یک معادله و پاداش­های پیش‌بینی شده شکل می‌دهد.
مدل اصلاح شده «انتظارات - عدم تطابق»
بعد از صورت‌بندی مدل سنتی توسط الیور در سال ١٩٨٠ و با توجه به مباحثات و تحقیقاتی که بعد از آن به عمل آمد، این دانشمند در سال ١٩٩١ مفاهیم پارادایم­های تساوی و عواطف را نیز به مدل سنتی خود اضافه کرد. به طوری که ملاحظه می‌شود ورودی‌های مدل، علاوه بر انتظارات و عملکرد درک شده و عدم تطابق ناشی از آن­ها، عواطف و تساوی نیز هستند. ضمناً پیامدهای رضایت یا نارضایتی نیز (شکایت، تبلیغ شفاهی و قصد خرید مجدد) به طور شفاف مطرح شده‌اند.
لازم به ذکر است که در مورد این که بهتر است مستقیماً «عدم تطابق» اندازه‌گیری شود یا عملکرد و انتظار (و حاصل تفریق آن­ها) نیز بحث وجود دارد. ولی شواهدی به نفع ‌اندازه‌گیری مستقیم عدم تطابق وجود دارد. البته ‌تأکید شده است که در این صورت، عدم تطابق برای هر مشخصه باید ‌اندازه‌گیری شود. شکل زیر روند این مدل را به اختصار ترسیم کرده است (Park et al,2013).
انتظارات
قصد خرید
رضایت/ نارضایتی مشتری
شکایت
عدم تطابق
عملکرد درک شده
تبلیغ شفاهی
عواطف
تساوی
شکل ۲-۵: مدل اصلاح شده «انتظارات - عدم تطابق» (Park et al,2013)
استانداردهای مقایسه و مدل هنجاری
در تحقیقات متعددی که عمدتاً در دهه ١٩٨٠ برای تعمیق مفهوم «انتظارات» و به عنوان گسترشی از مدل سنتی «الیور» صورت گرفته است، مشخص شده است که «انتظارات مشتری» تنها استاندارد و مأخذ مقایسه نیستند و انواع مختلفی از سایر شقوق، می‌توانند این نقش را داشته باشند. مثلاً تجارب قبلی مربوط به محصول یا «علامت تجاری» و هنجارهای مربوط به آن می‌توانند برای مقایسه مورد استفاده قرارگیرند (Sunil-Clark,2012).
تجارب قبلی مربوط به نام تجاری یا محصول/ خدمت
کاربرد بعد از انتخاب / خرید
عملکرد عملی درک­شده

۴-۸٫ خلاصه فصل چهارم
دراین فصل به آزمون فرضیه های پژوهش و تجزیه تحلیل آنها پرداختیم. بدین منظور با توجه به مدل رگرسیونی خطی چند متغیره بسط یافته مدل باسو (۱۹۹۷) توسط والکر و پائه (۲۰۰۵)، داده ها توسط نرم افزارهای Eviews 6 و Minitab15 مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته است.
پس از بررسی آمار توصیفی به بررسی اعتبار مدل با بهره گرفتن از آزمون کولوموگرف–اسمیرنوف پرداخته شد. با توجه به نرمال بودن داده ها و چون داده ها پیوستهاند از روش پیرسون برای ماتریس همبستگی استفاده گردید. رگرسیون حداقل مربعات معمولی (OLS)، منجر به نتایج اُریب و برآورد نادرستی از ضرایب پارامترها میشود، لذا در این پژوهش برای آزمون فرضیه ها از مدل پانلی استفاده گردید که رگرسیون داده های پانل، مدل اثرات ثابت یا تصادفی و روش حداقل مربعات پانل (PLS) برای آزمون فرضیات استفاده شده است و همواره در جریان آزمون فرضیه ها، آنها از چند جنبه مورد بررسی و آزمون قرار گرفته است:

آزمون اضافی اثرات ثابت
آزمون هاسمن
آزمون همخطی عامل تورم واریانس
آزمون نرمال بودن پسماندهای مدل رگرسیون
b7 : ضریب حساسیت رابطه بین عدم تقارن زمانی سود، اقلام تعهدی و جریان نقد عملیاتی با نسبت (P/B) اول دوره در کلیه فرضیات بوده است.
درخصوص فرض اصلی، با توجه به احتمال آماره t، متغیر PB*R*D در سطح اطمینان ۹۵ درصد رابطه معنادار و منفی با متغیر وابسته دارد. بنابراین بین عدم تقارن زمانی سود و نسبت P/B اول دوره رابطه معنادار و منفی وجود دارد. آماره دوربین واتسون ۱٫۵۴ است که حاکی از عدم وجود خودهمبستگی است. با توجه به احتمال آماره F کل مدل رگرسیون نیز در سطح اطمینان ۹۵ درصد معنادار می باشد. لذا فرضیه اصلی تحقیق را در سطح اطمینان ۹۵ درصد نمیتوان رد کرد.
در فرض فرعی اول، با توجه به احتمال آماره t ، متغیر PB*R*D در سطح اطمینان ۹۵ درصد رابطه معنادار و منفی با متغیر وابسته دارد. بنابراین بین اقلام تعهدی و نسبت P/B اول دوره رابطه معنادار و منفی وجود دارد. آماره دوربین واتسون ۱٫۹۶ است که حاکی از عدم وجود خودهمبستگی است. با توجه به احتمال آماره F کل مدل رگرسیون نیز در سطح اطمینان ۹۵ درصد معنادار میباشد. لذا فرضیه فرعی اول تحقیق را در سطح اطمینان ۹۵ درصد نمیتوان رد کرد.
همچنین در فرض فرعی دوم، با توجه به احتمال آماره t ، متغیر PB*R*D در سطح اطمینان ۹۵ درصد رابطه معنادار با متغیر وابسته ندارد. بنابراین بین جریان نقد عملیاتی و نسبت P/B اول دوره رابطه معنادار وجود ندارد. آماره دوربین واتسون ۱٫۷ است که حاکی از عدم وجود خودهمبستگی است. با توجه به احتمال آماره F کل مدل رگرسیون نیز در سطح اطمینان ۹۵ درصد معنادار میباشد. لذا فرضیه فرعی دوم تحقیق را در سطح اطمینان ۹۵ درصد نمیتوان رد کرد.
فصل پنجم :
نتیجهگیری و پیشنهادات
۵-۱٫ مقدمه
امروزه اطلاعات مالی یک از ارکان مهم جامعه بشری فعلی است. در دنیای امروز برخلاف گذشته، با گسترش واحدهای تجاری از سطح یک واحد اقتصادی تکمالکی به سوی شرکتهای بزرگ سهامی و حتی شرکتهای بین المللی و چندملیتی، استفادهکنندگان اطلاعات مالی این واحدها نیز به تناسب بیشتر و بیشتر شده است و طیف گستردهای را دربرمیگیرند. هر یک از استفادهکنندگان به فراخور وضعیت و شرایط موجود خود با دریافت اطلاعات منتشره از سوی شرکتها تصمیمگیری میکنند. این اطلاعات از طریق خروجی های سیستم حسابداری تأمین میشوند. «سیستم حسابداری عبارت است از مجموعهای از اجزای به هم پیوسته در داخل یک مؤسسه که آثار مالی رویدادهای آن مؤسسه را به صورتها و گزارشهای مالی تبدیل میکند (حساس یگانه، ۱۳۵۸، ۵).
در چنین شرایطی اصول و رویه های حسابداری به پشتیبانی مراجع تدوینکننده استانداردهای حسابداری، به منظور متعادل کردن خوشبینی مدیران، حمایت از حقوق ذینفعان و ارائه منصفانه صورتهای مالی، مفهوم محافظهکاری را به کار میبرند. بدین ترتیب، محافظهکاری به عنوان یکی از اصول محدودکننده حسابداری، سالها است که مورد استفاده حسابداران قرار میگیرد و علیرغم انتقادهای فراوان بر آن، همواره جایگاه خود را در میان سایر اصول حسابداری حفظ نموده است. اعمال اصلی محافظهکاری موجب میشود تا از میان روش های مختلف، روشی انتخاب و اعمال گردد که حداقل اثر افزاینده را بر سود خالص و جمع داراییهای شرکت داشته باشد. به عبارت دیگر بر اساس این اصل، شرکت نباید از روشهایی استفاده نماید که درآمدها و داراییهای خود را بیش از واقع و هزینه ها و بدهیها را کمتر از واقع نمایش دهد.
از این رو میتوان، از محافظهکاری به عنوان مکانیزمی نام برد که اگر به درستی اعمال گردد، منجر به حل بسیاری از مسایل نمایندگی و عدم تقارن اطلاعاتی خواهد شد که جملگی برخواسته از شکاف روزافزون بین مدیران و تأمینکنندگان منابع مالی واحدهای تجاری در دنیای امروز است. حال با توجه به اهمیت نقش محافظهکاری، به عنوان یکی از اصول محدودکننده حسابداری، نیاز به معیارهایی برای سنجش دقیق آن در گزارشگری مالی ضروری به نظر میرسد.

۵-۲٫ خلاصه یافتهها و نتایج پژوهش
خلاصه یافتهها و نتایج پژوهش در جدول (۵-۱) ارائه شده است. نتایج آزمون آماری فرضیه های پژوهشی، حاکی از قبول فرضیه اصلی و دو فرض فرعی پژوهش میباشد. جهت بررسی هر یک از فرضیه ها، مدل رگرسیون خطی پژوهش بر اساس هر یک از متغیرهای وابسته مورد آزمون قرار گرفته است.
نتایج مدل رگرسیون خطی پژوهش برای هر یک از متغیرهای وابسته نشان میدهد که ضریب بتای رابطه بین عدم تقارن زمانی سود و نسبت (P/B) اول دوره در مدل، (PB*R*Dr)×  ، رابطه منفی و معنیداری وجود دارد که این نتایج فرض اصلی پژوهش یعنی رابطه منفی و معنیداری بین عدم تقارن زمانی سود در واکنش به اخبار با نسبت (P/B) اول دوره وجود دارد.
در مورد فرضیه های فرعی پژوهش نیز مدل رگرسیون خطی پژوهش را برای هر یک از متغیرهای مورد نظر یعنی جریان وجه نقد عملیاتی و اقلام تعهدی مورد آزمون قرار دادیم، زیرا ما علت وجود رابطه منفی بین سود و نسبت (P/B) را به ۲ جزء اصلی تشکیلدهنده سود یعنی اقلام نقدی و اقلام تعهدی (بخش غیرنقدی) سود بسط داده و ۲ فرض فرعی زیر را مطرح نمودیم:
فرضیه فرعی اول: بین واکنش اقلام تعهدی به عنوان متغیر وابسته نسبت به اخبار خوب و بد با نسبت (P/B) اول دوره رابطه معنیداری وجود دارد.
فرضیه فرعی دوم: بین واکنش اقلام جریان وجه نقد عملیاتی به عنوان متغیر وابسته نسبت به اخبار خوب و بد با نسبت (P/B) اول دوره رابطه معنیداری وجود ندارد.
بنابراین برای آزمون هر یک از فرضیات فرعی فوق ما مدل پژوهشی را با در نظر گرفتن هر یک از این اقلام بعنوان متغیر وابسته اجرا و بررسی نمودیم که در نتیجه ضریب (b₇) یعنی بقای رابطه عدم تقارن زمانی اقلام تعهدی و نسبت (P/B) اول دوره در مدل (PB*R*Dr)_it بطور معنیداری منفی میباشد و این نتیجه باعث قبول فرضیه فرعی اول میشود. همچنین ضریب بتای رابطه بین عدم تقارن زمانی اقلام جریان وجه نقد عملیاتی و نسبت (P/B) اول دوره در مدل (PB.R.Dr)_it که همان (b₇) در مدل مذکور میباشد، نشان میدهد که این مقدار از لحاظ معنی داری در سطح اطمینان ۹۵% بیمعنی میباشد. این نتیجه باعث رد وجود رابطه معنیدار بین جریان وجه نقد عملیاتی و نسبت (P/B) اول دوره میشود یعنی فرضیه فرعی دوم عدم وجود رابطه معنی دار مورد قبول قرار میگیرد.

جدول (۵-۱): خلاصه نتایج و یافته های پژوهش

• اتصال میانگین

از آن­جا که هر دو روش خوشه‌بندی اتصال منفرد و اتصال کامل به شدت به نویز حساس می‌باشد، این روش که محاسبات بیشتری دارد، پیشنهاد شد. در این الگوریتم، فاصله­ی ‌بین دو خوشه به صورت میانگین فاصله ‌بین همه ‌جفت‌هایـــی است که یکی از آن­ها در خوشــه­ی ‌نخست و دیگری در خوشه­ی ‌دوم باشد (شکل ۲-۳، قسمت ب). به بیان دیگر:

که  و  دو خوشه هستند،  و  تعداد اشیای متعلق به دو خوشه‌­ی  و  هستند و  فاصله­ی ‌بین دو عضو  و  است. خوشه‌هایی که اتصال میانگین تولید می‌کند، فشرده‌تر از خوشه‌هایی است که در اتصال منفرد تولید می‌شوند.

• اتصال کامل

به این روش خوشه‌بندی، تکنیک دورترین همسایه^[۳۰] نیز گفته می‌شود. در این الگوریتم ، فاصله­ی‌ بین دو خوشه به صورت بیشینه­ی فاصله ‌بین همه‌ جفت‌هایی است که یکی از آن­ها در خوشـه­ی ‌نخـست و دیگری در خوشه­ی‌ دوم باشد (شکل ۲-۳، قسمت ج).
به بیان دیگر:

که  و  دو خوشه هستند و  فاصله­ی ‌بین دو عضو  و  است.
این الگوریتم بیشتر مایل است که کلاسترهائی متراکم تولید کند، در حالی که کلاسترهای خروجی الگوریتم اتصال منفرد پراکنده و کشیده می باشد. نکته دیگر این که، تنها الگوریتم اتصال منفرد است که می تواند کلاسترهای هم مرکز استخراج کند، اما از نقطه نظر عملی، الگوریتم­های اتصال کامل محبوبیت بیشتری دارند .
۲-۲-۷- خوشه‌بندی افرازبندی یا پارتیشنی
آن­چه که از یک الگوریتم خوشه­بندی پارتیشنی به­دست می ­آید[۲۲]،[۲۳]، یک پارتیشن واحد از داده به ­جای یک ساختار کلاستری (چیزی شبیه دندوگرامی که در تکنیک­های سلسله مراتبی حاصل می شد) می­باشد. متدهای پارتیشنی از این مزیت برخوردارند که می­توانند با مجموعه­ وسیعی از داده ­ها کار کنند و می­دانیم که ساختن یک دندوگرام از نظر محاسباتی مقرون به صرفه نخواهد بود. اما مشکلی که الگوریتم­های پارتیشنی را دنبال می­ کند، این است که تعداد کلاسترهای خروجی چگونه انتخاب شود. روند تولید کلاسترها در تکنیک­های پارتیشنی بر این اساس است که یک تابع سنجش^[۳۱] از قبل تعریف شده را بهینه کند. که این تابع ممکن است محلی باشد (بر روی زیرمجموعه ای از نمونه ها تعریف می­ شود) و یا سراسری (بر روی تمام نمونه ها) [۲۴]. محاسبه­ی مقدار بهینه واضح است که پر هزینه می­باشد. بنابراین، در عمل معمولاً این الگوریتم­ها را چندین بار با حالات شروع مختلف بر روی نمونه­ها اجرا می­ کنند و بهترین ترکیب به­دست آمده برای خروجی کلاسترینگ استفاده می­گردد .

معیار خطای مربعی^[۳۲]، یکی از پرکاربردترین و مستقیم­ترین توابع سنجش در تکنیک­های خوشه­بندی افرازبندی می­باشد که بر روی خوشـه­های متراکـم و ایزولــه بسیار خوب جواب می­دهد. خطای مربعی روی یک عملیات خوشه­بندی چون  از یک مجموعه نمونه­هایی چون  (شامل  خوشه) به­ صورت زیر تعریف می­ شود :
(۲-۴)
در عبارت فوق  امین نمونه متعلق به  امین خوشه را با  نشان داده است و  مقدار عنصر مرکزی^[۳۳] از  امین خوشه می­باشد. الگوریتم k-means، جز این دسته­بندی قرار داردکه در ادامه به­تفصیل شرح داده خواهد شد.
۲-۲-۷-۱-الگوریتم k-means
  این روش علی‌رغم سادگی به عنوان یک روش پایه برای بسیاری از روش‌های خوشه‌بندی (مانند خوشه‌بندی فازی) محسوب می‌شود[۲۵]،[۲۶]. این روش، روشی انحصاری و مسطح است. برای این الگوریتم شکل­های مختلفی بیان شده است ولی همه آنها دارای روالی تکراری هستند که برای تعدادی ثابت از خوشه‌ها سعی در تخمین موارد زیر دارند:

• به دست آوردن نقاطی به عنوان مراکز خوشه‌ها: این نقاط در واقع همان میانگین نقاط متعلق به هر خوشه هستند.

• نسبت دادن هر نمونه داده به یک خوشه: آن داده باید کمترین فاصله تا مرکز آن خوشه را دارا باشد.

در نوع ساده‌ای از این روش، ابتدا به تعداد خوشه‌‌های مورد نیاز، نقاطی به صورت تصادفی انتخاب می‌شود. سپس داده‌ها با توجه با میزان نزدیکی (شباهت) به یکی از این خوشه‌ها نسبت داده‌ می‌شوند و بدین ترتیب، خوشه‌های جدیدی حاصل می‌شود. با تکرار همین روال می‌توان در هر تکرار با میانگین‌گیری از داده‌ها، مراکز جدیدی برای آن­ها محاسبه کرد و مجدادأ داده‌ها را به خوشه‌های جدید نسبت داد. این روند تا زمانی ادامه پیدا می‌کند که دیگر تغییری در داده‌ها حاصل نشود. به بیان دقیق­تر:
قدم اول: در ابتدا K نقطه­ به صورت تصادفی به عنوان مراکز خوشه ها انتخاب می شوند. این مراکز بایستی با دقت زیاد انتخاب شوند، زیرا مراکز مختلف، نتایج مختلف را به وجود می­آورند. بنابراین، بهترین انتخاب، قرار دادن مراکز در فاصله هر چه بیشتر از یکدیگر می باشد.
قدم دوم: هر نمونه داده به خوشه‌ای که مرکز آن خوشه کمترین فاصله تا آن داده را داراست، نسبت داده‌ می شود.
قدم سوم: پس از تعلق تمام داده ­ها به یکی از خوشه ­ها، برای هر خوشه یک نقطه­ی جدید به عنوان مرکز آن تعریف می شود که این نقطه میانگین نقاط متعلق به هر خوشه است. مراحل دو و سه تا زمانی که هیچ تغییری در مراکز خوشه ها ایجاد نشود، تکرار می­گردد.
علی‌رغم این­که خاتمه‌پذیری الگوریتم بالا تضمین شده است ولی جواب نهایی آن واحد نبوده و همواره جوابی بهینه نمی‌باشد. به طور کلی روش ساده بالا دارای مشکلات زیر است:

•  جواب نهایی به انتخاب خوشه‌های اولیه وابستگی دارد.

•  روالی مشخص برای محاسبه­ی اولیه­ مراکز خوشه‌ها وجود ندارد.

• اگر در تکراری از الگوریتم تعداد داده‌های متعلق به خوشه‌ای صفر شد راهی برای تغییر و بهبود ادامه­ روش وجود ندارد.

• در این روش فرض شده است که تعداد خوشه‌ها از ابتدا مشخص است اما معمولاً در کاربردهای زیادی تعداد خوشه‌ها مشخص نمی‌باشد.

• علت محبوبیت این الگوریتم در این است که به­سادگی قابل پیاده­سازی است. اما مشکل بزرگی که این روش را تهدید می­ کند این است که احتمال توقف در کمینه محلی وجود دارد.

انواع مختلفی از الگوریتم k-means در تحقیقات متعدد ذکر شده است[۲۷]، [۲۸]. بعضی از آنها تلاش کرده ­اند که یک تقسیم ­بندی اولیه خوب، انتخاب کنند تا الگوریتم بتواند به سوی پیدا کردن مقدار کمینه سراسری متمایل شود[۲۹].
مراحل پیاده سازی الگوریتم k-means به تفصیل عبارت است از:
گام اول:ایجاد مراکز اولیه­ خوشه ­ها  ،  با انتخاب تصادفی  نقطه از بین کلیه نقاط داده.
گام دوم: محاسبه­ی ماتریس عضویت  با بهره گرفتن از رابطه­ زیر:
(۲-۵)
گام سوم: محاسبه­ی تابع عضویت (عدم تشابه) با بهره گرفتن از معادله­ زیر:
(۲-۶)
توقف تکرار در صورتی که تغییرات آن نسبت به تکرار قبل، کمتر از حد آستانه تعریف شده باشد.
گام چهارم: محاسبه­ی مراکز جدید خوشه ­ها با بهره گرفتن از معادله­ ۲- ۷٫

کشتن اوشنر دانا
اوشنر وزیر خردمند کاووس بود. وی دین‌دار، پارسا و خردمند بود و همه‌ی زبان‌ها و لهجه‌های ایران زمین را می‌شناخت و در مباحثه بر همگان پیروز می‌گشت. امّا به فرمان کاووس کشته شد. هفتم دینکرد ۳۶-۳۷
در دینکرد آمده که به گناه به آسمان رفتن نریوسنگ می‌خواست کاووس را بکشد امّا فروهر کیخسرو نگذاشت زیرا که سیاوش از او زاده نشده بود و اگر این کار را می‌کرد انتقام از توران غیر ممکن می‌گشت. (نهم دینکرد ۲۲ ۷ تا ۱۲)
کشتن گاو هدیوش
کتاب هفتم دینکرد ۲ ۶۲ تا ۶۶ امّا در دینکرد تورانیان به دل کاووس می‌اندازند که این گاو را بکشد.
به آسمان رفتن کاووس و جدا شدن فر از او در دینکرد نهم ۲۲ ۵-۶ آمده
۲-۲-۲-۲ بندهشن:
«خانه کاووس را گوید که یکی زرّین بود که بدو بر می‌نشست؛ دوتا از آبگینه بود که او را اسبستان بود، دوتا پولادین بود که او را رمه بدان بود. از آن به هر مزه‌ای چشمه‌ی آب بی‌مرگ تازد که پیری را چیره گردد، زیرا هنگامی که پیرمد بدین در اندر شود، برنای پانزده ساله بدان در بیرون آید و مرگ را نیز از میان بَرَد.» (بهار ۱۳۸۰: ۱۳۷)
«در شاهی کاووس در همان هزاره دیوان ستیزه‌گر شدند و اوشنر به کشتن آمد و اندیشه‌ی (کاووس) را گم‌راه کردند تا به کارزار آسمان شد و سرنگون فرو افتاد، فرّه از او گرفته شد، پس، به اسب و مرد جهان لگدکوب کردند (تا) او را به بوم ‌هاماوران، به فریب، با پیدایان کیان در بند کردند. یکی که (او را) زین - گاو خوانند، که زهر به چشم داشت، از تازیان به شاهی ایرانشهر آمد. به هر که به بدچشمی نگریست، کشته شد. ایرانیان افراسیاب را به خواهش خواستند تا (باز) گشت و آن زین - گاو را کشت و (خود) شاهی ایرانشهر کرد. بس مردم را از ایرا‌‌نشهر برد و به ترکستان نشاست. ایرانشهر را ویران کرد و بیاشفت، تا رستم از سیستان (سپاه) آراست و‌ هاماورانیان را گرفت، کاووس و دیگر ایرانیان را از بند گشود. با افراسیاب به اوله رودبار، که سپاهان خوانند، کارزاری نو کرد. از آن جای (وی را) شکست داد. بس کارزار دیگر با (وی) کرد تا (وی را) بسپوخت، به ترکستان افکند، ایرانشهر از نو آبادان کرد.
دیگر افراسیاب کوشید، کی‌سیاوش به کارزار آمد. به بهانه‌ی سودابه – که زن کاووس سودابه بود- سیاوش به ایرانشهر باز نشد. بدین روی که افراسیاب زینهار (آوردن سیاوش) به وی را پذیرفته بود، (سیاوش) به کاووس نیامد، بلکه خود به ترکستان شد. دخت افراسیاب را به زنی گرفت. کیخسرو از او زاده شد. سیاوش را آن جای کشتند.» (بهار ۱۳۸۰: ۱۳۹-۴۰)
«از قباد کی اپیوه زاده شد. (از کی‌اپیوه) کی‌ارش و کی‌بیارش و کی‌پشین و کی‌کاوس زاده شدند. از کی کاووس سیاوخش زاده شد و از سیاوخش کیخسرو زاده شد.» (بهار ۱۳۸۰: ۱-۱۵۰)
«کیکاووس تا رفتن به آسمان هفتاد و پنج سال، و پس از آن هفتاد و پنج سال، روی هم یک‌صدوپنجاه سال. » (بهار ۱۳۸۰: ۱۵۵)
۲-۲-۲-۳ گزیده‌های زادسپرم:
در گزیده‌های زادسپرم نیز آمده که اورمزد گاوی بزرگ آفرید که مرز میان ایران و توران را مشخص می‌کرد و کاووس جهت دست‌اندازی به توران یکی از پهلوانانش به نام سریت srit را مامور کشتن این گاو کرد و سریت با خواست خود تن به کشته شدن به سزای این عمل داد.
«آن‌گونه که پیداست که در آن هنگام که توران را علیه ایران در زمین «نوازک» پیکار بود، اورمزد برای پیکار نکردن، گاوی بزرگ آفرید که سامان (= مرز) ایران در برابر توران بر پشت، بالای سم او پیدا بود و در بیشه نگه داشته شده بود. هنگامی که پیکار بود، به وسیله‌ی آن گاو سامان (= مرز) شناخته می‌شد. تا هنگامی که کاووس را به پرکامگی (= مغرورانه) بهری از سرزمین توران را از ایران کردن آرزو بود و دید که تا آن گاو هست <این کار> دشوار است زیرا با قدرتی که او را بود، آن‌گاه نخواست که با آن گاو مرز باشد.

هفت برادر بودند و آن هفتمین «سریت» - یعنی هفتم- خوانده می‌شد. به تن بزرگ و با زور بسیار و کاووس را از راه‌های گوناگون فریادرس و در <شمار> خاصان بود. کاووس <او> را پیش خواست و فرمود که: «برو! آن گاو را در بیشه بکش!» سریت رفت، چون او را خواست کشتن، گاو به زبان مردم با او مجادله کرد که: «مرا مکش، چه اگر مرا بکشی، آن کس که فروهرش در هوم دور دارنه‌ی مرگ است – که نام او زردشت سپیتمان است- در زمین پیدا شود، بد کردن تو را در جهان بگوید و به روان تو دشواری آن‌گونه باشد که در دین پیداست که: چگونه باشد <کیفر> آن ودگ که بدی او را گویند، پس مرگ هم‌سان آن باشد.» و کسی که او (= گاو) را مرگ برآمیزد (= بکشد) بدی او نیز <به سبب> مرگ <گاو> است.
سریت چون آن سخن را شنید، بازگشت و دوباره به سوی کاووس رفت و او را از چگونگی آگاه کرد. این را نیز گفت که: «گاو به شگفتی گفت که: هر که در زمین جنگ‌کامه‌تر است، اکنون کشتن گاو را فرمان دهد». کاووس را که میل بر جنگ <بود>؛ گفت که: «برو و او را بکش!» سریت گفت که: «به کشتن <گاو> توانا نیستم، چه از ناله او مرا بخشایش در دل است». کاووس گفت که: «به همان بیشه‌رو! که در آن پری سالاران بسیار مسکن دارند، بخشش را از دل تو ببرند». سریت به بیشه رفت. پریان بسیار را دید که دهان گشاده داشتند و ایشان برخروشیدند که: «بکش! مبخشای!» بخشش از دل او برفت، به بیشه باز رفت و با مشت سه جای پشت گاو را بشکست. گاو زاری و بانگ شگفت برداشت. سریت، پس از کشتن گاو، از آن ناله که شنید، آن‌گاه او را ناشادی گران بود. به سوی کاووس باز رفت و او را از آن‌چه روی داد آگاه کرد. و خواست که کشتن او را فرمان دهد، چه، او را زندگی بایسته نبود. کاووس گفت که من تو را بنکشم، چه از تو گریز ندارم. سریت گفت که: «اگر تو مرا بنکشی، آن‌گاه من تو را بکشم». کاووس گفت که: «تو مرا بمکش چه، دهبد جهانم». سریت ناخرسندی همی‌کرد تا کاووس به او فرمود که: «به همان بیشه رو که پری ای سگ پیکر در آن‌جاست و تو را بکشد». سریت بدان بیشه رفت آن پری سگ پیکر را دید. پس پری را زد. پری دوتا شد و آنان را همی‌زد تا هزار شدند. ایشان سریت را برجای کشتند و دریدند.» (گزیده‌های زادسپرم، ۱۳۸۵: ۵۳-۵۴)
۲-۲-۲-۴ روایات پهلوی
در روایات پهلوی هم آمده است که کاووس نیز چون جمشید جاودان آفریده شده بود امّا به خاطر ارتکاب گناه میرا شد.
۲-۲-۲-۵ مینوی خرد
در پرسش هشتم مینوی خرد نیز ضمن شرح دست اندازی اهریمن در اراده‌ی اهورامزدا آمده است که اورمزد جم و فریدون و کیوس را جاودان آفریده بود ولی اهریمن آن‌ها را بفریفت و به همین جهت جاودانگی از ایشان سلب شد.
«چه پیداست که اورمزد جمشید و فریدون و کاووس را بی‌مرگ آفرید و اهرمن چنان (آنان) را تغییر داد که معروف است.» (مینوی خرد، ۱۳۸۰: ۳۲)
هم‌چنین در پرسش پنجاه‌وهفتم مینوی خرد به کم‌خردی کاووس در کنار جم، فریدون. گشتاسب اشاره شده است و این دلیل بر منحرف شدن شدن ایشان از راه راست دانسته شده است.
«و جم و فریدون و کاووس و سروران دیگری که از ایزدان نیرو و قدرت یافتند –همان‌گونه که گشتاسب و سروران دیگر که از دین بهره‌وری داشتند- و نیامدنشان به بهشت و نیز این که نسبت به خدای خویش ناسپاس شدند، به این سبب بود که خرد به آنان کم رسیده بود.» (همان ۶۶)
البتّه در پرسش بیست‌وهفتم مینوی خرد از کاووس فایده‌ای هم نقل شده و آن زاده شده سیاوش از اوست.
«از کاووس این سود بود که سیاوش از تن او زاده شد و بسیار اعمال دیگر از وی سر زد.» (همان۴۶)
۲-۲-۲-۶ زند وهومن یسن
در زند وهومن یسن به سه کارزار بزرگ میان امشاسپندان و دیوان اشاره شده که نخستین آن در زمان کاووس اتفاق می‌افتد:
جای به هم نبردی جنگ بزرگ بوده باشد، ای زردشت سپیتمان! یکی در پادشاهی کاووس، هنگامی که به همراه دیوان با امشاسپندان نبرد بود و دوم هنگامی که تو ای زردشت سپیتمان دین پذیرفتی و تو هم‌پرسی ]کردی[ گشتاسپ شاه و ارجاسب خشم زاده در کارزار دین، در سپید بیشه با هم جنگیدند – کسی بود که در پارس گفت - وسوم هنگامی که هزاره‌ی تو به پایان رسد، ای زردشت سپیتمان!» (زند وهون یسن، ۱۳۸۵: ۱۲)
۲-۲-۲-۷ شهرستان‌های ایران
در شهرستان‌های ایران قسمت سرزمین خراسان آغازیدن بنای سمرقند به کاووس و به پایان رساندن آن به سیاوس نسبت داده شده است:
«در سرزمین خراسان شارستان سمرقند را کاووس پسر قباد بن افکند و سیاوش پسر کاووس به فرجام رساند.» (جاماسب آسانا، ۱۳۷۱: ۱۸)
فصل سوم
کاووس در منابع پس از اسلام
۲-۳-۱ کاووس در منابع پیش از شاهنامه
۲-۳-۱-۱ اخبارالطوال
کیکاووس پسر کیقباد
گویند به روزگار ابرهه پسر ملطاط، پادشاه ایران کیکاووس پسر کیقباد بود. او بر نیرومندان سخت‌گیر و بر ناتوانان مهربان بود و مردی پسندیده و منثور بود تا آن‌که از او کاری که مایه‌ی گم‌راهی بود سر زد و تصمیم گرفت به آسمان صعود و پرواز کند و او همان کسی‌ست که برای خود صندوق و عقاب‌ها را فراهم کرد. کیکاووس بر تنها پسر خود سیاوش خشم گرفت و خواست او را بکشد. سیاوش از او گریخت و به شاه ترکان پیوست و چون شاه ترکان او را آزمود عقل و فرهنگ و شرف و شجاعت او را دید کارهای خود را به او واگذاشت و سیاوش در درگاه او منزلت و به شاه تقرب یافت. چون افراد خاندان پادشاه ترکان چنین دیدند بر او رشک بردند و ترسیدند کار از دست ایشان بیرون کشد و نزد شاه حیله‌سازی‌ها کردند تا آن‌که او را کشت. او دختر خود را به همسری سیاوش در آورده و <دخترش> از او باردار بود. پادشاه ترک خواست شکم دختر خود را بدرد و جنین را هم از میان ببرد. برایان که وزیر او بود سوگندش داد که دختر و فرزندش را نکشد که مرتکب جرمی نشده‌اند. شاه به او گفت: دختر را پیش خود نگه دار و چون فرزندش را زایید فرزند را بکش. دختر در خانه‌ی وزیر بود و پسربچه‌ای زایید که همان کیخسرو است که پس از کاووس پادشاه شد. وزیر پسرک را از شهر بیرون برد و برای او در کردهای کوه‌نشین دایه گرفت و کیخسرو نزد آنان رشد کرد. وزیر به پادشاه ترکان گفت: دختری زایید که او را کشتم و شاه از او پذیرفت.
مردم فارس هنگامی که کیکاووس ستمگری و سرکشی و جسارت نسبت به خدا را آشکار ساخت او را ناستوده دانستند و درباره‌ی خلع او از پادشاهی رایزنی کردند و این خبر آشکار شد و به مادر کیخسرو رسید و در آن هنگام کیخسرو هفده ساله بود. مادرش فرستاده‌ای نزد مردم فارس فرستاد و خبر کشته شدن سیاوش و داستان کیخسرو را به اطلاع ایشان رساند. ایرانیان مردی از بزرگان و گزیدگان خود به نام زو را برگزیدند و او را نزد ابریان وزیر (پیران ویسه؟!) فرستادند تا پسر را بیاورد و او نزد وی رفت و او را آگاه ساخت که ایرانیان چه تصمیمی دارند. ابریان کیخسرو را به زو سپرد و او کیخسرو را بر اسب پدرش سیاوش که سوار بر آن از عراق آمده بود سوار کرد و همراه او حرکت کرد. روزها خود را پنهان می‌ساخت و شب‌ها حرکت می‌کرد تا کنار جیحون که همان رودخانه‌ی بلخ و به سوی خوارزم است رسید که با اسب خود شناکنان از آن گذشت و پسر را با خود آورد و او را به پای تخت رساند و کیکاووس را خلع کردند و آن پسر را کیخسرو نامیدند و بر تخت نشاندند و فرمان‌بردارش شدند و او دستور داد پدربزرگش را زندانی کردند و تا هنگام مرگ در زندان بود. (دینوری، ۱۳۶۴: ۳۷-۳۸)
۲-۳-۱-۲ تاریخ بخارا
و اهل بخارا را بر کشتن سیاوش سرودهای عجیب است و مطربان آن سرودها را کین سیاوش گویند. (نرشخی، ۱۳۶۳: ۲۴)
احمدبن محمّدبن نصر گوید که ابوالحسن نیشابوری در خزائن‌العلوم آورده است که سبب بنای قهندز بخارا یعنی حصارک ارگ بخارا آن بود که سیاوش‌بن کیکاووس از پدر خویش بگریخت و از جیحون بگذشت و نزدیک افراسیاب آمد. افراسیاب او را بنواخت و دختر خویش را به زنی به وی داد و بعضی گفته‌اند که جمله ملک خویش را به وی داد. سیاوش خواست که از وی اثری ماند در این ولایت از بهر آن‌که این ولایت او را عاریتی بود. پس وی این حصار بخارا بنا کرد و بیش‌تر آن‌جا می‌بود و میان وی و افراسیاب بدگویی کردند و افراسیاب او را بکشت و هم در این حصار بدان موضع که از در شرقی اندر آیی اندرون در کاه‌فروشان و آن را دروازه‌ی غوریان خوانند و او را آن‌جا دفن کردند و مغان بخارا بدین سبب آن‌جا را عزیز دارند و هر سالی هر مردی آن‌جا یکی خروس برد و بکشد پیش از بر آمدن آفتاب روز نوروز و مردمان بخارا را در کشتن سیاوش نوحه‌هاست، چنان‌که در همه‌ی ولایات معروف است و مطربان آن را سرود ساخته‌اند و می‌گویند و قوالان آن را گریستن مغان خوانند و این سخن زیادت از سه هزار سال است. پس این حصار را بدین روایت وی بنا کرده‌اند. (همان، ۳۲) خوارزمی‌ها سیاوش را از اجداد خود می‌دانسته‌اند. (همان)
۲-۳-۱-۳ تاریخ طبری
از پس کیقباد کیکاووس به پادشاهی رسید وی پسر کیبیه پسر کیقباد بود.
گویند روزی که کیکاووس به پادشاهی رسید گفت: خدا این زمین و مخلوق آن را به ما داد که در کار اطاعت وی بکوشیم. وی گروهی از بزرگان اطراف قلمرو خویش را بکشت و کشور و رعیت را از دست‌اندازی دشمنان اطراف مصون داشت. اقامت کیکاووس به بلخ بود و پسری آورد که به جمال و کمال و خلقت نکو و به دوران خود همانند نداشت و نام وی را سیاوخش کرد و به رستم دلیر پسر دستان پسر برامان سپهبد سیستان و توابع سپرد تا به تربیت وی قیام کند و رستم سیاوخش را به سیستان برد و تربیت کرد و هم‌چنان در کنار رستم بود و تا طفل بود پرستار و دایه برای وی فراهم آورد و چون بزرگ شد معلمان برای تعلیم وی برگزید و چون قدرت سواری یافت وی را سواری آموخت تا در فنون آداب کامل شد و در سوارکاری سر شد و مردی کامل بود که وی را پیش پدر آورد و کیکاووس پسر را امتحان کرد و او را شایسته و ماهر یافت و بسیار خرسند شد. چنان‌که گویند کیکاووس دختر افراسیاب پادشاه ترکان را به زنی گرفته بود و به قولی زن وی دختر شاه یمن بود و سودابه نام داشت و جادوگر بود و در سیاوخش دل بست و او را به خویشتن خواند که نپذیرفت و قصه‌ی او و سیاوخش دراز است و سرانجام چنان بود که سودابه چون امتناع سیاوخش را از بدکاری بدید پدر را با وی بد دل کرد و سیاوخش از رستم خواست تا از کیکاووس بخواهد که او را به جنگ فراسیاب فرستد که شاه ترکان وقتی دختر به زنی کیکاووس داده بود به شرایط خویش عمل نکرده بود و منظور سیاوخش این بود که از پدر دور شود و از کید سودابه در امان ماند. و رستم چنین کرد و از کیکاووس اجازه گرفت و سپاه فراوان همراه سیاوخش کرد که برای جنگ فراسیاب سوی دیار ترکان رفت و چون بدان‌جا رسید میان وی و فراسیاب صلح شد و سیاوخش قصه‌ی صلح را با پدر نوشت.