۱. هم دردی:تشخیص احساسات و علایق افراد که شامل مراحل زیر است:
الف. پرورش آگاهی؛
ب. افزایش حساسیت نسبت به احساس های دیگران؛
ج. همدردی با دیدگاه اشخاص دیگر.
۲. هوشیاری: دانستن راه صحیح و درست و عمل در همان راه، که شامل:
الف. ایجاد زمین های برای رشد اخلاقی؛

ب. ترویج معنویت برای تقویت هوشیاری و هدایت رفتار؛
ج. پرورش انضباط اخلاقی برای کمک به افراد به منظور یادگیری درست از خلاف.
۳. خودکنترلی: کنترل و تنظیم تفکرات و اعمال خود به طوری که بر هر فشار از درون
و بیرون ایستادگی کنیم و در همان راهی عمل کنیم که احساس می کنیم درست است،که شامل:
الف. الگوسازی و اولویت بندی خودکنترلی افراد؛
ب. تشویق افراد به خودانگیزشی؛
ج. آموزش راه هایی به افراد برای رویارویی با وسوسه ها و تفکر قبل از عمل.
۴. توجه و احترام: ارزش قائل شدن برای دیگران با رفتار مؤدبانه و با ملاحظه، که شامل:
الف. انتقال معانی توجه به افراد از طریق آموزش دادن؛
ب. افزایش توجه به اقتدار و بی توجهی به بی ادبی و بی احترامی؛
ج. تأکید بر رفتارهای خوب، ادب و تواضع که به عنوان تعارف در نظر گرفته می شود.
۵. مهربانی: توجه به نیازها و احساس های دیگران، که شامل:
الف. تدریس معنی و ارزش مهربانی؛
ب. ایجاد آستانه تحمل صفر برای زشتی و بدی؛
ج. تشویق مهربانی و خاطر نشان کردن اثرهای مثبت آن.
۶. صبر و بردباری :توجه به شأن و حقوق تمام افراد حتی آنان که عقاید و رفتارشان با ما مخالف است، که شامل:
الف. پرورش صبر و تحمل از سنین پایین؛
ب. القای درک تنوع و گوناگونی؛
ج. مخالفت با کلیشه سازی و عدم تحمل تعصبات بی جهت.
۷. انصاف: انتخاب های عقلانی و عمل به شیوه منصفانه، که شامل:
الف. رفتار با دیگران به طور منصفانه؛
ب. کمک به دیگران برای داشتن رفتار منصفانه؛
ج. تدریس رو شهایی به افراد برای مقاومت در مقابل بی انصافی و بی عدالتی.
۲-۲-۱۱-اصول هوش اخلاقی بوربا از دیدگاه اسلامی
۱. هوشیاری:قرآن همواره اولین توصیه به هوشیاری را به مؤمنان می کند که باید آماده و هوشیار باشند.
برای مثال ، در سوره نساء ، آیه ۷۱ می فرماید: “یا أیها الذین أمنوا خذوا حذرکم فانفروا ثبات او انفروا جمیعا ً” ای کسانی که ایمان آورده اید آمادگی و هوشیاری خود را حفظ کنید و سلاح جنگی را برگیرید، سپس گروه گروه به صورت دسته جات پراکنده یا دسته جمعی به سوی دشمن حرکت کنید.
پیامبر (ص) می فرماید : متانت، هدایت، نیکوکاری، پارسایی، کامیابی، میانه روی در راهپیمایی، میانه روی در امور زندگی، راستی، بزرگواری و شناختن دین خدا، این همه در سایه هوشیاری نصیب خردمند می شود؛ پس خوشا به حال آنکه بر اساس برنامه درست گام برمی دارد ( حرانی ،۱۳۸۵).
۲. هم دردی:امام علی (ع) در نامه ۵۳ نهج البلاغه خطاب به مالک اشتر می فرماید:
پس باید دوست داشتنی ترین اندوخته ها در نزد تو اندوخته کار نیک باشد که مقصود از آن فراهم آوردن رعیت و رعایت آنهاست پس همت خود را از رسیدگی به نیازهای شان دریغ مدار پس از حقوق آنان (طبقه فرودستان) پاسداری کن و سهمی از غلات املاک خالصه اسلام را در هر شهری به آنان اختصاص ده ، آنچه بر عهده تو نهاده اند، رعایت حق ایشان است، مبادا توجه به امور دیگر از پرداختن به آنان بازت دارد و با ناتوانان فروتنی در پیش گیر و به آنان نشان بده که در این کار به آنها نیازمندی و کارهای کسانی را که به تو دسترسی ندارند و در دیده ها خوارند و مورد تحقیر دولتمردانند، خود دلجویانه مورد رسیدگی قرار ده یتیمان را نوازش کن و زمین گیرشدگان و سالخوردگان را دلجویی نما بخشی از وقت خود را به کسانی اختصاص ده که به تو نیاز دارند و در آن وقتاختصاصی، خودت فارغ از هر کاری به امور آنان پرداز.
۳-خودکنترلی:خودکنترلی در قرآن بیشتر با واژ ه تقوی و خودداری از هوای نفس مطرح شده است .
برای مثال، در سوره های زیر: در نیکوکاری و پرهیزکاری با یکدیگر همکاری کنید و در گناه و تعدی
همکاری نکنید و از خدا پروا کنید که سخت کیفر است زاد و توشه برگیرید که بهترین توشه، تقوی
است .
۴-توجه و احترام:در قرآن به احترام بسیار سفارش شده است، خصوصا ً در درجه اول احترام به شخص پیامبر اکرم (ص) و پس از آن در برخورد با مردم دیگر:به حقیقت مؤمنان برادر یکدیگرند، پس همیشه بین برادران ایمانی خود صلح دهید و خدا ترس و پرهیزکار باشید، باشد که مورد لطف و رحمت الهی گردد.
۵-مهربانی: قبل از هر چیز از گنجینه غنی و هدایت گر قرآن کریم بهره مند می شویم:
با مردم به نیکی صحبت کنید.
به پدر و مادر احسان کنید.
پیامبر اکرم (ص) می فرماید:
خوب پرسیدن نیمی از دانش و نرم رفتاری نیمی از زندگی خوش است (حرانی، ۱۳۸۵).
۶. صبر و بردباری:واژه صبر در قرآن در بسیاری از آیات مطرح شده و در مورد تبلیغ دین بیشتر به صبر سفارش شده است.(( ای کسانی که ایمان آورده اید در کار دین صبور باشید و یکدیگر را به صبر سفارش کنید و همواره مراقب دشمن باشید و تقوای الهی پیشه کنید .))
۷. انصاف: پیامبر اکرم (ص) می فرمایند:
ای علی سرآمد اعمال سه خصلت است : ۱ از جانب خود درباره دیگران انصاف دادن؛ ۲. مال را با برادران ایمانی در میان نهادن ؛ ۳. همیشه در همه حال به یاد خدا بودن( حرانی، ۱۳۸۵).
۲-۳-۱۲-اصول هوش اخلاقی در مدیریت
لنیک و کیل (۲۰۰۵) هوش اخلاقی را توانایی تشخیص درست از اشتباه می دانند که با اصول جهانی سازگار است . به نظر آنان ، چهار اصل هوش اخلاقی زیر برای موفقیت مداوم سازمانی و شخصی ضروری است:
۱-درستکاری: یعنی ایجاد هماهنگی بین آنچه که به آن معتقدیم و آنچه که به آن عمل می کنیم. انجام آنچه ک می دانیم درست است و گفتن حرف راست در تمام زما نها. کسی که هوش اخلاقی بالایی دارد، به شیوه ای عمل می کند که با اصول و عقایدش سازگار باشد.
۲-مسئولیت پذیری: کسی که هوش اخلاقی بالایی دارد، مسئولیت اعمال خود و پیامدهای آن، همچنین اشتباه ها و شکس تهای خود را نیز می پذیرد.
۳-دل سوزی: توجه به دیگران که دارای تأثیر متقابل است . اگر نسبت به دیگران مهربان و دل سوز باشیم، آنان نیز در وقت نیاز با ما همدردی می کنند.