مجتمع تنها یک دسترسی به معبر سواره همجوار داشته و از این روآثار دسترسی مذکور بر جریان آزاد ترافیک سواره به حداقل می رسد(قلیزاده, ۲۰۰۱).
امکان عقب نشینی مجتمع از لبه پیاده رو، ایجاد ورودی تعریف شده و ممانعت از سد معبر راحتتر است. Ÿامکانات فنی برای جمع آوری و دفع بهداشتی زائدات وضایعات و غیره، بیش از هر الگوی دیگری است.

شاخص های تشخیص مجتمع های محله ای
مجتمع های خدمات فنی- تعمیراتی به صرف دسترسی گرفتن از معابر محله ای قابل تعریف نمی باشند. بنابراین در ادامه برخی شاخص های اصلی برای تشخیص مقیاس عملکردی مجتمع های خدماتی فنی- تعمیراتی ارائه می گردد:
مجتمع های فنی- تعمیراتی محله ای از ترکیب واحدهای فنی- تعمیراتی مورد نیاز ساکنان محله تشکیل می شوند.
محل استقرار این گونه مجتمع ها به دور از شریان های درجه یک و دو شهری بوده و به هسته های سکونتی (محلات) نزدیک می باشند.
شعاع پوشش جمعیتی این گونه مجتمع ها نهایتاً چند محله همجوار را در برمی گیرد(عنابستانی et al., 2010).
مشخصات و ویژگی های کارگاه ها و خدمات فنی- تعمیراتی حوزه شهری
ترکیب کاربری ها
در حوزه شهری، خدمات فنی- تعمیراتی برخلاف حوزه سکونتی (محله) به صورت منفک از سایر خدمات شهری استقرار می یابند. کلی ترین تقسیم بندی و ترکیب کاربری های فنی- تعمیراتی مجاز در مقیاس شهری عبارتند از:
تعمیرات سبک و سنگین وسایل نقلیه سبک، دوچرخه و موتور
تعمیرات و خدمات فنی سبک وسایل نقلیه سنگین
تعمیرات ماشین آلات واحدهای صنعتی
تعمیرات ماشین آلات، وسایل و ابزار کشاورزی
تعمیرات لوازم برقی، خانگی، رایانه و …
نصب، نگهداری و تعمیرات تاسیسات ساختمانی متمرکز (وسایل نقلیه، تاسیسات سرمایشی و گرمایشی،حفاظت و ایمنی و …)
ریخته گری، تراشکاری، اطاق سازی، آهنگری و شاسی کشی و سایر تولیدات صنعتی- تعمیراتی (سفارشی)
کارگاه های متوسط آهنگری، نجاری، مبل سازی، شیرینی پزی و … که براساس ضوابط سازمان محیط زیست استقرارشان در شهر و در صورت رعایت ضوابط ویژه بلامانع است(مهدیزاده, ۱۳۷۹).
مقیاس عملکردی و ترکیب استفاده کنندگان
یکی از مهمترین شاخص های شناخت واحدهای تولیدی و خدمات فنی- تعمیراتی در مقیاس شهری، ترکیب استفاده کنندگان از این واحدها می باشد. مقیاس عملکردی و ترکیب استفاده کنندگان از واحدهای فنی- تعمیراتی شهری عبارتند از:
واحدهای فنی- تعمیراتی مورد نیاز شهروندان که به دلیل نیاز ویژه به جمعیت تحت پوشش، اندازه کالبدی و ویژگی خدمات ارائه شده، امکان استقرار در حوزه های سکونتی (محلات) را نداشته اند.
واحدهای فنی- تعمیراتی مورد نیاز صنایع مستقر در محدوده شهری
واحدهای فنی، تعمیراتی مورد نیاز ماشین آلاتکشاورزی
واحدهای فنی، تعمیراتی مورد نیاز وسایل نقلیه سنگین که در محدوده شهری فعالیت می کنند و یا وسایل نقلیه سنگین عبوری
ویژگی الگوی استقرار
همان طور که در مباحث پیشین مطرح گردید، واحدهای خدماتی فنی- تعمیراتی در مقیاس شهری در قالب الگوهای مختلفی استقرار می یابند که عبارتند از:
پراکنده
خطی
متمرکز
نحوه استقرار پراکنده
استقرار پراکنده واحدهای فنی- تعمیراتی مقیاس شهری به دلایل متعدد به هیچ وجه در سطح شهر مجاز نبوده و ضروری استکه در اولین گام ساماندهی واحدهای پراکنده مذکور تعطیل و انتقال یابند(همگروه, ۱۳۷۱).
نحوه استقرار خطی
رایج ترین نجوه استقرار خدمات فنی- تعمیراتی در مقیاس شهری، الگوی خطی در بدنه معابر اصلی شهری می باشد. الگوی استقرار خطی دارای آثار و عوارض گسترده ای است، به طوری که رفع این آثار را در اولویت فرایند ساماندهی قرار می دهد. چگونگی استقرار، روند تحولات و آثار و عوارض مهم زیست محیطی، اجتماعی و کالبدی الگوی خطی عبارتند از:
به دلیل ترکیب استفاده کنندگان، گرایش اولیه استقرار به سمت معابر مرکزی شهر و مبادی ورودی- خروجی شهر بوده است. لیکن در فرایند توسعه کالبدی شهر، معابر مذکور در محاصره بافت های مسکونی و شهری قرار گرفته است.
در مناطق حاشیه ای شهر که هنوز بافت های مسکونی به صورت متراکم در نیامده، این گونه واحدها استقرار یافته و پس از توسعه کالبدی محلات جدید و نوساز، راسته های محل استقرار واحدهای فنی- تعمیراتی در همسایگی بافت های مسکونی و در تزاحم با آن قرار گرفته اند.
خوردگی بافت های مسکونی در جبهه پشت واحدها، آلودگی های زیست محیطی، تخریب سیما و منظر شهری، کاهش ارزش سکونتی در بافت های مسکونی همجوار، آثار گسترده ترافیکی و … از جمله آثار وعوارض الگوی استقرار خطی واحدهای فنی- تعمیراتی می باشند.
ضروری است که مدیریت شهری نسبت به انتقال واحدهای مستقر در لبه معابری که قبلاً جزو بافت های حاشیه ای بوده لیکن با روند توسعه محلات، به همسایگی بافت های مسکونی در آمده اند، اقدام نماید.
واحدهای مستقر در لبه معابر مرکز شهری، که قبلاً محل استقرار گاراژهای مسافربری و باربری و یا محل انبارها و بازار میوه و امثال آن بوده و بعداً به نقاط دیگری منتقل شده اند، ضروری است که به نواحی ویژه انتقال داده شوند.
واحدهای مستقر در لبه مبادی ورودی- خروجی شهر، که معمولاً محل تلاقی سفرهای شهری و برون شهری بوده و دارای ترافیک سنگین هستند، طبق ضوابط پیشنهادی با همان الگوی استقرار خطی ساماندهی گردند(همگروه, ۱۳۷۱).
نحوه استقرار متمرکز
الگوی استقرار متمرکز، در اشکال جدید و قدیم آن، از جهات کالبدی- فضایی و نیز ملاحظات ساماندهی مناسب ترین شکل استقرار درمحدوده شهری محسوب می گردد.
اهم ویژگی های الگوی استقرار متمرکز در مقیاسشهری عبارتند از:
الگوی استقرار متمرکز زنجیره خدمات مورد نیاز شهروندان در یک محدوه مکانیابی شده و لذا سهولت دسترسی را پدید می آورد.
آثار ترافیکی استقرار خطی که به ازاء هر واحد خدماتی یک دسترسی از معبر همجوار ضروری است، در استقرار متمرکز به حداقل آثار منفی کاهش می یابد.
به دلیل انتقال واحدها به عمق، لبه آزاد شده و ضمن امکان استفاده بهینه از لبه ها (برای استفاده توسط کاربری هایی که نیازمند ارتباط مستقیم بصری با عابران می باشد)، آثار آلودگی های سیما و منظر نیز به حداقل کاهش می یابد(جعفری, ۱۳۸۹).
در الگوی استقرار متمرکز امکان جمع آوری و انتقال بهداشتی ضایعات و زائدات فراهم آمده و علاوه بر آن، اعمال ضوابط و تمهیدات کالبدی و مدیریتی سامان بخشی با سهولت بیشتری امکان پذیر می گردد.
معیارهای ساماندهیکارگاه ها و خدمات فنی- تعمیراتیحوزه شهری
معیارهای ساماندهی الگوی خطی
مهمترین شاخص برای تعریف و تشخیص کاربری های فنی- تعمیراتی در الگوی خطی، اتکاء به عرض معبر همجوار می باشد. بنابراین تحت تعاریف و مشخصات معابر شهری ارائه شده و سپس براساس نوع معبر، معیارهای ساماندهی مطرح می شود(جعفری, ۱۳۸۹).
مشخصات و ویژگی های معابر شهری ( محل استقرار خدمات فنی تعمیراتی)
براساس تعریف ارائه شده در آیین نامه طراحی شهری طبقه بندی راه های شهری براساس نقش اصلی آن ها عبارتند از:
شریانی درجه یک، با کارکرد جابه جایی
شریانی درجه دو، با کارکرد جابه جایی و دسترسی
راه های محلی، با کارکرد جابه جایی، دسترسی و اجتماعی
بر پایه تقسیم بندی فوق، نقش راه های شریانی درجه یک به «جابه جایی» و عملکرد ارتباطی در مقیاس کلان شهری و فرا شهری تعلق داشته لذا دسترسی به آنها با کنترل زیاد همراه است. این دسته معابر مانند کانال جداکننده ای، ارتباط بین دو طرف را قطع کرده و بنابراین اصولاً استقرار فعالیت در کنار آن ها مجاز نیست، مگردر موارد خاص که به اجازه ویژه و رعایت ضوابط معین نیاز دارد.
بر طبق تعاریف آیین نامه مذکور، راه های شریانی درجه ۲ دارای دو نقش اصلی جابه جایی و دسترسی می باشند. بنابراین چون نقش اجتماعی در تعارض با نقش ترافیکی این گونه راه ها قرار دارد، استقرار هر گونه کاربری با کارکرد اجتماعی لزوماً با کنترل و حساسیت ویژه صورت پذیرد(صالحی, ۱۳۷۹).
معیارهای ساماندهی در الگوی استقرار مرکز
حوزه های متمرکز صنایع و خدمات فنی، به پهنه هایی اطلاق می شود که کاربری غالب اراضی آن صنعتی- خدماتی بوده و سایر کاربری ها محدود و یا مرتبط با کاربری غالب باشد. برای تشخیص حوزه های متمرکز، مهم ترین شاخص، نسبت اراضی صنعتی- خدماتی به کل مساحت پهنه می باشد. در برخی حوزه های متمرکز، که میانگین طبقات ساختمانی بیش از یک بوده و یا کاربری های غیر مسکونی- غیر صنعتی نیز چشمگیرند، برای تشخیص می توان از سرانه شاغل صنعتی (تعداد شاغل صنعتی به واحد سطح) استفاده نمود.