(بیت ۳۲)

انقروی:
انقروی عقیده دارد که مولانا این بیت را در پاسخ کسانی که می‌گویند اگر عشق نباشد با پر و بال عشق پرواز می‌کنیم داده است و می‌گوید:« ای کسانی که برای رفتن به جانب مبدأ و معاد عقل را پیشوا قرار داده و آن را هادی گرفته‌اید ، بدین ترتیب خودتان را به ورطه‌ی غفلت و جهالت ‌اند-اخته‌اید. من در صورتی می‌توانم عقل را هادی به سوی مبدأ و معاد بدانم و هوش را رهبر به جانب مقصد و مرادم بگیرم که نور عشق و یارم و ضیاء هدایتش در پیش و پسم نباشد.»( انقروی، ۱۳۸۰: ۵۲)

نیکلسون:
شاعر در این بیت بیان می‌کند که « منبع تمامی‌مشاهدات روحانی” نور باطن است. و حدیث منسوب به حضرت محمد (ص) را در رابطه با بیت بیان می‌کند: از فراست مؤمن پرهیز کنید که او به نور حقّ می‌نگرد.»( نیکلسون، ۱۳۸۴:۲۷)
فروزانفر:
فروزانفر مقصود مولانا را از این بیت این گونه بیان کرده است:« اگر التفات و عنایت معشوق نباشد وصول به مقام معرفت میسّر نمی‌گردد زیرا محبّ صادق مراقب تجلّی انوار یار است و هرچه بر دلش فائض می‌شود از فیض معشوق است و اگر نور معرفت بر وی نتابد مقتضی هوشیاری است، عاشق را به جایی نمی‌برد و چنان مستغرق جمال می‌گردد که نه خود را می‌شناسد و نه دیگری را ودر هر دو حالت(بیخودی، هوشیاری) عاشق به اختیار خود نیست.»( فروزانفر، ۱۳۸۲: ۳۷)
زمانی:
مضمون بیت را با معنی آیه‌ی ۱۲ سوره‌ی حدید مناسب می‌داند و می‌گوید:« اگر نور باطن حضرت معشوق در پیش و پس من نباشد، من چگونه می‌توانم با این عقل جزئی و ادراکات محدود راه خود را بیابم ودرآن سلوک کنم.» (زمانی، ۱۳۷۸:۶۷)
استعلامی:
چنین می‌گوید:« اگر نور هدایت او نباشد عاشق چگونه اطراف و پیش پای خود را ببیند؟» (استعلامی، ۱۳۸۷:۲۸۵)و مضمون بیت را مقتبس از آیه‌ی ۱۲ سوره‌ی حدید دانسته است.
گولپینارلی:
با توجه به بیت قبل می‌گوید: انسان باید برای رسیدن به وصال حقیقی، در وجود معشوق فانی شود و« رسیدن به مقام، با موهبت الهی ممکن است.»( گولپینارلی، ۱۳۸۴: ۷۷)
نظر اجمالی:
چنانکه زمانی و استعلامی‌بیت را معنی کرده‌اند درست تر از دیگر شارحان است و مولانا در دفتر ۴می‌گوید که این نور الهی است که باعث پاک گردانیدن همه‌ی راه‌ها می‌شود و او را به مراتب فوقانی می‌رساند:

تو به نور او همی‌رو در امان
پیش پیشت می‌رود آن نور پاک

در میان اژدها و کژدمان
می‌کند هر رهزنی را چاک چاک
(بیت۶۱۱-۶۱۰/۴)

۲۲) آینه ات دانی چرا غماز نیست

زانکه زنگار از رخش ممتاز نیست
(

(بیت ۳۴)
انقروی:
اول از هر چیز باید گفته شود که مصراع اول به‌این صورت آمده:

عضو شورای مرکزی

۳۳

آیت اله محمد علی تسخیری

عضو شورای مرکزی

این جدول و اسامی آن با توجه به اطلاعاتی که از سایت رسمی جامعه روحانیت مبارز بدست آمده فراهم شده است و تا سال ۱۳۸۵ را شامل می شود و به یقین تا کنون تغییراتی در آن حاصل شده از جمله درگذشت آیت اله عمید زنجانی
فصل سوم
تاریخچه تحولات جامعه روحانیت مبارز
به دنبال ارائه تصویری کلی از جامعه روحانیت مبارز و بررسی مسایل کلی مطروحه پیرامون این تشکل روحانی پیشینه تاریخی و تحولات درونی این جامعه در فصل حاضر مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار خواهد گرفت. بانگاهی اجمالی به تاریخچه جامعه روحانیت امروز، براساس وقایع، تحولات و نقاط عطف تاریخی، چهار دوره زیر را می‌توان برای تاریخچه این جامعه ذکر کرد که هر یک از این دوره‌ها را به همراه مسائل مطروحه پیرامون آن به تفکیک مورد بررسی قرار می‌دهیم:

۱- تاریخچه جامعه روحانیت از بدو تأسیس تا پیروزی انقلاب اسلامی؛
۲- تاریخچه جامعه روحانیت بعد از پیروزی انقلاب اسلامی؛ که این قسمت خود به دو دوره مجزا تقسیم می‌شود:
الف) از پیروزی انقلاب اسلامی تا انشعاب مجمع روحانیون؛
ب) از انشعاب مجمع روحانیون تا سال ۱۳۸۸
گفتار اول:
۱- جامعه روحانیت از بدو تأسیس تا پیروزی انقلاب اسلامی
ریشه تشکیل جامعه روحانیت مبارز را باید در بین علمایی جست که در سالهای ۱۳۴۰-۱۳۴۱ ش. جذب اما خمینی(ره) شدند. بدین معنا که پس از فوت دو شخصیت بزرگ سیاسی مذهبی در سال ۱۳۴۰ یعنی آیت‌الله‌العظمی بروجردی (فروردین ۱۳۴۰) و آیت‌الله کاشانی (اسفند۱۳۴۰) علیرغم خواست رژیم پهلوی و برخی روحانیون غیرسیاسی، امام خمینی در صحنه سیاسی کشور ظهور کرد.
طرح لایحه انجمنهای ایالتی و ولایتی در مهرماه ۱۳۴۱ که طی آن نیت ضداسلامی رژیم پهلوی آشکار شد،‌ امام خمینی و یارانش را بر آن داشت تا برای دفاع از اسلام و کشور اسلامی مبارزات خود را علیه رژیم پهلوی آغاز کنند(آبراهامیان، ۱۳۸۲: ۴۳۸). از آنجا که در شهرهای مختلف روحانیان به طور معمول جلساتی داشته و هنگام نیاز اعلام موضع می‌کردند، روحانیان شهرهای قم، تبریز، آبادان، لار، رشت، رفسنجان، یزد، کربلا،‌ نورآباد، شهررضا، همدان، شمیران، نجف، بابل، اهر، بهبهان، خرم‌آباد و تهران در اعتراض به لایحه فوق اعلامیه‌هایی صادر کردند.
در شهر قم امام خمینی پس از جلسه و مشورت با علمای بزرگ قم، مبارزه خود را با کمک روحانیان جوان و انقلابی طرفدارش آغاز کردند و علمای تهران نیز در تاریخ ۱/۹/۱۳۴۱ با صدور بیانیه‌ای و با امضای نزدیک به ۱۵۰ نفر با اعتراض به لایحه مذکور به کمک امام خمینی برخاستند.
با تداوم مبارزه امام خمینی پس از عقب نشینی دولت در لایحه مذکور و مخالفت روحانیت انقلابی با اصلاحات آمریکایی «انقلاب سفید شاه و مردم» و سپس حوادث پس از آن مانند حمله رژیم به مدرسه فیضیه در دوم فروردین ۱۳۴۲، قیام ۱۵ خرداد ۱۳۴۲، اعتراض امام به کاپیتولاسیون و سپس تبعید ایشان ابتدا به ترکیه و سپس نجف اشرف، علمای مبارز به شیوه های مختلف حمایت خود را از امام خمینی اعلام نمودند. این دسته از روحانیان طی جلسات و دور هم نشستن‌ها که معمولاً در منزل یکی از اعضاء تشکیل می‌شد، در تداوم نهضت به این نتیجه رسیدند که در تشکیلاتی دور هم جمع آیند و م تناسب با شرایط خفقان و استبداد مبارزه خود علیه رژیم پهلوی را دامه دهند.جامعه روحانیت مبارز در واقع از درون چنین جلساتی از سوی آن دسته از روحانیانی که به ضرورت تشکیلات رسیده بودند، متولد شد. در همین دوران برخی از روحانیان مبارز وارد برخی تشکلهای جوانان مسلمان مانند هیئت های مؤتلفه شدند تا بر سلامت فکری و هدایت مبارزه نظارت داشته باشند.افرادی مانند شهید مطهری، شهید بهشتی، حجه‌الاسلام انواری،شیخ احمد مولایی و علی گلزاده غفوری شورای روحانیت مؤتلفه را تشکیل می‌دادند و به حمایت از مبارزات اما خمینی برخاسته بودند(بادامچیان؛ بنایی، ۱۳۶۲: ۱۸۲).
در شرایط خفقان پس از قیام ۱۵ خرداد ۱۳۴۲ و در دوران تبعید امام خمینی، روحانیت طرفدار امام خمینی از مبارزه دست نکشید. آنان به رغم مشکلات فراوانی که در راه مبارزه با وجود جو وحشت و شکنجه‌های ساواک و رژیم، با آن روبرو بودند، به هر طریق ممکن اعلامیه‌ها و نوارهای امام خمینی را از نجف دریافت و تکثیر و توزیع می‌کردند. طرح حکومت اسلامی یا ولایت فقیه در سال ۱۳۴۸ (بهمن ماه) توسط امام در نجف، جانی دوباره به روحانیت انقلابی داد و آنان را تا برپایی نظام اسلامی مبتنی بر ولایت فقیه مصصم‌تر ساخت. در همین ایام جلسات روحانیان انقلابی در شهرهای مختلف بویژه قم و تهران ادامه یافت.
در سال ۱۳۴۹ با رحلت آیت‌الله‌العظمی حکیم در عراق، یاران امام خمینی در ترویج مرجعیت ایشان فعال‌تر شدند و رژیم علاوه بر تبعید بعضی از مدرسین حوزه علمیه قم، نسبت به پایگاه های مبارزه در تهران که از سال‌های ۱۳۴۵-۱۳۴۶ جلسات هفتگی داشتند، حساس‌تر شده و شماری از آنان را دستگیر کرد.
با شروع دهه پنجاه شمسی، در شرایطی که برخی از جوانان مبارز تحت تأثیر ایدئولوژی مارکسیسم و مبارزات انقلابی کمونیستها به مبارزه مسلحانه روی آورده بودند، به رغم همکاری و کمک بعضی از روحانیان به چنین سازمان‌هایی به دلیل عدم تأیید امام خمینی از شیوه مبارزه مسلحانه، روحانیان انقلابی راهبرد مبارزه مردمی تحت رهبری امام خمینی را پی میگرفتند. در طول این سالها با آنکه بسیاری روحانیان بازداشت، زندان، ممنوع‌المنبر، تبعید و شکنجه می‌شدند، اما در هر فرصتی که پیش می‌آمد جلسات خود را برپا می‌کردند. با وجود لو رفتن نامه آقای هاشمی رفسنجانی به امام خمینی در مرز ایران و عراق و دستگیری و زندانی شدن ایشان در ۱۲/۷/۱۳۵۰ جلسات هفتگی روحانیان مبارز تهران بدون حضور آقای هاشمی رفسنجانی ادامه یافت. اعضای این جلسه عبارت بودند از: محمد امامی کاشانی، سیدعلی غیوری، فضل‌الله مهدی زاده محلاتی، حسین کاشانی، محمدحسن طاهری، محمدرضا مهدوی کنی، عبدالمجید معادیخواه، حسن لاهوتی.
یادآور می‌شویم که جلسات هفتگی یادشده با عناوین پوششی همچون «جلسه درس عربی» برگزار می‌شد و با توجه به تداوم این نوع جلسات اساسنامه منتشره جامعه روحانیت مبارز، در پایگاه اینترنتی آن، سال تأسیس آن را ۱۳۵۲ ذکر کرده است. از جمله شخصیت‌هایی که در دور هم‌نشینی روحانیان مبارز از تجربه جلسات پیشنهادی امام خمینی برای علمای بزرگ در قم بهره گرفت و زمینه را در کنار بزرگان دیگر برای تشکیل رسمی جامعه روحانیت آماده کرد، شهیدمطهری بود. به هر روی شکل‌گیری رسمی جامعه روحانیت مبارز در سال ۱۳۵۶ ش بوده است(دارابی، ۱۳۷۵: ۱۴۵-۱۴۴).
در شرایطی که طبق تز حقوق بشر کارتر و فضای باز سیاسی، رژیم پهلوی تلاش داشتند تا خفقان تا حدودی کم کنند و از سال ۱۳۵۵ رژیم را ناچار به کاستن سرکوب کردند، روحانیان مبارز به جای برگزاری کانون‌های شب شعر و گردهماییهای روشنفکری برخی از جریانها مانند ملی‌گرایان و لیبرال‌ها،‌ انسجام خود را جهت سرنگونی رژیم تقویت کردند. افرادی چون استاد مطهری، بهشتی، مفتح، موسوی اردبیلی، موسوی خوئینی‌ها، عمید زنجانی، امامی کاشانی، ملکی، ناطق نوری، کروبی، اکرمی، موحدی کرمانی، معادیخواه، حسن روحانی، ایروانی، رسولی محلاتی، مروارید و امام جمارانی در این جلسات هفتگی که یکشنبه‌ها و گاه دوشنبه و سه‌شنبه تشکیل می‌شد، شرکت می‌کردند. در این زمان برخی از شخصیت‌های مبارز همانند آیت‌الله هاشمی رفسنجانی در زندان و آیت‌الله مهدوی کنی در تبعید بودند.
گفتنی است در برخی از آثاری که پیرامون مسائل، وقایع و تحولات انقلاب اسلامی به رشته تحریر درآمده، مرحوم آیت‌الله شهید دکتر بهشتی به عنوان شخصیت عمده و مؤسس جامعه روحانیت مبارز به حساب آمده و از افرادی نظیر شهیدان مطهری، مفتح، باهنر و آقایان مهدوی کنی، خسروشاهی، عبدالمجید ایروانی، هاشمی رفسنجانی، ناطق نوری، معادیخواه، شجونی، مهدی کروبی، هادی غفاری و … به عنوان فعالین و گردانندگان جامعه روحانیت مبارز یاد شده است.
از مقام معظم رهبری حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، در این باره، این چنین نقل شده است:
تابستان ۱۳۵۶ در مشهد با دو نفر از برادران نشسته بودیم، مرحوم آقای ربانی املشی و آقای موحدی کرمانی. صحبت از این شد که مبارزین و مخصوصاً روحانیت که عمده‌ترین مبارزین بودند، چرا متشکل نیستند. پیشنهاد شد که بیاییم تشکیلاتی را به وجودآوریم.در همان جلسه گفته شد که اگر آقای بهشتی در این جلسات باشند این جلسات عاقبت به خیر [می‌شود] و به جایی خواهد رسید.از حسن اتفاق، شهید بهشتی و شهید باهنر هم در آن موقع در مشهد بودند و سنگ بنای تشکل اسلامی گذاشته می‌شود(بادامچیان؛ موحدی قمی، ۱۳۷۴: ۸۳).
انسجام بیشتر روحانیت مبارز خواست امام خمینی بود. مرحوم موحدی ساوجی از اعضای فعال جامعه روحانیت پس از دیدار با امام خمینی در سال ۱۳۵۶ در نجف اشرف حامل دو پیام به شهید مطهری بود که اولی درباره وحدت و انسجام بیشتر روحانیت مبارز و دومی درباره اسلامی بودن ماهیت نهضت و لزوم پیشتازی روحانیت بود:
امام پیامی به طور شفاهی به من دادند که به آیت الله مطهری برسانم.این پیام در دو محور بود:
مطلب اول در ارتباط اینها با هم نزدیک‌تر و فشرده‌تر شود. و مطلب دوم در ارتباط با آگاه کردن مردم و توجه دادن آنها به این نهضت که یک نهضت اسلامی است و همواره روحانیت باید در صحنه باشد و روحانیت مبارز جریان‌ها و گروه‌های دیگر را جلو نیندازد و خود روحانیت نهضت و انقلاب را رهبری کند.
شهادت فرزند امام خمینی، آیت‌الله سیدمصطفی در اول آبان ۱۳۵۶ در نجف که در شتاب بخشیدن به پیشرفت نهضت اسلامی نقش بسزایی داشت، نقش جامعه روحانیت مبارز تهران را در کنار سایر تشکل‌های مذهبی مانند جامعه مدرسین حوزه علمیه قم و حوزه‌های علمیه کشور آشکارتر کردو در این باره جامعه روحانیت مبارز تهران طی اعلامیه‌ای بیان داشت:
باسمه تعالی
ضایعه اسفناک درگذشت مرحوم حجه‌الاسلام والمسلمین آقای حاج آقا مصطفی - طاب ثراه - موجب تأثر عموم عالم تشیع به خصوص جامعه روحانیت گردید. این مصیبت را به حضور والد معظمشان، مرجع عالیقدر حضرت آیت‌الله‌العظمی امام خمینی - دام ظله الشریف -تسلیت می‌گوییم و به اطلاع می‌رسانیم که بدین مناسبت، مجلس ترحیمی روز یکشنبه ۱۸ آبانماه جاری از ساعت ۳الی ۵ بعداز ظهر در مسجد ارک منعقد خواهد شد(نظری، ۱۳۷۶: ۲۰۳).
در مجلس یاد شده که به مناسبت هفتمین روز شهادت حاج آقا مصطفی برگزار شد،آیت‌الله محمد محمدی گیلانی، محمد مهدی ربانی املشی و دکتر حسن روحانی سخنرانی کردند. به رغم فضای خفقان حاکم، جامعه روحانیت مبارز توانست صدها نفر از اقشار مختلف را علیه رژیم در این مجلس باشکوه گردآورد و قدرت سازماندهی و رهبری خود را آشکارتر سازد.
پس از واقعه توهین روزنامه اطلاعات در مقاله روز شنبه ۱۷ دی ماه با عنوان «ایران واستعمار سرخ و سیاه» که به ساحت امام خمینی (ره) توهین شده بود نیز جامعه روحانیت مبارز تهران طی اطلاعیه‌ای آنرا محکوم کرد. همچنین نسبت به کشتار مردم قم در ۱۹ دی ماه اعتراض خود را بیان داشت. روحانیت مبارز تهران در تاریخ ۲۰/۱۰/۱۳۵۶ طی نامهای به مراجع تقلید اهانت روزنامه اطلاعات و حادثه شهادت مردم قم در ۱۹ دی را محکوم کردند.(شیرخانی، ۱۳۷۷: ۳۴۴) از جمله افراد زیر این نامه را امضا کرده‌اند: مرتضی مطهری، محمدرضا مهدوی کنی، محمدتقی فلسفی، سیدهادی خسروشاهی، مرتضی ایروانی، محی‌الدین انواری، موسوی اردبیلی، محمد امامی کاشانی،عبدالمجید ایروانی، موحدی کرمانی، فضل‌الله محلاتی، موسوی خوئینی‌ها، امام جمارانی، موحدی ساوجی،‌ مهدی شاه‌آبادی، عبدالمجید معادیخواه،مهدی کروبی،‌جعفر شجونی، سیدعلی غیوری و … .
علاوه بر این روحانیت مبارز تهران پس از واقعه ۲۹ بهمن تبریز که در چهلم شهدای قم برگزار شد، علاوه بر تشویق مردم تبریز، سرکوب آن توسط رژیم را محکوم کرد که در ادامه مباحث کتاب متن اعلامیه به همراه اسامی بیش از پنجاه امضاء شور و شوق مبارزه را تداوم بخشیدند:
ما سال نو را با احساس عمیقی از احترام به شهیدان قم و تبریز و همدردی با خانواده های مصیبت زده آنان و با اعلام شور و شوق بیشتر به ادامه مبارزه ملت ما با استبداد و ظلم و فساد و تجدید پیمان عمیق با خدا و قرآن و آیین خدا - که آیین فضیلت و آزادی و عدالت است - آغاز می‌کنیم(دوانی، ۱۳۷۷: ۷۸).
بدین سان جامعه روحانیت مبارز تهران تحت رهبری و در پی رهنمودهای امام خمینی به تداوم هدایت حرکت اسلامی ملت ایران اقدام می کند.
از آنجا که ایام مذهبی مانند محرم و صفر و رمضان یکی از عوامل شتاب دهنده به حرکت‌های اسلامی در تاریخ معاصر ایران؛ با فرارسیدن ایام ماه مبارک رمضان در سال ۱۳۵۷، کانون مبارزه علیه رژیم در مساجد از جمله مسجد قبا، لرزاده، هدایت، مسجد جامع نارمک، مسجد امام‌حسین (ع) و دیگر مساجد به شدت فعال بود. در این مساجد اعضای جامعه روحانیت مبارز همچنان به هدایت مبارزات می‌پرداختند، آنان معمولاً در این ایام جلسات زیادی داشتند و آن دسته از روحانیانی که در زندان نبودند و در فواصل آزادی از زندان و بهره‌ گیری از شرایط تبعید به تداوم مبارزه همت می‌گماشتند. رژیم پهلوی که دیگر اقتدار سال‌های قبل را نداشت و با توجه به گسترش مبارزات مردمی ناچار بود بسیاری از اعضای روحانیت مبارز را که دستگیر می‌کرد، آزاد کند. نماز شکوهمند عید سعید فطر ۱۳۵۷ به امامت عضو برجسته جامعه روحانیت مبارز شهید دکتر مفتح و راهپیمایی پس از آن با جمعیت حدود ۲۰۰ هزار نفری که از قیطریه به سوی خیابان دکتر شریعیت راه افتاد، نقش روحانیت مبارز را در بهره‌ گیری از مناسبت‌های مذهبی علیه رژیم آشکارتر کرد.
در این میان به دلیل گسترش مبارزات و حضور فعال مردم جنوب تهران، جامعه روحانیت مبارز شاخه جنوب تهران نیز تشکیل شد و آیت‌الله مهدوی کنی و شهید محلاتی در منزل مرحوم آقا نظام الهی قمشه‌ای ساکن خیابان خراسان اولین جلسه آن را تشکیل دادند. پس از آن شاخه جنوب روحانیت مبارز که اعلامیه‌های آن عمدتاً‌ بوسیله آیت‌الله عمید زنجانی تنظیم می‌شد، نقش فعالی در مبارزات داشت. حوادث بعدی انقلاب مانند فاجعه سینما رکس آبادان و فاجعه ۱۷شهریور، ۱۳آبان(کشتار دانش‌آموزان و دانشجویان) در شرایطی که از سوی رژیم در تهران و ۱۱شهر دیگر حکومت نظامی اعلام شده بود، همچنان بر وحدت و انسجام بیشتر جامعه روحانیت مبارز افزود. آنان به رغم شرایط بسیار سخت و وحشت حاکم از پای ننشستند و با محکوم کردن جنایات رژیم ، رهبری روحانیت را تداوم بخشیدند(آبراهامیان، ۱۳۸۲: ۴۴۲).
نباید فراموش کرد که دعوت تاریخی جامعه روحانیت مبارز برای راهپیمایی عظیم تاسوعا و عاشورا بزرگترین ضربه را به رژیم استبداد زد و در واقع رفراندمی بزرگ برای نفی نظام سلطنتی بود. متن این فراخوان در بخش عملکرد جامعه خواهد آمد. دعوت یاد شده در شرایطی صورت گرفت که رژیم از حکومت نظامی به سوی دولت نظامی ژنرال ازهاری تحول یافته بود: فرار شاه در ۲۶ دی ماه نیز سودی به حال رژیم نداشت و دولت بختیار نیز از سوی مردم «نوکر بی‌اختیار» لقب گرفته بود. تلاش بختیار با بستن فرودگاه برای جلوگیری از آمدن امام خمینی به ایران با تحصن روحانیان مبارز در دانشگاه تهران و اعتراض مردم روبرو شد. جامعه روحانیت مبارز کمیته استقبال امام را تشکیل داده بود. تحصن در دانشگاه تهران نیز زیر نظر دو عضو برجسته آن یعنی شهیدان مطهری و بهشتی انجام شد. کانون فعالیتهای ستادی جامعه روحانیت مبارز تهران در سال ۱۳۵۷ علاوه بر منازل اعضا از جمله شهید بهشتی در چندین نقطه شهر تهران متمرکز بود که مهم‌ترین آن «مدرسه رفاه»، «مدرسه علوی» و «مدرسه عالی شهید مطهری» (سپهسالار) بود.
در نهایت در پرتو مبارزات مردم و اقشار مختلف در کشور، جامعه روحانیت مبارز با تشکیلات منسجم خود به عنوان رکن اصلی مبارزات با هدایت انقلاب تحت رهبری امام خمینی زمینه را برای پیروزی انقلاب اسلامی در بهمن ۱۳۵۷ فراهم کرد. در موقعیت زمانی مذکور مسئولیت بسیج توده‌های مردم و سازماندهی تظاهرات ضد رژیم شاهنشاهی و نیز انتقال پیام‌های کتبی و شفاهی رهبر فقید انقلاب، حضرت امام خمینی (ره) به انقلابیون مذهبی در شهر تهران که در حکم نقطه ثقل مبارزات ضد رژیم بود، برعهده جامعه روحانیت مبارز تهران بود(طاهر، ۱۳۶۹: ۶۷).
در حالی که بسیاری از تشکل‌ها و جریانات سیاسی غیراسلامی و ضدرژیم محمدرضا شاه با مشکلاتی همچون فقدان رهبری، ضعف تشکیلاتی، عدم انسجام فکری، تفرقه و انشعابات روبه رو بودند، مجموعه نهاد روحانیت به طور عام در سراسر کشور و تشکل «جامعه روحانیت مبارز» به طور خاص در سطح شهر تهران، ضمن بهره‌مندی از رهبری قاطع و بی نظر حضرت امام، و دارابودن شبکه‌ای از روحانیون، به طور فعال ابتکار علم را در مبارزات از طریق برنامه‌ریزی برای راه‌پیمایی‌ها، اعتصابات، تعطیلی بازار، سخنرانی در مساجد، تهیه شعارها و تکثیر و پخش اعلامیه‌های حضرت امام در بین مبارزی، بسیج مردم و اداره و تأمین مبارزین و مقابله با فشارها و خفقان طاغوتی را در دست داشتند.
گفتار دوم: جامعه روحانیت مبارز بعد از پیروزی انقلاب اسلامی
در این دوره مباحثی از قبیل شرایط و مقتضیات ادامه فعالیت تشکل جامعه روحانیت، تأسیس و تعطیل حزب جمهوری اسلامی و انشعاب مجمع روحانیون در تاریخچه جامعه روحانیت مبارز وجود دارد که در زیر به آنها می‌پردازیم:
شرایط و مقتضیات استمرار فعالیت جامعه بعد از انقلاب
با پیروزی انقلاب اسلامی، بزرگانی نظیر شهید بهشتی به این جمع‌بندی رسیدند که برای اداره کشور نیاز به کار تشکیلاتی جدیتری است و اهمیت کار اقتضا میکند که فالیتهای جامعه روحانیت از حالت دور همنشینی و نیمه سازمانی تغییر و برای پاسخ گویی به نیازهای مختلف سیاسی، فعالیت‌های جامعه روحانیت در قالب تشکیلاتی سازمان یافته‌تر، استمرار یابد. با پیروزی انقلاب اسلامی و ایجاد نظامی دینی، شرایط جامعه روحانیت مبارز نیز با دوران پیش از انقلاب به طور کلی تغییر کرد و جامعه روحانیت ضمن درک ضرورت استمرار فعالیتهایش در پاسداری از نظام اسلامی، دیگر مجبور نبود همانند شرایط قبل از انقلاب به صورت مخفیانه کارهایش را پیش ببرد. بر همین اساس پس از انقلاب با تدوین اساسنامه به صورت آشکار فعالیتهای تشکیلاتی خود را آغاز کرد. آنگاه روحانیت مبارز مناطق را در سطح شهر تهران از طریق سازماندهی روحانیت مناطق ۱۲ گانه و انتخاب مسئول هر منطقه، راه اندازی و تأسیس کرد تا با پاسداری از انقلاب به ایفای نقش خود در تحقق نظامی اسلامی بپردازد.
بهره اول: تأسیس حزب جمهوری اسلامی و فعالیت تحت‌الشعاع آن

جوآلی که محتوی آویشن است و بار الاغ باشد چون فوق العاده بزرگ است . این شکل زیاد ترسناک نیست ولی پدر و مادرهای این مناطق بچه های خود را هنگام گریه و بی قراری می ترسانند تا آرام بگیرد و بخوابد.
۲-۱۲- آداب مرگ
مرگ از جمله مسائلی است که دو جنبه سنت و شرع را هر دو دارد. مسائل شرعی آن مانندکفن، دفن و نماز میت که در اکثر مناطق اسلامی مشابه است و از نظر سنت و آداب و رسوم خاص منطقه است. مثلا گاهی دیده می شود کسانی که برای عرض تسلیت و عزاداری به خانه صاحب عزا می روند غذای (خرجی) صاحب عزا را نمی خورند و از خانه همسایه برای آنها غذا می آورند زیرا اعتقاد دارند که اگر بخورند نیروی آزار دهنده ای، آنها را آزار می دهد. جایگاه عزاداری معمولا خانه هایی است که بعد از مرگ با چوب و شاخه های درختان می سازند.

۲-۱۳- عزاداری در ماه محرم
از اول ماه محرم تا چند روز بعد از دهه محرم مردم همه روستا هر شب مراسم عزاداری امام حسین (ع) و اصحابش را برگزاری می کنند. مراسم عزاداری بدین شکل است که طبق معمول قبل از اینکه روحانی یا ملا بر منبر برود چند نوحه در سوگ ائمه اطهار (ع) و یاران امام حسین(ع) می خوانند، سپس ملا به منبر می رود و ذکر مصیبتی می گوید.از آدابی که در مورد مصیبت خوانی مشاهده شده، این است که ملا و مداح در پایان منبر به صورت مشاعره نوحه سرایی می کنند بطوری که یک بیت ملا و یک بیت مداح می خواند بعد از پایان منبر یک حلقه بزرگ تشکیل می دهند و به صورت دورانی سینه می زنند.یک سبک سینه زنی معروف به «واحد» است که باریتمی خاص در حالت خم شدن سینه می زنند.
۲-۱۳-۱- علم گردانی
علم نشانه سپاه امام حسین (ع) است، میله ای که کارد یا تندیسی بر سر آن نصب می کنند و اطراف آن را به پارچه ای سیاه می پوشانند و با بندهای سبز آن را گره می زنند. و یکی از افراد موجه و با اعتقاد محکم نسبت به مسائل به عنوان علمدار به همراه بقیه مردم علم گردانی می کند و به نام خرج عزاداری امام حسین مبلغی را دریافت می کنند.روز دهم اسباب علم را در گوشه ای خلوت از هم باز می کنند که به شهید کردن علم معروف است.
نمونه ای از نوحه های رایجی که در دهه محرم خوانده می شود:
ایها الناس شمـــا را به حق خون حسین لحظـه ای گوش نمائید به این شیون وشین
تـا بیان سـازم از آن سبــط رسول ثقلین آن زمانـــی کـــه بـــه میدان لعینان آمـد
نــوبت جنگ شد و شــاه به میدان آمد شـــه دیــن بـــا دل صد آه به میدان آمد
گفتـم ای خـــواهر غمدیده زارم زینب صبــرم از حـد بگذشت تا به لبم جان آمد
کاکــل اکبــرم از خون سرش بسته حنا بعـــد اکبــر نتــوان زیست در این دار فنا
(رئوفی،۱۳۸۹،۸۱)
«نوبت جنگ»
نوبـــت جنـــگ شد و شــاه بـه میدان آمد شــه دیــن بـا دل صد آه بــه میـدان آمد
گفت کی خـواهــر غمـــدیــده زارم زینب صبــرم از حـد بگذشت و به لبم جـان آمد
گفت ای قـــوم اگـــر مــلت خیر البشرید مـــن حسین سبط رسولم همگی بـاخبرید
عطش و تشنـــگی اهـل حـــرم را نگـرید زانـــکه از سـوز عطش بر لبانش جـان آمد
کاکـــل اکبـــر از خـون ســرش بسته حنا بعـــد اکبـــر نتـــوان زیست در ایـن فنا
کایـن حسین است خلیل الله و این کوه منا کـــه علـــی اکبر او از پـــی قــربان آمد
خــــواهرا قــامت عبــاس و علمداری او پـــاسبانــی حرم کردن و این یـاری او
صـــولت حیــــدر کــرار و وفاداری او در صف جنــگ چـــو سقای یتیمان آمد
پسر سعـــد نــه رحمی بـه علی اکبر کرد نه به قاسم، نـه به عباس و علی اصغر کرد…
(همان،۹۲)
۲-۱۴- بازی های سنتی
بازی ها زاییده تخیل،هنر، ذوق و خشونت انسان در برابر دفاع و مبارزه هستند بنا به شرایط زندگی اجتماعی دارای ضوابط خاصی هستند. تنوع بازیها در هر منطقه نشانی از هویت مردم آن منطقه می باشد(صادقی، ۱۳۸۶ : ۸۳).بسیاری از بازیهای سنتی در این مناطق ریشه در فرهنگ دیرینه مردم این سامان دارد که متاسفانه به دلیل هجوم بازیهای متعددی مانند فوتبال، والیبال و….کم رونق شده اند.
۲-۱۴-۱- رمازا { Ramāzā}
در این بازی که در زمین های شنی و نرم انجام می شود، افراد به دو گروه تقسیم می شوند. یک گروه به عنوان مهاجم و یک گروه به عنوان مدافع کار دفاع از یک نشانه بر عهده می گیرند.هنگام شروع بازی نفرات با دست راست پای چپ را از پشت یا بالعکس گرفته با سر و سینه و یک دست دیگر به حریف حمله می کنند. هر کس پای او به زمین برخورد کند. خود به خود از دور بازی حذف می شود. گروهی که مهاجم هستند سعی دارند یاران خود را بیشتر به نشانه برسانند و گروهی که محافظ هستند، سعی دارند به دفاع از نشانه و دور کردن حریفان بپردازند. در پایان نفرات گروه مهاجم که به نشانه رسیده اند، با نفرات گروه محافظ که هنوز در دور بازی هستند سنجیده می شوند. هر گروه که نفرات آنها بیشتر باشند برنده است و دور بعد هم می تواند مهاجم بازی شوند.
۲-۱۴-۲- پت پتو نکا
نوع بازی :گروهی
رقابت:فردی
تعداد بازیکن: نامحدود
میدان بازی: محیط اطراف یک نشانه
نحوه بازی: بدین ترتیب که یک نفر نگهبان نقطه ای به عنوان نشانه می شود. و بقیه بازیکنان می خواهند به طور مخفیانه و سریع خود را به نشانه برسانند نگهبان قبل از اینکه بازیکنان به نشانه برسند باید آنها را با دست لمس کند. یا با شیء ضربه ای به آنها بزند. به این ترتیب آن بازیکن حذف می شود.
نحوه بازی در شب: در شب لازم است نگهبان فقط بازیکنان را ببیند و افرادی را که میبیند باید به کمک او بیایند و زوتر دیگر بازیکنان را پیدا کنند.
۲-۱۴-۳- تهلیا [ tahleyā]
چند نفر پشت به همدیگر می کنند و رو به میدان بازی دارند، یک نفر سعی دارد ضربه ای به آنان بزند و از میدان خارج شود، افرادی که دور هم هستند اگر قبل از خارج شدن او را دستگیر کنند او باید به جمع آنان بپیوندد و کسی که او را دستگیر کرده به جای او مسئول ضربه زدن می شود.
۲-۱۴-۴- چوس [čows]
این بازی همان کشتی سنتی است. دو نفر هم وزن کمر یکدیگر را می گیرند تا حریف خود را به زمین بزنند، اگر کسی پای خود را به پشت پای حریف بدهد، خطاست و به آن اصطلاحا «گلپا» [ galpa] می گویند.
۲-۱۴-۵- کتلا [kotlā ]
این بازی یک بازی دخترانه است. چندین سنگ را با فاصله مختلفی بر روی زمین می اندازند. یکی از سنگ ها را در دست گرفته و به هوا پرتاب می کنند. تا سنگ پرتاب شده به کف دست او می رسد باید یکی دیگر از سنگ ها را از زمین بردارد. همینطور بار دوم که سنگ دوم را به هوا پرتاب می کند، دو سنگ را از زمین بر می دارد تا اینکه با پرتاب یک سنگ همه سنگ ها را از زمین بر می دارد. همچنین در طی مراحلی که سنگ ها را بلند می کند نباید تکان بخورد یا در مرحله ای حتما باید صدا بدهند، این بازی که پس از طی هر مرحله اجازه اجرای مراحل بعدی را دارد همچنان ادامه پیدا می کند تا اینکه سنگ ها را به صورت زنجیری از زمین بلند می کند و همه را به هوا پرتاب می کنند و دوباره در دست خود جمع می کند. در مرحله پایانی سنگ ها را از کف دست به طرز ماهرانه ای به پشت دست پرتاب می کند، هرچه تعداد سنگ های پشت دست بیشتر باشد. امتیاز بیشتری نسبت به طرف مقابل به دست می آورد. از دیگر ضوابط بازی این است که با هر بار حریف مرحله ای را انجام دهد و مرتکب خطا شود. بازی را به نفر دیگری واگذار می کند.
۲-۱۴-۶- اِخکجو اِخکجو[ axkejo،axkejo]
بازی اخکجودرزمان قدیم از شهرت و محبوبیت فراوانی برخوردار بوده است.
برای شروع این بازی، بازیکنان به دو گروه تقسیم شده و از بین خود یک نفر را به عنوان سر گروه انتخاب می نمایند، شیوه آرایش بازیکنان به این ترتیب است که سر گروه در جلو و دیگر بازیکنان پشت سر او قرار می گیرند. آرایش گروه دوم نیز به همین صورت می باشد. در ادامه بازی دو سر گروه به حالت کلاغ پر یا دو زانو دستهایشان را روی زانو گذاشته و در مقابل یکدیگر قرار می گیرند و در حالیکه اخکجو اخکجو می خوانند به سمت گروه مقابل حرکت می کنند. موقعی که دو گروه بهم رسیدند سر گروه ها به گفتگو با همدیگر می پردازند که این گفتگو موزون و حالت شعر گونه دارد و چنین می باشد.
سرگروه اول سر گروه دوم
اِخکجو اِخکجو اِخکجو اِخکجو
خاله خالَکو بله خالَکو
مرغون نهوندن خالکو بله خالَکو
تخمی نکردن خالکو بله خالکو
تُخمی چت که خالکو فروختم خالکو
پولونی چت که خالکو حنام گه خالکو
حنائون چت که خالکو اپا عروسن خالکو
این بازی به همین طریق که ذکر آن رفت پایان می پذیرد.
۲-۱۴-۷- شاه و وزیرا [ šāh-o-vazirā ]
محل اجرای این بازی در هر مکانی می تواند باشد اما بیشتر در منزل انجام می شود، ابزار چهار تکه کاغذ به اندازه دو سانتیمتریاجلدکبریت می باشد که بر روی هر کدام از کاغذها یک اسم از این اسامی که در ذیل می آید باید نوشته شود که عبارتند از: شاه، وزیر، جلاد و دزد. تعداد بازیکن های این بازی چهار نفر است که دور هم جمع می شوند و بعد از نوشتن اسامی بر روی برگه ها و جمع و جور کردن کاغذها و پس از تکان دادن بر روی زمین می اندازند. در این هنگام بازیکن ها برای خود یک عدد کاغذ بر می دارند در ادامه بازی هر بازیکنی که عنوان شاه بر روی آن نوشته شده است می گوید: وزیر بنده کیست؟ وزیر خود را به شاه معرفی کرده و بعد به جلاد دستور می دهد که دزد را بگیرد در این راستا اگر جلاد در انتخاب دزد اشتباه کند خود جلاد تنبیه می شود که تنبیه آن به سبیل تو (sebil teuv) معروف است و آن محکم کشیدن دو شصت است بر جایگاهی که سبیل می روید به طوری که دزد دردش بگیرد. اگر دزد فرار کند بازیکن ها ندا می زنند دزد به جنگل رفت و در این هنگام بازی از نو آغاز می شود و دزد تنبیه نمی گردد.

دهه ۱۹۷۰

دهه ۱۹۶۰

نوسازی، اقتصاد دوگانه *
توسعه محلی **
سرمایه اجتماعی ***
کارایی کشاورزی کوچک‌مقیاس *
ترویج کشاورزی **
پویایی رشد در نواحی روستایی ***
فرایند­ها، مشارکت و توانمندسازی *
توسعه یکپارچه روستایی **
فرایندهای برنامه­ ریزی توسعه یکپارچه ***
معیشت پایدار *
حکمرانی، عدم تمرکز
نقش نهادهای حکمرانی محلی

راهنما: *پارادایم **تأکید روی توسعه روستایی *** عناصر برنامه توسعه روستایی یکپارچه پایدار

منبع: (افتخاری و بدری، ۱۳۹۱: ۸۷).
استراتژی‌های توسعه روستایی:
رویکردها و استراتژی‌های توسعه روستایی را این‌گونه می‌توان تقسیم‌بندی نمود:
۲-۶-۱-۱ رویکردهای فیزیکی-کالبدی
استراتژی توسعه و بهبود زیرساخت‌های روستایی
زیرساخت‌های روستایی را می‌توان سرمایه‌های عمومی و اجتماعی روستاها دانست که بدین‌جهت توسعه این زیرساخت‌های اجتماعی، فیزیکی و نهادی باعث بهبود شرایط و کیفیت زندگی و معیشت مردم محلی و ارتقای کارایی زندگی اجتماعی و اقتصادی آنان خواهد شد. به‌عنوان‌مثال، توسعه زیرساخت‌های اجتماعی همچون تسهیلات و خدمات بهداشتی و آموزشی، باعث بهبود کیفیت منابع انسانی و افزایش توانایی‌های آنان (در جایگاه‌های فردی و اجتماعی) خواهد شد. منظور از ایجاد، توسعه و نگهداری زیرساخت‌های روستایی، صرفاً تزریق نهاده‌های سرمایه‌ای به یک جامعه با تولید سنتی نیست، بلکه هدف ایجاد سازوکارها، نهادها و مدیریت جدیدی است که در عمل نیازمند مشارکت وسیع روستاییان است. درواقع این استراتژی، با همکاری مردم می‌تواند به‌طور آگاهانه، ارادی و موفقیت‌آمیز از دوران طراحی، برنامه‌ریزی و سرمایه‌گذاری گذر کرده و به شرایط مطلوب پایدار وارد گردد.
۲-۶-۱-۲ رویکردهای اقتصادی:
استراتژی انقلاب سبز
این استراتژی دارای دو معنای به‌نسبه متفاوت است: یکی به معنی دگرگونی کلی در بخش کشاورزی است به‌طوری‌که این تحول باعث کاهش کمبود مواد غذایی در کشور و مشکلات کشاورزی گردد. دیگری به معنی بهبود نباتات خاص (به‌ویژه گسترش انواع بذرهای اصلاح‌شده گندم و برنج) و تولید زیاد آنان است. بر اساس مطالعات میسرا، انقلاب سبز باعث کاهش مهاجرت‌های روستایی نشده است و بعضاً باعث بروز اختلافاتی مابین نواحی روستایی (به خاطر بازده متفاوت زمین‌ها در این محصولات اساسی) نیز شده است .
استراتژی اصلاحات ارضی
اکثر کشورهای جهان، برای گذار از یک ساخت ارضی به ساختی دیگر، اصلاحات ارضی را در برنامه‌ریزی‌های توسعه روستایی خود گنجانده‌اند. به‌عبارت‌دیگر، تجدید ساختار تولید و توزیع مجدد منابع اقتصادی را از اهداف عمده برنامه‌های توسعه روستایی خویش قلمداد نموده‌اند. از دیدگاه بسیاری از صاحب‌نظران امر توسعه (همچون میردال و تودارو)، اصلاحات ارضی کلید توسعه کشاورزی است. البته در بعضی موارد نیز، به دلیل ساماندهی نامناسب خدمات پشتیبانی و تخصیص اعتبارات موردنیاز، چیزی به درآمد زارعان خرده‌پا افزوده نمی‌شود.

استراتژی صنعتی نمودن روستاها
اگرچه در این استراتژی، توسعه کشاورزی در فرایند توسعه روستایی حائز اهمیت است اما درعین‌حال باید با توسعه فعالیت‌های صنعتی همراه شود. در بسیاری از کشورها (بخصوص آسیایی‌ها) صرفاً زراعت نمی‌تواند اشتغال کافی و بهره‌ور ایجاد نماید (ظرفیت زمین نیز محدود است) بدین‌جهت باید به ایجاد اشتغال سودآور غیر زراعی نیز پرداخت تا تفاوت درآمد شهرنشینان و روستانشینان افزایش نیافته و مهاجرت روستاییان به شهر کاهش یابد. در این راستا باید اقدامات ذیل صورت پذیرد:
الف) ایجاد مشاغل غیر زراعی و فعالیت‌های درآمدزا،
ب) رواج مراکز روستایی دست پایین. اهداف عمده این استراتژی را می‌توان این‌گونه برشمرد:
ایجاد اشتغال غیر کشاورزی برای روستاییان بیکار یا نیمه بیکار در یک منطقه
همیاری در جلوگیری از جریان مهاجرت به مراکز شهری
تقویت پایه‌های اقتصادی در مراکز روستایی
استفاده کامل (بیشتر) از مهارت‌های موجود در یک ناحیه
فرآوری تولیدات کشاورزی محلی
تهیه نهاده‌های اساسی و کالاهای مصرفی برای کشاورزان و دیگر افراد محلی
بیشتر این‌گونه صنایع روستایی در کسب‌وکارهای خرد (کوچک‌مقیاس) شکل می‌گیرند که می‌تواند بخش عمده‌ای از آن را صنایع‌دستی تشکیل دهد. این صنایع‌دستی می‌توانند از ابزارهای پیشرفته‌تر برای کار خود بهره برده و به دلیل سادگی و مقبولیت بیشتر در جوامع روستایی و امکانات اشتغال‌زایی بیشتر، کمک بیشتری به بهبود وضعیت روستاییان انجام دهند.
استراتژی رفع نیازهای اساسی
این استراتژی در جستجوی اتخاذ شیوه‌ای است تا بر اساس آن نیازهای اساسی فقیرترین بخش از جمعیت روستایی را به درآمد و خدمات (در طول یک نسل)، برطرف نماید. نیازهای اساسی شامل درآمد (کار مولد) و هم خدمات موردنیاز زندگی می‌شود.
محورهای اصلی این استراتژی عبارت‌اند از:
تغییر معیار برنامه‌های اجرایی از ”رشد“ به سمت ”نیازهای اساسی“ که از طریق اشتغال و توزیع مجدد صورت می‌گیرد (به‌عبارت‌دیگر از ”رشد اقتصادی“ به ”توسعه اقتصادی“).
چرخش از اهداف ذهنی به سمت اهداف عینی و واقعی
کاهش بیکاری
ازاین‌رو رفع نیازهای اساسی تهیدستان، در کانون مرکزی این استراتژی قرار می‌گیرد و اهداف رشد محور جای خود را اهداف مصرفی می‌دهند که در مناطق روستایی با سرمایه و واردات کمتری (نسبت به بخش شهری) قابل انجام هستند.
۲-۶-۱-۳ رویکردهای اجتماعی- فرهنگی:
استراتژی توسعه اجتماعی
استراتژی توسعه اجتماعی محلی (جامعه‌ای)، اهداف توسعه اقتصادی- اجتماعی را توأماً شامل می‌شود و نوید می‌دهد که هم‌پایه‌های نهادهای دموکراتیک را بنا نهد و هم در تأمین رفاه مادی روستاییان مشارکت نماید.
استراتژی مشارکت مردمی
از این دیدگاه، مردم هم وسیله توسعه هستند و هم هدف آن. طرح‌های توسعه روستایی چه به لحاظ ماهیت طرح‌ها و چه به خاطر محدودیت امکانات و منابع دولتی، نیازمند مشارکت مردم در ابعاد وسیع هستند. در این استراتژی باید با تلفیق مناسب رویکردهای بالا به پایین و پایین به بالا، امکان مشارکت گسترده مردم را در فرایند توسعه روستایی فراهم آورد.
محورهای اصلی این استراتژی عبارت‌اند از:
تأکید بیشتر بر نیازهای مردم

برخی موارد ، رفتار جنسی ضعیف هم می تواند در هیجانات تاثیر بسزایی داشته باشد واضح است که عشق برای افراد مختلف معنایی متفاوت دارد در کل ، عشق به مجموعه ای از احساسات مثبت و عمیق اشاره می کند که معطوف به فردی دیگر است برای اینکه زندگی زناشویی به خشنودی بینجامد باید احساسات عمیق اعلام شود و پاسخی مناسب از طرف مقابل دریافت کند بدیهی است که ازدواج اولین تعهد عاطفی و حقوقی است که ما در بزرگسالی قبول می کنیم به علاوه انتخاب همسر و انعقاد پیمان زناشویی نقطه ی عطفی در پیشرفت شخصی تلقی می شود و بی تردید یکی از مهمترین تصمیم هایی که ما در طول زندگی خود می گیریم انتخاب یک شریک زندگی است که این مقوله می تواند با هوش هیجانی و هیجانات آدمی بخصوص زوجین نقش بسزایی داشته باشد و به نظر می رسد در جامعه امروزی سه دلیل اصلی برای رضایت و همگام آن با خصوصیات فردی دیگر عشق و هم نشینی و تحقیق انتظار ما باشد . (ناتن و جوانینگ ۱۹۸۵)

آیا بین هوش هیجانی و رضایت زناشویی در بین دانشجویان متاهل رابطه معنی دار وجود دارد ؟
اهمیت و ضرورت تحقیق :
رضایت مندی زناشویی را نمی توان صرفا بر اساس فشارهای روانی بیرونی تبیین کرده زیرا تمامی ازدواجها دست کم با چند فشار روانی مواجه هستند . در بسیاری از خانواده ها فقر و تعدد فرزندان و بیماری وجود دارد اما در عین حال موفق بوده و بسیاری از ازدواجهایی که هیچ کدام از این موارد در آنها وجود نداشته است به شکست منتهی شده اند تفاوت ازدواجهای شادکام و خوب با رضایت بالا و ازدواجهای ناشاد و حداقل تا حدودی می بایست در پرتو شیوه ای تبیین کرد که طرفین به فشار روانی پاسخ می دهند و یا با یکدیگر ارتباط برقرار می کنند و این موارد می توان در هیجانات تاثیر مثبتی بگذارد که گاهی اوقات از لحاظ روانی و روحی باعث مشکلاتی در فرد به وجود می آمد و این مسئله که همسران چگونه می توانند یکدیگر را بهتر بشناسند به گفتگو اولین ابزار برای به حداقل رساندن کژ فهمی در ازدواج تبادل پیام است اگر زن و شوهرها در وضعیت گشوده و بی پرده با یکدگیر صحبت کنند احتمال اینکه یک نفر بدون آگاهی طرف مقابل تغییر کند وجود نخواهد داشت و طرفین از آنچه دیگری را خشنود یا ناخشنود می سازد بیشتر مطلع بوده و اگر همسر او درباره امری ناراحت و ناراضی باشد متوجه این قضیه می شود بک وجونز ( ۱۹۷۳) دریافتند که ارتباط ضعیف را یجترین مشکل ازوداجهای پردردسر است که هر کدام می تواند در هوش هیجانی تاثیر بسزایی داشته باشد .
هدف کلی تحقیق حاضر:
تعیین رابطه هوش هیجانی و رضایت زناشویی است
و اهداف جزئی عبارتند از :
۱- تعیین رابطه هوش هیجانی و رضایت زناشویی در زنان
۲- تعیین رابطه هوش هیجانی و رضایت زناشویی در مردان
۳-تعیین رابطه ابعاد مختلف هوش هیجانی با رضایت زناشویی
فرضیه های تحقیق
بین هوش هیجانی و رضایت زناشویی رابطه وجود دارد
بین هوش هیجانی و رضایت زناشویی در زنان رابطه وجود دارد
بین هوش هیجانی و رضایت زناشویی در مردان رابطه وجود دارد
واژه ها و متغیرهای تحقیق:
هوش هیجانی : متغیر مستقل
رضایت زناشویی : متغیر وابسته
تعاریف عملیاتی و نظری :
تعریف عملیاتی هوش هیجانی : عبارتند از نمره ای است که آزمودنی از آزمون هوش هیجانی بدست آمده است .
تعریف مفهومی هوش هیجانی : هوش هیجانی عبارتند از روحیه هیجان خواهی و هیجان طلبی که با رویارویی مشکلات و اوضاع نامناسب زندگی در جهت منفی آن قدم گذاشته و باعث بهم ریختن روحیه و توانایی فرد از لحاظ هیجان خواهی می شود .
رضایت زناشویی : عبارتند از نمره ای است که آزمودنی از آزمون رضایت زناشویی اینریچ بدست آمده است رضایت شده زناشویی عبارتند از رابطه مناسب و مثبت که بین زنان و مردان در زندگی متاهلی است و اینکه زوجین تا چه حد می توانند در کنار هم با هم زندگی خوب و مناسبی داشته باشد و جهت رسیدن به خود شکوفای در زندگی خود تلاش داشته باشد .
فصل دوم
پیشینه و ادبیات تحقیق
پیشینه نظری
رضایت زناشویی
واضح است که عشق برای افراد مختلف معنایی بسیار متفاوت دارد در کل عشق به مجموعه ای از احساسات مثبت و عمیق اشاره می کند که معطوف به فردی دیگر است برای اینکه زندگی زناشویی به خشنودی بینجامد باید احساسات عمیق اعلام شود و پاسخی مناسب از طرف مقابل دریافت کند بدیهی است که ازدواج اولین تعهد عاطفی و حقوقی است که ما در بزرگسالی قبول می کنیم به علاوه انتخاب همسر و انعقاد پیمان زناشویی نقطه ی عطفی در رشد و پیشرفت شخصی تلقی می شود بی تردید یکی از مهمترین تصمیم هایی که ما در طول زندگی خود می گیریم انتخاب یک شریک زندگی است به نظر می رسد در جامعه ی امروزی سه دلیل اصلی برای ازدواج وجود دارد ( عشق ، هم نشینی ، تحقق انتظارها )‌واضح است که عشق برای افراد مختلف معنایی بسیار متفاوت دارد در کل عشق به مجموعه ای از احساسات مثبت و عمیق اشاره می کند که معطوف به فردی دیگر است برای اینکه زندگی زناشویی به خشنودی بینجامد باید احساسات عمیق اعلام شود و پاسخی مناسب از طرف مقابل دریافت کند افراد با هدف هم نشینی نیز ازدواج می کنند عشق مربوط به هم نشینی محبتی است که نسبت به افرادی احساس می کنیم که زندگیمان به طور عمیق با آنها پیوند خورده است این همان عشقی است که بر شراکت در تجربه استوار است عشقی که در ‌آن می دانیم طرف مقابل همیشه در کنار ماست عشقی که با آن می دانیم همیشه به خاطر آنچه هستیم پذیرفته می شویم زوج های امروزی با هدف تحقق انتظارشان ازدواج می کنند شناخت انتظارات ، بیان آنها و تلاش برای تحقق آن در حد اعتدال چیزی است که خشنودی را در روابط زناشویی محقق می سازد . افراد انتظار دارند که از همسرانشان به طور خاص و از ازدواج به طور عامل سود مطمئنی عایدشان شود در مجموع می توان گفت که در عصر حاضر باورهای غلط متعددی توسط زوج ها پذیرفته شده اند زوج ها این عقیده را پذیرفته اند که ازدواج ارضای هر نیاز روان شناختی را به همراه دارد و همین عقیده غیر واقع بینانه است که دامی برای سرخوردگی زناشویی خواهد بود .
انتظارهمیشه شاد بودن ، رفع نیازها و تحت حمایت و تایید بودن همیشگی از جمله همین عقاید است شاد بودن به عنوان یک فرد یا یک زوج پیوسته و در تمام عمر کار سختی است هیچ فردی همیشه شاد نیست و برای زوج ها طبیعی است که دوره هایی از ناشادی ، کشمکش یا فشار را تجربه کنند ، تصویری که می توان از ازدواج ارائه داد خوشی و سعادت پیوسته زناشویی است واقعیت این است که ازدواج فرد را شاد نمی کند ، شاد نگه نمی دارد یا به وی کمک نمی کند از زحمت و سختی دور شود به طور قطع کسی که هدفش از ازدواج همیشه شاد بودن است ، محکوم به شکست است .
گرچه در ازدواج های موفق الگو ها متنوع اند ولی قواعد مشترکی وجود دارد بعضی از قواعد مشترک در ازدواج های موفق با الگوهای عملکردی متنوع مشاهده می شوند همسران در یک زندگی زناشویی موفق ، بادوام ، توام با رضایت به یکدیگر احترام می گذارند هر یک از همسران بعضی ویژگی ها یا توانایی های قابل احترام را در دیگری می یابد ، مثل : همسر خوبی بودن ، تامین مخارج کردن ، طبع و ذوق هنری داشتن و…. هر چه میزان احترام گذاری به یکدیگر وسیع تر باشد زندگی زناشویی رضایت مندانه تر خواهد بود .
این همسران تایید و ارزش گذاری خود برای همسرشان را نشان می دهند و به طور پیوسته کارهایی انجام می دهند و مطالبی بیان می کنند که عواطف ، عشق و احترامشان را به یکدیگر نشان می دهند و کلمات و اعمالی را که اهداف مثبت ازدواجشان را حمایت و تایید می کند انتخاب می کنند .
همسران نسبت به یکدیگر بردبارند آنها درک می کنند که امکان فریب خوردن یا خطا کردن خودشان نیز وجود دارد انسان را آسیب پذیر می بینند و به این ترتیب می توانند قصور و کوتاهی دیگری را بپذیرند آنها مسئولیت رفتار و عزت نفس خودشان را به طور فردی می پذیرند و انتظار ندارند که شریک زندگی شان مسئول شاد و خوشحال نگه داشتن آنها باشد به همین دلیل از سرزنش و انتقاد یکدیگر اجتناب می کنند و در عوض آنچه را در مورد همسرشان درست است تایید می کنند با همدلی به سخنان یکدیگر گوش می دهند و در جستجوی عوامل اند که در روابط آنها تاثیر مثبت به جا می گذارد .
همسران بر پایه ی اعتماد متقابل به تشریک مساعی می پردازند آنها آزادند که نه تنها فقط از یکدیگر ، بلکه از هر آنچه ممکن است یعنی شرکت در فعالیت ها و کارهای فرعی خارج از محیط زناشویی همراه همدیگر و یا به طور فردی لذت ببرند .
در یک ارتباط زناشویی توام با حس همکاری و مشارکت ممکن نیست زن و مرد همیشه با یکدیگر موافق باشند اما می توانند به راحتی مخالفت خود را اعلام کنند و این امر مورد پذیرش قرار می گیرد که با هم به دنبال راه حلی بگردند که مورد تایید هر دو قرار گیرد .
زوج های خشنود و راضی از مهارت های ارتباطی خود به نحو احسن در زندگی مشترک استفاده می کنند رفتار و حالات یکی از زوجها همیشه محرک نوع خاصی از واکنش های طرف دیگر است چون این حالات اعمال ناشی از آن بسیاری از اوقات از سطح ناخود آگاه فرد ناشی می شود همسران خشنود تلاش می کنند رفتار و حالات خود را بازشناسی کنند و نسبت به محرک های یکدیگر چه به صورت کلامی و چه غیر کلامی آگاهانه واکنش نشان دهند زوج هایی که نقص مهارت های ارتباطی دارند در معرض خطر نقص عملکرد زناشویی و بروز اختلاف منجر به طلاق و جدایی می شوند .
ناخشنودی و طلاق در خانواده و علل آن :
در مقابل مفهوم رضایت زناشویی ، ناخشنودی و احتمالا یکی از نتایج آن ، یعنی طلاق وجود دارد طلاق را می توان از مهم ترین پدیده های حیات انسانی تلقی کرد این پدیده دارای ابعادی به تعداد تمامی جوانب و ابعاد جامعه انسانی است و تاثیرات متفاوت روانی ، اقتصادی ، و اجتماعی دارد طلاق نخست یک پدیده روانی است ، زیرا بر تعادل روانی نه تنها دو انسان ، بلکه فرزندان ، بستگان ، دوستان و نزدیکان آنها اثر می نهد ، دوم اینکه طلاق پدیده ای است اقتصادی زیرا به گسست خانواده به عنوان یک واحد اقتصادی می انجامد و با بر هم زدن تعادل روانی انسانها موجبات بروز اثرهای سهمیگین در حیات اقتصادی آنها را نیز فراهم می سازد سوم اینکه طلاق پدیده ای است موثر بر تمامی جوانب جمعیت در یک جامعه ، زیرا از طرفی بر کمیت جمعیت اثر می نهد ، چون تنها واحد مشروع و اساسی تولید مثل یعنی خانواده را از هم می پاشد و از طرف دیگر بر کیفیت جمعیت اثر دارد چون موجب می شود فرزندانی محروم از نعمت های خانواده تحویل جامعه گردند که به احتمال زیاد فاقد شرایط لازم در راه احراز مقام شهروندی یک جامعه اند پس می توان گفت جامعه ای که در آن طلاق از حدی متعارف تجاوز کند ، هرگز از سلامت برخوردار نخواهد بود .
در ازدواج سنتی افراد از جایگاه خود آگاه بودند ، شوهر اقتدار و حمایت اقتصادی را فراهم می کرد و زن مسئولیت منزل و تربیت کودکان را بر عهده داشت ولی اکنون مسئولیت ها یا تقسیم می شوند یا برمبنای اهداف فردی تعیین می گردند نتیجه ی این تغییر فرهنگی کاملا روشن است چنان چه نیازها و اهداف فرد برآورده نشود می پرسد : چرا باید این رابطه را حفظ کنم در حالی که بهای زیادی می پردازم و در عوض سود کمی به دست می آورم ؟! این احساس وقتی شدت می یابد که زن و شوهر علاوه بر این تغییرات سریع فرهنگی از ابتدا نیز پیوند شان با تفاوت های فرهنگی بسیار آغاز شده باشد این تفاوت های فرهنگی در تمام زمینه های رفتاری تاثیر گذار است از جمله رفتارهای غیر کلامی که برای افراد برخاسته از دو فرهنگ متفاوت معانی متفاوت و گاه متضاد دارد و می تواند منشا بروز اختلافات در زمینه ی درک متقابل باشد .
عوامل شخصی فراوانی وجود دارند که می توانند در نارضایتی زناشویی دخیل باشند و آن را تشدید کنند ، ادراک های غلط و انتظارهای غیر واقع بینانه ای که در درون زندگی زناشویی رسوخ می کنند نمونه های اصلی عوامل شخصی اند تا زمانی که جامعه به پروراندن آرمان های شاعرانه و انتظارهای خیالی ادامه می دهد و افراد نیز آن را می پذیرند سرخوردگی زناشویی ادامه خواهد یافت . تحقیقی که در رابطه با باوردهای غیر منطقی در میان زناشویی های ناخشنود انجام شده نشان داده است که این باورها در میان زوجهای ناخشنود بیشتر از زوجهای خشنود است ( سلیمانیان – ۱۳۷۴)
درهمین زمینه سهرابی ( ۱۳۷۷) دوازده باور و انتظار مخرب را نام می برد :
۱- عشق ما (‌یعنی احساسات عاشقانه « هیجانی » با گذشت زمان کاهش نخواهد یافت .
۲- همسرم باید بتواند افکار ، احساسات و نیازهای مرا پیش بینی کند .
۳- همسرم هرگز مرا نخواهد رنجاند یا با خشم در مقابل من قرار نخواهد گرفت .
۴- اگر همسرم و اقعا عاشق من باشد همیشه سعی کند مرا خوشحال کند ( یعنی هر نیاز و خواست مرا برآورده سازد ) .
۵- عشق یعنی این که هرگز نسبت به همسرت خشمگین یا عصبانی نشوی .
۶- همیشه با هم بودن را نشانه ی عشق پنداشتن .
۷- علایق ، اهداف و ارزشهای شخصی ما همیشه مانند هم خواهد بود .
۸- همسرم همیشه با من صادق و صریح خواهد بود .
۹- چون ما عاشق هم هستیم پس همسرم همیشه به من احترام خواهد گذاشت ، مرا درک خواهد کرده و با من موافق خواهد بود بدون اینکه توجه کند من چه رفتاری دارم .
۱۰- بسیار ناگوار خواهد بود که همسرم مرا شرمنده و تحقیر کند یا از من انتقاد کند .
۱۱- سطح علاقمندی و وفاداری ما به هم هرگز نباید کاهش یابد .
۱۲- ما باید همیشه در مورد مسائل مهم با یکدیگر توافق داشته باشیم .
هر کدام از موارد فوق امیدهای اشتباه و اهداف غیر واقع بینانه فقط زوج ها را به سمت یاس ، دلسردی ، ناکامی و خشم سوق می دهد . همان طور که افراد تغییر می کنند رابطه نیز تغییر می نماید هنگامی که همسران علاقه ها ، فعالیت ها و ارزشهای هم پوش یا مشترک را مشاهده نمی کنند فرایند کناره گیری را آغاز خواهند کرد . (سهرابی ۱۳۷۷)
شوهرانی که از همسران خود راضی اند بیش تر می توانند حالتهای غیر کلامی همسرشان را درک کنند در حالی که شوهران ناراضی کم تر قادر به انجام این کارند . زوجهای درمانده و تحت فشار معمولا مشکلاتی را در حیطه ی ارتباط های خود تجربه می کنند آنها به ویژه شدیدا گرفتار الگوهای ارتباطی بی حاصل اند ، باید در ارتباط های خود بیش تر به نیت عمل به جای نتیجه آن توجه می کنند . وقتی افراد در فرد مقابل خود احساس فریبکاری می کنند رفتارهای کلامی و غیر کلامی شان تغییر می کند و ارتباطشان در ابهام بیش تری فرو می رود ، هم چنین وقتی افراد در موقعیت تهدید آمیز قرار می گیرند بیش تر به تغییر غیر مستقیم می پردازند و پاسخ های غیر مستقیم ارائه می دهند و بدین ترتیب ارتباط را در لایه ای از ابهام می پوشانند ،"س از پژوهشهای در دهه اخیر می توان به نتایج زیر اشاره کرد :
۱- زوجهای درمانده و غیر درمانده در ” نیت ” ارتباط هایشان با یکدیگر تفاوت ندارند با وجود این همسران در مانده کم تر از همسران غیر درمانده گفته های همسرشان را به درستی ادارک می کنند
۲- نسبت میزان توافق به میزان عدم توافق در زوجهای درمانده کمتر از زوجهای غیر درمانده است
۳- رفتار غیر کلامی شاخص قوی برای تمایز زوجهای درمانده و غیر درمانده است زوجهای درمانده رفتارهای غیر کلامی منفی تری را نسبت به زوجهای غیر درمانده بروز می دهند . (‌به نقل از سهرابی ۱۳۷۷)
خانواده هایی که قادرند احساساتشان را بهتر تعریف و بیان کنند وقتی برای آنها برانگیختگی هیجانی ایجاد می شود سریع تر خودشان به وضعیت عادی بر می گردد در حالی که افراد ناتوان در بیان احساسات فشار خونشان مدت طولاتی تری متغیر باقی می ماند .