۲-۳) پیشینه تحقیق

بررسى پیشینه تحقیق، مطالعه و نگاهى است به آنچه دیگران در زمینه تحقیق مورد نظر یا موضوعات مشابه انجام داده اند. در بررسى پیشینه، محقق مى خواهد بداند دیگران در این باره چه کرده اند، تا کجا پیش رفته اند و چگونه کار کرده اند، تا او نیز کار خود را در راستا و ادامه تلاش هاى پیشین قرار دهد و در ضمن از روش ها و نتایج آن تلاش ها در حل مسئله خود استفاده کند. یکی از کارهای ضروری در هر تحقیقی، مطالعه منابع مربوط به موضوع تحقیق است.

۲-۳-۱) پیشینه تحقیق داخلی

1. 1. 1. کرباسیان و دیگران (۱۳۹۲)، یـک مـدل مفهــومی ســنجش عملکــرد در SCM را ارایــه داده انــد، در مــدل پیــشنهادی آنــان نیــز از رویکردی فرایند محور برای تشریح عملکرد زنجیره عرضه استفاده شده است. این مدل در وهلــه اول بــر تجزیــه فراینـدهــای اصــلی و فرعــی و در نهایــت بــر تعیــین وزن و اهمیــت شاخص های ارزیابی عملکرد از دیدگاه ارزیـابی عملکـرد مبتنـی اسـت. از حیث جامعیت نگرش و نیـز کـاربرد دیـدگاه سیستمی در سنجش عملکرد نیز حایز اهمیت بسیاری است. در رابطـه بـا ارزیـابی عملکـرد خدمات لجستیک در زنجیـره عرضـه، سیستم ارزیابی عملکرد، بـر مبنـای سـه معیـار اصـلی روش هـای انجام خدمت، فعالیت هـای اطلاعـاتی و مطلوبیـت عینـی تجهیـزات ارایـه شـده اسـت.

   

1. 1. محمدی و همکاران (۱۳۹۲)، به مدلسازی تفسیری ساختاری ریسک های زنجیره تامین در شرکتهای گاز استانی پرداختند و به این نتیجه رسیدند که بیشنرین ریسک مربوط به شرایط مرتبط و تطبیق فرآیندهای مدیریت زنجیره تامین می باشد که می تواند در اجرای آن تاثیرگذار باشد.

1. 1. فتوحی و ابویی (۱۳۹۲)، در تحقیقی به مرور مدلهای اندازه گیری عملکرد زنجیره تامین و ارائه چارچوب ارزیابی مستمر پرداختند. در یافته های خود به این نتیجه رسیدند که عوامل موثر بر زنجیره تامین؛ عوامل داخلی و ارتباطی می باشد، همچنین عوامل داخلی ارتباط معناداری با عوامل مرتبط دارد.

1. 1. معنوی و همکاران (۱۳۹۲)، در تحقیقی به اندازه گیری عملکرد زنجیره تامین در صنایع کلیدی کسب و کار در ایران پرداختند. نتایج نشان داد که عوامل داخلی زنجیره تامین بر اجرای زنجیره تامین تاثیرگذار است.

1. 1. جعفری (۱۳۹۱)، در تحقیقی به ارزیابی عملکرد زنجیره تامین پرداخت. نتایج نشان داد که در بین عوامل موثر بر پیاده سازی زنجیره تامین، تطبیق فرآیندها بر اجرای زنجیره تامین رابطه معنادار دارد. همچنین شرایط داخلی شرکت بر تطبیق فرآیندهای زنجیره تامین رابطه دارد.

1. 1. گل پرور و سیف برقی (۱۳۹۱)، وضعیت عملکرد فرآیندهای شرکت ایرانول را مطابق با فرآیندهای سطح مدل SCOR در مقایسه با بهترین عملکردهای این مدل تحلیل نمودند؛ سپس با توجه به نتایج حاصل از تحلیل فرآیندها، پروژه برای بهبود عملکرد زنجیره تأمین پیشنهاد کردند و منافع مورد انتظار هر پروژه را علاوه بر شاخص های SCOR و اثر اجرای پروژه ها تعیین نمودند، سپس با به کارگیری روش TOPSIS پروژه هایی که بیشترین کمک را به بهبود وضعیت شرکت مذکور می کنند، مشخص شدند. آنچه در این پژوهش به عنوان شاخص ارزیابی پروژه ها مدنظر بوده است ، همان ۵ ویژگی معرفی شده در مدل SCOR یعنی پاسخگویی ، قابلیت اطمینان ، انعطاف پذیری ، هزینه و دارایی است ، هم چنین رابطه ای بین پروژه ها قائل نشده است.

1. 1. جلال وند و همکاران (۱۳۹۰)، باز تعریف فرآیندهای زنجیره های تأمین مطرح نمودند تا شرکت های با زنجیره های تأمین نسبتا یکسان، بتوانند عملکرد خود را با یکدیگر مقایسه نمایند. روش پیشنهادی آنها برای مقایسه زنجیره های مشابه، روش تحلیل پوششی داده ها بود. مزیت کار آنها امکان شناسایی نقاط قوت و ضعف شرکت ها در مقایسه با رقباست.

1. 1. آذر و همکاران(۱۳۸۹)، به طراحی مدل کیفیت خدمات در زنجیره تامین پرداختند. شرایط ارتباطی بر تطبیق فرایندهای زنجیره تامین تاثیر دارد و همچنین کیفیت خدمات در عملکرد زنجیره تامین تاثیرگذار است.

۲-۳-۲) پیشینه تحقیق خارجی

1. 1. بلک برن و همکـاران (٢٠۱۴) مـدل زنجیـره تـامین معکـوس غیرمتمرکز با هدف کاهش زمان تاخیر در جریـان هـای برگشـتی و زنجیـره تامین پاسخگو در مقابل تغییرات را مطالعه نمودند و تاثیر زمـان و هزینـه را بر روی فرآیندهای توزیع، حمل و نقل، کنترل موجودی و برنامه ریزی تولید با تمرکز بر فرایند محصولات مرجوعی از مشتری نهایی به عرضـه کننـده و بالعکس را ارائه کردند.

1. 1. پاندی و گارج (۲۰۱۲)، تحقیقی تحت عنوان تجزیه و تحلیل تعامل بین توانمند سازهای چابکی در زنجیره تامین صورت گرفته است، سی و شش توانمندساز برگرفته از پژوهش‌های دیگر محققان ارائه شده است که این پژوهشگران آنها را در دوازده دسته قرار داده‌اند. این دوازده توانمندساز که جهت دستیابی زنجیره تامین به چابکی ارائه شده است، اعتماد و ارتباط متقابل بین خریدار و فروشنده (سینچی و لوی، ۲۰۰۸)؛ یکپارچه سازی فرآیندها (تویل وهمکاران، ۱۹۹۹)؛ یکپارچه سازی و مشارکت در برنامه ریزی تولید و خرید (فلیدنر، ۲۰۰۳)؛ تحویل به موقع و مناسب(میل گیت،۲۰۰۱)؛ هدف بررسی نحوه ارتباط این تواناسازها با یکدیگر بود، که با یکدیگر رابطه معناداری دارند.

1. 1. وانگ و همکاران (۲۰۱۲)، فرایند منبع یابی و شاخص های عملکردی آن را در مدل SCOR بررسی کرده و یک مطالعه موردی در زنجیره تأمین صنعت LCD در کشور تایوان انجام دادند. برای آزمودن فرآیندهای منبع یابی در سطح مدل SCOR و تعیین اهمیت شاخص های عملکرد فرآیندهای منبع یابی از مدل رگرسیون مرحله ای استفاده نمودند و سپس با توجه به نتایج به دست آمده بر عناصر فرآیندهای منبع یابی در سطح بسط داده شده اند. روش مورد استفاده در کار آنها تنها برای صنعت LCD در تایوان مناسب است ویک بینش برای صنایع مختلف در بخش تأمین فراهم می کند.

1. 1. تلر و همکاران (۲۰۱۲)، در تحقیقی به بهبود اجرای مدیریت زنجیره تامین در سازمانها پرداختند. نتایج حاکی از آن است که شرایط داخلی و شرایط ارتباطی بر اجرای مدیریت زنجیره تامین تاثیر دارد.

1. 1. الگازار و همکاران (۲۰۱۱)، به بررسی ارزیابی و ارتقاء عملکرد زنجیره تأمین شرکت ها با بهره گرفتن از تکنیک تحلیل سلسله مراتبی فازی و SCOR پرداختند. نتایج نشان داد که ویژگی های قابلیت اطمینان، پاسخگویی، انعطاف پذیری، هزینه با یکدیگر رابطه معناداری دارند.

1. 1. آی پی و همکاران (۲۰۱۱)، رویکرد جامعی را برای مدلسازی و ارزیابی عملکرد زنجیره تأمین ارائه دادند. آن ها برای این ارزیابی شش معیار قابلیت اطمینان محصول، رضایت کارکنان، رضایت مشتری، تحویل به موقع، رشد سودآوری و کارایی را مدنظر قرار دادند.

1. 1. گیلمانور (۲۰۱۱)، به ارائه چارچوبی فراینـدی در زمینـه عیب یـابی و بهبـود عملکـرد زنجیــره عرضــه پرداختــه اســت. وی بــه طــور مــشخص بــه ســه دســته از قابلیت هــا و شایستگی های ضروری زنجیره و معیا های فرعی و مـرتبط بـا هـر شایـستگی اشـاره داشـته است . شایستگی های عبارتنـد از : شایـستگی هـای فراینـدی، سـازمانی و فناوری های بکارگرفته شده. نکته مهم در تجزیه و تحلیل قابلیت های مورد اشاره، توجه وی به سرمایه گذاری در زمینه دارای های نامشهود ( فناوری اطلاعات، مشتری مداری ) اسـت.

1. 1. کامپوزانا (۲۰۱۰)، در پژوهشی طول روابط تامین کننده - خریدار و تاثیر فناوری اطلاعات بر آن، کاهش اثر شلاقی در خدمات پزشکی و سلامت، ساخت یک مدل ارزیابی عملکرد زنجیره تامین برای داروخانه ها و مدل سازی تقاضا در زنجیره تامین با بهره گرفتن از تخمین های فازی را بررسی کردند.

1. 1. پیرسون و آرالدی (۲۰۱۰)، در تحقیقی به منظور فراهم کردن تحلیل پویای زنجیره تأمین مبتنی بر SCOR، برای اجرای کار شامل ۴ گام؛ تحلیل مبنای رقابتی، پیکربندی زنجیره تأمین، تراز کردن سطوح عملکرد، روش ها و سیستم ها و اجرای فرآیندها و سیستم های زنجیره تأمین است. در این مطالعه قالب پیشنهادی در شرایط واقعی و براساس داده های واقعی آزمایش شده بود. این قالب می تواند در شرکت هایی که در آنها SCOR وجود دارد و همه شاخص ها در دسترس هستند مورد استفاده قرار گیرد. نتایج گویای وجود ارتباط بین عوامل مورد بررسی بود.

1. 1. راجانایاگام و همکاران (۲۰۰۹)، در تحقیقی با موضوع CAM/CAD ابزاری برای دستیابی به چابکی زنجیره تامین به معرفی برخی توانمندی‌های چابکی پرداخته است. نتایج تحقیق نشان داد که، فرایند تولید ساختارمند پویا (لی، ۱۹۹۸)؛ تولید و بهبود سریع محصول؛ تغییر در جهت بهبود محصول (لی، ۱۹۹۸)؛ قابلیت انجام فعالیت‌های سودمند به طور مداوم و پاسخگویی به تغییرات غیر قابل پیش بینی (ام سی گاجی، ۱۹۹۹)؛ با هم ارتباط معناداری دارند.

1. 1. زو و همکاران (۲۰۰۹)، مؤلفه هایی را برای ارزیابی مدیریت زنجیره تأمین سبز در برخی صنایع چین نظیر الکترونیک، پتروشیمی و خودرو شناسایی کردند. آن ها این معیارها را در پنج گروه شامل مدیریت محیطی داخلی، خرید سبز، همکاری با مشتری، بازیافت و طراحی محیطی طبقه بندی کردند.

1. 1. کومار و یاماگا (٢٠٠٧)، در تحقیق خود به مدل سازی دینامیک یک زنجیره تامین در صنایع خودرو سازی دوستدار محیط زیست در ژاپن پرداختند. این مطالعه با هدف ارائه یک رویکرد ترکیبی در مدل سازی و اندازه گیری عملکرد و ثبات زنجیره تامین از پویایی شناسی سیستم و روش ARIMA استفاده شد.

۲-۴) جمع بندی و نتیجه گیری

در عصر دانش، سازمان‌هایی موفق هستند که استراتژی­ های جدید مبتنی بر مزیت‌ها‏ی رقابتی را به سرعت اجرا کنند و با یادگیری از بازار و مشتریان، هر جا لازم باشد فرایندها و عملیات خود را اصلاح کرده و بهبود بخشند. امروزه شرکت‌ها دریافته‌اند که بخش خرید آنها مى تواند به طور فزاینده اى در افزایش کارآیى و اثربخشى آنها موثر باشد و به همین دلیل شیوه هاى خریدشان را تغییر داده و سعى کرده اند تا براى کالاهاى خود شیوه خرید مناسب را بیابند، به طورى که بخش خرید بتواند به عنوان جزیى از شرکت، اهداف استراتژیک خرید شرکت را برآورده سازد. براى تحقق این امر هر خرید استراتژیک نیازمند یک برنامه ریزى استراتژیک خرید براى کالاى مورد نظر است که معناى این سخن برقرارى یک رابطه استراتژیک با تامین کنندگان است .آشکار است که براى تحقق این امر باید با تامین کنندگان شایسته و منتخب روابط استراتژیک برقرار کرد تا در جوار همکارى استراتژیک با آنها بتوان به مزایاى رقابتى مورد نظر دست یافت. بهبود مدیریت زنجیره تأمین نیز هم چون هر نظام و رهیافت مدیریتی به نظام سنجش عملکردی در جهت شناسایی موفقیت، تعیین میزان تحقق نیازهای مشتریان، کمک به سازمان در درک فرآیندها، کشف دانسته هایی که پیش از این سازمان ها بدان واقف نبوده اند و در نهایت تحقق بهبودهای برنامه ریزی نیاز دارد. در این راستا مطالعات مختلف با رویکردهای مختلف صورت گرفته و روش های متنوعی جهت ارزیابی عملکرد زنجیره تأمین ارائه شده است. سازمان های بسیاری با هدف باقی مانـدن در صـحنه رقابـت جهـانی و حفـظ منـافع بلندمدت ، به سر و سامان دادن و معرفی زنجیره عرضه خود پرداخت اند. در حقیقت، امـروزه رقابت واقعی نه در بین مؤسسات تجاری بلکه بین زنجیره های عرضـه برقـرار اسـت. بـا ایـن حال حتی در صـورت شـکل گیـری چنـین سـاختاری، هنـوز بـرای بـسیاری از موسـسات تولیدی و تجاری، بینش و بصیرت تبیین، توسعه و کـاربرد سیـستم هـای ارزیـابی عملکـرد جامع و معتبری که برای دستیابی به یک زنجیره عرضه منسجم می تواند مورد استفاده قـرار گیــرد، حاصــل نــشده اسـت . بــه طــور گــذرا نتــایج ارزشــیابی عملکــرد در مدیریت زنجیره تأمین تــاثیر استراتژی های تولید و نیز فرصت هـای بـالقوه موجـود را آشـکار کـرده و سـهولت ادغـام و همکاری اعضاء زنجیره را از طریق افزایش درک داخلی آنها از فرآیندهای در حال انجام سبب می شود. امروزه مزیت رقابتی به آن دسته از زنجیره های تأمین تعلق دارد که بتوانند فرآیندهای کسب و کار را به صورت همزمان اجرا کرده و مجموع های از قابلیت‌های کلیدی را در اختیار داشته باشند که ساختارهای زیر بنایی را شکل داده، ریسک ها و هزینه ها را به اشتراک گذاشته و نقاط ضعف دوره های عمر محصولات فعلی را کاهش داده، زمان صرف شده برای ارائه محصول به بازار را کاهش داده و راهکارها یا افقهای جدیدی را برای رهبری رقابتی در بازار به دست آورده و آنها را پیش بینی کند. شناسایی شاخص های مؤثر بر بهبود زنجیره تأمین و نیز مشخص کردن محصولاتی که دارای بیشترین مشکل در سطح زنجیره هستند به سازمان ها کمک خواهد نمود تا به ارائه راهکارهای مناسب برای بهبود مشکلات زنجیره تأمین خود بپردازند. بنابراین انتخاب تأمین کنندگان یکی از مهم ترین مسائل تصمیم گیری است که هدف کلی آن کاهش ریسک خرید، بیشینه نمودن ارزش کلی خرید و ایجاد نزدیکی و روابط بلند مدت با تأمین کنندگان است.

فصل سوم

روش اجرای تحقیق

۳-۱) مقدمه

پایه هر علمی، روش شناخت آن است و اعتبار و ارزش قوانین هر علمی به روش شناختی مبتنی است که در آن علم به کار می رود. منظور از روش تحقیق یک فرایند نظام مند برای یافتن پاسخ یک پرسش یا راه حل یک مساله است. تحقیق علمی با هدف شناخت یک پدیده در یک جامعه آماری انجام می شود. به این دلیل، موضوع تحقیق ممکن است متوجه صفات و ویژگی‌ها کارکردها و متغیرهای آن باشد یا اینکه روابط بین متغیرها، صفات، کنش و واکنش و عوامل تاثیر گذار در جامعه را مورد مطالعه قرار دهد. تحقیق عبارت است از یک عمل منظم که در نتیجه آن پاسخ هایی برای سوال های مورد نظر و مطرح شده پیرامون موضوع تحقیق به دست می آید. چارچوب نظری به مجموعه ای از گزاره ها اطلاق می شود که به لحاظ نظری قادر به تبیین یا طبقه بندی متغیر وابسته یا اصلی تحقیق هستند. این گزاره ها ممکن است از یک نظریه خاص گرفته شده باشند یا تلفیقی از نظریات مختلف باشند که همگرایی آنها به لحاظ نظری توسط محقق ثابت شده باشد. فصل روش تحقیق نشان خواهد داد که چگونه داده های خود را به منظور فهمیدن پاسخ سوالات تحقیق و همچنین استفاده از آن برای رسیدن به اهداف تحقیق استفاده خواهیم کرد. با توجه به اهمیتی که روش شناسی پژوهش دارد در این فصل به آن پرداخته شده است. در ابتدا روش تحقیق بیان شد و به دنبال آن جامعه آماری، حجم نمونه و روش نمونه گیری، روش و ابزار گردآوری داده‌ها آورده شد و همچنین روایی و پایایی ابزار و مراحل اجرای پژوهش بیان شد.

۳-۲) روش تحقیق

روش های تحقیق در واقع ابزارهای دستیابی به واقعیت به شمار می روند. در هر پژوهش، پژوهشگر تلاش می کند تا مناسب ترین روش را انتخاب کند و آن روشی است که دقیقتر از روش های دیگر قوانین ومقررات را کشف کند (سرمد و دیگران، ۱۳۷۸).

۳-۲-۱) روش تحقیق بر اساس هدف تحقیق

از آنجایی که این تحقیق به منظور بررسی مدیریت زنجیره تامین در شرکت گاز استان گیلان و در نهایت یک مدل را مورد بررسی قرار می‌دهد و با هدف بهبود مدیریت زنجیره تامین در شرکت گاز استان گیلان، فرضیات تحقیق را پیش می برد؛ از نوع تحقیقات کاربردی است ( خاکی، ۱۳۸۷).

۳-۲-۲) روش تحقیق بر اساس ماهیت و روش تحقیق

این تحقیق از نوع تحقیقات توصیفی می باشد. این تحقیق بر اساس زمان گردآوری حال نگر می باشد ( خاکی، ۱۳۸۷).

۳-۳ ) جامعه آماری تحقیق

جامعه آماری^[۵۲] مجموعه ای از افراد ( عناصر) هستند که  یک یا چند صفت مشترک دارند(حافظ نیا،۱۳۸۲). در این تحقیق کارشناسان و مدیران شرکت گاز استان گیلان که دارای مدرک تحصیلی لیسانس و بالاتر می‌باشند، به عنوان جامعه آماری در نظر گرفته شده اند. تعداد کارشناسان و مدیران در این پژوهش مربوط به بازه زمانی مورد بررسی یعنی اردیبهشت و خرداد ۱۳۹۴ می‌باشد.
جدول ۳-۱ : کارشناسان و مدیران شرکت گاز استان گیلان