۰٫۸۲

۲۳

۳-۳تاریخچه شهرستان رودبار
شهرستان رودبار که به رودبار زیتون معروف بوده از جمله مراکزی است که اطلاعاتش را می توان امانت دار آثار تاریخی دانست. به دست آمدن آثاری در مارلیک شرق سفید رود و کلورز در غرب سفید رود حکایت از وجود تمدنی کهن و گذشته ای طولانی در این ناحیه می کند آن گونه که تاریخ که تا اوایل هزاره اول قبل از میلاد پیش می رود. (سازمان برنامه و بودجه استان گیلان،۱۱۸:۱۳۷۷)
آثار باستانی یافته شده در نقاط مختلف سرزین رودبار از جمله مارلیک ، کلورز و جوبن نشان دهنده ی آن است که این ناحیه از خاک گیلان در هزاران سال پیش زیستگاه مردمانی بوده که از فرهنگ و تمدن درخشانی برخوردار بودند . به هنگا ورود اقوام آریایی به ایران در میانه هزاره دوم پیش ازمیلاد ، در رودبار اقوام جنگاوری چون کادوسیان ، دروبیک ها و آماردها می زیستند که با پاسداری از کوهستان های جنوبی گیلان از ورود اقوام دیگر به این ناحیه جلوگیری می کردند . با توان یابی دیلمیان در دوره ی باستان سر تا سر ناحیه ی رودبار کنونی در حوزه ی قلمرو آنان قرار گرفت و اقوام پیشین یا ناگزیر به کوچ شدند یا در قوم غالب حل گردیدند . حمدالله مستوفی در نزعت القلوب می گوید : « رودبار ولایتی است شاهرود به میانش می گذرد و با ۵۰ حلقه محکم که مهمترینشان قلعه الموت است …. » به نظر می رسد این شهرستان نام خود را از سفید رود وام گرفته و تپه سرتاسری آن در کنار سفید رود قرار دارد که « رود بر » ش خوانده اند در تلفظ رودبار ادا می شود.در دوره پس از اسلام در نواحی مختلف رودبار حکومت های محلی پدیدار شدند و این ناحیه به میدان کشاکش فرمانروایان کوچکی تبدیل شد که هر یک در اندیشه ی توسعه ی قلمرو خود بودند . در این دوران خاندان هایی چون جستانیان ، کنگریان (سالاریان = مسافریان) کوشیجیان بر همه یا بخشی از شهرستان کنونی رودبار فرمانروایی میکردند . تا پیش از حمله ی شاه عباس یکم یه گیلان در آغاز قرن یازدهم هجری قمری ، رودبار بخشی از قلمرو امیرنشین کوهدم (کهدم = کدوم = کوتم) به شمار می رفت . این امیر نشین که از دو ناحیه ی کوهستانی و جلگه ای تشکیل می شد ، در جنوب امیرنشین رشت جای داشت ونواحی بین بجارپس و فشتام در جنوب شهر رشت تا منجیل را در بر می گرفت . در واقع ناحیه ی کنونی رودبار بخش کوهستانی و جنوبی منطقه کوهدم راتشکیل می داد .خاندان انوزوندیان در این منطقه فرمانروایی داشتند و زمانی فیلده (پیلده) – که اکنون نیز پابرجاست – تختگاه آنان به شمار می رفت . رحمت آباد و جسیجان از نواحی مهم پاره ی جنوبی امیرنشین کوهدم بود . با حمله ی شاه عباسی یکم به گیلان بازماندگان حکومت خاندان انوزوندی همانند دیگر حکومت های محلی گیلان بر افتاد و نواحی جنوبی گیلان هم چون دیگر پاره ای گیلان هفت سال (از ۱۰۰۰ تا ۱۰۰۷ ه . ق) عرصه ی تاخت و تاز قزلباشان صفوی گردید . در دوران سلطنت صفویان و افشارها گروه و طوایفی از اقوام کرد ، لر و ترک برای جلوگیری از شورش آنان ، کنترل بهتر ایالت گیلان و مقابله با خیزش های احتمالی مردم گیل و دیلم و یا جلوگیری از تجاوز روس ها به خاک گیلان ، به اجبار به مناطقی از شهرستان رودبار کوچانده شدند که بازماندگان آنان اروزه در این نواحی سکونت دارند . .(فاخته،۱۷۵:۱۳۸۷)شهر کنونی رودبار از شهرهای قدیمی گیلان است . بنای این شهر را در حدود ۱۵۰۰ پیش از میلاد دانسته اند . به باوری در آن زان مردمانی از شام کوچ کرده و از قفقاز و تالش به محل کنونی رودبار آمدند و چون در این ناحیه آب و هوایی همانند مدیترانه دیدند ، در این جا ساکن شدند و درخت زیتون را در سکونتگاه تازه خود کاشتند و از آن پس کاشت درخت زیتون در این ناحیه رواج یافت . در نوشته های تاریخی و جغرافیایی قدیم از رودبار زیتون سخنی به میان نمی آید و بیشتر از رودباری یاد کرده اند که در جنوب کوه های دیلم و در شش فرسنگی شمال قزوین جای داشت وامروزه به رودبار الموت شهرت دارد . با توان گرفتن اسماعیلیان در الموت این جایگاه آوازه ای یافت . در سده ای نخستین اسلامی رودبار الموت از آبادی های مم جنوب سرزمین دیلم به شمار میرفت و به روایتی تختگاه خاندان دیلمی جستانیان بود . رودبار زیتون اگرچه در گذشته آوازه ای نداشت ، اما بی تردید این جایگاه از روزگاران باستان مسکون بود و به این دلیل که بر سر راه ارتباطی گیلان قرار داشت از اهمیت برخوردار بود .در سال ۹۹۶ ه . ق حسین خان کوهدمی فرمانروای نامدار کوهدم ، تختگاه خود را در پیلده یا فیلده قرار داد . امروزه ایم محل از دهکده های نامداری است که بر فراز کوهی بلند در نزدیکی شهر کنونی رودبار جای دارد.بی گمان رودخانه ی سپیدرود – که رودبار نام خود را از آن گرفته است – و درختان زیتون از عوامل شکل گیری و پیدایش شهر کنونی رودباردر روزگاران پیشین بوده است . از سویی دیگر جای داشتن این محل بر سر شاه راه پیوندی گیلان با دیگر نواحی ایران زمینه ی رشد و توسعه ی آن را فراهم ساخت . آن چنان که از گزارش رابینو بر می آید ، شهر رودبار تا دوره ای پایانی قاجار از شهرت و اهمیت برخوردار نبود . رابینو درباره ی کانون حک.مت ناحیه ی رودبار نوشته است : (( مرکز حکومت رودبار در ۱۶ کیلومتری منجیل و سمت چپ رودخانه ی سفیدرود در وسط جنگلی از زیتون که بیشتر آنها به ضخامت ۹۰ تا ۱۲۰ سانتیمتر و به ارتفاع ۹ تا ۱۲ متر می باشد قرار دارد .)) در دو سده ی اخیر با افزایش رفت و آمد از مسیر جاده ی رشت – قزوین گسترده شد. اما از آن جا که پیرامون شهر را کوه دربرگرفته ، روند گستردگی شهر کند و محدود ی باشد.(فاخته،۱۷۵:۱۳۸۷)

۴-۳موقعیت جغرافیایی
شهرستان رودبار در جنوب استان گیلان بین عرضهای ۳۶ درجه و ۳۳ دقیقه و ۲۱ ثانیه تا ۳۷ درجه و ۷ دقیقه و ۲۹ ثانیه شمالی و طولهای ۴۹ درجه و ۱۱ دقیقه و ۴۱ ثانیه تا ۵۰ درجه و ۵ دقیقه و ۶ ثانیه شرقی واقع شده است. مرکز آن شهر رودبار از طرف شمال به شهرستان رشت، سیاهکل و شفت و از طرف شرق به شهرستان سیاهکل، از طرف جنوب به استان قزوین و از طرف غرب به استان زنجان و شهرستان شفت محدود شده است. (اصلاح عربانی، ۱۳۸۷ : ۱۱۰۹ )مساحت این شهرستان معادل ۲۳۷۰/۲کیلومتر مربع است.اراضی شهرستان رودبار جمعاً ۲/۱۴۵۳۹۸ هکتار است که شامل ۲/۲۲۳۸۳ هکتار اراضی زراعی، ۷۸۶۵۱ هکتار اراضی جنگلی و  ۴۴۳۶۴ هکتار مرتع می‌باشد www.roodbar.gilan.ir).) بیشترین وسعت را بین شهرستان های گیلانی داراست .(فاخته،۱۷۳:۱۳۸۷)
نقشه(۱-۳):موقعییت شهرستان رودباردر کشور ایران و استان گیلان

۱-۴-۳آب و هوا
شهرستان رودبار کاملاً کوهستانی است و محدوده‌های کوهپایه‌ای، جنگلی و مرتعی در ارتفاعات مختلف آن به چشم می‌خوردشهرستان رودبار بر کوهستانهای رشته‌کوه البرز قرار دارد . این شهرستان که در جنوب استان گیلان و در دو سوی رودخانه سپیدرودجای دارد ، بلندترین شهرستان گیلان به شمار می آید . آب و هوای آن تحت تأثیر هوای خشک و نیمه خشک ناحیه مرکزی قراردارد از نظر آب و هوایی این منطقه به ویژه شهر زیبای رودبار دارای آب و هوای مدیترانه‌ای می‌باشند و رویش درختان زیتون در این منطقه گواه موضوع است. این منطقه درمسیر بادهای دایمی دره سفید رود قرارگرفته که بادهای منجیل آن معروف است. درواقع هنگام گذر از رودبار و رسیدن به رشت، گیلان باتمام تنوع و زیبایی‌هایش به گونه‌ای موجز و فشرده ازپیش چشم می‌گذرد. و بین کلیه شهرستان های استان گیلان کمترین بارندگی را دارد. متوسط سالیانه بارندگی این شهرستان ۲۷۰ میلیمتر و متوسط سالانه درجه حرارت آن حدود ۲/ ۱۴ درجه سانتی گراد می باشد.( اصلاح عربانی:۱۳۸۸ ،۱۱۱۱) مهمترین رودخانه‌های جاری در آن عبارتند از رودخانه‌های سفیدرود، شاهرود، زیلکی‌رود، سیاهرود، قزل‌اوزن و توتکابن. قله درفک به ارتفاع ۳۵۰۰ متــر در این شهرستان واقع گردیده است www.roodbar.gilan.ir)) عمارلو به دلیل ییلاقی بودن دارای آب و هوای سرد و کوهستانی است.
۳-۴-۳رودهای آب جاری
شهرستان رودبار از آب رودهای مهم و پر آبی همچون، شاهرود، قزل اوزن بهره مند می شود.
شاهرود: این رود از ارتفاعات الموت و طالقان سرچشمه می گیرد.
قزل اوزن : از ارتفاعات کردستان و آذربایجان سرچشمه گرفته است.
رود توتکابن: این رود بین سد منجیل در بخش عمارلو جریان دارد.
رود تاریک : یا رشته رود در ساحل چپ سفید رود و در بخش شمالی رستم آباد شمالی جریان دارد.
رود خرشک : از ارتفاعات لارنه واقع در ضلع شمالی سفید رود سرچشمه می گیرد.
رود نسبی: در جنوب رود توتکابن در ساحل راست سفید رود داخل دره ای تنگ و ژرف با جهت شرقی ـ غربی جریان دارد.
رود فیرارود: در بخش بلوکات شهرستان رودبار واقع در ساحل راست سفید رود از جنوب به به شمال جریان دارد.
رود زلیکی : از ارتفاعات شمال غرب و دیلمان و بخش شمالی ارتفاعات در فک سرچشمه می گیرد. (اصلاح عربانی،۱۳۸۸: ۱۱۱۱)
۴-۴-۳کوه‌های شهرستان رودبار
۱٫استلخ بار : دهستان رحمت آباد، شهرستان رودبار گیلان، ۷ کیلومتر شرق جنوبی رودبار، شمال خاوری هرزه ویل، ارتفاع ۱۹۳۱ متر، جنگلی، این کوه از خاور به کوههای دو راهان و انبارجه متصل می‌گردد. (البرز مرکزی).
۲٫اسلار : دهستان حومه، شهرستان رودبار گیلان، ۱۷ کیلومتر شمال غربی رودبار، شمال باختری روستای به کوه کرم خانی و از باختر به کوه نهر آب متصل است (البرز غربی).
۳٫انبارجه کوه : دهستان رحمت آباد، شهرستان رودبار گیلان، ۱۳ کیلومتر شرق جنوبی رودبار، جنوب روستای خاصه کول، ارتفاع حدود ۲۲۳۰ متر، سرچشمه آب دوگاهه، جنگلی، (البرز مرکزی).
۵٫هزارخال، خرمکوه
۵٫انبوه : بخش عمارلو، شهرستان رودبار گیلان، ۵۲ کیلومتر شرق جنوبی رودبار، شمال غربی روستای انبوه، ارتفاع حدود ۲۲۵۰ متر، سرچشمه رودهای کلیشم و انبوه، (البرز مرکزی).
۶٫برآفتاب : بخش عمارلو. شهرستان رودبار گیلان، ۳۲ کیلومتری جنوب خاوری رودبار، شمال روستای پارودبار، ارتفاع حدود ۲۳۵۰ متر، (البرز مرکزی).
۷٫پک ملی : بخش عمارلو، شهرستان رودبار گیلان، ۴۹ کیلومتر شرق جنوبی رودبار، جنوب غربی روستای کلیشم ارتفاع ۱۵۸۴ متر، ( البرز مرکزی).
۸٫توت در : بخش عمارلو، شهرستان رودبار گیلان، ۳۶ کیلومتر جنوب شرقی رودبار، شمال روستای دشت رز، ارتفاع ۱۱۹۹ متر، رودخانه شاهرود دامنه‌های جنوبی این کوه را طی می‌کند. ( البرز مرکزی)
۹٫جاکونو : بخش عمارلو، شهرستان رودبار گیلان، ۴۴ کیلومتر شرق جنوبی رودبار، شمال رودخانه شاهرود، ارتفاع حدود ۱۳۸۰ متر، کوهستان البرز مرکزی.
۱۰٫درفک : دهستان بلوکات، شهرستان رودبار گیلان، ۲۷ کیلومتر شرق شمالی رودبار، جنوب خاوری روستای درفک، ارتفاع ۲۶۹۸ متر، جنگلی، سرچشمه سیاه رود و چاکرود، این کوه از باختر به شیرکوه متصل می‌شود. (مرکزی)
۱۱٫درم خانی : دهستان فاراب، شهرستان رودبار گیلان، ۴۷ کیلومتر شرق جنوبی رودبار، جنوب غربی روستای کلیشم، ارتفاع حدود ۲۲۲۰ متر، کوهستان البرز مرکزی.
۱۲٫دوراهان : دهستان رحمت آباد، شهرستان رودبار گیلان، ۹ کیلومتر جنوب شرقی رودبار، جنوب روستای نصفی ارتفاع حدود ۲۰۵۰ متر، جنگلی، این کوه از جنوب به سوهره کوه متصل می‌شود و جزو کوهستان (البرز مرکزی).
۱۳٫زردگان : بخش عمارلو، شهرستان رودبار گیلان، ۵۸ کیلومتر شرق جنوبی رودبار، شمال خاوری روستای انبوه، ارتفاع ۲۵۹۴ متر، این کوه از طرف خاور به وسیله گردنه زردگان به کوه ورینگ متصل می‌شود. (البرز مرکزی)
۱۴٫سوهره کوه : دهستان رحمت آباد، شهرستان رودبار، ۱۳۰ کیلومتر جنوب شرقی رودبار، شمال کارخانه سیمان لوشان، ارتفاع ۲۳۷۲ متر، این کوه از شمال به کوه دو راهان وصل می‌گردد. نیمه جنگلی (البرز مرکزی).
۱۵٫سینه خانی : دهستان حومه، شهرستان رودبار گیلان، ۵ کیلومتر باختر رودبار، شمال روستای علی آباد ارتفاع حدود ۱۸۰۰ متر شمال دریاچه سد سفیدرود، کوهستان البرز غربی.
۱۶٫شیرانک : دهستان رحمت آباد، شهرستان رودبار گیلان ۳۰ کیلومتری شرق جنوبی رودبار، باختر روستای شیرکوی، ارتفاع حدود ۱۷۵۰ متر، نیمه جنگلی، سرچشمه آب دوگاهه، (البرز مرکزی).
۱۷٫شیر کوه : دهستان رحمت آباد، شهرستان رودبار گیلان، ۲۱ کیلومتر شمال خاوری رودبار، خاور روستای بالا محله خرشک، ارتفاع حدود ۱۱۲۰ متر، سرچشمه خرشک رود، نیمه جنگلی، این کوه از خاور به درفک وصل است.(مرکزی)
۱۸٫کرم خانی : دهستان حومه شهرستان رودبار گیلان، ۱۹ کیلومتر شمال رودبار، شمال خاوری روستای تولاب بره، ارتفاع حدود ۱۳۵۰ متر، جنگلی، کوهستان البرز غربی.
۱۹٫نارنج کول : دهستان حومه، شهرستان رودبار، ۱۲ کیلومتر شمال غربی رودبار، شمال خاوری روستای دوگاهه ارتفاع حدود ۲۰۵۰ متر. نیمه جنگلی، این کوه از طرف باختر به کوه لاته برهنه متصل می‌شود. جزو کوهستان البرز غربی بشمار می‌رود.