۳.نظام پیشنهادات: هنگامی که افراد سازمان از شرایط کاری خود ناراضی هستند تمایل به تغییر در مکان و شرایط کاری خود دارند در نتیجه در بیشتر اوقات، تمایل به ارائه پیشنهاد برای اصلاح و توسعه فعالیت های کاری خود دارند که اگر این کار به صورت اصولی در سازمان به اجرا در آید نتایج بسیار مطلوبی را در بر خواهد گرفت، ویژگی مهم این فعالیت، افزایش سطح استانداردها به واسطه اجرای پیشنهادهای رسیده است. در ژاپن برای ارزیابی نظام پیشنهادات هم از پاداش های مادی و هم از ارزش گذاشتن به تلاش های افراد درون سازمان برای بهبود مستمر استفاده می شود، در ایران و سازمان های غربی تمایل بیشتر به پاداش های مالی است، این موضوع را می توان در اتخاذ سیاست نوآوری و مدیریت نتیجه گرا در غرب و سیاست کایزنی و مدیریت هدف گرا در ژاپن جستجو کرد.

مدیریت = نگهداری + بهبود
نگهداری به فعالیت های تداوم بخش استانداردهای موجود در فناوری، مدیریت و غیره اطلاق می شود، بهبود نیز به تدابیری اطلاق می شود که برای بهبود این استانداردها به کار می رود:
بهبود = کایزن + نوآوری
کایزن به اصطلاح های جزئی به عمل آمده در وضع موجود از طریق تلاش های بی وقفه مربوط است و نوآوری به اصطلاح های کلی ناشی از سرمایه گذاری وسیع در فناوری اطلاق می شود، نوآوری و کایزن در کنار هم باعث رشد و ترقی سازمان می شود، در واقع سیستم مبتنی بر نوآوری جدید، اگر به طور مداوم نگهداری نشود و بهبود نیابد بلافاصله پس از استقلال رو به زوال خواهد گذاشت، لذا به محض تحقق نوآوری باید از طریق انجام یک سری فعالیت های کایزنی نسبت به نگهداری و بهبود آن مبادرت ورزید.
جدول زیر مقایسه ای است بین نوآوری و کایزن

 

جنبه های ارزیابی	کایزن	نوآوری
تاثیر	بلند مدت و بادوام	کوتاه مدت ولی مهیج
سرعت	گام های کوچک	گام های بلند
طیف زمانی	مداوم و طولانی	متناوب و کوتاه
تغییر	تدریجی و پیوسته	ناگهانی و بانوسان
مشارکت	فراگیر	تعدادی نخبه
نگرش	تلاش های گروهی، برخورد بسامان	فردگرایی شدید، ایده ها و تلاش های فردی
روش	نگهداری و بهبود	خارج ساختن از رده و دوباره سازی

نمودار ۴-۱۰- تعیین اولویت زیرمعیارهای قابلیت افزایش سهم بازار و فروش
براساس بردار ویژه بدست آمده ایجاد عملیات پیشبردی با وزن ۵۳۱/۰ از ارجحیت بیشتری نسبت به گرفتن سهم بازار رقبای ضعیف برخوردار است. چون یک مقایسه صورت گرفته است بنابراین نیازی به محاسبه نرخ سازگاری نیست.

۴-۵-۴-۵-تعیین اولویت زیرمعیارهای حفظ مشتریان وفادار و بهبود روابط با مشتریان

معیار حفظ مشتریان وفادار و بهبود روابط با مشتریان از چهار زیرمعیار تشکیل شده است. محاسبات انجام شده برای تعیین اولویت زیرمعیارهای مربوط به معیار حفظ مشتریان وفادار و بهبود روابط با مشتریان در جدول۴- ارائه شده است.
جدول۴-۱۴-تعیین اولویت زیرمعیارهای حفظ مشتریان وفادار و بهبود روابط با مشتریان

 

	S51	S52	بسط فازی	نرمال
S51	(۱, ۱, ۱)	(۱٫۷۴, ۲٫۰۹, ۲٫۴۲)	(۲٫۷۴, ۳٫۰۹, ۳٫۴۲)	(۰٫۵۵, ۰٫۶۸, ۰٫۸۲)
S52	(۰٫۴۱, ۰٫۴۸, ۰٫۵۷)	(۱, ۱, ۱)	(۱٫۴۱, ۱٫۴۸, ۱٫۵۷)	(۰٫۲۸, ۰٫۳۲, ۰٫۳۸)

نمودار ۴-۱۱-تعیین اولویت زیرمعیارهای حفظ مشتریان وفادار و بهبود روابط با مشتریان
براساس بردار ویژه بدست آمده زیرمعیار کیفیت و خدمات برتر با وزن نرمال شده ۶۷۵/۰ از اولویت است. چون یک مقایسه صورت گرفته است بنابراین نیازی به محاسبه نرخ سازگاری نیست.

۴-۵-۵-مقایسه زوجی گزینه‌ها براساس زیرمعیارها

هدف این مطالعه انتخاب بهترین استراتژی جهت بقا در شرایط رکود اقتصادی می‌باشد. به همین منظور سه استراتژی شناسایی است که با نمایش داده شده است. این سه استراتژی براساس هریک از زیر معیارها مقایسه زوجی شده است. با مقایسه زوجی سه استراتژی براساس یازده زیرمعیار موجود، تعیین اولویت نهائی با بهره گرفتن از محاسبه سوپرماتریس ناموزون، سوپر‌ماتریس موزون و سوپرماتریس حد صورت گرفته است.
A1 : استراتژی رهبری هزینه
A2 : استراتژی کاهش
A3 : استراتژی تمرکز مجدد بر محصول بازار
نخست این سه استراتژی براساس شاخص «مدیریت خرید و فروش موجودی ها» یا مورد مقایسه زوجی قرار گرفته است. ماتریس مقایسه زوجی استراتژی‌ها براساس شاخص در جدول۴-۱۵ ارائه شده است. نتایج حاصل از فازی‌زدایی اوزان استراتژی‌ها در نمودار ۴-۱۲ ارائه شده است.
جدول۴-۱۵-ماتریس مقایسه زوجی استراتژی‌ها براساس شاخص

 

	A1	A2	A3	بسط فازی	نرمال
A1

میر غفوری (۱۳۸۲)

 

 

 

(منبع: مطالعه حاضر)
۲-۱۶- جمع­بندی فصل دوم
در این فصل اقدام به تبین مبانی نظری و تجربی مرتبط با متغیرهای مورد نظر در این تحقیق گردید. در بخش مبانی تجربی، از نقاط قوت تحقیقات خارجی و داخلی مطرح در این پژوهش، جمع­آوری اطلاعات موضوعی و مقیاس­های اندازه ­گیری آن‌ها است که بسترهای مناسب و مفیدی جهت اجرای بهتر تحقیق را آشکار می­سازند، هر چند تعداد محدودی از پیشینه­ های مطرح‌شده مستقیماً با موضوع مورد مطالعه­ این پژوهش ارتباط دارند و هر کدام از موضوعات مطرح‌شده فقط به بررسی یک یا دو متغیر مرتبط با این تحقیق، پرداخته­اند. هر چند به صورت کلی پیشینه­ های مطرح‌شده، هم از نظر موضوعی و هم از نظر محتوایی زمینه­ ها و زاویه‌های دید مناسب را به منظور اجرای بهتر تحقیق فراهم ساخته­اند.
فصل ۳
روش تحقیق
۳-۱- مقدمه
روش تحقیق مجموعه ­ای از قواعد، ابزار و راه­های معتبر و نظام یافته برای بررسی واقعیت­ها، کشف مجهولات و دستیابی به راه حل مشکلات است (عزتی، ۱۳۷۶، ص ۲۰).

پژوهشگر به منظور تبین روش تحقیق، در بخشی از پژوهش به توضیح روش آن می ­پردازد. در این فصل در مورد روش تحقیق، منابع جمع­آوری اطلاعات و چگونگی و نحوه گردآوری اطلاعات صحبت می­کنیم. سپس فرایند تحقیق مورد بررسی و موشکافی قرار می­گیرد. پس از آن با جامعه آماری تحقیق آشنا می­شویم. نحوه نمونه گیری و تعیین اندازه آن از بخش­های دیگر این فصل است. ابزار جمع­آوری اطلاعات در تحقیق پرسشنامه می­باشد که در پایان به چگونگی طراحی آن پرداخته خواهد شد.
۳-۲- روش تحقیق
از نظر دانشمندان علوم اجتماعی یا پژوهشگری که در علوم کاربردی کار می­ کنند، تحقیق عبارت از فرآیندی که پژوهشگر می­ کوشد بدان وسیله پیچیدگی­های روابط متقابل بین افراد را بهتر درک کند. پژوهشگر با بهره گرفتن از روش­های منظم (سیستماتیک) درباره کنش­ها و واکنش­ها، اطلاعاتی را جمع­آوری می­ کند، درباره معنی و مفهوم آن­ها می­اندیشد، به نتیجه­های می­رسد، آن­ها را ارزیابی می­ کند و سرانجام این نتایج یا دستاوردها را ارائه می­دهد (اعرابی، ۱۳۸۲، ص ۴۹).
به طور کلی روش­های تحقیق در علوم رفتاری را می­توان با توجه به دو ملاک تقسیم کرد: الف) هدف تحقیق، ب) نحوه گردآوری داده ­ها. بر این اساس پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر شیوه گردآوری اطلاعات تحقیق توصیفی از نوع همبستگی است. هدف تحقیق همبستگی عبارت است از درک الگوهای پیچیده رفتاری از طریق مطالعه همبستگی بین این الگوها و متغیرهایی که فرض می­ شود بین آن­ها رابطه وجود دارد. این روش علی­الخصوص در شرایطی مفید است که هدف آن کشف رابطه متغیرهایی باشد که در مورد آن­ها تحقیقاتی انجام نشده است (دلاور، ۱۳۸۲). تحقیقات همبستگی بر حسب هدف به چهار دسته تقسیم می­ شود (سرمد و همکاران، ۱۳۸۰):
تحلیل رابطه همزمانی متغیرها
تحلیل رگرسیون
تحلیل­های عاملی
مدل معادلات ساختاری
تحقیق حاضر از آنجایی که هدفش تعیین رابطه و اثرات میان یکپارچگی زنجیره تأمین و جهت گیری بازار بر عملکرد شرکت است، از نظر هدف کاربردی و از نظر نحوه گردآوری اطلاعات توصیفی از نوع همبستگی است.
۳-۳- جامعه آماری
جامعه آماری این تحقیق متشکل از شرکتهای مستقر در شهرک صنعتی شهید سلیمی تبریز است. بر اساس آمار ارائه شده از طرف مسئولان مربوط تعداد کل شرکتهای این شهرک ۸۷۷ مورد است که از این تعداد ۵۶۸ مورد به بهره ­برداری رسیده است.
۳-۴- نمونه گیری و حجم نمونه
گروه نمونه، مجموعه کوچکی از جامعه آماری است مشتمل بر برخی اعضاء که از جامعه آماری انتخاب شده ­اند. در واقع گروه نمونه یک مجموعه فرعی از جامعه آماری است که با مطالعه آن محقق قادر است نتیجه را به کل جامعه آماری تعمیم دهد. نمونه گیری فرایند انتخاب کردن تعداد کافی از میان اعضای جامعه آماری است. به طوری که مطالعه گروه نمونه و فهمیدن خصوصیات یا ویژگی­های آزمودنی­های گروه نمونه، قادر خواهیم بود این خصوصیات یا ویژگی­ها را به اعضاء جامعه آماری تعمیم دهیم (سکاران، ۱۳۸۱).
با توجه به محدود بودن جامعه، تعداد نمونه با استفاده فرمول کوکران ۱۸۲ شرکت خواهد بود. این تعداد نمونه با بهره گرفتن از روش نمونه گیری تصادفی ساده از بین شرکتهای مربوط به جامعه آماری انتخاب شده است.
n : تعداد نمونه

N : جمعیت جامعه = ۵۶۸
: مقدار اشتباه مجاز = ۶%
Z : توزیع نرمال با سطح اطمینان ۹۵% = ۹۶/۱
P : برآورد نسبت صفت متغیر= ۰.۵
با عنایت به اینکه بسیاری از تحقیقات در مدیریت از مقیاس کیفی برخوردارند، استنباط نسبت موفقیت در جامعه آماری یا نسبت صفت متغیر (P) حائز اهمیت است. اگر پژوهشگر نتواند به برآورد بهتری برای P دست یابد، می ­تواند آن را مساوی ۵/۰ در نظر گرفته و n را محاسبه کند. در این تحقیق نیز از نسبت موفقیت در جامعه آماری ۵/۰P= در نظر گرفته شده است. () دقت برآورد است و بین ۱/۰ تا ۰۱/۰ در نظر گرفته می­ شود. در صورتی که دقت برآورد ۱/۰ در نظر گرفته شد، حجم نمونه حداکثر می­گردد. در این تحقیق مقدار  برابر ۶/۰ در نظر گرفته شده است.
۳-۵- قلمرو تحقیق
۳-۵-۱- قلمرو مکانی
قلمرو مکانی تحقیق حاضر مربوط به شرکتهای تولیدی مستقر در شهرک صنعتی شهید سلیمی در شهر تبریز است.
۳-۵-۲- قلمرو زمانی
قلمرو زمانی تحقیق حاضر نیمه دوم سال ۱۳۹۲ است.
۳-۶- روش­های جمع­آوری اطلاعات
هر پدیده­ای از نظر کمی و کیفی ویژگی­هایی دارد که آگاهی در مورد این ویژگی­ها به ماهیت و نحوه دستیابی به آن­ها وابسته است. هدف هر تحقیقی اعم از توصیفی و تبیینی، دستیابی به اطلاعات در مورد این تغییرات است. یافتن پاسخ و راه­حل برای مسئله انتخاب شده در هر تحقیق، مستلزم دست یافتن به داده­هایی است که از طریق آنها بتوان فرضیه­هایی که به عنوان پاسخ­های احتمالی و موقتی برای مسئله تحقیق مطرح شده ­اند را آزمون کرد.
در این تحقیق جهت گردآوری اطلاعات در زمینه مبانی نظری و ادبیات تحقیق موضوع، با بهره گرفتن از روش میدانی از منابع کتابخانه­ای، مقالات، کتاب­های مورد نیاز و نیز از اینترنت استفاده شده است.
۳-۷- ابزار گردآوری اطلاعات
به منظور گردآوری داده ­های مورد نیاز تحقیق حاضر، از یک پرسشنامه استاندارد که از مقاله پژوهشی لیؤ و همکاران (۲۰۱۲)، اقتباس شده، به عنوان ابزار گردآوری اطلاعات استفاده گردیده است. این پرسشنامه دارای ۳۰ سوال در رابطه با بررسی اثرات میان یکپارچگی زنجیره تأمین و جهت­گیری بازار بر عملکرد شرکت است.
جدول ۲-۳- گویه ­های تحقیق و تعداد آن­ها

 

 

ردیف

 

نام متغیر (گویه ­های تحقیق)

 

تعداد سؤالات

 

ترتیب سؤالات

سدیم
پتاسیم
کلسیم
منیزیم
آمونیاک – نیتروژن
متانول
سولفید

 

۲۰۰ – ۱۰۰
۴۰۰ – ۲۰۰
۲۰۰ – ۱۰۰
۱۵۰ – ۷۵
۲۰۰ – ۵۰
ـــــ
۱۰۰ – ۵۰

 

۸۰۰۰
۱۲۰۰۰
۸۰۰۰
۳۰۰۰
بیش از ۳۰۰۰
۲۰۰۰ – ۱۰۰۰۰
بالاتر از ۲۰۰۰

 

 

 

به­ طور کلی از نقطه­نظر کنترل، غلظت مواد بازدارنده بایستی به شیوه­ای به زیر آستانه سمیت کاهش یابد. در زیر خلاصه روش­های قابل استفاده برای کنترل مواد بازدارنده ارائه شده است:

۱- حذف ماده­ سمی از جریان فاضلاب
۲- رقیق­سازی فاضلاب به­حدی که غلظت ماده سمی زیر آستانه سمیت باشد
۳- تشکیل کملپکس نامحلول یا رسوب با ماده­ سمی
۴- تغییر فرم ماده سمی از طریق کنترل pH
۵- اضافه کردن ماده­ که از لحاظ شیمیائی عکس ماده سمی عمل کند[۲۶،۲۷ و۳۳].
۲-۵-۷-رقابت باکتری­ های متان­ساز با باکتری­ های احیاء­کننده سولفات:
باکتری­ های متان­­ساز و احیاء­کننده سولفات ممکن است برای دهنده الکترون استات و هیدروژن با هم رقابت ­کنند. مطالعه سینتیک رشد این دو گروه نشان­ می­دهد که باکتری­ های احیاء­کننده سولفات تمایل بیشتری به استات نسبت به باکتری­ های متان­ساز دارند. این بدین­معنی است که باکتری­ های احیاء­کننده سولفات می­توانند نسبت به باکتری­ های متان­ساز در غلظت پایین استات غالب و این رقابت به انحراف الکترون­ها از تولید متان به احیاء سولفات منجر شود. باکتری­ های احیاء­کننده سولفات و متان­ساز در نسبت D:SO₄ در محدوده ۷/۲-۷/۱ رقابت شدیدی دارند. افزایش این نسبت برای باکتری­ های متان­ساز مناسب است در حالی­که کاهش این نسبت برای احیاء­کننده­ های سولفات بهتر خواهد بود[۲۷].
۲-۶- راکتور هیبریدی^[۱۵]
با گذشت زمان و شناخت بهتر و کامل­تر فعالیت میکروارگانیسم­های بی­هوازی و عوامل مؤثر بر رشد و عملکرد آن­ها، در سیستم­ها و راکتورهای مورد استفاده اصلاحاتی صورت گرفت و سیستم­های کامل­تر طراحی و ساخته شدند. بدین­ترتیب، امکان تصفیه فاضلاب­های صنعتی غلیظ علاوه بر تولید بیوگاز نیز فراهم گردید. نمونه برگزیده از این دسته، راکتورهای هیبریدی هستند [۳۳-۳۵].
«هیبرید» در لغت به معنی ترکیب و منظور از راکتور هیبریدی، ادغام و به کارگیری همزمان دو سیستم مختلف در غالب یک راکتور واحد، جهت عملکرد بهتر و مناسب­تر هر کدام از سیستم­ها است.
معمول­ترین راکتور هیبریدی مورد استفاده، کاربرد توام سیستم UASB و فیلتر بی­هوازی با جریان رو به بالا است که در واقع بهترین صورت از تکنولوژی­های رشد معلق و چسبیده را در یک واحد جای داده است و برای سرعت بخشیدن تبدیل مواد آلی به متان با بهره گرفتن از انبوه میکروبی گرانولی استفاده می­ شود[۳۳].
۲-۶-۱ ساختمان راکتور هیبریدی
راکتور هیبریدی اولین بار در سال ۱۹۸۴ مطرح شد. حدود ۵۰-۳۰% حجم پایینی راکتور را ناحیه UASB اشغال کرده که در آن لجن لخته­ای یا گرانولی تشکیل می­ شود و بیشتر تثبیت مواد آلی در این ناحیه اتفاق می­افتد [۲۱]. بخش ۷۰-۵۰% بالایی راکتور را فیبر بی­هوازی تشکیل داده که از آکنه­هایی از نوع جریان متقاطع برای افزایش بیومس پر شده است[۳۱]. این آکنه­ها درگیر انداختن جامدات بستر لجن و جامدات خام ورودی موثر بوده، لخته­سازی آن­ها را بهبود بخشیده و به بستر لجن برگشت می­ دهند[۳۳].
شکل ۲-۲: راکتور هیبریدی [۳۲]
۲-۶-۲ راکتور UASB
این سیستم اولین بار در اواخر دهه ۱۹۷۰ توسط گزا لتینگ^[۱۶] و همکاران در دانشگاه Wageningen Clarigester هلند ساخته و در سال ۱۹۸۰ در سطح بین ­المللی معرفی گردید. امروزه سیستم UASB به­عنوان یک روش شناخته شده در تصفیه فاضلاب­های قوی دارای کاربرد وسیعی است. راکتور UASB با هدف افزایش کارآیی و کاهش زمان ماند طراحی شده است[۳۶].
طبق آمار در سال ۲۰۰۳ بیان شد که بیش از ۱۰۰۰ واحد UASB در حال حاضر در سرتاسر جهان وجود دارد. که علت این کاربرد گسترده را هزینه کم، لجن تولیدی کم و تولید گاز متان دانست. همچنین طبق تحقیقات انجام شده فاضلابهای قوی صنایع مختلف مانند صنایع قندی و فاضلابهایی که در مقابل تصفیه مقاوم هستند با راکتور UASB راندمان حذف مناسبی دارند[۲۰].
فقدان گرانول در راکتور UASB برای استفاده در تصفیه فاضلاب یک مشکل اساسی در بکارگیری این تکنولوژی خصوصاً در تصفیه مواد پیچیده می‌باشد. طبق نظر لتینگ در سال ۱۹۹۱ عملکرد راکتور UASB نیاز به لجن گرانوله نداشته و با لجن لخته شده با قابلیت ته‌نشینی زیاد نیز کارایی دارد و عامل محدودکننده در تصفیه بی‌هوازی فاضلاب، تجزیه ترکیبات سوبسترا و تجزیه شاخه‌های بزرگ اسیدهای چرب به اسیدهای چرب فرار می‌باشد. همچنین لتینگ با قرار دادن یک سیستم ته نشین‌کننده کوچک بعد از راکتور UASB باعث ته‌نشینی لجن‌های شسته شده در این سیستم شد تا بدین وسیله مواد معلق جامد بعد از سیستم ته‌نشین شده و کارایی را در حذف آلاینده‌ها بالا برد[۳۷].
تصفیه بی‌هوازی فاضلاب تا میزان ۴۰% چربی‌ها را حذف می‌کند و لجن گرانوله قادر خواهد بود چربی‌های موجود در فاضلاب‌را بطور کامل حذف کند[۳۸] . طبق مطالعات مشابه، برخی از بیومس‌ها با ساختار اکولوژیکی خاص ممکن است قادر به ساخت فرم گرانولی در راکتور UASB نباشند. انتقال آلاینده‌های اکولوژیکی به وسیله لجن گرانوله تقریباً به آرامی صورت می‌گیرد[۳۹]. لتینگ در سال ۱۹۹۱ بیان کرد که ماهیت لجن لخته شده غالباً اسیدی بوده که باعث حذف بهتر سوبستراهای پیچیده در مقابل لجن گرانوله که غالباً متان زا است، می‌شود[۳۷].
بعد از توسعه راکتور UASB در سال ۱۹۸۰، به عنوان سیستمی با ظرفیت بالا و مقاوم در مقابل ترکیبات سمی مورد توجه قرار گرفته که قابلیت بالای آن به دلیل تشکیل لجن گرانوله با سرعت ته‌نشینی خوب و مقاوم در مقابل نیروهای مکانیکی می‌باشد[۲۱]. خصوصیات این سیستم باعث کارایی مناسب آن در تصفیه فاضلاب‌های خطرناک با ترکیبات پایدار شده است. تطبیق باکتری‌ها با مواد سمی در این سیستم بهبود یافته و قادر به تصفیه فاضلاب‌هایی است که با دیگر سیستم‌های تصفیه بی‌هوازی قابل حذف و تصفیه نیستند[۲۰]. خصوصیات این سیستم باعث شده تا این سیستم از زمان توسعه تا کنون بسیار مورد توجه محققین واقع و پیوسته در جهت بهبود این سیستم تلاش شده است. از جمله اینکه مطالعات روی حذف مواد رنگی از فاضلابهایی که شامل ترکیبات رنگی با فرمولهای شیمیایی متفاوت هستند در این سیستم ممکن شده است[۲۴].
مطالعات در زمینه تصفیه بی‌هوازی و راکتور UASB توسط برجا^[۱۷] نشان داد که مرحله تصفیه بی‌هوازی بیولوژیکی به عنوان تصفیه اولیه لجن کمتری تولید می‌کند و لجن تولید شده بدین روش حدود ۱۰% از لجن تولیدی با سیستم‌های لجن فعال کمتر می‌باشد، لجن مازاد اصولاً باعث آلودگی نشده و نیاز به مدیریت داردو همچنین راکتور UASB در شکستن و تجزیه مواد پیچیده نظیر فنل، مواد غذایی، شیر، مواد ژلاتینی و تصفیه فاضلابهای حیوانی نیز کارایی دارد[۳۱].
لتینگ و همکارانش در سال ۱۹۹۱ سعی کردند تا با قرار دادن مدیاهای زبر کروی شکل در راکتور UASB به جای گرانول کارایی این سیستم را بالا ببرند. طبق نظریات آنها گرانول‌ها در سیستم UASB قطرهای متفاوتی در محدوده ۱ تا ۵ میلیمتر دارند که به مشخصات لجن گرانوله و نیروی برشی اعمال شده به آن وابسته می‌باشد. آنها عقیده داشتند که پارامترهای بحرانی بر عملکرد راکتور UASB تاثیر می‌گذارند[۳۷].
در واقع این راکتور ترکیی از دو سیستم بیوفیلم و تعلیقی است. به این دلیل که اولاً میکروارگانیسم­های موجود در سیستم را گرانول­های بیولوژیکی تشکیل می­ دهند. ثانیاً نحوه جذب یا انتقال مواد آلی به داخل گرانول­ها تقریباً شبیه همان سیستم بیوفیلم است با این تفاوت که مواد جامد بیولوژیکی شسته نمی­شوند و جهت نگهداری، رشد و تکثیر میکروارگانیسم­ها به سطح نگهدارنده نیازی نیست. ثالثاً بخشی از میکروارگانیسم­های موجود در سیستم به­خصوص در مجاورت لوله ورودی توزیع­کننده به­ صورت معلق هستند و جذب یا انتقال مواد آلی توسط میکروارگانیسم­ها شبیه همان سیستم تعلیقی است. همچنین بیوگاز تولیدی هم به تعلیق میکروارگانیسم­ها کمک می­ کند[۴۰]. همان­گونه که در شکل زیر مشاهده می­ شود، یک راکتور UASB از ۳ بخش تشکیل شده است.
۱- پخش­کننده­ های جریان ورودی
۲- جداکننده­های جامد – مایع – گاز
۳- محل تجمع گاز و قسمت ته­نشین­کننده[۲۴]
در این راکتور، داشتن زمان ماند به نسبت طولانی و مهیا بودن شرایط فیزیکی و شیمیایی منجر به تشکیل بیومس و تبدیل تدریجی به گرانول با قطر طبیعی mm ۳-۱ می­ شود[۲۱]. بیوگرانول­ها دو مزیت اصلی نسبت به بیومس­های معلق دارند:
اولاً؛ یک بستر لجن از بیوگرانول­ها ممکن است محتوی g/lit ۵۰ جامدات معلق فرار باشد که بسیار بیشتر از مقدار آن در بستر لجن معلق می­باشد[۳۲].

تعریف‌ لینچ‌ و لیندکوئیست: تجارت‌ الکترونیک‌ به‌ معنای‌ مبادله‌ محصولات‌ و خدمات‌ در مقابل‌ پول‌ با استفاده‌ از توانایی‌های‌ اینترنت‌ است.
کالاکوتا و وینسون‌ دو پژوهشگر مشهور تجارت‌ الکترونیک‌ در کتاب‌ خود به‌ نام‌ <مرزهای‌ تجارت‌ الکترونیک> آن‌ را این‌طور تعریف‌ می‌کنند: تجارت‌ الکترونیک‌ واژه‌ معادلی‌ است‌ برای‌ خریدوفروش‌ محصولات، خدمات‌ و اطلاعات‌ به وسیله‌ زیر ساختارهای‌ شبکه‌ای. (صادقیان،۱۳۸۴ ص:۴۷)

گروه‌ کاری‌ فناوری‌ زیر ساختارهای‌ اطلاعاتی‌ و کاربرد آن‌ (IITA) یک‌ تعریف‌ کارکردی‌ از تجارت‌ الکترونیک‌ ارائه‌ می‌کند: تجارت‌ الکترونیک‌ ارتباطات، مدیریت‌ داده‌ها و خدمات‌ ایمنی‌ را یکپارچه‌ می‌سازد تا کاربران‌ تجاری‌ در سازمان‌های‌ گوناگون‌ بتوانند به‌ صورت‌ خودکار اطلاعات‌ را مبادله‌ کند.
ولادیمیر زواس‌ در مقاله‌ خود به نام‌ ساختار و آثار کلان‌ تجارت‌ الکترونیک بیان‌ می‌دارد: تجارت‌ الکترونیک‌ به‌ معنی‌ سهیم‌ شدن‌ در اطلاعات، حفظ‌ ارتباطات‌ تجاری‌ و هدایت‌ مبادلات‌ بازرگانی‌ به وسیله‌ شبکه‌های‌ ارتباطی‌ است.
با توجه‌ به‌ تعاریف‌ فوق‌ شاید بتوان‌ تجارت‌ الکترونیک‌ را این‌طور تعریف‌ کرد که: <تجارت‌ الکترونیک‌ به‌ معنی‌ اطلاع‌رسانی، تبلیغات‌ و خریدوفروش‌ کالاها و خدمات‌ و حفظ‌ و برقراری‌ روابط‌ تجاری‌ از طریق‌ سیستم‌های‌ مخابراتی‌ و ابزارهای‌ پردازش‌ داده‌ها است.
‌ویژگی‌ اصلی‌ همه‌ این‌ فعالیت‌ها تسهیل‌ فرایندهای‌ تجاری، حذف‌ فرایندهای‌ غیرضروری‌ در انجام‌ امور بازرگانی‌ و کاهش‌ هزینه‌ها از طریق‌ بهبود و افزایش‌ هماهنگی، کاهش‌ هزینه‌های‌ اداری‌ به ویژه‌ هزینه‌ مکاتبات‌ و کاغذبازی‌ و بهبود دسترسی‌ به‌ بازار و افزایش‌ تنوع‌ برای‌ مشتریان‌ به‌ معنای‌ عام‌ است.
‌مهم‌ترین‌ ویژگی‌ تجارت‌ الکترونیک‌ از دیدگاه‌ بازاریابی، برقراری‌ ارتباط‌ سازمان‌ یا فرد با کل‌ مخاطبان‌ و سازگار ساختن‌ محصولات‌ و خدمات‌ با نیازهای‌ فرد - فرد آن‌هاست. برآیند این‌ عمل‌ رقابت‌ شدید، تنوع‌ عرضه‌کنندگان‌ و محصولات‌ و خدمات‌ آن‌ها و در نتیجه‌ کاهش‌ هزینه‌ها و افزایش‌ رضایتمندی‌ مشتریان‌ است.نکته‌ مهمی‌ که‌ باید به‌ آن‌ توجه‌ داشت‌ این‌ است‌ که‌ موضوع‌ تجارت‌ الکترونیک، موضوع‌ فناوری‌ و دانش‌ فنی‌ نیست. در بحث‌ تجارت‌ الکترونیک‌ بیشتر هدف‌ شناخت‌ الگوهای‌ جدید تجارت‌ و ارتباطات‌ موجود در محیط‌ الکترونیکی‌ است. همچنین‌ باید توجه‌ داشت‌ که‌ تجارت‌ الکترونیک‌ مجموعه‌ای‌ است‌ از فناوری‌های‌ مخابراتی، پردازش‌ و ذخیره‌ داده‌ها در ارتباط‌ با بازارها، سازمان‌ها، مشتریان، واسطه‌ها و سیستم‌های‌ پرداخت‌ الکترونیکی. از طرف دیگر استراتژی جهش صادراتی در حال حاضر مهم‌ترین استراتژی تجاری و اقتصادی است که در کشور ما باهدف حضور فعال در صحنه تجارت بین‌الملل دنبال می‌شود. شاید در حال حاضر مهم‌ترین مسئله‌ای که می‌تواند در تحقق این دو مهم، جامعه سیاست‌گذاری کشور را راهنما باشد، تأثیر است که توسعه تجارت الکترونیکی می‌تواند بر صادرات داشته باشد. در تحلیل که در مورد توسعه صادرات می‌شود، با توجه به اینکه جمعیت ایران چیزی حدود یک درصد جمعیت جهانی است، اگر این کشور بخواهد به اندازه سهم جمعیتی خود از تجارت جهانی سهم ببرد، با یک محاسبه سرانگشتی لازم است چیزی حدود ۱۸۰ میلیارد تا سال ۱۴۰۰ داشته باشد. دستیابی به این رقم مستلزم توسعه همه‌جانبه عوامل موثر بر توسعه صادرات خواهد بود (فتحی و عزیزی، ۱۳۸۶ :۲).

۳-۲- تاریخچه تجارت الکترونیک

ارتباط بین تجارت و تکنولوژی دیر زمانی است که وجود داشته و ادامه دارد. در واقع, یک پیشرفت تکنیکی باعث رونق تجارت شد و آن هم ساخت کشتی بود.در حدود ۲۰۰۰ سال قبل از میلاد, فینیقیان تکنیک ساخت کشتی را بکار بردند تا از دریا بگذرند و به سرزمین‌های دوردست یابند. با این پیشرفت, برای اولین بار مرزهای جغرافیایی برای تجارت باز شد و تجارت با سرزمین‌های دیگر آغاز گردید. یکی از محبوب‌ترین در دنیای وب خرید اینترنتی است . ما می‌توانیم در زمان‌های پرت، در هرزمان و مکان حتی با لباس خواب می‌توانید این کار را بکنید . به معنای واقعی هر کسی می‌تواند صفحه اینترنتی خود را بسازد و کالاهای مورد نیازش را در ان ارائه دهد . البته تاریخچه تجارت الکترونیک با تاریخچه اختراعات قدیمی مثل کابل، مودم، الکترونیک، کامپیوتر و اینترنت گره خورده است . تجارت الکترونیک به شکل کنونی در سال ۱۹۹۱ محقق شد . از آن زمان هزاران هزار کسب‌وکار و تجار وارد این دنیا شده‌اند . در ابتدا تجارت الکترونیک به معنای پروسه انجام اعمال تراکنش الکترونیکی مورد نظر را انجام دادن بود .SALMAN KHOSHGHAMAT در واقع تجارت الکترونیک برای آسان‌سازی معاملات اقتصادی به صورت الکترونیک تعریف شد . استفاده از این فناوری مانند (Electronic Data Interchange EDI)تبادل الکترونیکی اطلاعات و (Electronic Funds TRANSFER EFT) انتقال الکترونیکی سرمایه، که هر دو در اواخر ۱۹۷۰ معرفی‌شده‌اند. و به شرکت‌ها و سازمان‌ها اجازه ارسال اسناد الکترونیکی را داد . و اجازه تجارت کردن با ارسال اسناد تجاری مثل سفارش‌های خرید یا فاکتورها را به صورت الکترونیکی، می‌دهد . با رشد و پذیرش کارت اعتباری ، (ATM Automated teller machine) ماشین تحویلدار خودکار و تلفن‌بانک در دهه ۱۹۸۰ باعث فرم گیری تجارت الکترونیک شد . نوع دیگر تجارت الکترونیک سیستم رزرواسیون هواپیمایی به وسیله Sabre در امریکا و Travicom در بریتانیا، ارائه شده است . از دهه ۱۹۹۰ به بعد تجارت الکترونیک شامل اضافاتی مثل (enterprise resource planning system ERP) سیستم برنامه ریزی منابع سرمایه ، data mining داده کاوی ، data warehousing انبار داده شده است . در ۱۹۹۰ ، Tim Bermers-lee مرورگر وب جهان گسترده را اختراع کرد و شبکه ارتباطی اکادمیک را به سیستم ارتباطی هرروز و برای هر شخص در جهان وسیع دگرگون ساخت که اینترنت یا www خوانده می‌شود . سرمایه‌گذاری تجاری بروی اینترنت به خاطر کافی نبودن سرمایه‌گذاری کاملاً محدود شده بود . اگر چه اینترنت محبوبیت جهانی گسترده‌ای در حدود ۱۹۹۴ با بهره گرفتن از مرورگر وب Mosaic پیدا کرده بود . معرفی پروتکلهای امنیتی و DSL (اشتراک خط دیجیتال ) که ارتباط مستمر را با اینترنت را اجازه می‌داد حدود ۵ سال طول کشید . . البته در سال ۲۰۰۰ بحران The dot-com bust باعث بر شکستگی خیلی از شرکت‌های تجاری بزرگ و نتایج ناگواری را به وجود آورد، باعث بازبینی قوانین و افزایش مزایا و امکانات تجارت الکترونیک کردند و تا انتهای سال ۲۰۰۰، خیلی از شرکت‌های تجاری آمریکایی و اروپایی سرویس هایشان را از طریق اینترنت ارائه دادند .از آن موقع مردم به کلمه‌ای به عنوان تجارت الکترونیک با توانایی خرید کالاهای گوناگون از طریق اینترنت با بهره گرفتن از پروتکل‌های امنیتی و سر ویس‌های پرداخت الکترونیکی که در آن مشارکت کردند، آشنا شدند . و از این زمان رقابت شدید بین شرکت‌ها و سازمان‌ها شدت گرفت و با گذشت زمان هم این رقابت تنگ‌تر شده است . جالب این که تا پایان سال ۲۰۰۱ بیش از ۲۲۰ بیلیون دلار معاملات مالی توسط صدها سایت تجاری بر روی اینترنت انجام پذیرفته است و در همین سال مدل تجارت الکترونیک B2B دارای در حدود ۷۰۰ میلیارد تراکنش بود . و در سال ۲۰۰۷ سهم تجارت الکترونیک در خرده‌فروشی کل دنیا ۳٫۴ % بوده است که انرا در سال ۲۰۱۰ ، ۵٫۱ % اعلام نمودند که این آمار رشد سریع این شیوه تجارت کردن را می‌رساند .(حسینی،۱۳۸۴ ش۲۵)

۴-۲- تجارت الکترونیک از آغاز تا امروز

تجارت الکترونیک و به تبع ، مدلهای تجارت الکترونیک اولین بار در اوایل دهه ۷۰ ( میلادی) ارائه شدند. در این دوره استفاده از نمونه‌های تجارت الکترونیک بسیار گران بود و عموم کاربران آن را ، شرکت‌های بزرگ مالی و بانک‌ها و گاهی شرکت‌های بزرگ صنعتی تشکیل می‌دادند.(دماوندی،۱۳۸۶ :۶)
(Electronic Fund Transfer EFT)از اولین نمونه‌های مدلهای تجارت الکترونیک مورد استفاده بود که به منظور ارتباط مالی بین مؤسسات مالی مورد استفاده قرار می‌گرفت. کاربرد تجارت الکترونیک در این دوره دشوار بود. به علاوه نیاز به سرمایه‌گذاری‌های سنگین برای تهیه بستر مورد نیاز آن لازم بود. لذا محدوده کاربرد آن به مؤسسات مالی و شرکت‌های بزرگ محدود می‌شد.
در مرحله بعد استاندارد (Electronic Data InterchangeEDI) ایجاد شد که تعمیمی ازمدل نقل و انتقالات مالی و بانکی با بهره گرفتن از ابزارهای نوپای اطلاعاتی ، بود. با این تفاوت که EDI ، امکان استفاده و بهره‌برداری در سایر انواع مبادلات تجاری را نیز دارا بود.
EDI باعث شد تا دامنه کاربرد مدلهای تجارت الکترونیک ، از محدوده مؤسسات بزرگ مالی به ابعاد وسیع‌تری گسترش بیابد. در این دوره EC با IOS ها (Inter Organization System) پیوند خورد و مدلهایی کاربردی و گسترده ایجاد نمود. مدلهای تجارت الکترونیک در این دوره برای فعالیت‌هایی نظیر ذخیره بلیط هواپیما و معاملات سهام مورد استفاده قرار گرفتند. با این وجود پیاده‌سازی مدلهای تجارت الکترونیک بر اساس EDI نیز سنگین و هزینه بر بود. نیاز به سرمایه‌گذاری بسیار، برای آموزش کارکنان و تهیه بسترهای لازم وجود داشت. لذا تنها شرکت‌های بزرگ بودند که می‌توانستند به ایجاد مدلهایی بر اساس آن بپردازند.
در نیمه اول دهه ۹۰ ، اینترنت گسترش بسیاری پیدا کرد و به تدریج از حیطه دانشگاهی و نظامی خارج شد و کاربران بسیار زیادی در بین همه افراد جامعه‌ها پیدا کرد. گسترش World Wide Web و استانداردها و پروتکل‌های مربوطه از یک طرف باعث جذب هر چه بیشتر کاربران به اینترنت شد و استفاده از ابزارهای IT در این زمینه را عمومی نمود و از طرف دیگر این امکان را برای شرکت‌ها و مؤسسات ایجاد کرد که به گونه‌ای آسان و کم هزینه ، به انجام فرایند اطلاع‌رسانی بپردازند.
مدلهای تجارت الکترونیکی متنوعی در این دوره ایجادشده و مورد استفاده قرار گرفتند. تجارت الکترونیک به تدریج رونق گرفت و مدلهای تجارت الکترونیک به عنوان دسته‌ای از مدلهای دنیای تجارت ، مطرح شدند.
ایجاد بسترهای مناسب و ارزان برای تجارت الکترونیک و رشد کاربران این بسترها از دلایل رشد سریع تجارت الکترونیک در این دوره بود. رشد فشارهای رقابتی بین شرکت‌ها نیز از دیگر دلایل توجه شرکت‌ها به مدلهای تجارت الکترونیک بود.
مدلهای مطرح‌شده در این زمان ، مدلهای تجارت الکترونیکی ساده و اولیه بودند. به عبارت دیگر استفاده از تجارت الکترونیک در ساده‌ترین سطح آن انجام می‌شد. مشکلات فنی و نقایص موجود به علاوه ناآشنایی کاربران و شرکت‌ها که مانع سرمایه‌گذاری آن‌ها می‌شد، باعث گردید تا در این دوره تنها مدلهای اولیه تجارت الکترونیک مورد استفاده قرار گیرند. این مدلها معمولاً فقط به اطلاع‌رسانی به مشتریان خود در مورد شرکت و محصولات آن محدود می‌شدند.
به تدریج و با گذر زمان ، شناخت کاربران و شرکت‌ها از مزایای مدلهای تجارت الکترونیک افزایش یافت. از طرف دیگر مسایل فنی و تکنولوژی مورد استفاده نیز به مرور ارتقاء پیدا کردند. در نتیجه این مسایل، به تدریج مدلهای تجارت الکترونیکی تکامل‌یافته و مدلهای جدید و پیچیده‌تری، ایجادشده و مورد استفاده قرار گرفتند.
در نیمه دوم دهه ۹۰ ( میلادی) کاربران و شرکت‌ها به صورت روزافزونی با نوآوری‌ها و ارتقاء تکنولوژی اطلاعاتی به عنوان بستر مدلهای تجارت الکترونیک روبرو شدند. در این دوره یکی از مهم‌ترین تحولات در اینترنت، به عنوان یکی از بسترهای تجارت الکترونیک،رخ داد. این تحول افزوده شدن قابلیت پردازش به مسایل اطلاعاتی بود. وجود قابلیت پردازش امکانات زیادی را برای تجارت الکترونیک ایجاد نمود و باعث گسترش مدلهای تجارت الکترونیک و افزایش کار آیی این مدلها گردید. در این دوره مدلهای تجارت الکترونیک و حجم مبادلات انجام‌شده توسط این مدلها به صورت نمایی رشد پیدا کرد. عموم شرکت‌های بزرگ و موفق که موفقیت خود را مدیون مدلهای تجارت الکترونیکی بوده‌اند، در نیمه دوم دهه ۹۰ پا به عرصه وجود نهاده‌اند.
تا اواخر دهه نود میلادی عموم مدلهای تجارت الکترونیکی با تاکید بر مصرف‌کننده نهایی شکل‌گرفته بودند و در دسته (Business to ConsumerB2C) قرار می‌گرفتند. ولی به تدریج و با محیا شدن فرصت‌ها و امکان استفاده جدی، شرکت‌های بزرگ نیز استفاده از مدلهای تجارت الکترونیک را مناسب و سودآور یافتند. لذا به سرمایه‌گذاری در مدلهایی پرداختند که به استفاده از این بستر در ارتباط بین شرکت‌ها یاری می‌رسانند و در دسته (B2BBusiness to Business)قرار می‌گیرند. از این دوره به بعد مدلهای B2B به لحاظ حجم مبادلات بر مدلهای B2C پیشی گرفتند. .(دماوندی،۱۳۸۶)

۵-۲- مزایا و معایب تجارت الکترونیک

سؤالی که ممکن است همینک مطرح شود این است که تجارت الکترونیک غیر از مواردی که پیش از این به آن اشاره شد چه فایده‌ای دارد(علی احمدی،۱۳۸۳ :۳).

 

• • افزایش فروش و در پی آن افزایش درآمد و توان سرمایه‌گذاری.

 

• • افزایش سطح رفاه زندگی مردم از طریق ایجاد اشتغال، کاهش ترددها و افزایش سرعت عمل.

 

• • جهانی شدن .

 

• • کاهش هزینه‌های تبلیغات برای شرکت‌ها و به دلیل عدم حضور واسطه.

 

البته همچون تمام فناوری‌ها و تکنولوژی های ساخت بشر معایبی هم در استفاده از تجارت الکترونیک وجود دارد، برخی از این معایب به قرار زیر است:

 

• • تأثیر ناشناخته آن بر روابط اجتماعی انسان.

 

• • ورشکستگی به علت عدم توانایی شرکت‌های کوچک و کاهش تولید.

 

• • تجارت الکترونیک نیازمند بسترهای مناسب از جمله صدور و استفاده از کارت‌های اعتباری ویزا کارت و مستر کارت و…است.

 

• • کارت‌های اعتباری در دو نوع صدور مجازی کارت اعتباری و صدور معمولی امکان‌پذیر می‌باشد.

 

از جمله وب سایت های فعال در زمینه صدور کارت اعتباری وصدور ویزا کارت مجازی و صدور ویزا کارت در ایران.

۶-۲- بسترهای لازم برای تجارت الکترونیک

 

 

• • یک سیستم بانکی روان و دقیق.

 

• • قوانین گمرکی،مالیاتی و بانکداری الکترونیکی.

 

• • کد تجاری محصول و ایجاد امنیت اطلاعات .

 

• • تهیه و تدوین نظام مالی اطلاعات و نظام حقوقی اطلاع‌رسانی (کپی رایت) .

 

• • محرمانه بودن اطلاعات شخصی.

 

• • تطبیق مقررات ملی با مقررات متحدالشکل بین‌المللی.

 

• • همکاری دانشگاه‌ها،مراکز تحقیقاتی و سازمان‌های مختلف.

 

• • پذیرش اسناد الکترونیکی توسط قوه قضاییه .

 

• • تأمین، صدور و به‌کارگیری کارت هوشمند .(عزیزی،۱۳۸۴ ش۲۷)

 

 

۷-۲- مبانی نظری و شواهد تجربی تأثیر کلان اقتصادی تجارت الکترونیکی