۳.معیارهایی که در طراحی مجموعه فرهنگی خواجه اتابک بارویکردساماندهی بافت تاریخی برای رفع نیازها و مشکلات ساکنین موثر می باشد، کدام است؟

ی- فرضیه ‏های تحقیق:

1. 1. طرح جامع به منظور هماهنگی بین کارکرد و کالبد فضایی بافت در واقع گرایی طراحی شهری موثراست.

1. 1. مولفه های متغیر و غیر متغیر در ساماندهی بافت مجاور خواجه اتابک تاثیر گذارمی باشد.

1. 1. در طراحی مجموعه فرهنگی خواجه اتابک ساماندهی بافت تاریخیپیرامون آن تاثیر بسزایی دارد.

ک- تعریف واژه‏ ها و اصطلاحات فنی و تخصصی (به صورت مفهومی و عملیاتی):
طراحی:“طراحی امری است که در تعریف ان ابهامات زیادی وجود دارد و نظریه پردازان مختلف از زوایای گوناگونی این امررا مورد اشاره قرار داده اند.در واقع ارائه تعریفی کامل از این فرایند نیاز به جست وجوی وجوه اشتراک موقعیت های گوناگون طراحی بوده و نیز شناخت تفاوت های واقعی این موقعیت ها نیز ضرورت دارد"(دانشگرمقدم٬ ۶٠٬١٣٨٨).
باز زنده سازی : ” باز زنده سازی یعنی دخالت آگاهانه در فضای شهری برای جلوگیری از فرسایش وخلق فضای شهری جدید با حفظ ویژگی های اصیل واصلی فضا .این واژه به مجموعه اقداماتی اطلاق می شود که با حداقل مداخله در کالبد،با تأکید بر تغییرکالبدها به منظور حذف و کاهش فرسودگی عملکردی، کالبدی و بصری انجام می گیرد"(مهرعلیزاده،۱۵:۱۳۸۱).
سامان دهی : "عمل سازمان دادن و مرتب کردن یک محل یا تغییر شکل دادن آن به منظور اصلاحش"(ماهنامه اطلاع رسانی، ۱۶،۱۳۸۹)
بافت تاریخی : "بافت تاریخی به هسته اولیه تشکیل شهرها که دارای ارزش های معماری و اجتماعی نهفته فراوان است، اطلاق می شود” ( مجله علمی تخصصی برنامه ریزی فضایی،۱۳۰).
۴-روش شناسی تحقیق:
الف- شرح کامل روش تحقیق بر حسب هدف، نوع داده ها و نحوه اجراء (شامل مواد، تجهیزات و استانداردهای مورد استفاده در قالب مراحل اجرایی تحقیق به تفکیک):
تذکر: درخصوص تفکیک مراحل اجرایی تحقیق و توضیح آن، از به کار بردن عناوین کلی نظیر، «گردآوری اطلاعات اولیه»، «تهیه نمونه‏های آزمون»، «انجام آزمایش‏ها» و غیره خودداری شده و لازم است در هر مورد توضیحات کامل در رابطه با منابع و مراکز تهیه داده‏ها و ملزومات، نوع فعالیت، مواد، روش‏ها، استانداردها، تجهیزات و مشخصات هر یک ارائه گردد.
با توجه به گسترده بودن طیف مطالعات جهت به هدف رسیدن این پژوهش انتظار می رود تمامی روش های تحقیقی مورد بررسی قرار گیرد وعلاوه بر استفاده از روش های متداول (تحقیقات میدانی و مطالعات کتابخانه ای) از روش های دیگری هم مانند مصاحبه های هدفمند، مطالعات تطبیقی و مطالعات کیفی استفاده شود. در این پژوهش با توجه به نیاز تحقیق ابتدا باید یک مطالعه کیفی(Qualitative study) انجام داد. به اعتقاد محققین این روش، چون افراد، فعالانه در تعامل های اجتماعی شرکت کرده و دارای تجربیات متفاوتی می باشند، قادر خواهند بود که از راه های مختلف به فهم و شناخت پدیده ها دست یابند.
در این پژوهش شرکتکنندگان (تعدادی از ساکنین بافت تاریخی پیرامون مقبره خواجه اتابک) به صورت هدفمند انتخاب میشوند زیرا در پژوهش کیفی، معمولا واحدهای نمونه براساس هدف خاصی که موردتوجه محقق است براساس نیاز پژوهش انتخاب میشوند تا اطلاعاتی غنی و عمیق از آنها بهدست آید. این نوع نمونهگیری را نمونهگیری (purposeful sampling) مینامند. برای مهیا کردن چنین نمونههایی، باید افرادی انتخاب شوند که پدیده مورد پژوهش را تجربه کرده باشند.
در گام بعد مطالعاتی، از روش تحقیقات کتابخانه ای و مطالعات میدانی استفاده کرده تا نتایج به دست آمده را در قالب جدولی در بخش های نقاط قوت، نقاط ضعف، فرصت ها و راهکار ها ارائه کرده تا بتوان به خوبی به شناختی نسبتاً جامع رسید تا در نهایت امکان صادر شدن حکم هایی انشایی را فراهم کرد و به طرحهای جامع نهائی رسید.
. ب- متغیرهای مورد بررسی در قالب یک مدل مفهومی و شرح چگونگی بررسی و اندازه گیری متغیرها:
با توجه به فرضیه شماره ۱: متغیر مستقل: طرح جامع به منظور هماهنگی بین کارکرد و کالبد فضایی بافت و متغیر وابسته: واقع گرایی طراحی شهری که با بهره گرفتن از روش های متداول (تحقیقات میدانی و مطالعات کتابخانه ای) وروشهای دیگری مانند مصاحبه های هدفمند، مطالعات تطبیقی و مطالعات کیفی قابل بررسی است.
با توجه به فرضیه شماره ۲: متغیر مستقل: مولفه های متغیر و غیر متغیر، و متغیر وابسته: ساماندهی بافت مجاور خواجه اتابک که با بهره گرفتن از تحقیقات میدانی، مطالعات کتابخانه ای و مطالعات تطبیقی صورت می پذیرد.
با توجه به فرضیه شماره ۳:متغیر مستقل: طراحی مجموعه فرهنگی خواجه اتابک و متغیر وابسته: ساماندهی بافت تاریخی پیرامون آن که با توجه به داده های به دست اورده شده در مراحل قبل و مطالعه انها و یافتن ارتباطات بین انها و در نهایت طراحی این مجموعه صورت می پذیرد.
ج – شرح کامل روش (میدانی، کتابخانه‏ای) و ابزار (مشاهده و آزمون، پرسشنامه، مصاحبه، فیش‏برداری و غیره) گردآوری داده‏ها :
در گام نخست در این پژوهش با توجه به اهداف در نظر گرفته شده باید از مصاحبه و مطالعات کیفی سود جُست و در گام بعد می بایست از روش کتابخانه ای که از طریق فیش برداری از مقالات وکتاب های مرتبط می باشد استفاده کرد.
د – جامعه آماری، روش نمونه‏گیری و حجم نمونه (در صورت وجود و امکان):
یکی از روش هایی که می توان در این پروژه از آن سود جست مطالعه کیفی می باشد .این روش یک مطالعه کیفی (qualitative study) از نوع آنالیز محتوایی می باشد.به اعتقاد پژوهشگران در این روش چون افراد فعالانه در تعامل های اجتماعی شرکت کرده و دارای تجربیات متفاوتی می باشند ،قادر خواهند بود که از راه های مختلف به فهم وشناخت دقیق پدیده ها دست یابند. از همین رو می توان بخشی از ساکنین آن بافت را جامعه آماری به حساب آورد.
دلیل انتخاب این روش در کنار سایر روش ها در این تحقیق ،این بود که بر اساس فرض منطقی افراد بهترین مرجع برای توصیف موقعیت،احساسات و تجارب با واژهای خودشان هستند.
هـ - روش‌ها و ابزار تجزیه و تحلیل داده‏ها :
در این مطالعه تعدادی از ساکنین بافت تاریخی پیرامون مقبره، بر اساس نمونهگیری مبتنی بر هدف گزینش، انتخاب میشوند. سپس با بهره گرفتن از مصاحبه عمیق و نیمه ساختار یافته، جمعآوری داده ها صورت می پذیرد. داده های مورد نظر را بررسی کرده و فهرستی از درونمایهها تهیه و طبقهبندی خواهد گشت. یافتهها در قالب درونمایه های اصلی به همراه درون مایه های فرعی مختص به هر یک طبقه بندی می شوند.
۵- فهرست منابع و ماخذ (فارسی و غیر فارسی) مورد استفاده در پایان نامه به شرح زیر :
پورصفر،شهرزاد،۱۳۸۶،بررسی تزیینات مقبره خواجه اتابک (کرمان)،کرمان،جلد اول
پورصفر،شهرزاد؛احمدپناه،سیدابوتراب،نگاهی به زوایای هنری مقبره خواجه اتابک،ماهنامه کتاب ماه هنر،۱۳۸۵،ش۹۹و۱۰۰،ص ۵۶-۶۳
آندره گدار؛ یداگدار،۱۳۹۰،طاق وقوس در معماری ایرانی، حمیدرضا قراگوزلو ؛ سعید صائمی،تهران،جلد اول
فلامکی، منصور (۱۳۸۲)، «فرهنگ و حقوق معماری-شهری در ایران از دیدگاه مرمت»، مجلس و پژوهش، سال ۱۱، شماره ۴۱
توسلی، محمود، “طراحی شهری در بافت قدیم شهر یزد"، انتشارات مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی ومعماری ایران، تهران، ۱۳۶۸
توسلی، محمود، ” قواعد و معیارهای طراحی فضای شهری"، انتشارات مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی ومعماری ایران، تهران،۱۳۷۶
کیانی، یوسف، “شهرهای ایران"، انتشارات جهاد دانشگاهی، تهران،۱۳۶۸
خادم زاده، محمدحسن و کاظم ماندگاری، ” تغییر و تداوم در شهر تاریخی یزد “، فصلنامه آبادی، سال چهاردهم، شماره ۴۵ ، زمستان۱۳۸۳
مجله علمی تخصصی برنامه ریزی فضایی، سال دوم، شماره دوم، پاییز ۱۳۹۱،۱۵۶-۱۲۹
مهرعلیزاده،سارا،"بهسازی حوزه های فرسوده شهری باتکیه برمطالعه موردی محله کهنه بازار درشهرتبریز"،پایان نامه کارشناسی ارشد معماری،دانشگاه شهیدبهشتی،۱۳۸۱
ماهنامه اطلاع رسانی،آموزشی پ‍ژوهشی،شماره۱۳۸۹،۵۴
سلطان زاده،حسین،"فضاهای شهری در بافت های تاریخی ایران “،چاپ دوم ،۱۳۷۲
دانشگر مقدم٬گلرخ٬(١٣٨٨)٬”فهم مسئله طراحی در اموزش معماری “٬نشریه هنرهای زیبا٬شماره٣٧ ٬بهار٬١٣٨٨ دانشکده معماری٬ دانشگاه تهران٬صص۶٨-۵٩.

13. 13. Hajbaghery A, Parvizy S, Salsali M. (2006). Qualitative research. Boshra publication.

13. 13. StreubertSpeziale HJ, Carpenter DR. (2003). Qualitative research in nursing: advancing the humanistic imperative. 3rd ed. Philadelphia: Lippincott Williams & Wilkins Co.

۶- استفاده از امکانات آزمایشگاهی واحد :
آیا برای انجام تحقیقات نیاز به استفاده از امکانات آزمایشگاهی واحد رفسنجان می‌باشد؟ بلی خیر
در صورت نیاز به امکانات آزمایشگاهی لازم است نوع آزمایشگاه، تجهیزات، مواد و وسایل مورد نیاز در این قسمت مشخص گردد.

ﺟﺪول ۲-۵:ﺗﻌﺪادی از اﺑﺰارهای ﻣﻮﺟﻮد جهتﭘﯿﺸﮕﻮﯾﯽ اپی توپ هایﺳﻠﻮل B (193).

۲-۲۰-۲-۲-ﭘﯿﺸﮕﻮﯾﯽ اپی توپ هایﺳﻠﻮل B ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎی ﻣﯿﻞ ذاﺗﯽ آﻣﯿﻨﻮاﺳﯿﺪ

ﯾﮑﯽ از اوﻟﯿﻦ و مهمترین ﻣﻘﺎﻻت ﺗﺎﺛﯿﺮ ﮔﺬار در ﻣﻮرد ﭘﯿﺸﮕﻮﯾﯽ اﭘﯽ ﺗﻮپ، مقاله ای ﺑﻮد که روش آن ﺑﺪﯾﻦ ﺻﻮرت ﺑﻮد که ﯾﮏ ﻣﻘﺪار(ﮐﻤﯿﺖ) ﻋﺪدی هیدروفیلیسیتی ﺑﺮای هر ٢٠ آﻣﯿﻨﻮاﺳﯿﺪ اﺻﻠﯽ ﭘﺮوﺗﺌﯿﻦ ﺳﺎز ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ و ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﺣﺴﺎﺑﯽ هیدروفیلیسیتی ﺑﺮ روی ﭘﻨﺠﺮه ﻣﺘﻐﯿﯿﺮ ﭼﻨﺪﯾﻦ توالی در ﮔﺴﺘﺮه ﻃﻮل ﮐﻞ ﺗﻮاﻟﯽ زﻧﺠﯿﺮه ﭘﻠﯽ ﭘﭙﺘﯿﺪ ارزﯾﺎﺑﯽ ﻣﯽ ﺷﺪ و ﯾﮏ ﭘﺮوﻓﺎﯾﻞ ﺗﻮاﻟﯽ اﯾﺠﺎد ﻣﯽ نمود که قله ها ﻣﺮﺑﻮط به اپی توپ های ﻓﺮﺿﯽ ﺳﻠﻮل B ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ(۱۹۴). روش ها ی ﺑﺴﯿﺎر ﻣﺘﻨﻮﻋﯽ اﺑﺪاع ﺷﺪه اﻧﺪ که از ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻦ هاﯾﯽ ﺑﺮای ﻣﻘﺎدﯾﺮ هیدروفیلیسیتی اﺻﻠﯽ و ﻧﻤﻮدار ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ (۱۹۵). و به ﻧﻮﺑﺖ رهیافت های ﭘﯿﺸﮕﻮﯾﯽ ﺗﺮﮐﯿﺒﯽ را ﺑﺮاﺳﺎس ﺗﻮاﻓﻖ ﻣﺎﺑﯿﻦ ﭼﻨﺪﯾﻦ روش ﻣﺨﺘﻠﻒ را به ﮐﺎر ﻣﯽ ﮔﯿﺮﻧﺪ (۱۹۶).
Pellequer و همکاران ﭼﻨﺪﯾﻦ روش ﻣﻘﯿﺎس ﻣﯿﻞ ذاﺗﯽ را ﺑﻮاﺳﻄﮫ مجموعه ای از ١۴ اﭘﯽ ﺗﻮپ از ١١ ﭘﺮوﺗﺌﯿﻦ که به ﺧﻮﺑﯽ ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ و ﺷﺮح ﻧﻮﯾﺴﯽ ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ را ﺑﺎ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﻣﻘﺎیسه ﮐﺮدﻧﺪ و ﻣﺘوجه ﺷﺪﻧﺪ که ﻣﻘﯿﺎس هایParker و همکاران، Levitt و Emini و همکاران ﻧﺘﺎﯾﺞ بهتری را ﻧﺴﺒﺖ به ﺳﺎﯾﺮ ﻣﻘﯿﺎس های ﺑﺮرﺳﯽ ﺷﺪه ارائه ﻣﯽ دهند (۱۹۷). البته نتیجه ﮔﯿﺮی نهایی ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ اﻧﺪﮐﯽ در اﺳﺘﻔﺎده از اﻧﻮاع ﻣﺨﺘﻠﻒ روش های اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه در آن مقاله را ﻧﺸﺎن ﻣﯽ داد. اﻟﮕﻮرﯾﺘﻢ های ﻣﺘﻨﻮع ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده جهت ﭘﯿﺸﮕﻮﯾﯽ اﭘﯽ ﺗﻮپ، از ﺗﺮﮐﯿﺒﯽ از اﯾﻦ ﺧﺼﻮﺻﯿﺎت اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ، که در نهایت دﻗﺖ آن ها ﺣﺪود ۶٠ ﺗﺎ ٨٠ % اﺳﺖ. همچنین Kolaskar و Tangaonkar ﻣﻘﯿﺎﺳﯽ را ارائه ﮐﺮدﻧﺪ که از ﺗﺮﮐﯿﺒﯽ از هیدروﻓﻮﺑﯿﺴﯿﺘﯽ، اﻧﻌﻄﺎف ﭘﺬﯾﺮی و دﺳﺘﺮﺳﯽ ﺳﻄﺤﯽ ﭘﺮوﺗﺌﯿﻦ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽ ﮐﺮد و به ﻧﺎم “ﻣﻘﯿﺎس ﺗﻤﺎﯾﻞ ذاﺗﯽ آﻧﺘﯽ ژﻧﯿﮏ ﺑﻮدن” ﻧﺎﻣﮕﺬاری و به ﻋﻨﻮان ﯾﮏ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻃﻼﯾﯽ در ﭘﯿﺸﮕﻮﯾﯽ اﭘﯽ ﺗﻮپ ﻣﻌﺮﻓﯽ ﺷﺪ که دﻗﺖ آن ﺣﺪود ٧۵% اﺳﺖ (۱۹۸). اﺑﺰار BEPITOPE اپی توپ های پیوسته را ﺑﺮ اﺳﺎس ﭘﯿﺸﮕﻮﯾﯽ ﻧﻮاﺣﯽ ﭼﺮﺧﺶ ﭘﺮوﺗﺌﯿﻨﯽ ﭘﯿﺸﮕﻮﯾﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ(۱۹۹).
ﭘﺎﯾﮕﺎه PREDITOP ﻧﺴﺒﺖ به BCIPEP که از ﺑﯿﺶ از ٣٠ نمونه از ﻣﻘﺎدﯾﺮ ﻣﻘﯿﺎس ﻣﯿﻞ ذاﺗﯽ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﻧﺴﺨﮫ ﺟﺪﯾﺪﺗﺮی اﺳﺖ. ﺳﺮور BCEPRED اپی توپ های ﺳﻠﻮل B را ﺑﺎ ۵٨.٧% دﻗﺖ ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ ﺗﺮﮐﯿﺒﯽ از ﺧﺼﻮﺻﯿﺎت آﻣﯿﻨﻮاﺳﯿﺪی ﻧﻈﯿﺮ دﺳﺘﺮﺳﯽ، هیدروفیلیسیتی، اﻧﻌﻄﺎف ﭘﺬﯾﺮی، ﺳﻄﺢ در ﻣﻌﺮض و ﻧﻮاﺣﯽ ﭼﺮﺧﺶ ﭘﯿﺸﮕﻮﯾﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ (۱۹۵). آﻧﺎﻟﯿﺰ ﻣﯿﺎﻧﮑﻨﺶ های آﻧﺘﯽ ﺑﺎدی ﺑﺎ آﻧﺘﯽ ژن که در ﻧﻮاﺣﯽ اﺗﺼﺎل آﻧﺘﯽ ﺑﺎدی به آﻧﺘﯽ ژن رخ می دهد به ﭘﯿﺸﮕﻮﯾﯽ اپی توپ های ﻓﻀﺎﯾﯽ ﺳﻠﻮل B ﮐﻤﮏ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ. توجه به اﯾﻦ اﻣﺮ ﺿﺮوری اﺳﺖ که ﯾﮏ ﭘﺎﯾﮕﺎه داده به ﻧﺎم http://202.41.70.51:8080/agabdb2 AGABDB توسعه یافته که ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎی ﻣﯿﺎﻧﮑﻨﺶ های ﻣﻮﻟﮑﻮﻟﯽ ﺳﺎﺧﺘﺎر های Co-crystal آﻧﺘﯽ ژن- آﻧﺘﯽ ﺑﺎدی ﻋﻤﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ (۱۹۸).

۲-۲۰-۲-۳-ﭘﯿﺸﮕﻮﯾﯽ اﭘﯽ ﺗﻮپ ﺳﻠﻮلB ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از روش های ﯾﺎدﮔﯿﺮی ﻣﺎﺷﯿﻦ

ﭼﻨﺪﯾﻦ ﻣﺤﻘﻖ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از اﻟﮕﻮرﯾﺘﻢ ها و اﺑﺰارهای ﯾﺎدﮔﯿﺮی، ﻣﺎﺷﯿﻦ را به جهت ﺑﺎزﯾﺎﺑﯽ ﺧﺼﻮﺻﯿﺎت ﯾﮏ اﭘﯽ ﺗﻮپ از ﻃﺮﯾﻖ ﯾﮏ دسته داده آﻣﻮزﺷﯽ اﺳﺘﻔﺎده ﮐﺮده اﻧﺪ.
ﺑﺮای ﻣﺜﺎل Saha و Raghava از ﻣﺪل شبکه های ﻋﺼﺒﯽ ﻣﺼﻨﻮﻋﯽ artificial neural networks (ANNs) در ﺳﺮور ABCPRED و Sweredoski و Baldi ﭘﺎﯾﮕﺎه COBEPRO را ارائه ﮐﺮدﻧﺪ که از ﯾﮏ support vector machine (SVM) اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽ ﮐﻨﺪ (۱۸۷). ﺑﺪﯾﻦ ﻣﻌﻨﯽ که Saha و Raghava از روش های ﺛﺒﺎت ﭘﯿﺸﺨﻮردی و شبکه های ﻋﺼﺒﯽ ﺗﮑﺮاری جهت ﭘﯿﺸﮕﻮﯾﯽ اپی توپ های ﺳﻠﻮل B اﺳﺘﻔﺎده ﮐﺮدﻧﺪ. آن ها ٧٠٠ اپی توپ های ﺳﻠﻮل B و به همین ﻣﯿﺰان ﭘﭙﺘﯿﺪ های ﻏﯿﺮ اﭘﯽ ﺗﻮﭘﯽ را از ﭘﺎﯾﮕﺎه داده SWISSPROT ﺑﺮای آﻣﻮزش و آزﻣﻮن ﺑﺮداﺷﺘﻨﺪ. همچنین COBEPRO از ﯾﮏ ﺳﯿﺴﺘﻢ دو مرحله ای ﺑﺮای ﭘﯿﺸﮕﻮﯾﯽ اپی توپ های پیوسته ﺳﻠﻮل B اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽ ﮐﻨﺪ (۱۸۷).
ﭘﺎﯾﮕﺎه COBEPRO ﭘﺮوﺗﺌﯿﻦ را قطعه قطعه ﮐﺮده و ﺳﭙﺲ ﯾﮏ اﻣﺘﯿﺎز ﻣﯿﻞ ذاﺗﯽ به هر قطعه جهت اﭘﯽ ﺗﻮپ ﺑﻮدن ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﯾﮏ SVM ﻣﯽ دهد. در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ COBEPRO ﺑﺎ ﭘﺎﯾﮕﺎه SCARTCH (http://scratch.proteomics.ics.uci.edu) ﯾﮑﭙﺎرچه ﺷﺪه اﺳﺖ. به هر ﺣﺎل COBEPRO را ﻧﻤﯽ ﺗﻮان جهت ﺗﻤﺎﯾﺰ آﻧﺘﯽ ژن از ﻏﯿﺮ آﻧﺘﯽ اﺳﺘﻔﺎده ﮐﺮد. اﯾﻦ ﺳﺮور ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺎ ﺗﮑﻨﻮﻟﻮژی های ﺑﺎ ﺑﺮون ده ﺑﺎﻻ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد ﺗﺎ اﺛﺮﺑﺨﺸﯽ آن اﻓﺰاﯾﺶ ﯾﺎﺑﺪ (۱۸۷).
Larsen و همکاران(BEPIPRED) http://www.cbs.dtu.dk/services/BepiPred را ﻣﻌﺮﻓﯽ نمودﻧﺪ (۱۸۸) . آن ها سه دسته داده از اپی توپ هایﺧﻄﯽ ﺳﻠﻮل B ﻣﺴﺘﺨﺮج از ﭘﺮوﺗﺌﯿﻦ های ﺷﺮح ﻧﻮﯾﺴﯽ ﺷﺪه از ﻣﻘﺎﻻت ، ﭘﺎﯾﮕﺎه داده ANTIJEN و ﭘﺎﯾﮕﺎه داده LosAlamos به ﻧﺸﺎﻧﯽ (http://www.hiv.lanl.gov) ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ (۱۸۸).

۲-۲۰-۲-۴-روش ﭘﯿﺸﮕﻮﯾﯽ اپی توپ هایﻏﯿﺮ پیوسته ﺳﻠﻮل B

همانطور که ﭘﯿﺸﺘﺮ گفته ﺷﺪ ﺑﯿﺶ از ٩٠ % از اپی توپ هایﺳﻠﻮل B ﻏﯿﺮ پیوسته هستند، که اﯾﻦ اﻣﺮ ﭘﯿﺸﮕﻮﯾﯽ اپی توپ های ﻓﻀﺎﯾﯽ ﺳﻠﻮل B را ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﺎ اهمیتﻣﯽ ﮐﻨﺪ. در واﻗﻊ ﯾﮏ ﻧﻮع وﯾﮋه ای از ﻣﯿﺎﻧﮑﻨﺶ های ﭘﺮوﺗﺌﯿﻦ- ﭘﺮوﺗﺌﯿﻦ در اﯾﻦ اپی توپ ها وﺟﻮد دارد و ﺗﻐﯿﯿﺮ در ﺗﺎﺧﻮردﮔﯽ ﭘﺮوﺗﺌﯿﻦ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﻣﻨﺠﺮ به ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺗﻌﺪاد اپی توپ ها ﺷﻮد (۱۹۳). ﺗﺸﺨﯿﺺ و ﭘﯿﺸﮕﻮﯾﯽ اپی توپ هایﺳﻠﻮل B اﺳﺎﺳﺎ وابسته به ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻓﻀﺎﯾﯽ اﺳﺖ از اﯾﻦ رو ﭘﯿﭽﯿﺪﮔﯽ های ﭘﯿﺸﮕﻮﯾﯽ در ﻣﻘﺎیسه ﺑﺎ ﭘﯿﺸﮕﻮﯾﯽ اﭘﯽ ﺗﻮپ ﺑﺮای ﺳﻠﻮل T ﺑﯿﺸﺘﺮ اﺳﺖ. دﻗﯿﻖ ﺗﺮﯾﻦ روش جهت ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ اپی توپ های ﺳﻠﻮل B، ﮐﺮﯾﺴﺘﺎﻟﻮﮔﺮاﻓﯽ اﯾﮑﺲ اﺳﺖ. ﺑﺮای نمونه اوﻟﯿﻦ ﺳﺮور ﭘﯿﺸﮕﻮﯾﯽ ﮐﻨﻨﺪه اپی توپ هایﺧﻄﯽ و ﻓﻀﺎﯾﯽ به ﻧﺎم CEP (CEP web interface) در ﺳﺎل ٢٠٠۵ ﻣﻌﺮﻓﯽ ﮔﺮدﯾﺪ(۱۹۱). اﯾﻦ نرم افزار جهت ﭘﯿﺸﮕﻮﯾﯽ ﺷﺎﺧﺺ های آﻧﺘﯽ ژﻧﯿﮏ ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ ذات ۳D ﭘﺮوﺗﺌﯿﻦ آﻧﺘﯽ ژﻧﺘﯿﮏ از ﻣﻌﯿﺎر های ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ ﺳﺎﺧﺘﺎر، دﺳﺘﺮﺳﯽ آﻣﯿﻨﻮاﺳﯿﺪها به ﺣﻼﻟﯽ که در آن ﺣﻞ ﺷﺪه اﻧﺪ و آﺳﺘانه ای ﺑﺮای ﻣﯿﺰان فاصله ﻓﻀﺎﯾﯽ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽ ﮐﻨﺪ. دﺳﺘﺮﺳﯽ ﻣﺤﺪود اﯾﻦ ﺳﺮور به ﺳﺎﺧﺘﺎرهای سه ﺑﻌﺪی آﻧﺘﯽ ژن های ﭘﺮوﺗﺌﯿﻨﯽ، ﮐﺎرﺑﺮد آن را ﮐﻢ ﮐﺮده اﺳﺖ. به دﻧﺒﺎل آن Bublil و همکاران، MAPITOPE را جهت نقشه ﯾﺎﺑﯽ اپی توپ هایﺳﻠﻮل B توسعه دادﻧﺪ (۱۹۳). ﻓﺮضیه که در ﭘﺲ MAPITOPE نهفته اﺳﺖ اﯾﻦ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ که ﺳﺎده ﺗﺮﯾﻦ قطعه ﻣﻌﻨﯽ دار ﯾﮏ اﭘﯽ ﺗﻮپ، ﯾﮏ ﺟﻔﺖ آﻣﯿﻨﻮ اﺳﯿﺪ از توالی هاﯾﯽ اﺳﺖ که درون اﭘﯽ ﺗﻮپ ﻗﺮار گرفته و ﺣﺎﺻﻞ ﺗﺎﺧﻮردﮔﯽ اﻧﺪ (۱۹۳).
Sollner و همکاران ﯾﮏ روش محاسبه ای ارائه ﮐﺮده اﻧﺪ که به ﻃﻮر ﺧﻮدﮐﺎر ﭘﭙﺘﯿﺪها را جهت شبیه ﺳﺎزی اﺗﺼﺎل به آﻧﺘﯽ ﺑﺎدی اﻧﺘﺨﺎب و اﻣﺘﯿﺎز دهی ﻣﯽ ﮐﻨﺪ (۲۰۰). آن ها همبستگی ﭘﯿﺸﮕﻮﯾﯽ اﭘﯽ ﺗﻮپ ﺳﻠﻮل B را ﺑﺎ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﭘﺬﯾﺮی آﻧﺘﯽ ژن و اﻟﮕﻮهای ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ ﺷﺪﮔﯽ ﺑﺮای ﭘﯿﺸﮕﻮﯾﯽ ﺗﻐﯿﯿﺮات ﭘﺲ از ترجمه ﺑﺮرﺳﯽ ﮐﺮدﻧﺪ و ﻣﺘﻮجه آﻧﺘﯽ ژﻧﺴﯿﺘﯽ ﺑﺎﻻ، ﺗﻐﯿﯿﺮ ﭘﺬﯾﺮی ﭘﺎﺋﯿﻦ و اﺣﺘﻤﺎل ﮐﻤﺘﺮ ﺗﻐﯿﯿﺮات ﭘﺲ از ترجمه در ﻧﻮاﺣﯽ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ زﯾﺴﺘﯽ ﺷﺪﻧﺪ. ﺑﺎ ﻣﻘﺎیسه و هم ﺗﺮاز ﮐﺮدن روش های ذﮐﺮ ﺷﺪه، ﻋﻤﻠﮑﺮد بهتر SEPPA که در ﺳﺎل ٢٠٠٩ ارائه ﮔﺮدﯾﺪ، ﺣﺎﺻﻞ ﻣﯽ ﺷﻮد(۱۹۰). در ﻃﺮح رﯾﺰی اﻟﮕﻮرﯾﺘﻢ های آن ﻓﺎﮐﺘﻮرهای ﻓﻀﺎﯾﯽ ﺑﯿﺸﺘﺮی ﻣﻮرد توجهﻗﺮار گرفته اﺳﺖ (ﻧﻈﯿﺮ وﺟﻮد وﯾﮋﮔﯽ های ﺗﻮﭘﻮﻟﻮژﯾﮑﯽ و ﻣﻌﯿﺎرهای-residue triangleunits). ﺑﺮ اﺳﺎس اﯾﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ،EPSVR و EPMeta توسعه ﯾﺎﻓﺘﻨﺪ. EPSVR اوﻟﯿﻦ اﺑﺰاری اﺳﺖ که از روش Support Vector Regression (SVR) جهت ﯾﮑﭙﺎرچه ﺳﺎزی ﺷﺶ روش اﻣﺘﯿﺎزدهی اﺳﺘﻔﺎده ﮐﺮده اﺳﺖ. به ﻋﻼوه، ﺑﺎ ﭘﻨﺞ ﺳﺮور ﭘﯿﺸﮕﻮﯾﯽ اﭘﯽ ﺗﻮپ ﺗﺮﮐﯿﺐ ﺷﺪه ﺗﺎ EPMeta را ﺑﺴﺎزد (۱۹۷).
ﺟﺪول ۲- ۶ : ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﻮﺟﻮد جهتﭘﯿﺸﮕﻮﯾﯽ اپی توپ هایﺳﻠﻮلB (184،۱۹۳)

۲-۲۰-۲-۵-ﭘﯿﺸﮕﻮﯾﯽ اپی توپ های ﺳﻠﻮل T

اپی توپ های ﺳﻠﻮل T ﻣﻌﻤﻮﻻ به ﻃﻮر ﻏﯿﺮ ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ به واسطه ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻣﺘﺼﻞ ﺷﻮﻧﺪه به MHC ﮐﻼس I و II ﭘﯿﺸﮕﻮﯾﯽ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ. از اﯾﻦ رو ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﭘﭙﺘﯿﺪهای ﻣﺘﺼﻞ ﺷﻮﻧﺪه به MHC ﺑﺨﺸﯽ اﺳﺎﺳﯽ را در ﺗﻤﺎم اﻟﮕﻮرﯾﺘﻢ های ﭘﯿﺸﮕﻮﯾﯽ ﮐﻨﻨﺪه اپی توپ های سلول های T را ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﯽ دهد. در ﮐﻞ ﭘﯿﺸﮕﻮﯾﯽ اﭘﯽ ﺗﻮپ ﺑﺮای ﺳﻠﻮل T ﺑﺴﯿﺎر ﺳﺎده ﺗﺮ از ﺳﻠﻮل B ﺑﻮده و اﺑﺰارهاﯾﯽ ﭘﯿﺸﮕﻮﯾﯽ ﮐﻨﻨﺪه اپی توپ های آن ﻧﯿﺰ ﻗﺪﻣﺖ ﺑﯿﺸﺘﺮی دارﻧﺪ (۱۸۵). روش ﭘﯿﺸﮕﻮﯾﯽ ﺑﺮای MHC ﮐﻼس I و II ﺑﺎ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ ﺑﺪﯾﻦ ﺳﺒﺐ که ﺷﯿﺎر اﺗﺼﺎﻟﯽ MHC ﮐﻼس I بسته اﺳﺖ، در ﺣﺎلیکه ﺷﯿﺎر اﺗﺼﺎﻟﯽ MHC ﮐﻼس II از هر دو ﺳﻮ ﺑﺎز اﺳﺖ که اﯾﻦ اﻣﺮ ﺳﺎزﮔﺎر ﺑﺎ ﭘﭙﺘﯿﺪ های ﺑﺎ ﻃﻮل ﻣﺘﻨﻮع (ﻋﻤﻮﻣﺎ ١٣ ﺗﺎ ٢۵آﻣﯿﻨﻮاﺳﯿﺪ) ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ. همچنین ﻧﺘﺎﯾﺞ ﭘﯿﺸﮕﻮﯾﯽ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻣﺘﺼﻞ ﺷﻮﻧﺪه به MHC ﮐﻼس II ﺑﺎ دﻗﺖ و ﺻﺤﺖ ﺑﺴﯿﺎر ﮐﻤﺘﺮی از MHC ﮐﻼس I اﻧﺠﺎم ﻣﯽ ﺷﻮد. ﻧﺮم اﻓﺰارهای ﭘﯿﺸﮕﻮﯾﯽ ﮐﻨﻨﺪه MHC ﮐﻼس I و II دارای دﻗﺖ و درﺳﺘﯽ ﭘﯿﺸﮕﻮﯾﯽ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺤﺴﯿﻦ ﺑﯿﻦ ٩٠-٧٠ % ﺑﺮای ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻣﺘﺼﻞ ﺷﻮﻧﺪه و ٨٠-۴٠% ﺑﺮای ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻏﯿﺮ ﻣﺘﺼﻞ ﺷﻮﻧﺪه ﺑﺎ داﻣنه ﻣﺤﺪودی از ﭘﻮﺷﺶ آﻟﻠﯽ MHC و ﻃﻮل ﭘﭙﺘﯿﺪی ﺛﺎﺑﺖ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ(١۸۴). در ﮐﻞ اﺑﺰارهاﯾﯽ که به ﻃﻮر اﺧﺘﺼﺎﺻﯽ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻣﺘﺼﻞ ﺷﻮﻧﺪه به MHC ﮐﻼس II را ﭘﯿﺸﮕﻮﯾﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ به ﻧﺴﺒﺖ MHC ﮐﻼس I ﺑﺴﯿﺎر ﮐﻤﺘﺮ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ و اﯾﻦ اﻣﺮ به ﺳﺒﺐ ﺧﺼﻮﺻﯿﺎﺗﯽ ذاﺗﯽ ﻓﯿﺰﯾﮑﯽ وﺷﯿﻤﯿﺎﯾﯽ ﻣﻮﻟﮑﻮل MHC ﮐﻼس II اﺳﺖ به ﻋﻨﻮان نمونه ﻣﯽ ﺗﻮان از اﺑﺰارهای MHC2Pred ،IEDB MHC II ،MHC-THREAD ،EpiDirect و ProPred ﻧﺎم ﺑﺮد. ﻣﺜﻼ در ﭘﺎﯾﮕﺎهMHC IIIEDB ﯾﮏ فهرست از چهار روش ﭘﯿﺸﮕﻮﯾﯽ ﺑﺎ ﻧﺎم های روش ﺗﻮاﻟﯽ ﻣﻮرد ﺗﻮاﻓﻖ ، ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﻧﺴﺒﯽ اﺗﺼﺎل ﯾﺎ ARB ،SMM ، (relative binding average ) و Sturniolo وﺟﻮد دارد (۱۸۸). به ﻃﻮر ﭘﯿﺶ ﻓﺮض بهترﯾﻦ روش در ﺑﯿﻦ اﯾﻦ روش ها در ﻧﻈﺮ گرفته ﺷﺪه اﺳﺖ. اﺑﺰارهاﯾﯽ که ﺑﺮای ﭘﯿﺸﮕﻮﯾﯽ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻣﺘﺼﻞ ﺷﻮﻧﺪه به هر دوی MHC ﮐﻼس I و II ﻗﺎﺑﻞ اﺳﺘﻔﺎده هستند ﻣﻌﻤﻮﻻ ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ روش های هیبریدی ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﯾﺎ این که ﭼﻨﺪﯾﻦ روش را ﺑﺎ هم ﯾﮑﭙﺎرچه ﮐﺮده اﻧﺪ. از اﯾﻦ ﻧﻮع اﺑﺰارهای ﻣﯽ ﺗﻮان به AntiBP ،ARB Matrix ،SVMHC ،RANKPEP و EpiVaxb اﺷﺎره کرد. روش هایی جهت پیشگویی ﭘﭙﺘﯿﺪ های ﻣﺘﺼﻞ ﺷﻮﻧﺪ به MHC کلاس I وII وﺟﻮد دارد که هر ﮐﺪام ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎی ﻓﺮﺿیه ای متفاوت بنیان نهاده شده اند (۱۸۵).

۲-۲۰-۳- ﮐﺎرﺑﺮدهای ﭘﯿﺸﮕﻮﯾﯽ اﭘﯽ ﺗﻮپ

ﭘﯿﺎﻣﺪ ﭘﯿﺸﮕﻮﯾﯽ اﭘﯽ ﺗﻮپ در ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت ﺳﻼﻣﺖ ﻋﻤﻮﻣﯽ و ﭘﺎیه ای ﺑﺴﯿﺎر وﺳﯿﻊ اﺳﺖ و در ﺑﺴﯿﺎری از ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ اﭘﯽ ﺗﻮپ ﻧﻈﯿﺮ ﮐﺸﻒ ﭘﭙﺘﯿﺪ های ﺑﺮﮔﺰﯾﺪه جهت واﮐﺴﻦ های زﯾﺮ واﺣﺪی(Subunit vaccines)، مطالعه ﺑﯿﻤﺎری هایﺧﻮد اﯾﻤﻦ، درﻣﺎن اﻟﺮژی، مطالعه ﺳﺎﺧﺘﺎر ﭘﺮوﺗﺌﯿﻦ، ﻃﺮاﺣﯽ های ﺗﺠﺮﺑﯽ و ﻏﯿﺮه ﻣﻔﯿﺪ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ. توسعه روش ها و ﻧﺮم اﻓﺰارهای ﭘﯿﺸﮕﻮﯾﯽ اﭘﯽ ﺗﻮپ جهتﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ و نقشه ﯾﺎﺑﯽ ﭘﺘﺎﻧﺴﯿﻞ اپی توپ ها در ﭘﺮوﺗﺌﯿﻦ آﻧﺘﯽ ژن جهت ﻣﺒﺎرزه ﺗﻤﺎم ﻋﯿﺎر ﺳﯿﺴﺘﻢ اﯾﻤﻨﯽ ﺑﺎ ﺑﯿﻤﺎری های ﻋﻔﻮﻧﯽ اﻣﺮی ﺣﯿﺎﺗﯽ اﺳﺖ. توسعه داروها ﯾﮑﯽ از ﻣﺴﺎﺋﻞ اﺻﻠﯽ و اﻧﮕﯿﺰه های اﺻﻠﯽ جهتﭘﯿﺸﮕﻮﯾﯽ اﭘﯽ ﺗﻮپ اﺳﺖ. اﯾﻤﻦ ﺳﺎزی های ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ اﭘﯽ ﺗﻮپ، ﻧﺘﺎﯾﺞ ﭼﺸﻤﮕﯿﺮی در ﺣﯿﻮاﻧﺎت ﻣﺪل در آزﻣﻮن های ﺑﺎﻟﯿﻨﯽ ﻧﺸﺎن داده و واﺟﺪ ﺧﺼﻮﺻﯿﺎت ﭘﯿﺸﮕﯿﺮانه، درﻣﺎﻧﯽ و ﻣﺤﺎﻓﻈﺘﯽ ﺑﻮده اﻧﺪ (۱۸۴). ﻟﺬا اﯾﻦ واﮐﺴن ﺑﺮای ﺑﯿﻤﺎری های مهم ﻧﻈﯿﺮ HCV ، HIV/AIDS و ﺳﺎﯾﺮ ﺑﯿﻤﺎری های ﻋﻔﻮﻧﯽ و ﺳﺮﻃﺎﻧﯽ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺷﺪه اﻧﺪ. البته در اﯾﻦ ﻣﯿﺎن ﻧﮕﺮاﻧﯽ هاﯾﯽ ﻧﯿﺰ از ﺑﺎﺑﺖ اﻣﻨﯿﺖ و ﺣﯿطه ﻋﻠﻤﯽ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده از اﯾﻦ اﺑﺰارها وﺟﻮد دارد. زﯾﺮا که اﺑﺰارهای ﭘﯿﺸﮕﻮﯾﯽ ﮐﻨﻨﺪه اﭘﯽ ﺗﻮپ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﻣﻮرد ﺳﻮء اﺳﺘﻔﺎده ﺗﻮﺳﻂ ﺗﺮورﯾﺴﺖ ها جهت ﺳﺎﺧﺖ ﺳﻼح های ﺑﯿﻮﺷﯿﻤﯿﺎﯾﯽ و ﺗﺴﺮﯾﻊ ﺗﮑﺎﻣﻞ و جهش ﭘﺎﺗﻮژن ﻗﺮار ﮔﯿﺮﻧﺪ. همچنین در ﭘﯿﺸﮕﻮﯾﯽ اﭘﯽ ﺗﻮپ ﺗﻤﺎﯾﻼت ﺷﺨﺼﯽ اﻓﺮاد ﻧﯿﺰ در مرحله اﻧﺘﺨﺎب ﭘﺮوﺗﺌﯿﻦ جهتﭘﯿﺸﮕﻮﯾﯽ، ﻣﺤﺪود ﺳﺎزی داﯾﺮه ﭘﯿﺸﮕﻮﯾﯽ و همچنین اﺳﺘﻔﺎده از اﺑﺰارهای ﭘﯿﺸﮕﻮﯾﯽ ﮐﻨﻨﺪه ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺧﺎص که ﻣﺤﻘﻖ ﺳﻌﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ آن را ﺗﺮوﯾﺞ دهد، وﺟﻮد دارد (۱۹۸).

۲-۲۱-واکسن همگانی (Universal vaccine)

در واکسن همگانی هدف این است که با بهره گرفتن از یک سری اپی توپ های Conserved بتوان پاسخ ایمنی را بر ضد ویروس اصلی، زیر نوع های آن ویروس و استرین های جدید از این ویروس القاء نمود که به جامعیتی کلی منتهی شود (۲۰۱).
آنتی بادی ها و یا پاسخ ایمنی ضد نواحی نسبتاً ثابت پروتئین های سطحی ویروس ها موجب القاء پاسخ محافظتی، حتی نسبت به گونه های نزدیک می گردد که به این فرایند Hetero or Heterosubtypic immunity اطلاق می گردد. در بررسی های انجام شده بر روی واکسن های انسانی مشخص گردید که در چنین فرایندی می توان محافظت گسترده ای (Brod protective) بر ضد ویروس مورد نظر در جمعیت ایجاد نمود (۲۰۱).

۲-۲۲- واکسن سازی معکوس Reverse Vaccinology

مفهوم Reverse vaccinology  یا واکسن سازی معکوس به فرآیندی برمیگردد که طی آن ابتدا فاکتورهای ویرولانس و اپی توپ های اصلی پاتوژن که قدرت ایمنی زایی دارند به عنوان کاندید واکسن معرفی می شوند و سپس از نظر عملکرد سیستم ایمنی و ایمنی زائی مورد مطالعه قرار می گیرند. این پروسه در پی پیشرفت های وسیعی که اخیرا صورت گرفته است ممکن می نماید بدین ترتیب که ابتدا بایستی تمام توالی ژنومی پاتوژن مورد نظر سکانس شود سپس توسط نرم افزارهای کامپیوتری ژن های کد شونده و مهم مورد شناسائی قرار می گیرند و تعداد زیادی کاندید های مناسب برای تولید واکسن معرفی می شود. پروتئین های مذکور تمامی کلون شده و پروتئین های نوترکیب تولید و در حیوان آزمایشگاهی از نظر میزان ایمنی زائی مورد بررسی قرار می گیرند. پایه این روش شناسائی اپی توپ های حیاتی و اساسی پاتوژن می باشد که می تواند پاسخ دلخواه ایمونولوژیک مدنظر ما را ایجاد نماید. امروزه حجم وسیعی از اطلاعات برگرفته از سکانس پروتئینی، ساختار RNA، فانکشنال ژنومیک و پروتئومیک تمامی یاری رسان نتایج بهتر برای تولید واکسن های دلخواه هستند (۲۰۲).

حتی شناسائی اپی توپ های پیوسته و غیر پیوسته، اپی توپ های مقلد و پیچش های نهائی پروتئین در محیط نیز مد نظر قرار گرفته و مورد پیش بینی قرار می گیرد. شناسائی نواحی متصل شونده به MHC نیز در این میان حائز اهمیت می باشد. در حال حاضر مطالعات فراوانی از این دست درحال اقدام می باشد بلاخص مطالعات بر روی مننگوکوک های گروه B که باعث تولید واکسنی درخور در این جهت شده است. و یا درحال حاضر یکی از بزرگترین مطالعات تاریخ واکسن سازی برای تولید واکسنی مناسب برای مایکوباکتریوم توبرکلوزیس در حال انجام است.  مطالعاتی برای تولید واکسن برای سیفلیس، مالاریا، کلامیدیا، پنوموکوک، استرپتوکوک ها، پسودوموناس، بورلیا، ریکتزیا و بارتونلا در حال انجام است.از برگترین مشکلات این روش این است که ساختارهای پلی ساکاریدی که در ایجاد ایمنی بواسطه سلول T حائز اهمیت هستند قابل بررسی نیستند چون سکانس ژنومی برای پلی ساکاریدها وجود ندارد، درثانی همیشه مدل حیوانی مناسب برای بررسی ایمنی زائی از معضلات این روش بوده است (۲۰۲).

۲-۲۳-ادجوانت ها

به دلیل پائین بودن قدرت ایمنی زایی واکسن های طراحی شده، کاربرد ادجوانت ها ضروری به نظر می‌رسد. ایده کاربرد ادجوانت ها در تقویت ایمنی زایی واکسن ها به دهه‌ های ابتدائی قرن بیستم بر می‌گردد.
در تحقیقات صورت گرفته در دهه ۱۹۲۰ در زمینه تولید سرم حیوانی جهت درمان انسان مشخص شد که اگر مواد خاصی بخصوص نمک های آلومینیوم به آنتی ژن اضافه گردند یا با آنتی ژن به حالت محلول درآیند به شدت تولید آنتی بادی را افزایش می دهد، به عبارت دیگر همچون ادجوانت عمل می کنند. هیدروکسید آلومینیوم ( آلوم ) هنوز ماده ای است که به طور وسیع همراه با توکسوئید های دیفتری و کزاز مورد استفاده قرار می گیرد و قابل اعتماد ترین ادجوانت جهت مصارف انسانی می باشد. این ادجوانت جزء ادجوانت های غیر ارگانیک است. نمک های آلومینیوم جزء نمک های رایج در واکسن ها هستند که در ایالت متحده امریکا به فروش می رسند و بیش از ۷۰ سال به عنوان ادجوانت کاربرد داشته اند. در ایمونولوژی ادجوانت ها به عنوان ماده‌ای هستند که سیستم ایمنی را تحریک کرده و بدون هیچگونه اثر آنتی ژنیک اختصاصی پاسخ واکسن را افزایش می دهند (۲۰۳).
لفظ ادجوانت از لفظ لاتین adiuvant به معنای کمک (helporaid) گرفته شده است. در اصل ادجوانت تسریع کننده پاسخ های ایمنی اختصاصی آنتی ژن و به تقویت بخشیدن به آن و یا دوام مدت زمان آن می شود، که در ترکیب (combination) با آنتی ژن‌های اختصاصی واکسن مورد استفاده قرار می گیرد. ادجوانت ها عمل خودشان را توسط تقلید از مولکول هایی که تحت عنوان evolutionarily conserved molecules در میکروب ها که PAMP نامیده می شوند، نظیر میکروزوم ها، لیپوپلی ساکارید و ترکیباتی در دیواره باکتری و dsRNA وssRNA وDNA محتوی CpG غیر متیله، انجام می دهند (۲۰۳). از آنجایی که سیستم ایمنی به شکلی تکامل یافته است که آنتی ژن های اختصاصی را شناسایی کند مخلوط یک ادجوانت با واکسن ها، پاسخ های ایمنی ذاتی به آنتی ژن را توسط تقویت عملکرد سلول های دندریتیک (DC)، لنفوسیت ها و ماکروفاژها به صورت تقلید از عفونت طبیعی، تقویت می کند . ادجوانت ها به چند گروه تقسیم می شوند:۱- ادجوانت های In organic نظیر نمک های آلومینیوم،۲- ادجوانت های ارگانیک نظیر ترکیب squalene که بیشتر در واکسن های حیوانی رایج هستند.۳- Oil-based، نظیر CFA و IF.4- Virosomes که شامل یک هم آگلوتینین متصل به غشا و نورآمینیداز مشتق از ویروس آنفلوآنزا می باشد.۵- لیگاندهای Toll-like receptor (204).
ادجوانت کامل فروند (CFA) یک محلول از آنتی ژن است که در روغن معدنی emulsifed شده و به عنوان یک عامل تقویتی استفاده می‌شود. این ادجوانت مایکوباکتریوم غیرفعال یا کشته شده است (معمولاً مایکوباکتریوم توبرکلوزیس)، در حالی که فرم ناکامل آن یا IFA اجزای مایکوباکتریوم را ندارد و صرفا امولوسیون آب در روغن معدنی است که نام این ادجوانت ازJules T.Freund گرفته شده است.CFA در تحریک ایمنی سلولی موثر است وممکن است که به تقویت تولید ایمونوگلوبولین های خاصی منجر شود ولی این تاثیر بستگی به مدل حیوانی دارد که مورد استفاده قرار می گیرد. استفاده از این ادجوانت به علت توکسیسیتی در انسان مجاز نمی باشد. حتی استفاده از این ادجوانت در حیوانات نیز بسته به نوع استفاده از آن مقررات و قوانینی دارد و دلیل آن این است که واکنش این ادجوانت در بدن دردناک است و می تواند منجر به تخریب بافتی گردد. تزریق CFA بایستی به صورت زیرپوستی (SC) و یا داخل صفاقی (IP) باشد. به دلیل اینکه تزریقات داخل پوستی (ID) ممکن است موجب ایجاد اولسر و نکروز شود و تزریق داخل عضلانی (IM) آن می تواند منجر به زخم عضلانی موقت یا دائم گردد و در حالت تزریق داخل وریدی ،ممکن است باعث ایجاد آمبولیسم لیپیدی ریوی (pulmonary lipid embolism)شود.CFA منجر به تحریک فاکتور نکروز دهنده تومور نوکروزیس (TNF) نیز می شود (۲۰۵).
با درک جدید از فرآیندهایی که منجر به تحریک لنفوسیت‌ها و ایجاد سلول های خاطره‌ای می‌گردند تلاش قابل ملاحظه ای جهت تولید ادجوانت های بهتر مخصوصا برای پاسخ های با واسطه سلول T صورت گرفته است. اما باید تاکید کرد که هنوز هیچکدام از ادجوانت‌های جدید جهت استفاده معمول در انسان مورد پذیرش قرار نگرفته اند. ادجوانت ها در مکانسیم، رفتار و هم چنین از نظر ماهیت بسیار متنوع هستند و از این رو از لحاظ طبقه بندی گروه هتروژن و بزرگی را تشکیل می دهند (۲۰۵) .
مثلا در برخی طبقه بندی ها ادجوانت ها را بر اساس عملکرد به سه دسته ۱) ادجوانت های محرک سیستم ایمنی ۲ ) ادجوانت های حامل ۳ ) ادجوانت های سیستم تحویل دهی واکسن تقسیم می نمایند . در برخی موارد ادجوانت ها به دو دسته ۱ ) پلاریزان ۲ ) غیر پلاریزان تقسیم می نمایند. که این تقسیم بندی مرتبط با اثرات ایمونو مودلاتوری ادجوانت ها می باشد. مثلا اگر ادجوانتی قادر به القای پاسخ های Th1 و یا Th2 باشد در گروه ادجوانت های پلاریزه کننده پاسخ های ایمنی قرار می گیرد. اما اگر یک ادجوانت نتواند الگوی پاسخ ایمنی را تغییر دهد از نوع ادجوانت ها ی غیر پلاریزان تقسیم بندی می گردد (۲۰۵).
امروزه با پیدایش نانو ذرات و هم چنین ژن های محرک سیستم ایمنی که به ادجوانت های ژنتیکی معروف می باشند گسترده ادجوانت ها هم چنان رو به فزونی می باشد و در واقع با پیدایش ادجوانت های نسل جدید دیگر یک تقسیم بندی منسجم و فراگیر نمی توان برای ادجوانت ها قائل شد ( ۲۰۶).
ادجوانت‌ها با مکانیسم های متنوعی پاسخ های ایمنی ضد واکسن ها را بهبود می بخشند ازجمله (۲۰۶):

• • تحریک سلول های سیستم ایمنی و افزایش ترافیک سلولی به منطقه

• • تحریک و بلوغ سلول های عرضه کننده آنتی ژن و افزایش بیان مولکول های کمک تحریکی و سایتو کاین های التهابی در آن ها

• • رسوب دهی آنتی ژن و افزایش مدت زمان مجاورت سیستم ایمنی با آنتی ژن

• • افزایش تکثیر غیر اختصاصی لنفوسیت ها ی سیستم ایمنی

• • افزایش بقای لنفوسیت های اختصاصی واکسن ( سلول های خاطره ای )

• • افزایش ورود آنتی ژن به سلول های سیستم ایمنی ، خصوصا سلول های عرضه کننده آنتی ژن

• • القای شیفت سایتو کاینی مناسب (Th 1/Th2 ) برای واکسن

• • تحریک اختصاصی زیر جمعیت های لنفوسیتی

• • تمایز سلول های پیش ساز به سلول های عرضه کننده توانمند در موضع

• • تحویل دهی کارا و موثر آنتی ژن به سلول های سیستم ایمنی

• • کاهش مقدار آنتی ژن مورد نیاز

• • افزایش پاسخ های سیستم ایمنی به واکسن (۲۰۶) .

۲-۲۴-به دست آوردن قطعه DNA یاژن مورد نظر

قطعه DNA یا ژن مورد نظر را می توان از ژنوم کامل یک موجود با بهره گرفتن از آنزیم‌های محدودکننده تهیه کرد. همچنین اگر توالی DNA مورد نظر مشخص باشد، می توان از طریق PCR آن را تکثیر کرد (۲۰۷).

۲-۲۵-کلونینگ ژن

کلونینگ ژن یعنی تولید مقادیر کافی از آن ژن خاص به صورت خالص. با کلون کردن ژن مورد نظر را از داخل یک ژنوم بزرگ به داخل یک حامل ساده و کوچک منتقل می کنیم. کلونینگ از طریق آنزیم های محدودکننده و لیگاز انجام می گیرد (۲۰۷).

۲-۱۳ ) مولفه های هویت ایرانی – اسلامی در این تحقیق
پس از بررسی نظریات صاحبنظران و متخصصان عدیده ای که تنها به بخشی از آنان بسنده شد جدول ( ۲-۱ ) و از میان همه این مولفه ها به پنج مولفه «اصول دین اسلام ، فروع دین اسلام ، محرمات اسلام ، سفارشات اسلام و تاریخ و اساطیر اسلامی » در شاکلۀ هویت اسلامی و پنج مولفه « تاریخ و اساطیر ایران ، مهربانی و صلح دوستی ، زبان و ادبیات فارسی ، علاقه به علم و دانش ، غرور ایرانی » در شاکلۀ هویت ایرانی ملاک قرار گرفت ، که با توجه به گروه مورد سنجش یعنی دانش آموزان مقطع ابتدایی قابلیت درک داشته است پرداخته شده است ، نکته قابل به ذکر اینست که برخی از مولفه های دیگر هویت ایرانی که مورد نظر بسیاری از کارشناسان بوده است دارای پس زمینه های دینی – اعتقادی بود ، که به دلیل در نظر گرفتن هویت اسلامی به صورت مجزا به نوعی ، جامع تر به آنها پرداخته شده است ، اما در برخی دیگر مولفه ها مانند مهربانی و صلح دوستی و علم دوستی که مورد سفارش هر دو ، بوده است به عامل قدمت پرداخته شده است .در پایان به این نکته اشاره می شود که هویت اسلامی در این تحقیق صرفنظر از نوع مذهب بوده است و استفاده از واژگان اصول دین و فروع دین صرفاً جهت ایجاد تقسیم بندی بوده است ، از آنجا که اصول دین و فروع دین که با اندک تفاوت میان شیعه و سنی مقبولیت دارد از این تقسیم بندی استفاده شده است .
ردیف منبع یا محقق شاخصهای هویت اسلامی شاخصهای هویت ایرانی
۱ قرآن کریم ، روایات و احادیث اصول دین ، فروع دین ،محرمات ، سفارشات
۲ اسلامی ندوشن اعتقاد به پروردگار یگانه ، تفکر جهانی و اندیشه حکومت جهانی ،مهرپرستی و صلح دوستی ،عدالت ،شکوه و تجلی غرور ملی ، ،مقابله با نابرابری ، شهادت در راه عقیده
۳ الهی قمشه ای توحید گرایی ، هویت الهی ،پرستش نور ، هنردوستی ،تسامح گرایی
۴ حمید احمدی تاریخ عینی و اسطوره ای ،میراث سیاسی ، جغرافیا ،میراث فرهنگی ادبی
۵ رضا عارف حقیقت جزئیه (صفات ذاتی ممیز شخص) ،مولفه های اصلی مسلمانی
۶ سید علی محمودی نظم ، عدالت ، بردباری، رعایت حقوق انسانها ،اخلاق ، معنویت ،دین مداری
۷ عماد افروغ دینداری ، تلفیق دین و سیاست ،نبرد حق علیه باطل ،زبان فارسی ،مبانی فکری و انسان شناسی (عرفان)
۸ غلامرضا ظریفیان تربیت عارفانه ، تساهل فرهنگی
۹ قانون اساسی کشور ایران مذهب رسمی شیعه جعفری اثنی عشری(اصل دوازدهم )، مبدا تاریخ رسمی هجرت پیامبر اکرم (اصل هفدهم )،برخورد همراه با قسط و عدل وداد (اصل چهاردهم) زبان فارس و خط فارسی (اصل پانزدهم )حق خاک ، حق خون ،سببی یا قراردادی (ماده ۹۷۶)
۱۰ مجتهد زاده اعتقاد به نور ، مهربانی ، دوسیتی ، انسان گرایی ،محیط جغرافیایی خاص ، برابری و دادگری
۱۱ محمد رضا فرخی ایمان بخداو رسولش ، فرهنگ برادری و عدل ، نفی نژاد پرستی ،پرهیز از منکرات
تحقیق حاضر اصول دین ، فروع دین ، محرمات ، توصیات ، تاریخ و اساطیر اسلام مهربانی و صلح دوستی، غرور ایرانی ،علم دوستی ،زبان و ادبیات فارسی،تاریخ و اساطیر ایران
جدول ۲- ۱ هویت ایرانی اسلامی از دیدگاه صاحبنظران و تحقیق حاضر
۲-۱۳-۱ ) هویت اسلامی در تحقیق حاضر
۲-۱۳-۱-۱ ) اصول دین :
طبیعی است اگر بخواهیم از اصول دین اسلام صحبت کنیم به سراغ والاترین ، مهمترین و اصلی ترین منبع اسلام یعنی قرآن کریم برویم ، این پنج اصل عبارتند از : توحید ، نبوت ،عدل، معاد و امامت ( اصول دین در مذهب تسنن سه مولفه ای و شامل توحید ، نبوت ,معاد می باشد .)
. توحید: « قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ » (اخلاص / ۱) بگو:خداوند، یکتا و یگانه است . ۱
ـ « اللَّهُ لا إِلهَ إِلاَّ هُوَ » (نساء / ۸۷) خداوند کسی است که هیچ معبودی جز او نیست .
ـ « وَ اعْبُدُوا اللَّهَ وَ لا تُشْرِکُوا بِهِ شَیْئاً » (نساء / ۳۶) وخدا را بپرستید، و چیزی را با او شریک مگردانید.
ـ « إِنَّ إِلهَکُمْ لَواحِدٌ » (صافات / ۴) قطعا‏ٌ معبود شما یگانه است.
این اصل شامل مفاهیم ، یگانگی خداوند ، قادر بودن و بی نیازی خداوند است همه امور در دست اوست و هیچ نیرویی ورای قدرت و خواست او وجود ندارد .

2. 2. نبوت: « وَ لَقَدْ أَرْسَلْنا نُوحاً وَ إِبْراهِیمَ وَ جَعَلْنا فِی ذُرِّیَّتِهِمَا النُّبُوَّهَ وَ الْکِتابَ » (حدید / ۲۶) ما نوح و ابراهیم را فرستادیم، و در دودمان آن دو نبوت و کتاب قرار دادیم.

ـ « وَ لِکُلِّ أُمَّهٍ رَسُولٌ فَإِذا جاءَ رَسُولُهُمْ قُضِیَ بَیْنَهُمْ بِالْقِسْطِ وَ هُمْ لا یُظْلَمُونَ» (یونس / ۴۷) و برای هر امتی، رسولی است، هنگامی که رسولشان به سوی آنان بیاید به عدالت در میان آنها داوری می‌شود، و ستم به آنها نخواهد شد.

- «ثُمَّ قَفَّیْنا عَلی آثارِهِمْ بِرُسُلِنا » (حدید / ۲۷) سپس در پی آنان رسولان دیگر خود را فرستادیم.
فرستاده شدن پیامبرانی از جنس انسان برای هدایت و ارشاد ، نشان دادن راه صحیح زندگی و اینکه همه راه ها به سوی خداوند متعال است ، همه پیامبران دارای یک مرجع هستند ، که او خدای قادر و تواناست .

3. 3. معاد: « وَ لَهُ الْمُلْکُ یَوْمَ یُنْفَخُ فِی الصُّورِ » (انعام / ۷۳) و در آن روز که در«صور» دمیده می‌شود، حکومت مخصوص اوست.

- «قُلِ اللَّهُ یُحْیِیکُمْ ثُمَّ یُمِیتُکُمْ ثُمَّ یَجْمَعُکُمْ إِلی یَوْمِ الْقِیامَهِ لا رَیْبَ فِیهِ وَ لکِنَّ أَکْثَرَ النَّاسِ لا یَعْلَمُونَ» (جاثیه / ۲۶) بگو:خداوند شما را زنده می‌کند، سپس می‌میراند، بار دیگر در روز قیامت که در آن تردیدی نیست گردآوری می‌کند، ولی بیشتر مردم نمی‌دانند.
- «إِنَّما تُوَفَّوْنَ أُجُورَکُمْ یَوْمَ الْقِیامَهِ » (ال عمران / ۱۸۵) شما پاداش خود را به طور کامل در روز قیامت خواهید گرفت.
مرگ پایان زندگی نیست ، همه به سوی خداوند متعال باز می گردند ، اعتقاد به دو بعد انسان ، مادی و غیرمادی ( روح و جسم ) توجه به معرفت خویش

4. 4. عدل: « وَ ما کُنَّا ظالِمِینَ » (شعراء / ۲۰۹) و ما هرگز ستمکارنبودیم.

ـ « وَ لا یُظْلَمُونَ نَقِیراً » (نساء / ۱۲۴) و کمترین ستمی به آنها نخواهد شد.
ـ « وَ ما کُنَّا مُهْلِکِی الْقُری إِلاَّ وَ أَهْلُها ظالِمُونَ » (قصص / ۵۹) و ما هرگز آبادیها و شهرها را هلاک نکردیم مگر آنکه اهلش ظالم بودند.
ـ « فَما کانَ اللَّهُ لِیَظْلِمَهُمْ وَ لکِنْ کانُوا أَنْفُسَهُمْ یَظْلِمُونَ » (روم / ۹) خداوند هرگز به آنان ستم نکرد، آنها به خودشان ستم می‌کردند.
رضا مندی به تقدیر الهی ، که او خدایی است که عادل است و ستم کار نیست ، خوش بینی به جای بد گمانی و تردید ، سپردن کارها به او ، اورا وکیل و قیم خود دانستن ، او عادل داناست .

5. 5. امامت: « الْیَوْمَ یَئِسَ الَّذِینَ کَفَرُوا مِنْ دِینِکُمْ فَلا تَخْشَوْهُمْ وَ اخْشَوْنِ الْیَوْمَ أَکْمَلْتُ لَکُمْ دِینَکُمْ وَ أَتْمَمْتُ عَلَیْکُمْ نِعْمَتِی وَ رَضِیتُ لَکُمُ الْإِسْلامَ دِیناً » (مائده / ۳) امروز کافران از (زوال) آئین شما، مأیوس شدند، بنابراین ، از آنها نترسید و از(مخالفت)من بترسید، امروز، دین شما را کامل کردم، و نعمت خود را بر شما تمام نمودم و اسلام را به عنوان آیین(جاودان)شما پذیرفتم.
      ـ « أَطِیعُوا اللَّهَ وَ أَطِیعُوا الرَّسُولَ وَ أُولِی الْأَمْرِ مِنْکُمْ » (نساء / ۵۹) اطاعت کنید خدا را و اطاعت کنید پیامبر خدا و اولوالامر(اوصیای پیامبر)را

رها نکردن مردم به حال خودشان ، خداوند امت را بعد از انقطاع جریان نبوت به برگزیدگان و عالمان جامعه می سپارد ، به کسانی که از نسل پیامبرند ، و ، خاصان درگاه او .
۲-۱۳-۱- ۲ )شناخت فروع دین :
در اصطلاح دین اسلام  فروع را بر مسائلی اطلاق می‌کنند که به عمل و عبادات مربوط است ، در باب فروع دین هم در قرآن نشانه هایی وجود دارد و هم در روایات مستند ، برجای مانده از پیامبر و امامان معصوم این فروع که در ده باب آورده شده اند ، انتظار می رود با توجه به اهداف آموزش و پرورش در دوره ابتدایی دانش آموز ، در این دوره با این مسائل آشنا شده و از آنها شناخت پیدا کرده و هرکدام را که باتوجه به سن ، قابلیت اجرائی دارد را انجام دهد.
از نظر مذهب شیعه فروع دین ۱۰ مورد است و در مذهب تسنن دو مورد تولی و تبری را شامل نمی شود. که عبارتند از:
۱-  نماز: خداوند در قرآن می فرماید:«یا ایها الذین آمنوا اذکروا الله ذکرا کثیرا و سبحوه بکره و اصیلا»: ای کسانی که ایمان آورده اید ! خدا را بسیار یاد کنید . و صبح و شام او را نیایش کنید (سوره احزاب ، آیات ۴۱ و . ۴۲). در مورد نماز پیغمبر اکرم فرمود و یا ائمه اطهار فرمودند ( چون هم در کلمات رسول اکرم هست و هم در کلمات ائمه) « الصلوه عمود الدین » (وسائل ، ج‏۳ ، ص ۲۳ ) نماز عمود خیمه دین است یعنی اگر دین را به منزله یک خیمه بر پا شده‏ای بدانیم که هم چادر دارد و هم طناب و هم حلقه و هم میخی‏ که بزمین کوبیده‏اند و هم عمودی که آن خیمه را بر پانگاه داشته است ، نماز به منزله عمود این خیمه بر پا شده است . و مخصوصا در حدیث نبوی که‏ رسول اکرم بیان فرموده است ، همین مطلب به همین شکل توضیح داده شده است.
۲- روزه : خداوند در قرآن می فرماید : «یا اَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا کتِبَ عَلَیْکمُ الصِّیامُ کما کتِبَ عَلَی الَّذینَ مِنْ قَبْلِکمْ لَعَّلَکمْ تَتَّقٌون» (سوره بقره، آیه ۱۸۳) ای کسانی که ایمان دارید روزه گرفتن بر شما واجب گشت همچنان که بر پیشینیان از شما (از ملتهای گذشته) واجب شده بود شاید با روزه گرفتن پاک و پرهیزکار شوید.

داشتن تئوری درباره چیزهایی مانند مرگ و هستی: مادیگرایان هدف از زندگی را لذت، قدرت و استفاده از مزایای طبیعی ومادی میدانند که در همین دنیا تحقق مییابد. اما از نظر قرآن و انسان معتقد به اصول دین هدف از زندگی رستگاری است، که با تقوا، جهاد، روزه و غیره حاصل میشود( شهید مطهری، ۱۳۵۴).
تفکر درباره بودن بشر و هدف جهان: خداوند در سوره آل عمران آیات۱۹۰ «إنَّ فی خَلقِ السَّماواتِ وَ الارضِ وَاختِلافِ اللَّیلِ وَالنَّهارِلَایاتٍ لِاُولِی الاَلبابِ» و۱۹۱« رَبَّنا ما خَلَقتَ هذا باطلاً » آفرینش آسمانها و زمین و آمد و شد شب و روز را نشانه هایی برای خردمندان بیان میکند. و بر هدفمند بودن آفرینش بشر و جهان اشاره مینماید.

تفکر درباره وجود نیروهای بزرگتر مانند خدا، الهه ها و غیب گو: با توجه به آیه یک سوره تغابن «لَهُ المُلکُ وَ لَهُ الحَمدُ وَ هُوَ علی کُلِّ شَیءٍ قَدیرٌ» نیرویی بزرگتر وجود دارد که ما درباره آن تفکر مینماییم.
تفکر درباره معنای رویدادهای زندگی: خداوند در سوره عنکبوت آیه دو میفرمایند: « آیا مردم میپندارند که آنها را رها میکنیم به صرف اینکه بگویند ایمان آوردیم، و آزموده نمیشوند؟» پس باید درباره معنای حوادث و رویدادهای زندگی خود بیندیشیم.
آگاهی متعالی: توانایی شناخت ابعاد برتر و متعالی خود، دیگران و جهان مادی در زمان بیداری و هوشیاری میباشد. نوعی توانایی است که فرد را قادر میسازد تا تصاویر شفافتری از عقاید، افکار، احساسات، انگیزههایش و به طور کلی از تمام جنبه های شخصیتی خود داشته باشد( موسوی و همکاران، ۱۳۹۰). این بعد با شاخصهای زیر سنجیده میشود:
شناخت جنبه های فراتر از جسم مادی خود: ما غیر از بعد جسمانی، بعد دیگری داریم که در فرهنگ دینی از آن به «روح» تعبیر شده است. همین بعد است که توانایی انتخاب و تصمیم گیری میدهد، به دنبال کمالات نامحدود است و قادر است فضیلتها و رذیلتهای اخلاقی را کسب نماید( شهید مطهری، ۱۳۴۰).
مشکل بودن احساس چیزهایی به غیر از اجسام و مواد: اگر انسان آگاهی متعالی داشته باشد میتواند چیزهایی غیر از اجسام و مواد را حس نماید، در غیر این صورت احساس چیزهایی غیر از اجسام و مواد برای او مشکلتر خواهد بود.
آگاهی از رابطه عمیق خود و دیگران: افرادی که دارای درجه بالایی از شناخت به خود هستند، تشخیص میدهند که چگونه احساس آنها بر خودشان، دیگران و عملکرد کارشان تأثیر میگذارد.
تعریف خود به وسیله چیزهای عمیقتر از جسم مادی: انسان به طور فطری در جستجوی حقیقت و شناخت ماهیت خویشتن و همچنین پیوستن به خداوند است، حتی اگر خود از آن آگاه نباشد. انسان تا وقتی که از اصل و منشأ خود دور است آرام و قرار ندارد.
آگاهی از جنبه های غیرمادی زندگی خود: اگر کسی خودش را نشناسد و از عیوب و توانمندیهای بالقوه نفس خویش آگاهی نداشته باشد، هرگز به دنبال خودسازی، تهذیب اخلاق و کمالات انسانی نخواهد رفت. حضرت علی(ع) میفرمایند: « خودشناسی، سودمندترین شناختهاست.»
شناسایی خصوصیاتی که با معناتر از بدن، شخصیت و یا هیجانهای آنهاست: کسی نیست که در زندگی با هیچ مانع و مشکلی روبرو نباشد. آنهایی که قادرند بعد از رویارویی با مشکل دوباره به حالت عادی برگشته و به راهحلهای دیگر دست پیدا کنند، از نظر فکری و روحی انعطافپذیری خوبی دارند، و میتوانند با جوانب معنوی، ارتباط درونی و قلبی قوی داشته باشند.
احساس مرکزیت به وسیله شناختن جنبه های مختلف در زندگی: دین نظام باورمندی از عقاید است که رابطه ما را با جهان مشخص مینماید. دینباوری که همانا اعتقاد داشتن به مرکزیت خدایی است، کمک میکند جنبه های غیر مادی زندگی خود را شناسایی نموده و احساسمان را متمرکز کنیم.
معناسازی شخصی: توانایی ساخت مقصود شخص و هدف موجود در همه تجارب ذهنی و جسمانی شامل قابلیت ایجاد و مسلط شدن به هدف زندگی است. یکی از ابعاد اساسی و بنیادین هوش معنوی در سازمان، احساس معنادار بودن و هدف داشتن در کار است. از منظر این بعد، معنویت در سازمان تنها این نیست که مورد علاقه و چالش برانگیز باشد، بلکه باید در جستجوی معنا و هدفی عمیقتر در کار بود( زارعی متین و همکاران ۱۳۹۰). این بعد با شاخصهای زیر سنجیده میشود:
توانایی برای دریافتن معنا و هدف زندگی به منظور سازگاری با موقعیتهای استرسزا: آیینهای آسمانی و خصوصاً اسلام، رهنمودها وتعالیم خود را برای مقابله با استرس و عواملی که موجبات استرس را فراهم میکنند، برای بشریت ارائه نموده است ( مانند ذکر و یاد خدا، توکل برخدا و …).
تعریف یک هدف یا دلیل برای زندگی: تلاش در معنا یافتن زندگی، یک پویایی در انسان به وجود میآورد. وقتی در زندگی هدفی باشد، فرد از تلاش و کوشش دست برنمیدارد و به تبع آن سکون و افسردگی به سراغ انسان نخواهد آمد. هدف نهایی انسان تقرب به خداست، و قرآن کریم اسباب تقرب و نزدیکی به خدا را ایمان و عمل صالح بیان میکند( آیه ۳۷، سوره سبأ).
توانایی معنایابی برای تجربه یک شکست: دین به زندگی، درد، رنج، کار و حتی مرگ معنا میبخشد. انسان متدین با اعتماد به نفس واقعی و حقیقی برای شکستهای خود معنایابی میکند و شکست را تجربه میداند.
توانایی اتخاذ تصمیم طبق اهداف زندگی: انسان تنها موجودی است که از ویژگیهای تفکر وانتخاب برخوردار میباشد. بنابراین میتواند برای اهداف زندگی خود تصمیم بگیرد.
یافتن معنا و هدف برای تجارب روزانه: احساس معنا و هدف معمولاً در طول دورهی زندگی تغییر میکند. انسان باید در زندگی خود، یک احساس معنای شخصی و مبتنی بر تجربه خود شکل دهد.
گسترش خودآگاهی: توانایی ورود به سطوح و حالات معنوی و فراهوشیاری و همچنین خروج ازآن با اراده فرد میباشد. گسترش خودآگاهی شامل توانایی داخل شدن یا خارج شدن از حالتهای معنوی یا فراتر از هوشیاری( هوشیاری مطلق، هوشیاری کیهانی، عالم وجودی، یگانگی) به تشخیص خود فرد میباشد( چاری و ذاکری، ۱۳۸۹). این بعد با شاخصهای زیرسنجیده میشود:
توانایی ورود به حالتهای بالاتر از هوشیاری یا آگاهی: افرادی که هوش معنوی بالایی دارند، ظرفیت تعالی داشته و تمایل بالایی نسبت به هوشیاری دارند، که بخشی از فعالیتهای روزانه خود را به اعمال روحانی و معنوی اختصاص بدهند. و فضایلی مانند بخشش، سپاسگزاری، فروتنی، دلسوزی و خرد از خود نشان دهند.
کنترل خود در حالتهای هوشیاری یا آگاهی: سطح آگاهی روحی، بالاتر از خودآگاهی ذهن بوده و فرد را به روح طبیعت یا آگاهی کیهانی وصل میکند. باید با تمرینات روحی، خودآگاهی ذهن، جای خود را به آگاهی درونی یا هوشیاری بدهد. هوشیاری فراتر از تمرکز است.
حرکت آزادانه بین سطوح هوشیاری یا آگاهی: انسان به دلیل بینهایت طلب بودن، امیال و کمالات زیاد میتواند در بین سطوحی از هوشیاری یا آگاهی با اختیار و انتخاب خود آزادانه حرکت نماید.
درک اعمال و انتخابها در حالتهای بالاتر از هوشیاری: چون هوشیاری فراتر از تمرکز است، فرد اعمال و انتخابهای خود را در حالتهای بالاتر از هوشیاری بهتر درک میکند.
ورود به حالتهای بالاتر از هوشیاری به وسیله یادگیری تکنیکها (مذهبی یا غیرمذهبی): انسان میتواند با یادگیری تکنیکهای مذهبی یا غیر مذهبی به حالتهای بالاتر از هوشیاری دست یابد.
۲-۳-۲- مدل آمرام^[۵۰] (۲۰۰۷)
آمرام یک تئوری بنیادی جهانی، در خصوص هوش معنوی ارائه نمود. او با ۷۱ نفر از پیروان سنتهای مختلف معنوی (بودیسم، مسیحیت، بت پرست، اسلام، صوفی، هندوئیسم، تائوئیسم، یوگا و …) که از نظر اطرافیانشان هوش معنوی داشتند، مصاحبه کرد. اکثریت آنها از اساتید مذهبی بودند( شیخ، روحانی، کشیش و بعضی نیز متخصصین طب یا رهبران تجاری بودند، به طوری که معنویت را با زندگی خود آمیخته بودند. او با هر یک از آنها حداقل چهار مصاحبه انجام داد و از آنها در مورد سوالات زیر توضیح خواست؛ چگونه معنویتشان را بر اساس اعمال روزانه افزایش میدهند؟، معنویت چگونه کار و روابط آنها را شکل میدهد؟، چگونه از معنویت برای انجام وظایف روزانه خود کمک میگیرند؟ و در پایان از شرکت کنندگان خواسته شد انتقادات خود را در مورد موضوعات مطرح شده در مصاحبههای قبلی مطرح کنند. آمرام با بهره گرفتن از تئوری داده بنیاد و از طریق کدگذاری، ۷ بعد از هوش معنوی و زیر شاخه های آن را استخراج کرد. این ۷ بعد شامل هوشیاری، متانت، معناداری، تعالی ، صداقت ، تسلیم شدن، صلحآمیز به خود و هدایت درونی است( آمرام ، ۲۰۰۹).
۲-۳-۳- مدل زوهرومارشال^[۵۱](۲۰۰۰)
مدل زهر و مارشال، مدل گل نیلوفر است، زیرا نیلوفر سمبل غایی از انسانی است که راه آشکاری جهت ترکیب سنن غربی و شرقی است. این مدل بر نوعی روانشناسی خویشتن مبتنی است و دیدگاه های روانشناسی غرب، فلسفه شرق و علم قرن بیستم را به هم پیوند میزند. در این مدل به منابع پژوهشی گستردهای تکیه شده است، به گونه ای که فلسفه شرق و غرب و علم روز را به هم پیوند میزند. ۶ گلبرگ در مدل ارائه شده توسط زهر و مارشال عبارتند از: خدمت، پرورش، دانش، تغییر شخصی، برادری و اخوت، رهبری خدمتگزار( کریچتون^[۵۲]، ۲۰۰۸).
۲-۳-۴- مدل سانتوس^[۵۳](۲۰۰۶)
شناخت و تصدیق هوش معنوی: یعنی باور داشتن به این مسئله که ما موجوداتی معنوی هستیم و زندگی جسمانی( در این جهان) موقتی است.
بازشناسی و باور یک موجود برتر( خداوند).
اگرخالقی هست و ما مخلوق هستیم، باید کتاب راهنمایی هم وجود داشته باشد.
۴ - لزوم شناسایی هدف زندگی و پذیرفتن این نکته که از نظر ژنتیکی بعضی از تواناییها کدگذاری شدهاند.
۵- شناختن جایگاه خود در نزد خداوند.
۶- شناختن اصول زندگی و پذیرفتن این امر که برای داشتن زندگی موفق باید سبک رندگی و تصمیمات خود را مطابق این اصول شکل داد(سانتوس^[۵۴]، ۲۰۰۶، ص۲).
۲-۳-۵- مدل فریدمن و مک دونالد^[۵۵]
فریدمن و مک دونالد، پس از مرور معانی مختلف هوش معنوی، مؤلفه های مهم آن را چنین عنوان مینمایند:
۱- تمرکز داشتن بر معنی نهایی.
۲- آگاهی از سطوح چندگانه هوشیاری و رشد آنها.
۳- اعتقاد به گرانبها و مقدس بودن زندگی.
۴- ارتقای خود به یک کل بزرگتر( آمرام ، ۲۰۰۵).
۲-۳-۶- مدل بروس لیچفیلد^[۵۶]
بروس لیچفیلد، مؤلفه های هوش معنوی را چنین مطرح میکند:
۱- آگاهی ازتفاوت؛
۲- شگفتی، حس ماوراء الطبیعه و تقدس؛

• • جز در دوران کودکی که هنوز شخصیت فرد شکل نگرفته است، نمی‌توان انسانی را بدون آداب یا سبک زندگی تصور کرد. در حقیقت، هیچ کس بی‌ادب نیست؛ همان‌گونه که بی‌تربیت، بی‌فرهنگ و بی‌شخصیت نیست؛ حتی اگر انسان تحت تأدیب صحیح قرار نگیرد، بی‌ادب نمی‌شود، بلکه بدادب، بدتربیت و بدشخصیت می‌شود. اگر ما شکل خاصی از زندگی را با اراده و اختیار خود انتخاب نکنیم، ناخودآگاه در قالب‌های تعیین‌یافته محیط و جامعه قرار می‌گیریم؛ بنابراین چه خوب است که آگاهانه و از سر اختیار صورت زندگی خود را تعیین کنیم و اجازه ندهیم شرایط محیطی، رنگ شخصیت ما را عوض کند.

• سبک زندگی به یک نوع هویت اجتماعی ختم می‌شود. پدیدارشناسان فرهنگی تأکید می‌کنند که سبک زندگی برای افراد شخصیت می‌سازد؛ یعنی فرد، کلاس هویتی خود را با نوع ارتباطات، نوع شغل، سبد مصرفی و سایر ظواهر انتخابی‌اش معرفی می‌کند. از سوی دیگر، فرد بر اساس سبک زندگی (چیزی که می‌خورد و می‌پوشد، جایی که زندگی می‌کند، ماشینی که سوار می‌شود و با کسانی که حشر و نشر دارد و…) آرام‌آرام به رفتارهایی عادت می‌کند و از درون شکل می‌گیرد. این موضوع باعث می‌شود که نظام ارزشی خاصی نیز برایش درونی شود.

• تجزیه و تحلیل ما هم از شخصیت و هویت دیگران تا اندازه‌ای به همین ظواهر وابسته است و موضع‌گیری‌ها، رفتارها و قضاوت‌های اجتماعی، اقتصادی، سیاسی، فرهنگیِ دیگران برای ما با سؤال‌هایی که از آنان می‌کنیم، قابل پیش‌بینی خواهد بود.

• سبک زندگی در نهایت در سطح کلان اجتماعی، همگرایی و واگرایی پدید می‌آورد. کسانی که سال‌ها مانند هم زیسته‌اند، آرام‌آرام مانند هم فکر می‌کنند و حساسیت‌ها و علاقه‌هایی مشترک خواهند داشت. این همگرایی از پیش تعریف نشده، به موضع‌گیری‌ها و قضاوت‌های اجتماعی و فرهنگی و اخلاقی یکسان خواهد رسید و یک قطب همنوا و یا قدرت اجتماعی پنهان تشکیل خواهد داد. (شریفی، احمد حسین، همیشه بهار، تهران: انتشارات نهاد رهبری، ۱۳۹۱، ص ۲۹تا۳۱)

  1. 1. کارکردهای سبک زندگی

        1. 1. فهم زندگی

         

         

   

   

سبک زندگی راهنمای نقشه زندگی است که به فهم و درک آن کمک می کند تا با فکر کردن به زندگی و مخلوقات با آن تعامل برقرار کند و به احساس برسد نه تنها در مورد خود به جستجو بپردازد بلکه راجع به چیستی زندگی و دیگر افراد اطراف خود نیز به کاووش بپردازد ودر مورد نحوه ارتباط برقرار کردن با دیگران، خود، طبیعت و همه هستی و خدا را مورد جستجو قرار داده تا معنایی دست یابد و به فهم زندگی برسد اینکه با خدای خود چگونه ارتباط داشته باشد و روابطش با دیگران در چه حدی باشد و به چه شکل و شیوه ای عمل کند. سبک زندگی فرد می‌تواند فهم دقیق‌تر از زندگی را برای فرد بازگشاید تا او به شناخت بهتری برسد. اگر شخص فهمی ازسبک زندگی خاص خود را نداشته باشد، امکان درک و تفسیر و ارتباط با اطراف را نخواهد داشت. شناخت سبک زندگی، فهم درستی از نوع زندگی به ما خواهد داد که ریشه در افکار و نگرش‌های ما دارد.

• • • 1. 1. امکان پیش‌بینی

       

       

   

   

سبک زندگی به ما امکان پیش‌بینی می‌دهد. بدون سبک زندگی ما مجبور خواهیم بود لحظه به لحظه مطالب را باز آموزی کنیم، شکست ها و خطاهای گذشته را دوباره تجربه کنیم. اما با داشتن یک نقشه و طرح می توانیم آن را برای آینده بازسازی و آماده نماییم. این طرح (سبک زندگی) همواره به طور خودآگاه یا ناخودآگاه پیش روی ما گسترده است. این امکان پیش‌بینی از سبک زندگی در عمق وجود ما حضور دارد. این‌گونه نیست که آن را فراموش کنیم یا در مواقع هیجان‌های شدید آن را از دست بدهیم یا…؛ بنابراین این نقشه همواره امکان پیش‌بینی خودمان را به ما می‌دهد؛ برای مثال نگرش من به زندگی، امکان این پیش‌بینی را به من می‌دهد که اگر به جنگ ناخواسته‌ای گرفتار شدم، چگونه رفتار خواهم کرد.

• • • 1. 1. امکان کنترل

       

       

   

   

سبک زندگی به ما امکان کنترل می‌دهد. اگرچه از دیدگاه وجودی[۱۲]، هیچ کس نمی‌تواند زندگی را کنترل کند؛ اما در سطح کارکردگرایی[۱۳] تا حدی می‌توانیم کنترل‌هایی داشته باشیم. می توانیم به آن چه می خواهیم برسیم، از آن چه که ممکن است برای ما اتفاق بیفتد جلوگیری کنیم. موقعیتی را فراهم سازیم که به مسیر مورد نظر خودمان برسیم. بدون شک تفاوت بسیار است میان زمانی که ما نقشه شناختی از خودمان داریم، با زمانی که این‌چنین نیست. به همین ترتیب، هر قدر سبک زندگی خود را بشناسیم و بر آن مسلط باشیم، بهتر می‌توانیم زندگی خود را مدیریت کنیم. همچنین در کنار شناخت سبک زندگی خود، شناخت سبک زندگی اطرافیان و دیگران نیز می‌تواند ما را برای کنترل بیشتر بر اوضاع و سبک زندگی خویش تواناتر کند؛ چرا که انسان موجودی اجتماعی است و گاهی از سبک زندگی دیگران تأثیر می‌پذیرد و بر آنها تأثیر می‌گذارد.

• 1. 1. سلیقه (ذائقه):