الگوریتم تبرید شبیهسازی شده فرایند جستجوی خود را با نقطهای تصادفی در فضای حل آغاز کرده و با هر بار کاهش دما از نقطهای به نقطه دیگر حرکت می کند و در صورت یافتن جواب بهتر آن را جایگزین جواب جاری می کند. همچون سایر الگوریتمهای فراابتکاری، تبرید شبیهسازی شده نیز رویکرد ویژه خود را برای گذر از بهینه محلی دارد که عبارت است از پذیرفتن جواب بد با احتمال مشخص. به این معنی که در هر مرحله کاهش دما چنانچه جواب حاصل شده بدتر از جواب کنونی بود با احتمالی مشخص آن را میپذیرد و به این ترتیب امکان جستجوی فضاهای حل ناشناخته را فراهم می کند و در نهایت با فراهم شدن شروط توقف، بهترین جواب بدست آمده را ارائه میدهد.
۴-۳-۱. شمای کلی الگوریتم تبرید شبیهسازی شده
الگوریتم تبرید شبیهسازی شده به طور کلی مطابق شبیه برنامه زیر عمل می کند:
تولید یک جواب تصادفی و محاسبه مقدار تابع هدف به ازای آن.
تعیین دمای اولیه.
اعمال جهش و تولید جواب همسایگی جدید.
چنانچه جواب همسایگی از جواب اولیه بهتر بود، جایگزین کردن آن با جواب اصلی و در غیر اینصورت جایگزین کردن آن با یک احتمال مشخص.
کاهش دما.
بررسی شروط توقف. چنانچه شروط توقف برقرار بود، توقف و در غیر اینصورت مرحله ۳.
۴-۳-۲. تئوری ابری
تئوری ابری یک نوآوری و توسعه در مبحث تابع عضویت در تئوری فازی است [۱۳] که مدلی برای انتقالهای غیر قطعی بین نمایشهای کمی و مفاهیم کیفی در ارزش زبان مورد استفاده قرار میگیرد [۱۴]. این تئوری پیادهسازیهای موفقی در بسیاری از زمینه های بهینهسازی نظیر داده کاوی[۱۱۶]، تشخیص هدف[۱۱۷]، نمایش دانش[۱۱۸] و بهبود در الگوریتمهای هوشمند[۱۱۹] داشته است. برای مشاهده نمونههای کاربرد این تئوری در زمینه های مختلف به [۳۵] مراجعه کنید.
مدل ابری فرایند انتقالی غیر قطعی بین مفاهیم کیفی و داده های کمی را تبیین می کند و به دلیل ماهیت خود مفاهیم فازی و تصادفی را به یاد می آورد.
به عنوان مثالی جهت تبیین تئوری ابری، فرض کنید تابعی با دامنه باشد. در نتیجه . یعنی به ازای هر عضو ، تابع عددی بین را برمیگرداند. در اینصورت را در دامنه ، ابر عضویت مینامند. حال اگر دارای توزیع نرمال باشد، آن را مدل ابر نرمال مینامند [۳۵]. این ابر حاوی اعدادی تصادفی با توزیعی یکسان هستند که با امید ریاضی[۱۲۰] ()، پراکندگی[۱۲۱] () و سوپر پراکندگی[۱۲۲] () معرفی میشوند و میتوانند ویژگیهای کیفی را بازتاب دهند. مرکز ابر را نشان میدهد، دامنه پراکندگی ابر را تعیین می کند که با توجه به ویژگیهای توزیع نرمال، در نهایت ابر بین پراکنده خواهد شد. نیز میزان تراکم ابر را نشان میدهد به این معنی که هرچه بزرگتر باشد ذرات ابر پراکندهتر و تراکم ابر کمتر خواهد بود. شکل(۴-۴) شکل نهایی ابر را نمایش میدهد.
شکل ۸ شکل ۴-۴. نمایش سه ویژگی یک ابر با توزیع نرمال [۳۵].
حال اگر سه مشخصه اصلی و دامنه تغییرات برای هر ابر دلخواه داده شده باشد میتوان به کمک یک تولید کننده ابر نرمال که تولید کننده نامیده می شود ابر مورد نظر را تولید کرد. نحوه تولید یک ابر نرمال با مشخصات بالا از شبه برنامه زیر طبعیت می کند [۱۳]:
Input:
Output:
For to
در این شبه برنامه اعداد تصادفی با توزیع نرمال تولید می کند و تعداد اعداد درون ابر را مشخص می کند.
۴-۳-۳. الگوریتم تبرید شبیهسازی شده با رویکرد ابری
الگوریتم تبرید شبیهسازی شده با رویکرد ابری از همان پدیده تبرید فلزات در دنیای واقعی الگوبرداری می کند. از آنجا که فرایند تبرید واقعی بسیار آهسته و با شیب کندی صورت میگیرد، کاهش پلهای دما که در الگوریتم تبرید شبیهسازی شده کلاسیک مورد استفاده قرار میگیرد چندان واقعی به نظر نمیرسد.به علاوه اینکه با پرش از نقطهای به نقطه دیگر در فضای حل بسیار محتمل به نظر میرسد که جستجوی بخشی از فضای حل را از دست بدهد. رویکرد ابری با تولید اعداد دارای توزیع نرمال حول یک دمای معین امکان حرکت آهستهتر و جستجوی بهتر و دقیقتر فضای حل را فراهم می کند به علاوه اینکه
الگوبرداری ما را از رفتار فیزیکی تبرید دقیقتر خواهد کرد. شکل(۴-۵) مقایسه نحوه جستجوی الگوریتم تبرید شبیهسازی شده کلاسیک و تبرید شبیهسازی شده با رویکرد ابری را نشان میدهد. در این شکل بهبود فرایند جستجو در الگوریتم تیرید شبیهسازی شده با رویکرد ابری کاملا واضح است.
۴-۳-۳-۱. مفاهیم الگوریتم تبرید شبیهسازی شده با رویکرد ابری و نحوه بکارگیری آنها
الگوریتم تبرید شبیهسازی شده با رویکرد ابری نیز همچون سایر فرایندهای جستجو از مجموعه مراحلی تشکیل شده است که در ادامه به طور کامل مورد بحث قرار میگیرند.
نمایش جواب
تابع ارزیابی جواب
تولید جواب همسایگی
معیار پذیرش جواب
فرایند تبرید
شروط توقف
۴-۳-۳-۱-۱. نمایش جواب
نحوه نمایش جواب در الگوریتم تبرید شبیهسازی شده با رویکرد ابری دقیقا مشابه نحوه نمایش جواب در الگوریتم سیستم ایمنی مصنوعی است. لذا در این بخش از توضیح مجدد آن اجتناب میگردد. برای مطالعه چگونگی نحوه نمایش جواب در این الگوریتم به زیر فصل(۴-۲-۲-۱) مراجعه شود.
۴-۳-۳-۱-۲. تابع ارزیابی جواب
همانطور که پیشتر در بخش(۴-۲-۲-۲) نیز اشاره شد، توابع ارزیابی عملکرد یک جواب به منظور مقایسه جوابها جهت برگزیدن جواب بهتر مورد استفاده قرار میگیرند. از آنجا که به لحاظ ماهیت الگوریتم تبرید شبیهسازی شده یعنی رسیدن به کمینه انرژی بین مولکولی ممکن این الگوریتم با مسائل مینیممسازی همخوانی بیشتری دارد، لذا میتوان از تابع هدف مسئله به عنون تابع ارزیابی عملکرد جوابها نیز استفاده کرد، یعنی هرچه تابع هدف به ازای جوابی کوچکتر باشد آن جواب بهتر خواهد بود.
شکل ۹ شکل ۴-۵. مقایسه فرایند تبرید دما در دو الگوریتم [۳۵].
۴-۳-۳-۱-۳. تولید جواب همسایگی
تولید جواب همسایگی در الگوریتم تبرید شبیهسازی شده عموما به کمک یک یا چند روش از رویکردهای شناخته شده جهش در جواب انجام می شود. در الگوریتم تبرید شبیهسازی شده با رویکرد ابری که در اینجا مورد بحث قرار میگیرد نیز همچون الگوریتم سیستم ایمنی مصنوعی ارائه شده در بخش قبل، جواب همسایگی توسط انتخاب تصادفی بین یکی از دو روش انتقال و جابجایی تولید میگردد که هر دو روش در زیر بخش(۴-۲-۲-۵) به طور کامل تشریح شده اند. به این منظور ابتدا یکی از روشهای انتقال یا جابجایی به تصادف انتخاب شده و سپس تنها یک بار اعمال میگردد.
۴-۳-۳-۱-۴. معیار پذیرش جواب
معیار پذیرش در الگوریتم تبرید شبیهسازی شده شاخصهای کلیدی برای جلوگیری از توقف در بهینه محلی و رسیدن به بهینه سراسری است. نحوه عملکرد این شاخصه به این صورت است که پس از تولید جواب همسایگی () و ارزیابی عملکرد آن چنانچه جواب همسایگی از جواب جاری () بهتر بود جایگزین آن میگردد و در غیر اینصورت با احتمالی مطابق رابطه(۴-۳) جواب جدید جایگزین جواب جاری می شود.
(۴-۳) |
این احتمال در علم ترمودینامیک به تابع بولتزمن[۱۲۳] شناخته می شود. در این تابع احتمال پذیرش جواب بدتر را محاسبه می کند، مقدار تابع هدف را به ازای جواب جاری و مقدار این تابع را به ازای جواب همسایگی تولید شده نشان میدهد. در این عبارت دمای تکرار جاری را نشان میدهد.
۴-۳-۳-۱-۵. فرایند تبرید
در الگوریتم تبرید شبیهسازی شده کلاسیک مقدار متغیر دما در هر تکرار ثابت بوده و فرایند جستجو در آن تکرار در دمای ثابت انجام میگردد. پس از آن برای رفتن به تکرار بعد دما با تابعی که عموما نمایی است پایینتر آورده می شود. این کار تا رسیدن به شرایط توقف ادامه مییابد. تابع نمایی کاهش دما در الگوریتم تبرید شبیهسازی شده مطابق عبارت(۴-۴) است: