۴-۱-۲ نمایشگاه دریایی DIMDEX
DIMDEX نمایشگاه بین المللی تجهیزات دریایی است که هر دو سال یک بار با حضور نمایندگان شرکت های تولید کننده تجهیزات دریایی نظامی در شهر دوحه پایتخت کشور قطر برگزار می گردد و مهمترین نمایشگاه دریایی منطقه غرب آسیا محسوب می شود . چهارمین دوره نمایشگاه DIMDEX در مارس سال ۲۰۱۴ میلادی برگزار شده است ( ۲۰۱۴ ، DIMDEX )
۴-۱-۳ نمایشگاه هوایی دبی ^[۳۸]
نمایشگاه هوایی دبی از جمله موفقترین و مهمترین نمایشگاه های صنعت هوانوردی جهان محسوب می گردد که از سال ۱۹۸۶ میلادی تحت عنوان نمایشگاه عرب ایر ( Arab Air ) آغاز به کار نموده و بتدریج به نمایشگاه بین المللی هوایی تبدیل گردیده است . این نمایشگاه نیز هر دو سال یک بار با حضور شرکت های مهم صنایع هوایی نظامی و غیرنظامی برگزار می گردد و دوره آتی آن درنوامبر سال ۲۰۱۵ برگزار
می شود (۲۰۱۴- Dubai air show )
۵ –۱ ایجاد نیروی نظامی مشترک
کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس علاوه بر دارا بودن نیروی مسلح تحت عنوان سپر جزیره که پیش از این در خصوص آن توضیحاتی ارائه گردید ، اخیراً و بر مبنای مصوبات بیانیه ریاض در حال تشکیل نیروهای مسلح مشترک به موازات نیروی سپر جزیره می باشند که در این قسمت توضیحاتی در خصوص این نیروهای نظامی مشترک ارائه می گردد .
۵-۱-۱ فرماندهی مشترک نیروهای مسلح
سران کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس در سی و پنجمین نشست سران این شورا در کشور قطر ، بر اساس طرحریزی بعمل آمده قبلی تشکیل فرماندهی مشترک نیروهای مسلح را به تصویب رسانده اند بر اساس طرح مذکور مرکز این فرماندهی در شهر ریاض پایتخت عربستان سعودی خواهد بود . این فرماندهی مشترک که از آن به عنوان «ناتوی عربی » نیز یاد می شود ، بر خلاف ناتو فاقد نیروی ثابت و دائمی خواهد بود و یگان های ویژه ای که به این منظور در هر کشور تشکیل خواهد گردید ، نسبت به تشکیل یک یگان ویژه و آموزش نیروها بر اساس متد مشترک بین کشورهای عضو شورا اقدام خواهد نمود . از جمله دلایل و انگیزه های کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس در تصویب فرماندهی مشترک نیروهای مسلح می توان به مشارکت آنها در ائتلاف بین المللی ضد داعش و نیز اجرای رزمایش های مشترک نظامی بین کشورهای عضو شورا و نیز شورا با کشورهای غربی اشاره نمود (۲۰۱۴، arabianaerospace)
۵-۱-۲ تاسیس نیروی امنیت دریایی مشترک توسط کشورهای عضو شورای همکاری
خلیج فارس
با عنایت به قصد کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس در افزایش همکاری های نظامی – امنیتی، در اواخر سال ۲۰۱۴ و در حاشیه برگزاری کنفرانس امنیت دریایی در دوحه پایتخت قطر ، کشورهای عضو شورا تشکیل یک نیروی دریایی مشترک تحت عنوان «گروه امنیت دریایی ۸۱ » را تصویب نموده اند و این یگان احتمالاً در اوایل سال ۲۰۱۵ میلادی تشکیل خواهد گردید . هدف از تشکیل یگان دریایی مشترک مذکور که به موازات نیروی سپر جزیره است ، تامین امنیت مسیرهای دریایی در خلیج فارس و مقابله با قاچاق کالا و تسلیحات نظامی عنوان گردیده است .برابر توافق بعمل آمده بین اعضاء شورا ، مرکز این این یگان دریایی در کشور بحرین خواهد بود ( ۲۰۱۴- defense news)
۵-۱-۳ تاسیس پلیس مشترک شورای همکاری خلیج فارس
سران کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس در سی و پنجمین اجلاس خود در دوحه قطر در اواخر سال ۲۰۱۴ میلادی ، تاسیس پلیس مشترک شورای همکاری خلیج فارس را که به منزله «اینترپل»
خلیج فارس می باشد را جهت افزایش همکاری های امنیتی به تصویب رساندند . بر این اساس مرکز پلیس شورای همکاری خلیج فارس (GCC-POL) در شهر ابوظبی پایتخت کشور امارات خواهد
بود ( ۲۰۱۴ ، the national)
۶ – ۱ سامانه دفاع موشکی یکپارچه
یکی از جنبه های همکاری نظامی کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس ، تقاضای آنها جهت ایجاد سامانه دفاع موشکی یکپارچه بین کشورهای عضو با پشتیبانی و مساعدت آمریکا و ناتو می باشد . سران کشورهای عضو شورا به بهانه تهدیدات موشکی ایران خواستار ایجاد سامانه مذکور و تبادل اطلاعات
می باشند .
فرمانده نیروی هوایی امارات عربی متحده در سال ۲۰۱۴ میلادی در خصوص لزوم ایجاد سامانه دفاع موشکی یکپارچه اظهار نموده است ” تهدید منطقه ای وجود دارد و در حال رشد نیز می باشد ، ایجاد سامانه دفاع موشکی بدون همکاری منطقه ای و همکاری با هم پیمانان ممکن نخواهد بود ” . وی همچنین اظهار نموده شورای همکاری خلیج فارس به صورت جدی نیازمند یک سامانه هشدار دهنده برد بلند می باشد .
در حال حاضر دو کشور امارات عربی متحده و عربستان سعودی تنها کشورهای عضو شورا هستند که دارای سامانه تبادل اطلاعات با یکدیگر و با سایر کشورهای بهره برداری کننده از این سامانه
می باشند (۲۰۱۴، defense news )
فصل دوم
روابط نظامی کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس با کشورهای غربی
مقدمه
همانطور که در فصل پیشین توضیح داده شد ، یک از برنامه های کشورهای عضو شورای همکاری
خلیج فارس جهت افزایش قدرت نظامی و تامین امنیت و مقابله با تهدیدات ، ایجاد زمینه های لازم جهت افزایش همکاری های موثر با قدرت های خارج از منطقه خلیج فارس می باشد و بر اساس توضیحات ارائه شده ، این کشورها در حال حاضر آمریکا و برخی کشورهای اتحادیه اروپا بویژه انگلستان و فرانسه را برای این منظور مناسب دیده و راهبرد خود را افزایش ارتباط و همکاری با آنها قرار داده اند .

با توجه به نفوذ قابل توجه آمریکا در منطقه خلیج فارس و کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس ، در این فصل ابتدا بصورت مختصر توضیحاتی پیرامون روابط هر یک از کشورهای عضو شورا با آمریکا ارائه می گردد و سپس تلاش می شود نسبت به تشریح روابط و همکاری های نظامی کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس با کشورهای غربی در زمینه های مختلف از جمله واگذاری پایگاه های نظامی ، حضور در ماموریت های بین المللی به همراه کشورهای غربی ، برگزاری رزمایش های مشترک با کشورهای غربی و نیز خرید تسلیحات نظامی از این کشورها اقدام گردد .
۲- ۱ روابط کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس با آمریکا
با عنایت به قدرت هژمونی آمریکا و وابستگی امنیتی – نظامی کشورهای عضو شورای همکاری
خلیج فارس به این کشور طی چند دهه گذشته ، هر یک از کشورهای عضو شورا تلاش می کند با فراهم نمودن زمینه های لازم نسبت به گسترش روابط با ایالات متحده اقدام نماید که این امر نفوذ بیش از پیش آمریکا در منطقه و امنیتی شدن فضای خلیج فارس را در پی دارد . در این قسمت به بررسی مختصر سطح روابط امنیتی هر یک از کشورهای عضو شورا با آمریکا می پردازیم .
۲-۱-۱ روابط امنیتی و نظامی آمریکا و عربستان سعودی
روابط آمریکا و عربستان سعودی در طول هفت دهه گذشته فراز و فرودهای بسیاری داشته اما هیچ گاه این روابط قطع نشده است . عمده ترین دلیل آن را هم می توان به نقش عربستان و نیاز آمریکا به این کشور نفت خیز دانست . از منظر مقامات آمریکایی نیز دو محور نفت و امنیت دلایل وجود رابطه ای نزدیک میان دو کشور می باشد . در میان همه کشورهای عربی ، عربستان سعودی بطور پیوسته نزدیک ترین هم پیمان آمریکا بوده است (مرادی،۱۳۹۲: ۶۱)
همواره یکی از جنبه های روابط امنیتی آمریکا و عربستان سعودی ،کمک های نظامی امریکا به این کشور در راستای برنامه راهبردی آمریکا و تلاش مشترک دو کشور برای جلوگیری از افزایش قدرت ایران در منطقه خلیج فارس بوده است . فروش تسلیحات نظامی پیشرفته از دیگر جنبه های روابط امنیتی – نظامی دو کشور می باشد که در مبحث جداگانه ای بصورت مشروح در این خصوص توضیحاتی ارائه خواهد
گردید (۲۰۱۴ ، gulf mil bal)
۲-۱-۲ روابط امنیتی و نظامی آمریکا و امارات عربی متحده
امارات عربی متحده از جمله کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس است که دارای روابط ویژه امنیی و نظامی با آمریکا می باشد و به یک شریک قابل اطمینان برای آمریکا در منطقه خلیج فارس تبدیل شده است. امارات نسبت به ارائه پایگاه های نظامی به آمریکا اقدام نموده و بصورت آشکارا از روابط نزدیک امنیتی خود با آمریکا سخن می گوید . مبنای روابط و همکاری امنیتی دو جانبه آمریکا و امارات به موافقتنامه همکاری های دفاعی سال ۱۹۹۴ باز می گردد که طی آن آمریکا اجازه یافت نسبت به احداث پایگاه نظامی و گسترش نیروهای خود در امارات اقدام نماید .
از جمله مهمترین خدمات امارات عربی متحده به آمریکا می توان به موارد ذیل اشاره نمود :

• • همراهی با آمریکا در مبارزه با گروه های افراطی همچون القاعده و داعش

• • پشتیبانی فعال از پروژه صلح خاورمیانه

• • میزبانی بیش از ۲۰۰۰ نیروی آمریکایی

• • فراهم نمودن نیازمندی های پشتیبانی و لجستیکی نیروی دریایی آمریکا در منطقه خلیج فارس

• • پشتیبانی از عملیات های هوایی آمریکا در منطقه

• • میزبانی مرکز جنگ هوایی مشترک با نیروهای آمریکایی

فرماندهی مرکزی آمریکا در گزارش سال ۲۰۱۳ خود از امارات عربی متحده بعنوان یک شریک ارزشمند آمریکا در منطقه خلیج فارس و غرب آسیا نام برده است (۲۰۱۴ ، gulf mil bal)

۸۳/

تجربی

احساس ثواب و گناه

۲

ترتیبی

۱۰-۲

۴.

۶۷/

پیامدی

حجاب، حلال و حرام

۲

ترتیبی

۸-۰

۴.

۵/

مراحل اعتبار یابی شاخص میزان دین داری نیز طبق سایر متغیرها انجام گرفت. و نتایج همبستگی هر بعد با کل شاخص و آلفای آن در جدول فوق ذکر شده است.
متغیر های زمینه ای:
جنس: بسیاری از پژوهش های اجتماعی نشان می دهد که جنس عامل موثری در در گرایش افراد به دموکراسی است. از نظر بوردیو ویژگی های جنسی همان قدر از ویژگی های طبقاتی جدایی ناپذیرند که زردی لیمو از اسیدی بودن آن. هر طبقه از جهتی، با جایگاه و ارزشی که به دو جنس و خلق و خوهای آن ها می دهد تعریف می شود. ماهیت حقیقی یک طبقه یا پاره طبقه در توزیع جنسی و سنی آن، و حتی شاید بیش از آن است بوردیو،۱۳۹۰: ۱۶۰).
سن: در تحقیق های تجربه اینگلهارت سن عامل تاثیر گذاری بر گرایشهای سیاسی فرد است(اینگلهارت، ۱۳۷۳: ).
واحد تحلیل و سطح تحلیل:
واحد تحلیل عبارت از فرد، گروه، طبقه یا هر پدیده اجتماعی و موضوعی که ویژگی آن مورد بررسی قرار می گیرد. واحد تحلیل این پژوهش فرد پاسخگو می باشد . و سطح تحلیل نیز خرد است.
جامعه آماری:
جامعه آماری این پژوهش را شهروندان تهرانی ۲۰ سال به بالا تشکیل می دهند. از این جهت شهر تهران انتخاب شده است که می توان از انواع طبقات و اقشار اجتماعی در محدوده وسیع آن انتخاب کرد. به این لحاظ قابلیت تعمیم به جامعه ایرانی را پیدا می کند. و از این لحاظ شهروندان ۲۰ سال به بالا چرا که این افراد بعد از خروج از آموزش و پرورش وارد دنیای اجتماعی شده اند و نسبتا با موضوعات اجتماعی درگیر شده اند و در واقع از نظر کارشناسان روان شناسی نیز به حدی از بلوغ ذهنی و اجتماعی رسیده اند. گروه های زیر این سن هنوز دارای گرایشات تثبیت شده و موثر در سطح اجتماع نمی باشند.
روش نمونه گیری و حجم نمونه:
تعیین حجم نمونه و شیوه نمونه گیری:
فرمول نمونه گیری به شرح زیر بوده است:

که در آن، حجم نمونه آماری= n
حجم جامعه اصلی= N
دقت احتمالی مطلوب= d
ضریب احتمال خطا (احتمال این‌که خطای واقعی نمونه از خطای حدی تجاوز نکند)=t
ضریب تغییرات صفت= s
با بهره گرفتن از فرمول فوق و جمعیت کل ۲۰ سال به بالای شهر تهران که طبق سرشماری ۱۳۸۸ ، ۷۴۴۷۶۲۰ می باشد حجم نمونه تعیین می گردد.که با ضریب اطمینان ۱.۹۶،و حداکثر واریانس۵/. و دقت احتمالی۳./حجم نمونه ۵۹۸ محاسبه گردیده است. که در نهایت به تعداد ۶۴۳ نفر افزایش یافت.
شیوه نمونه‌گیری
شیوه نمونه‌گیری این مطالعه احتمالی و از نوع «نمونه‌گیری چندمرحله‌ای» (multi- stage sampling) است که عبارت است از: ترکیب چندین نمونه‌گیری برحسب قسمت‌های متغیر جامعه آماری. بنابراین سعی می‌گردد طی مراحل متفاوت، به‌تدریج به نمونه واقعی دست یافت. هر یک از این مراحل بدین شرح است:

مرحله اول) روش نمونه‌گیری تصادفی ساده (SRS): چارچوب نمونه‌گیری پیمایش حاضر شامل کلیه بلوک‌های هر یک از مناطق شهر تهران به انضمام تعداد خانوار معمولی ساکن در بلوک‌هاست. این چارچوب با بهره گرفتن از نقشه‌های به روز شده مرکز آمار ایران و نیز پایگاه داده‌های دفتر مطالعات اجتماعی و فرهنگی شهرداری تهران تهیه گردیده است. در واقع این بانک اطلاعاتی مربوط به تعداد خانوار ساکن در یک بلوک، تعداد زن و مرد ساکن در آن بلوک، منطقه بلوک، حوزه بلوک و شماره بلوک منطبق بر شماره‌های موجود بر روی نقشه‌های مورد نظر می‌باشد. بر این اساس طبق پایگاه داده‌های آماری مورد دسترس، شهر تهران به ۳۸۱۵۹ بلوک تقسیم شده است. بر این اساس بر حسب ۶۵۰ نفر نمونه تحقیق سعی شد ۶۵ بلوک از طریق نرم‌افزار کامپیوتری مربوطه به روش کاملاً تصادفی انتخاب گردد. بدین صورت از تمام مناطق ۲۲گانه شهر تهران، متناسب با تعداد بلوک‌های هر منطقه، یکسری بلوک برداشته شد. شایان ذکر است انتخاب کلیه مناطق شهر تهران به عنوان نمونه، بیشتر به خاطر تعمیم آماری بهتر و عدم تمایز دقیق مناطق شهری بر حسب ویژگی‌های مختلف بوده است.
مرحله دوم) روش نمونه‌گیری سیستماتیک: با مشخص شدن بلوک‌های نمونه بر اساس نقشه‌ راهنما، در این مرحله بایستی خانوارهای موجود در هر یک از بلوک‌ها را مشخص کرد. با بهره گرفتن از تجربه محقق و نیز مراکز تحقیقاتی چون «ایسپا» (مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران) و اداره کل مطالعات اجتماعی و فرهنگی شهرداری برای هر بلوک ۱۰ خانوار در نظر گرفته شد. برای استفاده از شیوه نمونه‌گیری سیستماتیک از ۶۵ بلوک منتخب، ابتدا فرم «فهرست خانوار» تکمیل تا مشخص شود که در هر بلوک چند خانوار وجود دارد. لذا با توجه به انتخاب ۱۰ خانوار از هر بلوک، به شیوه نمونه‌گیری سیستماتیک تعداد خانوارهای ساکن در هر بلوک را بر عدد ۱۰ تقسیم کرده تا عدد فاصله‌ای به دست آید. بعد از تعیین عدد فاصله‌ای، یک عدد تصادفی به عنوان مبدأ نمونه‌گیری انتخاب می‌شود (مثلاً عدد ۴). برای انتخاب خانوار دوم نمونه، به عدد مبدأ، عدد فاصله را افزوده تا خانوار بعدی نمونه به دست آید (۴ به اضافه ۱۰ برابر با ۱۴). به همین ترتیب ۱۰ خانوار مورد نظر در هر بلوک مشخص می‌گردند.
مرحله سوم) روش نمونه‌گیری طبقه‌ای ‌stratified sampling)): در استفاده از روش طبقه‌ای باید متغیر مورد طبقه‌بندی مشخص شود. در واقع متغیر طبقه‌بندی خصیصه‌ای‌ست که می‌خواهیم نمونه از آن نظر کاملاً معرف باشد (دواس، ۱۳۷۶: ۷۲). در نمونه‌گیری طبقه‌ای، حجم نمونه را به شیوه‌های مختلف می‌توان میان طبقات تقسیم کرد. ساده‌ترین روش، تقسیم مساوی مقدار نمونه میان طبقه‌هاست. روش دیگر انتساب بهینه (optimal allocation) است. در این روش با توجه به واریانس صفت مورد مطالعه در هر طبقه، تعدادی نمونه انتخاب می‌شود. با این روش واریانس میانگین نمونه کاهش و دقت نمونه‌گیری افزایش می‌یابد (ازکیا، ۱۳۸۲: ۲۶۰). بنابراین با بهره گرفتن از این روش در مرحله سوم نمونه‌گیری، به طور همزمان مطابق با طبقات متغیرهای زمینه‌ای و سپس انتخاب نسبت مقتضی از هر طبقه به نمونه مورد نظر می‌رسیم.
بر این اساس با انتخاب خانوارهای نمونه در هر یک از بلوک‌ها، بایستی پاسخگوی نمونه را از بین تمام افراد واجد شرایط پاسخگویی در آن خانوار (افراد ۲۰ سال به بالا) انتخاب کرد. لذا در این مرحله به شیوه طبقه‌ای نسبی بر حسب نسبت دو متغیر جنس و گروه‌ سنی مطابق با ویژگی جامعه آماری، فرد مورد نظر انتخاب می‌شود، به نحوی که در این مرحله پرسشگران آموزش دیده سعی می‌‌نمودند که نسبت جنسی و سنی را رعایت نماید. اجرای این مرحله بیشتر بدین خاطر است که با توجه به اینکه همه اعضای خانواده در هنگام پرسشگری در خانه نیستند و امکان انتخاب تصادفی به دلایل متعدد فراهم نیست، لذا دو متغیر مهم جنس و سن کنترل می‌شود تا ویژگی‌های نمونه متناسب با ویژگی‌های جمعیت آماری باشد. از پرسشگران خواسته شده است که حدود نیمی از نمونه را زنان و نیمی دیگر را مردان تشکیل دهند. همچنین نیمی از جمعیت زیر ۴۰ سال و نیمه دیگر بالای ۴۰ سال باشند.
اعتبار و پایایی:
اعتبار:

حافظه اصلی

ابزارهای خروجی

ـ چاپگر
ـ ترمینال‌های نمایش تصویری
ـ پلاتر
ـ ابزارهای خروجی صوتی
ـ میکرو فیلم/ میکروفیش

ابزارهای ورودی

ـ صفحه کلید
ـ ماوس
ـ اسکنر دیجیتالی
ـ میکروفون
ـ ابزارهای ورودی صوتی

شکل ۲ ـ ۶ : مدل عمومی‌یک کامپیوتر
منبع: «صرافی زاده» و «پناهی»، ۱۳۸۴، ص ۸۷
۲ـ۸ـ تفاوت بین کامپیوتر و سیستم‌های اطلاعاتی
مدیسون و پارنتون^[۹۹] (۱۹۹۶) عقیده دارند که “گرچه سیستم‌های اطلاعاتی متکی به کامپیوتر، از تکنولوژی
کامپیوتر جهت پردازش داده‌های خام^[۱۰۰] به اطلاعات معنی دار^[۱۰۱] استفاده می‌کنند، تفاوتی روشن بین یک کامپیوتر و برنامه کامپیوتری در یک سو و یک سیستم اطلاعاتی در سوی دیگر وجود دارد” (ص ۱۱).
کامپیوترهای الکترونیکی و برنامه‌های نرم افزاری مرتبط، ابزارها و مواد سیستم‌های اطلاعاتی هستند. کامیپوتر ابزاری برای ذخیره سازی و پردازش داده‌ها فراهم می‌آورند. برنامه‌های کاربردی یا نرم افزار، دسته ای از ابزارهای عملیاتی هستند که فرایند پردازش در کامپیوتر را هدایت و کنترل می‌نمایند. “آگاهی از طرز کار کامپیوتر و برنامه‌های کامپیوتری جهت طراحی راه حل‌هایی برای مشکلات سازمانی مهم است اما جایگاه آنها در سیستم‌های اطلاعاتی دقیقاً به عنوان یک جزء از سیستم مطرح می‌باشد” (دیرال^[۱۰۲]، ۱۹۷۵، ص ۱۰). بنابراین، کامپیوتر و برنامه‌ها، در سیستم‌های اطلاعاتی مانند چکش و میخ در ساختن یک خانه می‌باشند. اما آنها به تنهایی قادر به تولید اطلاعات برای یک سازمان نیستند، بلکه جزئی از سیستم اطلاعات مدیریت محسوب می‌گردند.

۲ -۸- ۱- جایگاه سیستم‌های اطلاعات مدیریت، بعنوان یک سیستم
از ابعاد بسیاری، سیستم‌های اطلاعاتی ساختار شبیه به سیستم‌های عمومی‌دارند. هدف اصلی یک سیستم اطلاعاتی تبدیل داده به اطلاعات می‌باشد. اهایتیو و نیومن^[۱۰۳] (۱۹۹۰) اظهار می‌دارند که :
در مفهوم سازمانی، یک سیستم اطلاعاتی یک خرده سیستم از سیستم سازمانی می‌باشد. هر واحد سازمانی اهدافی نظیر افزایش سود، توسعه سهم بازار و ارائه خدمات بهتر به مشتری دارد. سیستم اطلاعاتی در سازمان باید اطلاعاتی روزمره از فعالیت‌های هر واحد سازمانی ارائه نماید، چنین سیستم‌های اطلاعاتی ، سیستم‌های عملیاتی نامیده می‌شوند، سیستم‌های اطلاعاتی همچنین باید اطلاعاتی راجع به انجام کارها به صورت کارا و اثربخش جهت تحقق اهداف سازمانی به مدیریت ارائه نمایند، چنین سیستم‌های اطلاعاتی باید برنامه استراتژیک سازمان را پشتیبانی نمایند، چنین سیستم‌های اطلاعاتی، سیستم‌های برنامه ریزی استراتژیک نامیده می‌شوند (ص ۱۰۰).
یک سیستم اطلاعاتی شامل اجزایی می‌شوند که با یکدیگر جهت تحقق اهداف روزمره مدیریت در کنترل عملیات سازمان در تعامل هستند. جایگاه یک سیستم اطلاعاتی را از دیدگاه سیستمی‌می‌توان به صورت زیر در نظر گرفت :

با توجه به تاریخچه­ مختصری که در سه بخش مختلف ارائه شد، ملاحظه می­ شود تحقیقات موجود در زمینه­ بهره ­برداری تلفیقی با رویکرد حل اختلاف بسیار محدود می­باشد. این تحقیق در نظر دارد با بهره گرفتن از یک رویکرد حل اختلاف به حل مناقشات میان مصرف­ کنندگان بخش کشاورزی، بخش صنعت و بخش شرب در دشت ابهر بپردازد، این دشت شامل دو منطقه­ خرمدره و ابهر می­باشد که به ترتیب واقع در بالادست و پایین­دست آن هستند و به صورت تلفیقی از منابع آب­های سطحی و زیرزمینی استفاده می­ کنند.
فصل سوم: مواد و روش­های به کار رفته در تحقیق
مقدمه
چنانچه در فصل نخست ذکر گردید، این فصل به تشریح مواد و روش­های به کار رفته درتحقیق می ­پردازد، به طوریکه پس از معرفی انواع مدل­های بهینه­سازی، به شرح مختصری از مدل شبیه­سازی MODFLOW Visual اشاره خواهد شد و در انتها روش ماتریس واحد در محاسبه مقادیر افت آبخوان ارائه خواهد شد.
مدل­های بهینه­سازی
روش­های بهینه­سازی از دیرباز به منظور برنامه­ ریزی سیستم­های منابع آب به کار رفته­اند. این روش­ها شامل مدل­های بهینه­سازی تک­هدفه، و مدل­های بهینه­سازی چندهدفه می­باشند. در این بخش به اقتضای اهداف و چهارچوب تحقیق تنها به برخی از این روش­ها اشاره خواهیم کرد.
مدل­های بهینه­سازی تک­هدفه
مدل­های بهینه­سازی تک­هدفه برای بهینه­کردن تنها یک هدف که می ­تواند ماکزیمم یا مینیمم کردن یک متغیر تصمیم باشد به کار می­روند. با فرض X به عنوان مجموعه فضای تصمیم ­گیری امکان­ پذیر و به عنوان عضوی از این مجموعه اگر X یک مجموعه محدود و متناهی و دارای n عضو باشد، x می ­تواند یکی از عضوهای x₁،x₂تا x_n باشد. چنانچه جواب امکان­ پذیر مدل به صورت یک بردار m عضوی باشد، در این صورت متغیر تصمیم خواهد بود که m تعداد متغیرهای تصمیم ­گیری و هر یک از متغیرهای تصمیم ­گیری می­باشند. اگر f به عنوان تابع تصمیم ­گیری (هدف) فرض شود این تابع روی مجموعه­ X تعریف می­گردد و جواب این تابع f(x) به عنوان نتیجه تابع تصمیم ­گیری نشان داده می­ شود. چنانچه مدل به صورت تک­هدفه باشد، f(x)دارای یک مقدار حقیقی خواهد بود. مجموعه­ جواب­های امکان­ پذیر برای f(x) مجموعه فضای هدف نامیده می­ شود که به صورت زیر قابل تعریف می­باشد.

در معادله­ فوق R مجموعه اعداد حقیقی و H فضای هدف نامیده می­ شود. اعضای X متغیرهای تصمیم ­گیری و اعضای H مقادیر تابع هدف به ازای متغیرهای تصمیم ­گیری می­باشند. به بیان ساده X نشان­دهنده این است که چه فعالیت­هایی را می­توان انجام داد و H نشان­دهنده نتایج حاصل از فعالیت­هاست.
در مواردی ممکن است با مقایسه بین گزینه­ های مجموعه­ محدود X ، بهترین گزینه را انتخاب نمود. اما در اغلب اوقات مجموعه­ X به صورت یک مجموعه­ نامتناهی تعریف می­ شود. به عنوان نمونه در صورتی که X مجموعه­ اعداد حقیقی (پیوسته) بین x₁ تا x₂ تعریف گردد باید از روش­های بهینه­سازی به منظور حل این مدل استفاده نمود. در ادامه به بررسی انواع روش­های حل مدل­های بهینه­سازی می­پردازیم.
مدل­های بهینه­سازی خطی
ساده­ترین مدل بهینه­سازی تک­هدفه با متغیرهای پیوسته، مدل­های بهینه­سازی خطی می­باشند. به منظور ارائه­ کلی شکل این مدل، فرض کنید x₁,x₂,…,x_n متغیرهای تصمیم ­گیری بوده و معیار موردنظر که معمولاً تابع هدف نامیده می­ شود، به صورت زیر تعریف شده باشد:

در رابطه­ فوق c₁,c₂,…,c_n اعداد حقیقی، c^T ترانهاده بردار c و بردارهای و به صورت زیر تعریف می­شوند:

در این روش کلیه­ محدودیت­ها و تابع هدف خطی و تمامی متغیرهای تصمیم، غیر­منفی هستند. محدودیت­های خطی می­توانند به صورت مساوی یا نامساوی باشند. محدودیت­های مساوی و نامساوی به صورت زیر معرفی می­شوند:

هر مسئله­ برنامه­ ریزی خطی می ­تواند به شکل استاندارد زیر بیان شود:

ج. بیان سلسه خواجگان نقشبند، نوشته­ای است به نثر ونظم تنظیم شده در دو بخش، که در بخش اوّل به ذکر پیامبر و بزرگان اولیاء تا مرادش خواجه محمّد قاضی سمرقندی پرداخته و در بخش دوم، اندرزها و تعالیمی در باب سیر و سلوک آورده است.
د. رساله بطیخه، در این نوشته، مؤلف کوشیده است تا از افراط در دنیا گریزی پرهیز دهد و دنیا را زمینه­ ساز آخرت انسان­ها داند؛ وی زمینه­ این اثر خود را شرح حدیث«الدنیا مزرعه الآخره» قرار داده است.
شمار دیگری از آثار احمد خواجگی نگاهی به رابطه دین و حکومت دارد و در نوع خود، نمونه­هایی از ادبیات اندیشه سیاسی است. از این دسته آثارند:
ه. تنبه­السلاطین، که رساله­ای است در باب عدالت زمامداران و زمینه­ اصلی آن تفسیر آیه«انی جاعل فی الارض خلیفه»(بقره/۳۰)است.
و. معراج العاشقین، رساله­ای است در باب خلافت، آداب حکومت و شرایط گزینش خلیفه، با مضمونی نزدیک به سلوک الملوک فضل الله روزبهان خنجی(پاکتچی،۵۲۸:۱۳۹۲).
دیگر آثار احمد خواجگی،رساله تنبیه العلما و سماعیه، رساله وجودیه، رساله تلقین و ذکر قلبی، الفقر سواد الوجه فی الدارین، ذکر چهار کلمه، مرشد السالکین(صادقی؛سادات نبی طباء،۴۹:۱۳۸۹).
در پایان سخن از محفل احمد خواجگی باید به پادشاه خواجه اشاره کرد. شیخ احمد خواجگی طریقه­ی نقشبندیه را که در آن زمان موقعیت ممتازی در ماوراءالنهر یافته بود، اختیار کرد و به عنوان صوفیِی اهل سیاست، نقش مهمی در روابط صوفیه و دربار ازبکان ایفا نمود. از جمله می­دانیم که وی در۹۳۶ق در حمله­ی عبیدالله­خان به هرات با خان همراه بود(پاکتچی،۵۳۰:۱۳۹۲).
۵-۱۳- مراحل تاریخی نفوذ نقشبندیه در آسیای مرکزی
به لحاظ تاریخی، مسیر روحانی که اکنون به عنوان نقشبندیه شناخته شده می ­تواند به سه مرحله تقسیم شود، و هر یک از این قسمت ­ها به وسیله­ یک شخص فرهمند مؤثر که فعالیت­های روحانی جدیدی را بسط می­ دهند و حتی دودمان صوفی را باز تعریف می­ کند قابل تفکیک است. اوّلین مرحله، طریق مرشدان نامیده شده و این مرحله از رمان خواجه عبدالخالق غجدوانی، گرفته شده است و این یک مرحله، پیش از تاریخ است که از پیامبران نشأت گرفته است. بهاءالدین نقشبند مؤسس دومین مرحله­ تاریخی، زمانی که دومین طریقه­ی روحانی نقشبندیه نام گرفت آغاز کرده است. سومین مرحله­ تاریخی نقشبندیه توسط شیخ احمد سرهندی آغاز گردید که شامل: استعمال آموزش­ها و تکنیک­های روحانی احمد سرهندی می باشد. در واقع به پاس سرهندی است که این جنبش نقشبندیه- مجددیا یا به عبارت ساده­تر مجددیه نامیده شده است(Buehler,1996,208-209).
صوفی­ها و مسلمانان دوره­گرد(درویش­ها) با مشروع کردن قوانین مغولان هند اسلام را میان مردم توسعه و گسترش می­دادند. و در عوض مغولان هند به صوفی­ها احترام می­گذاشته، مقبره­ها ساخته و زمین‏هایی را به آنها می­بخشیدند. حتی اسامی جانشینان تغلق تیمور تأثیرات درویشی را نشان می­ دهند، مانند الیاس خواجه، خدر خواجه،اویس. عموماً صوفی­ها نماینده­ی طبقه­ی اجتماعی میانه و پایین بی­حرکت جامعه (ایستا) هستند، بنابراین سود اقتصادی صوفی­ها در جمعیت آبادی­ها تمرکز می­یابد و تمامی این موارد به فروپاشی نهایی تفوق(برتری)کوچ­نشینی در آسیای مرکزی منجر شده است. تیمور دستور به ساختن یک مقبره زیبا و تماشایی برای صوفی احمد یسوی داده بود. در سال­های پیشین تیمور به یکی از راهنمایان بهاءالدین نقشبندی احترام زیادی قائل بود(Ibid:209-210).

در قرن دهم هجری/ شانزدهم میلادی احمد خواجگی جلال­الدین کاسانی و سایر نقشبندیان بسیاری از گروه­ ها را در آسیای مرکزی به هم ارتباط داد که شامل قبایل کوچ­نشین، صنف صنعت­گران شهر­ها و جمعیت روستا نشین دهکده­ها بود. این پیروی گسترده باعث شد که احمد کاسانی از پادشاهان ازبک اجازه‏ی ساخت مکان­های ویژه­ی صوفی­ها را در بخارا به دست آورد. این حمایت هنگامی که احمد کاسانی براق خان تشویق به رفع محاصره بخارا کرد، تأدیه شد. نقشبندیه حمایت تیموریه را به دنبال خود داشت و به عنوان میانجی­ها بین مردم و پادشاهان و همچنین بین مردم و خدا فراهم آورد(Ibid:210).
تا قبل از این پیشرفت­ها مهم­ترین فردی که در نفوذ نقشبندیه تأثیر داشت، همان خواجه ناصرالدین عبیدالله احرار است، که دودمان و نوادگان روحانی­اش نقشبندیه هند را تحت سلطه­ی خود قرار داده است. شخصیت قابل توجّه قدرتمند و روحانی احرار تعداد زیادی از مریدان با نفوذی را که نه تنها به هند بلکه به ترکیه، ایران و عربستان سفر کرده ­اند، به سمت خود کشانیده است(Ibid:211).
اوّلین بار نقشبندیه توسط بابر به هند آمد؛ پس از یک قرن، نقشبندی هندی، احمد سرهندی تجدیدکننده­ی هزاره­ی دوم، یک مجموعه کارهایی را آغاز کرد که منتج به گسترش چشمگیر فعالیت نقشبندی گردید. در کمتر از یک قرن این دودمان جدید، که اکنون نقشبندیه-مجددیه نامیده می­ شود، جایگزین دودمان­های نقشبندی دیگر در هند و آسیای مرکزی شده است(Ibid:208).
صوفیان در طول تاریخ عناصری را با فرهنگ اسلام ترکیب کرده ­اند و برای انسان نتایجی به همراه داشته است. از همه چیز مهمتر این است که تصوف عملی­ترین راه وفادار ماندن به سنت پیامبر(ص) است. بسیاری از مسلمانان با پیوستن به طریقتی اصیل، وفاداری به سنت رسول الله را به عرصه­ عمل می­آورند. به این ترتیب صوفی­ها از زمان پیامبر(ص) تا کنون نوعی تداوم و استمرار را ایجاد کرده ­اند.
درکتاب­های فقهی و کلامی غالباً با اصطلاحاتی چون قاعده، قانون، حکم و فتوا مواجهیم امّا در آثار عرفانی معمولا سخن از دوست داشتن و محبت و عشق به میان می ­آید. شاید مهمترین خدمت عرفان و تصوف به جامعه اسلامی، تزریق همین معنویت و محبت باشد. امّا باید توجّه داشت که این محبت، صرفاً در لفظ و بیان نیست. صوفیان، به ویژه نقشبندیان با برخورداری از همین محبت دست به جهاد هم زده­اند. این وضع در حال حاضر در قفقاز و چچن ادامه دارد. اصولاً موضوعی در اسلام نیست که صوفیان خدمتی به آن نکرده باشند. این طور نیست که صوفیان و عرفای بزرگ ،مثلا ابن­عربی، امام ربانی، و یا عبدالقادرگیلانی، در زندگی و آثار خود فقط به جنبه­ای از جوانب اسلام پرداخته باشند. آنها به اسلام به عنوان نظامی یکپارچه پرداخته­اند. امروز صوفیان قادرند با زبان خود مسلمانان را دوباره با اسلام آشنا کنند، امّا در استفاده از واژه صوفی باید دقّت داشت. زیرا کسانی هستند که خود را صوفی و عارف می­خوانند در صورتی که درحقیقت چنین نیستند. منظور این است که معنویت به تصوف محدود نمی­ شود.
این طریقت، در تاریخ خود جریانی واحد و همسان نداشته است و با گذشت زمان، مانند اکثر مکتب­ها و مذهب­ها بساطت آن از میان رفت و گونه گونه، رنگ­هایی یافت .بهاءالدین نقشبندی و مشایخ پیش از او مشایخ سلسله خواجگان به ‌دور از ماجراهای سیاسی و اجتماعی، ساده و زاهدانه می‌زیستند و برای امرار معاش پیشه و کاری داشتند. خواجه محمود انجیر فغنوی به کسب گل­کاری می‌پرداخته و از آن‌ ممر وجه معاًش می‌ساخته خواجه علی رامتینی به صنعت بافندگی اشتغال ‌داشته است. و سیّد امیر کلال، کوزه‌گری می‌کرده و فرزندش امیر شاه از صحرا نمک می‌آورده و می‌فروخته و از آن راه زندگی می‌گذرانیده. ولی دیری نگذشت که مشایخ نقشبندی بر خلاف پیشینیان صاحب نقشی شدند در کارهای جهانی. عزّت و حرمت یافتند و صاحب دستگاه شدند. مانند خواجه ناصرالدین عبیدالله احرار که متنفذترین مشایخ نقشبندی در عصر تیموری بود و بنا به نوشته جامی«کوکبه­ی فقرش»«نوبت شاهنشهی»می‌زد.
نتیجه‏گیری
چنان­که دیدیم «بلاد ترکستان از حد ختای تا ماوراءالنهر و حدود جیحون» جزء اولوس جغتای محسوب می‌گردید. ساکنان این سرزمین­ها پس از تحمل مصایب جنگ­های دوران چنگیزی و قتل و غارت­ها و آتش‌سوزی­ها و دربه‌دری­ها، عاقبت گرفتار حکومتی شدند که جغتای فرمانروایی آن را از جانب پدر به عهده داشت و نگاهبان «یاسای چنگیزی» بود. او از جهت در پیش­گرفتن سیاست ضد اسلامی در محدوده­ امپراتوری مغول و برقراری قوانین یاسایی به دشمن سوگند خورده­ی مسلمین معروف بود او متخلفان را با شدیدترین مجازات­ها کیفر داد تا آنجا که مسلمین مجبور به «اکل مردار» شدند و از وضو و غسل و نماز جماعت و غیره چشم پوشیدند، با این حال مقاومت مردم متوقف نشد؛ بدین معنی که با راهیابی در دل حکومت و در اندرون سرای دشمن، بتدریج و زیرکانه، نه تنها به حساس­ترین کارهای اداری و تشکیلاتی دست یافتند، بلکه در اندیشه­ی جغتاییان نیز رسوخ کردند و هنوز چند سالی نگذشته بود که شاهزادگان مغولی، از زن و مرد، یکی پس از دیگری با کنار گذاشتن دین آبا و اجدادی به اسلام روی آوردند. این نهضت با چنان سرعتی پیش رفت که پس از مرگ جغتای، اسلام در اولوس وی جای خود را تقریباً به طور کامل گشوده بود. جغتای برای گرداندن چرخ­های عظیم و سنگین حکومت در سرزمینی برخوردار از فرهنگ و تمدن غنی، احتیاج به همکارانی کاردان داشت. تفاوت دو فرهنگ و نحوه تشکیلات، مغولان را به تنهایی از اداره­­ی حکومت عاجز می‌ساخت. به همین دلیل به فوریت مسلمانان در اندرون دستگاه رخنه کردند و حساس­ترین شغل­ها را بر عهده گرفتند. سرانجام مسلمانان نه تنها در دستیابی به شغل­های حساس توفیق فراوان کسب کردند، بلکه با نفوذ معنوی در بین شاهزادگان و امرای طراز اوّل، موفق به جذب شمار بسیاری از آنان به اسلام شدند. نکته­ی حائز اهمیّت اینکه مغولان جغتای پس از اسلام آوردن به جای تخریب به آبادانی روی آوردند و شهرها رونق گرفتند.
اسلام آوردن جغتاییان مزیت دیگر نیز داشت و آن اینکه مطابق قوانین اسلامی، مسلمانان را نمی­ توان به اسارت و بردگی گرفت از این رو ضمن اینکه بردگی مسلمین ممنوع شد. همچنین برخی آداب و رسوم علاوه بر این به همسری دادن دختران به غیر مسلمانان متروک شد و نام­های اسلامی فرزندان جایگزین نام­های مغولی شد.
صوفیان به علّت دارا بودن قدرت مادی فراوان و نفوذ معنوی بسیار زیاد در نفوس مغولان، توانستند ملجاء و پناهگاه معتبری در مقابل ظلم حکومت مغولی باشند. محافل تجمع صوفیان بهترین مکان بود تا مردم ستمدیده را دمی از قیل و قال و سختی و محنت رهایی بخشد و لذت لحظه‌ای آرامش را به آنها بچشاند. تصوف به عنوان مقتدرترین عامل معنوی ­توانست مردم و حکومت­های منطقه را با وجود این مشکلات برای یکدیگر قابل تحمل سازد و گونه ­ای از وحدت معنوی را در حوزه­ای وسیع فراهم آورد. همچنین تصوف که از دیر زمان در این منطقه رواج داشت پس از حمله­ی مغول رونقی روز افزون یافت، تا حدّی که می­توان گفت اسلام شناخته شده در ماوراءالنهر در این دوره، بیشتر اسلامی صوفیانه بود. نقش سیاسی و اجتماعی بعضی از سلسله­های صوفی از جمله کبرویه، قادریه، یسویه و نقشبندیه در تغییر دین حاکمان مغول و جوامع شهری آسیای مرکزی در این دوره قابل توجّه و نگرش جدی است.
آموزه­های نقشبندیه همراه با تحولات سیاسی و روی آوردن خاندان جغتایی به سرزمین­های دیگر از جمله هند، به آن مناطق گسترش یافت و این طریقه به یکی از با نفوذترین سلسله­های صوفیانه در هند و آسیای مرکزی تبدیل گردید.
منابع
منابع فارسی
- آژند، یعقوب‌(۱۳۶۵). قیام‌های‌ مردمی‌ در قرن‌ هفتم‌ و هشتم‌ هجری. ‌تهران‌: امیرکبیر.
- آشتیانی، عبّاس اقبال(۱۳۷۳). تاریخ مغول و اوایل ایام تیموری. جلد اوّل و دوم، تهران نامک.
- آیتی، عبدالمحمّد(۱۳۷۲). تحریر تاریخ وصّاف. تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
- ابرقوهی، شمس­الدین ابراهیم(۱۳۶۴/۱۴۰۶ق). مجمع البحرین. به اهتمام نجیب مایل هروی، تهران: مایل هروی، تهران مولی.
- ابن اثیر، عز الدین(۱۳۸۶). الکامل فی التاریخ. ترجمه­ی ابوالقاسم حالت، تهران: انتشارات علمی.
- ابن بطوطه(۱۳۷۰). سفرنامه. ترجمه­ی­ محمّد علی­ موحد، تهران: آگاه.
- ابن جبیر، محمّد بن احمد(۱۳۷۰). سفرنامه­ی ابن جبیر. ترجمه­ی پرویز اتابکی،مشهد: آستان قدس رضوی.
- ابن جوزی، ابوالفرج(۱۳۶۸). تلبیس ابلیس. ترجمه­ی علیرضا ذکاوتی قراگزلو، تهران مرکز نشر دانشگاهی.
- احرار، عبیداللّه‌بن‌ محمود(۱۳۸۰). احوال‌ و سخنان‌ خواجه‌ عبیداللّه‌ احرار، مشتمل‌ بر ملفوظات‌ احرار. به‌ تحریر میرعبدالاول‌ نیشابوری‌، تهران: چاپ‌ عارف‌ نوشاهی‌.
- اشپولر، برتولد(۱۳۵۱). تاریخ مغول در ایران. ترجمه­ی محمود میرآفتاب، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
-_________(۱۳۸۴). تاریخ­ مغول(چنگیزخان). ترجمه­ی­ محمود بهفروزی، تهران: آزادمهر.
_________(۱۳۸۹). مغولان­ در تاریخ. ترجمه ­توضیحات­ و تعلیقات:عبدالرسول خیراندیش، تهران: آبادبوم.
- افلاکی العارفی، شمس‌الدین احمد(۱۳۶۲). مناقب‌العارفین. با تصحیحات و حواشی و تعلیقات و بکوشش تحسین بازیجی. تهران: دنیای کتاب.
- الکاشانى، کمال الدین عبدالرزاق(۱۳۷۰). اصطلاحات الصوفیه. محمّد کمال ابراهیم جعفر، قم: انتشارات بیدار.
- انصاری، بهمن(۱۳۹۳). مغولان در ایران. تهران: نشر الکترونیک.
- اوزدالگا، الیزابت(۱۳۸۹). نقشبندیه در آسیای مرکزی و غربی. ترجمه­ی فهمیه ابراهیمی، تهران: پژوهشگاه تاریخ اسلام.
- بارتولد، ولادیمر(۱۳۵۲). ترکستان نامه. جلد اوّل و دوم، کریم کشاورز، تهران: آگاه.
-_________(۱۳۷۶).تاریخ ترک­های آسیای میانه. ترجمه غفار حسینی، تهران: توس.
- ­بارکهاوزن، یواخیم(۱۳۴۶). امپراطوری زرد چنگیزخان و فرزندانش. ترجمه‌ی اردشیر نیکپور، تهران: زوار.
- برتلس، یوگنی ادواردویچ(۱۳۵۶). تاریخ ادبیات فارسی. ترجمه­ی سیروس ایزدی، تهران: هیرمند.
- بخاری، صلاح بن مبارک(۱۳۸۳). انیس الطالبین و عده السالکین. به تصحیح خلیل ابراهیم ساری اوغلی، تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
- بدخشی، نورالدین جعفر(۱۳۷۴ش/۱۹۹۵م). خلاصه المناقب. به کوشش سیّده اشراف ظفر، اسلام آباد: مرکز تحقیقات فارسی ایران و پاکستان.
- بناکتی، ابوسلیمان­داوود(۱۳۴۸). تاریخ بناکتی. جعفر شعار، تهران: انجمن آثار ملی .
- بنیگسن، آلکساندر ؛ ویمبوش، اندرز(۱۳۷۶). صوفیان و کمیسرها: تصوف در اتّحاد شوروی. ترجمه‏ی افسانه منفرد، تهران: دفتر پژوهش­های فرهنگی.
- بیانی، شیرین(۱۳۵۳). ایران­ در­­ برخورد ­با مغول. تهران:کتابخانه­ی طهوری.
-________(۱۳۷۹). مغولان و حکومت ایلخانی در ایران. تهران: سمت.