• ماکسود، واکـــر و فینگان طرح ایجاد و ساخت یک زنجیره یادگیری را به جای سازمان یادگیری مطرح نمودند، انگیزه اصلی در ارائه این طرح پیچیدگی افزوده بازار و سازمان بود. زنجیره‌های یادگیری می‌توانند از طریق یک فرهنگ تسهیم و انتشار دانش در سراسر زنجیره تأمین ایجاد گردند. آن‌ها پیشنهاد نمودند که اعتماد، ارزش‌های مشترک و مشارکت به طور مثبت با ظرفیت یادگیری مرتبط هستند.^[۱۱۸] [۴۴]

• • کرایقیـــد، توماس، هالت و کچن با دیدگاه اقتصادی اثرات ظرفیت توسعه دانش در عملکرد زنجیره تأمین را مورد بررسی قرار دادند و دریافتند که ظرفیت توسعه دانش و تلاش سرمایه‌های فکری یک مکمل خوب برای دیگر استراتژی‌های زنجیره تأمین خواهد بود.^[۱۱۹] [۴۵]

• لنکیونی و چاندران مشکل مدیریت دانش در بازارهای صنعتی را مورد مطالعه قرار دادند، آن‌ها بر رسیدن به چرخه تولید محصول جدید کوتاه‌تر و تسهیل فرایند یادگیری تأکید نمودند. آن‌ها سرمایه‌های فکری و سیستم‌های مدیریت ارتباط با مشتری را به عنوان نقاط حساس مدیریت دانش به منظور پرورش بهره‌برداری از دانش و یادگیری سازمانی معرفی نمودند.^[۱۲۰] [۴۶]

• هوانــگ و لین مشکل مدیریت ناهمگونی دانش درزمینه‌ی ایجاد قابلیت همکاری بین چند موجودیت در یک زنجیره تأمین را مورد بررسی قرار دادند و سپس راه حل به اشتراک‌گذاری دانش از طریق وب معنائی را جایگزین اشتراک‌گذاری اطلاعات و داده‌ها از طریق وب‌سایت‌های معمولی معرفی نموده‌اند.^[۱۲۱] [۴۷]

• بندیوپادهیای و پاتاک از فعالیت‌های برون‌سپاری به‌عنوان وسیله‌ای‌ برای دستیابی به دانش و مهارت‌های پیچیده نام برده‌اند. نتایج تحقیقات نشان می‌دهد زمانی که کارکنان در درجه بالائی از مکمل دانشی قرار دارند همکاری نقش مهمی در بالا بردن دانش ایفا می کند.^[۱۲۲] [۴۸]

• فلچر و پولیکروناکیس چارچوبی را برای تسخیر و انتشار دانش در زنجیره تأمین بیان نمودند. هدف از این چارچوب مهار و انتشار دانش و مهارت به طور بالقوه بین همکاران در سازمان بود.^[۱۲۳] [۴۹]

• چونگ و مایرز مشکل اصلی را به اشتراک‌گذاری دانش در شبکه‌های استراتژیک جهانی می‌دانند، این دو محقق در روند تحقیق عواملی که در پایداری اشتراک دانش در زنجیره تأمین تجارت جهانی کمک می کند را بررسی نموده و مدیریت مناسب، بازار مناسب، منابع مناسب، اشتراک هویت، سرمایه رابطه‌ای و انعطاف‌پذیری را به عنوان مهم‌ترین عوامل معرفی نمودند.^[۱۲۴] [۵۰]

• مایرز و چونگ مطالعاتی را نیز در مورد چگونگی به اشتراک‌گذاری دانش و ایجاد ارزش برای خریداران و تأمین‌کنندگان در زنجیره تأمین جهانی انجام داده‌اند و مشکل اصلی را در به اشتراک‌گذاری دانش تفاوت‌های فرهنگی معرفی می‌نمایند.^[۱۲۵] [۵۱]

• وانگ، فرگوسن، پری و آنتونی بر اشتراک دانش مؤثر در زنجیره تأمین تأکید داشتند، آن‌ها نیاز به یادگیری متقابل در طول زنجیره تأمین، افزایش صلاحیت شرکا و مدلی برای اشتراک‌گذاری دانش بین همه شرکای زنجیره تأمین را به عنوان اصل اساسی معرفی نمودند.^[۱۲۶] [۵۲]

• پیتون و مک لافلین تبادل خدمات را به عنوان یک عامل تعیین‌کننده برای رشد پایدارمعرفی نمودند.^[۱۲۷] [۵۳]

• بلومنبرگ، واگنر و بیمبورن بیان نمودند انتقال دانش خاص بر عملکرد برون‌سپاری تأثیر مثبتی خواهد داشت. مکانیزم‌های ذکر شده آن‌ها آموزش، استاندارد و توافقنامه‌های سطح راهبردی می‌باشد.^[۱۲۸] [۵۴]

• پدروسو و ناکانو به بررسی پیچیدگی و ناهمگونی اطلاعات و جریان دانش در طول زنجیره تأمین پرداخته‌اند، تمرکز آن‌ها بر جریان اطلاعات فنی بود در همان زمان روشی به منظور تسهیل در تحویل دقیق اطلاعات در میان اعضای زنجیره تأمین شناخته شد اول استفاده از سامانه‌های فناوری اطلاعات و دوم بهره‌گیری از شبکه‌های اجتماعی جهت انتشار دانش پیشنهاد گردید.^[۱۲۹] [۵۵]

• زیوی، بلین و کان طراحی شبکه‌های تأمین دانش را مطرح نمودند، آن‌ها توجه خود را بر نقش هریک از افراد در KSNs در توسعه دانش متمرکز نمودند. در این پژوهش به طور خاص، نقش دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی به عنوان یک منبع کلیدی از نوآوری‌های تکنولوژیک برجسته گردید.^[۱۳۰] [۵۶]

• خلفان، کاشیاپ، لــی و ابوت تسخیر و انتشار دانش را مورد تجزیه و تحلیل قرار داده‌اند. آن‌ها نقش گروه‌های همکاری را در یکپارچه‌سازی زنجیره تأمین و عملکرد برجسته می‌دانند.^[۱۳۱] [۵۷]

• ندیم الرحمن و هاردینگ مدیریت دانش صنعتی را با بهره‌گیری از تکنیک‌های داده‌کاوی متنی مورد بررسی قرار دادند و با پیشنهاد یک روش ترکیبی از متدهای داده‌کاوی به طبقه‌بندی اسناد سازمانی پرداختند نتایج حاصل حاکی از بهبود عملکرد روش پیشنهادی بود.^[۱۳۲]

۲-۲۱- بهره‌وری مدیریت دانش زنجیره تأمین خدمات

۲-۲۱-۱- تعریف و مفاهیم بنیادین

بهره‌وری عبارت است از به دست آوردن حداکثر سود ممکن از نیروی کار، توان، استعداد، مهارت نیروی انسانی، زمین، ماشین، پول، تجهیزات، زمان و مکان برای ارتقاء سطح رفاه جامعه.^[۱۳۳]
بهره‌وری عبارت است از هرلحظه تفکر و تلاش برای شناسایی مشکلات، راه ‌حل ‌ها، طرح‌ها و برنامه‌های جدید در جهت دستیابی به اهداف.
بهره‌وری عبارت است از: “کارایی + اثـــربخشی”

• اثربخشی عبارت است از درصد دستیابی به اهداف و یا انتخاب کارها و موضوعات صحیح و مناسب از میان موضوعات. به‌عبارت‌دیگر اثربخشی، عبارت است از درجه و میزان نیل به اهداف تعیین شده است. به‌بیان‌دیگر اثربخشی نشان می‌دهد که تا چه میزان از تلاش‌های انجام شده نتایج مورد نظر حاصل شده است. درحالی‌که نحوه استفاده و بهره‌برداری از منابع برای نیل به نتایج مربوط به کارایی می‌شود. درواقع اثربخشی مرتبط با عملکرد و فراهم آوردن رضایت انسان از تلاش‌های انجام‌شده، و کارایی مرتبط با بهره‌برداری صحیح از منابع است. لذا کارایی جنبه کمی دارد، ولی اثربخشی جنبه کیفی داراست. [۵۸]

• کارایی عبارت است از انجام صحیح و مناسب کار انتخاب شده، نسبت بازده واقعی به دست آمده به بازدهی استاندارد و تعیین شده (مورد انتظار) کارایی یا راندمان است، یا در واقع نسبت مقدار کاری که انجام می‌شود به مقدار کاری که باید انجام شود. [۵۸]

۲-۲۱-۲- عوامل مؤثر بر بهره‌وری

افزایش بهره‌وری انجام بهتر و دقیق‌تر کارها نیست، بلکه مهم‌تر از آن انجام بهتر و دقیق‌تر کارهای درست است و منظور از عوامل مؤثر بر بهره‌وری تشخیص عوامل اصلی و کلیدی به همراه انجام اعمال درستی است که می‌تواند مورد توجه و علاقه مدیران در بهره‌وری قرار گیرد. در بین عوامل متعدد اثرگذار در بهره‌وری دو گروه نقش اصلی را ایفا می‌نمایند: عوامل داخلی و عوامل خارجی.^[۱۳۴]

• عوامل داخلی: مجموعه عواملی هستند که تحت کنترل سازمان هستند و سازمان می‌تواند با بهره گرفتن از تکنیک‌های مدیریتی بر روی آن‌ها تأثیر بگذارد که به دو دسته عوامل سخت‌افزاری و نرم‌افزاری تقسیم می‌شوند. عوامل نرم‌افزاری مانند افراد و سرمایه‌های انسانی و فکری، سازمان، روش‌های کار و روش‌های مدیریت می‌باشند و عوامل سخت‌افزاری مانند محصول، تجهیزات، تکنولوژی و انرژی می‌باشند.

• عوامل خارجی: عواملی هستند که تحت کنترل سازمان نیستند و عوامل خارج سازمان باعث پیدایش آن‌ها می‌شوند. از عوامل خارجی می‌توان به عوامل ساختاری، منابع طبیعی و دولت اشاره نمود.

۲-۲۱-۳- ساختار اساسی افزایش بهره‌وری

آلن لاور چهار مرحله عمومی را برای افزایش بهره‌وری مطرح می کند^[۱۳۵]: [۵۹]

• پذیرش: باید نیاز به تغییر و بهبود در سازمان درک شده و پذیرفته شود.

• تصمیم‌گیری: پس از قبول ایجاد تغییر باید در مورد اعمال آن تصمیم گرفت.

• اجازه: باید فرصت و اختیارات لازم برای انجام تصمیمات وجود داشته باشد.

• اقدام: اجرای عملی طرح‌ها برای افزایش بهره وری که باید هدف نهائی باشد.

۲-۲۱-۴- برنامه‌های بهبود بهره‌وری

برای افزایش بهره وری نیاز هست که برنامه‌هایی طراحی شوند. غالباً برنامه‌ها به دلیل اینکه به زبان افرادی که باید آن‌ها را به اجرا درآورند نوشته نمی‌شوند و دستورالعمل اجرائی مناسبی ندارند به شکست منتهی می‌شوند. برای طراحی یک برنامه جامع و کامل به منظور نیل به بهره‌وری باید مراحل ذیل به دقت صورت پذیرد.^[۱۳۶] [۵۹]

• تجزیه‌وتحلیل موقعیت فعلی

• طراحی برنامه بهبود بهره‌وری

• ایجاد آگاهی لازم نسبت به بهره‌وری

• اجرای برنامه

۱) فیلم‌ روغنی: زمانی که تغذیه محوری جهت انبساط قطعه کم باشد و یا قطعه از نظر شکل از پیچیدگی کمی برخوردار باشد بهترین انتخاب روانکار، فیلم روغنی است. روانکار فیلم روغنی ضریب اصطکاک ۱۵٫۰ تا ۱٫۰ را مهیا می‏کند.
۲) فیلم خشک: در رابطه با بهره گرفتن از این روانکار لازم است باتوجه به امکان مخلوط شدن ذرات روانکار با سیال فشارساز، این سیال جهت افزایش طول عمر، فیلتر گردد. این فیلم عملکر خوبی داشته و دستیابی به ضریب اصطکاک بین ۰۴٫۰ تا ۰۵٫۰ را مهیا می‏کند.
۳) خمیر امولیسونی: از این روانکار به دلیل قیمت پایین در اکثر فرایندهای شکل‏دهی استفاده می‌شود. این روانکار دست‏یابی به ضریب اصطکاک بین ۰۷٫۰ تا ۱٫۰ امکان‌پذیر می‌کند ]۲۷[.
فصل سوم: طراحی فرایند مبتنی بر حل تئوریک به کمک نرم افزار متلب
۳-۱ مقدمه
در این فصل به کمک حل تحلیلی مبتنی بر روابط تئوریک و برگرداندن آن به زبان برنامه‌نویسی متلب، تاثیر فاکتورهای ورودی فرایند مانند ابعاد لوله و قالب شامل طول محل بالج لوله، ضخامت لوله، شعاع خارجی لوله، شعاع گوشه‌ی قالب و جنس لوله شامل پارامتر توان کار سختی، ضریب استحکام بر فاکتور خروجی یعنی ارتفاع بالج (ارتفاع برآمدگی) که انتخاب مناسب آن در بهبود کیفیت محصول نهایی نقش به سزایی ایفا می‌کند، مورد بررسی قرار خواهد گرفت.
در فرایند بالج‏ آزاد لوله، فشار داخلی به صورت مستقیم بر ارتفاع بالج لوله تاثیر می‌گذارد. این بدان معناست که سیال شکل‏دهی (گاز)، بر دیواره‌ی داخلی لوله فشار وارد کرده و به دلیل درگیری لوله با دو رینگی که در ابتدا و انتهای آن تعبیه شده است، جریان مواد شکل گرفته که در نهایت در ناحیه میانی لوله (محل بالج) منجر به انبساط آن و بادشوندگی در آن قسمت می‏شود.
همانطور که در قبل اشاره شد فشار داخلی بر ارتفاع بالج تاثیر گذار است، در ادامه با استناد بر روابط تئوریک و معادلات ریاضی حاکم بر شکل‌دهی فلزات مشاهده می‌شود که فشار داخلی خود وابسته به فاکتورهای ورودی دیگری چون ابعاد لوله و قالب (طول محل بالج لوله، شعاع گوشه‏ی قالب و …) و فاکتور جنس (توان کار سختی، ضریب استحکام) می‌باشد. پس به طور خلاصه وار می‌توان گفت فاکتورهای ورودی مذکور می‌تواند به طور غیر‏مستقیم و به واسطه تاثیر بر فشار داخلی، در نهایت به ارتفاع بالج لوله تاثیر بگذارد. در این فصل به کمک تحلیل تئوریک با بهره گرفتن از نرم افزار متلب، دقیقا به بررسی این موارد پرداخته می‏شود.
روش کار بدین صورت است که با تغییر دادن یک پارامتر و ثابت نگه داشتن کلیه‌ی پارامترهای ورودی به تاثیر فاکتور مذکور بر ارتفاع بالج لوله‌ای از جنس Al6063 پرداخته می‏شود. بدین منظور ابتدا روابط تئوریک مورد استفاده آورده خواهد شد، درنهایت پس از تحلیل فرایند، برنامه‏نویسی آن در قالب نرم افزار متلب ارائه خواهد شد.
۳-۲ مدل تحلیلی
اساس کار در آنالیز تحلیلی فرایند بالج‌ آزاد گرم لوله، تئوری پوسته (غشاء) می‌باشد که جهت محاسبه‌ی تنش سیلان در لوله‏های جدار نازک ( )، به کار می‌رود. فرض اصلی در تئوری پوسته نادیده گرفتن خمش‏ها و تنش‏ها در جهت ضخامت است.
در حل تحلیلی فرایند بالج آزاد لوله از روابط تئوریک بر مبنای تغییر شکل پلاستیک ماده مطابق مقاله‏ی ]۸[ استفاده شده است. رابطه‏ی زیر که به معادله‏ی تعادل هم معروف است ارتباط بین تنش‏ها، فشار داخلی (فشار شکل‌دهی) و هندسه‌ی لوله نشان داده شده است.
(۳-۱)
و به ترتیب تنش‌ها در جهت محیطی و طولی لوله‏ی مذکور می‌باشند.
فشار داخلی است که به جداره‌ی داخلی لوله وارد می‌شود.
و به ترتیب شعاع محیطی و شعاع انحنای لوله می‌باشد.
ضخامت در محل بالج لوله می‏باشد.
در شکل (۳-۱) فاکتورهای هندسی ، ، و برای لوله‏ی مورد آزمایش نشان داده شده است.

شکل ۳-۱ ابعاد هندسی لوله
به منظور تحلیل تنش سیلان در لوله‏ی تغییر شکل یافته از معادله‏ی لودویک هولمن^[۴۶] استفاده می‏شود. این رابطه جهت تحلیل توزیع تنش برای لوله‏هایی که به روش اکستروژن تولید شده‌اند به کار می‌رود.
(۳-۲)
در این رابطه:
تنش سیلان، ضریب استحکام، مقدار کرنش، n توان کار سختی می‌باشد.
برای رسیدن به فشار داخلی از معادله‏ی تعادل (رابطه‌ی ۳-۱)، محاسبه‌ی فاکتورهای تنش محیطی و طولی لوله، شعاع محیطی و انحنای لوله و در نهایت ضخامت در محل برآمدگی لوله (نقطه‌ی p) لازم می‌باشد.
لازم به ذکر است که هر کدام از فاکتورهایی که در رابطه‏ی (۳-۱) وجود دارد (تنش‏ها، ضخامت در نقطه‌ی برآمدگی و پارامترهای هندسی) در جهت رسیدن به فشار داخلی، باید محاسبه شوند.
در ادامه، محاسبات هر کدام از این پارامترها آورده شده است.
باتوجه به معیار لوی میزز^[۴۷] نسبت تغییرات کرنش محیطی به کرنش در جهت ضخامت برابر است با تغییرات شعاع محیطی لوله به تغییرات ضخامت در همان ناحیه.]۸[
(۳-۳)
از معادله‌ی (۳-۳)، باتوجه به مساوی بودن نسبت‌های لگاریتم با نسبت‌های تنش وارده به جداره‌ی لوله، و با دانستن مقدار ضخامت در نقطه‌ی برآمدگی (که در ادامه محاسبه‌ی آن آورده شده است)، می‌توان تنش‌های در راستای طولی و محیطی لوله را بدست آورد.
همچنین با دانستن کرنش‌های در جهت ضخامت و محیطی لوله از رابطه‌ی (۳-۳)، کرنش موثر به شکل زیر در می‌آید.]۸[
(۳-۴)
از طرف دیگر تنش سیلان در منطقه‏ی پلاستیک از رابطه‏ی زیر بدست می‌آید.]۸[
(۳-۵)
باتوجه به معادله‏ی (۳-۱)، محاسبه‏ی شعاع محیطی لوله () و شعاع انحنای لوله () لازم می‏باشد. در زیر محاسبه‏ی آن‌ها آورده شده است.]۸[
(۳-۶)
(۳-۷)
پارامترهای ، ، r، ، ، ، که در روابط (۳-۶) و (۳-۷) به‌کار رفته‌اند بترتیب عبارتند از شعاع محیطی لوله، شعاع انحنا لوله، مقدار تغییرشکل بالج در جهت r، مختصات نقطه‌ی e در جهت R، مختصات نقطه‌ی e در جهت z، شعاع کوچک بیضی و شعاع بزرگ بیضی.
باتوجه به شکل‏ (۳-۱)، موقعیت نقطه‌ی تماس لوله و قالب (e) به عنوان ورودی‌ترین فاکتور در محاسبه‌ی فشار داخلی، بسیار حائز اهمیت است.
شکل ۳-۲ شماتیکی از لوله‏ی بالج شده
باتوجه به شکل (۳-۲) اگر مسیر نقطه‌ی e از دو طرف لوله‌ی بالج شده به صورت نقطه‌چین امتداد داده شود، یک بیضی به وجود می‌آید که شعاع بزرگ این بیضی همان مقدار فرضی و شعاع کوچک آن را نشان می‌دهد که محاسبه‌ی این دو وابسته به مختصات نقطه‌ی e(و زاویه تماس لوله و قالب () می‌باشد. در زیر محاسبه‌ی فاکتورهای مذکور آورده شده است.]۸[
(۳-۸)
(۳-۹)
(۳-۱۰)
(۳-۱۱)
همانطور که از روابط ۳-۸، -۳-۹، ۳-۱۰، ۳-۱۱ مشخص است ۴ فاکتور هندسی مذکور به مقادیر شعاع خارجی لوله ()، شعاع گوشه‏ی قالب ()، طول محل بالج لوله () و زاویه‏ی تماس e () وابسته است.
لازم به ذکر است که ارتفاع بالج لوله‏ی تغییر شکل یافته از تفاضل شعاع کوچک بیضی () و شعاع خارجی لوله خام () بدست می‏آید. (). این مقدار برای رسیدن به منحنی فشار-ارتفاع لازم است.
نکته‌ی لازم به ذکر این که فاکتور ورودیِ زاویه‌ی تماسی لوله و قالب ()، در هر کدام از روابط بالا کاربرد دارد. در واقع برای رسیدن به منحنی فشار داخلی بر حسب ارتفاع بالج، به کمک حل تحلیلی مبتنی بر مدل هندسی، از مقادیر مختلف زاویه‌ی e () استفاده می‏شود.
اگر ضخامت اولیه لوله و شعاع خارجی آن باشد، کرنش لحظه‌ای محیطی و کرنش در جهت ضخامت به صورت زیر محاسبه می‌شود.‏ ]۲[
همچنین در رابطه‌ی (۳-۱۳) و (۳-۱۲)، و بترتیب ضخامت در محل بالج (نقطه‌ی P) و شعاع کوچک بیضی برای مرحله‌ی i=1 می‏باشد.
(۳-۱۲)
(۳-۱۳)

ابتدا دورهی زمانی ۱۳۸۵ الی ۱۳۹۱ انتخاب میشود.
سپس نمونه آماری استخراج می شود.
اطلاعات مورد نیاز شرکتهای انتخاب شده برای برآورد مدلها و بررسی فرضیه ها به صورت زیر جمعآوری شده و در محیط Excel وارد می‌گردد.

داده های مربوط به ترازنامه، صورت سود و زیان شرکت‌ها از نرم‌افزار تدبیرپرداز استخراج گردید. در نهایت با بهره گرفتن از رابطه رگرسیون چند متغیرهی تاثیر متغیر مستقل بر متغیر وابسته به صورت ترکیبی برای سالهای ۱۳۸۵ الی ۱۳۹۱مورد بررسی و آزمون قرار داده میشود.
۳-۹- روش شناختی آماری پژوهش
در این نوع تحقیقات، محقق به دنبال ارزیابی ارتباط بین دو یا چند متغیر است و. به منظور تجزیه وتحلیل داده ها وآزمون فرضیه های تحقیق از مدل های رگرسیون چند متغیره بر مبنای معدلات ساختاری استفاده می شود.
مدل یابی معادلات ساختاری یک تکنیک تحلیل چند متغیری بسیار کلی و نیرومند از خانواده رگرسیون چند متغیری است که به پژوهشگر امکان می دهد مجموعه ای از معادلات رگرسیون را به گونه هم زمان مورد آزمون قرار دهد.
مدل یابی معادلات ساختاری^[۷۸] یک تکنیک تحلیل چند متغیری بسیار کلی و نیرومند از خانواده رگرسیون چند متغیری و به بیان دقیق تر بسط “مدل خطی کلی”^[۷۹] است. که به پژوهشگر امکان می دهد مجموعه ای از معادلات رگرسیون را به گونه هم زمان مورد آزمون قرار دهد. مدل یابی معادله ساختاری یک رویکرد جامع برای آزمون فرضیه هایی درباره روابط متغیرهای مشاهده شده و مکنون است که گاه تحلیل ساختاری کوواریانس، مدل یابی علّی = نامیده شده است اما اصطلاح غالب در این روزها، مدل یابی معادله ساختاری یا به گونه خلاصه SEM است.(هومن ۱۳۸۴،۱۱)
از نظر آذر (۱۳۸۱) نیز یکی از قوی ترین و مناسب ترین روش های تجزیه و تحلیل در تحقیقات علوم رفتاری و اجتماعی، تجزیه و تحلیل چند متغیره است زیرا این گونه موضوعات چند متغیره بوده و نمی-توان آنها را با شیوه دو متغیری (که هر بار یک متغیر مستقل با یک متغیر وابسته در نظر گرفته می شود) حل نمود.
«تجزیه و تحلیل ساختارهای کوواریانس» یا همان «مدل یابی معادلات ساختاری»، یکی از اصلی ترین روش های تجزیه و تحلیل ساختار داده های پیچیده و یکی از روش های نو برای بررسی روابط علت و معلولی است و به معنی تجزیه و تحلیل متغیرهای مختلفی است که در یک ساختار مبتنی بر تئوری، تاثیرات همزمان متغیرها را به هم نشان می دهد. از طریق این روش می توان قابل قبول بودن مدل های نظری را در جامعه های خاص با بهره گرفتن از داده های همبستگی، غیر آزمایشی و آزمایشی آزمود.
اندیشه اساسی زیربنای مدل یابی ساختاری
یکی از مفاهیم اساسی که در آمار کاربردی در سطح متوسط وجود دارد اثر انتقالهای جمع پذیر و ضرب پذیر در فهرستی از اعداد است یعنی اگر هر یک از اعداد یک فهرست در مقدار ثابت K ضرب شود میانگین اعداد در همان K ضرب می شود و به این ترتیب ، انحراف معیار استاندارد در مقدار قدر مطلق Kضرب خواهد شد. نکته این است که اگر مجموعه ای از اعداد x با مجموعه دیگری از اعداد y از طریق معادله y=۴xمرتبط باشند در این صورت واریانس y باید ۱۶ برابر واریانس x باشد و بنابراین از طریق مقایسه واریانس های x و y می توانید به گونه غیر مستقیم این فرضیه را که y و x از طریق معادله y=۴x با هم مرتبط هستند را بیازمایید. این اندیشه از طریق تعدادی معادلات خطی از راه های مختلف به چندین متغیر مرتبط با هم تعمیم داده می شود. هرچند قواعد آن پیچیده تر و محاسبات دشوارتر می شود. اما پیام کلی ثابت می ماند. یعنی با بررسی واریانسها و کوواریانسهای متغیرها می توانید این فرضیه را که “متغیرها از طریق مجموعه ای از روابط خطی با هم مرتبط اند” را بیازمایید.
۳-۱۰-توسعه مدل های علّی و همگرایی روش های اقتصادسنجی
توسعه مدل های علّی متغیرهای مکنون معرف همگرایی سنتهای پژوهشی نسبتا مستقل در روان سنجی، اقتصادسنجی، زیست شناسی و بسیاری از روش های قبلا آشناست که آنها را به شکل چهارچوبی وسیع در می آورد. مفاهیم متغیرهای مکنون^[۸۰] (در مقابل متغیرهای مشاهده شده^[۸۱]) و خطا در متغیرها، تاریخی طولانی دارد. در اقتصادسنجی آثار جهت دار هم زمان چند متغیر بر متغیرهای دیگر، تحت برچسب مدلهای معادله هم زمان بسیار مورد مطالعه قرار گرفته است. در روان سنجی به عنوان تحلیل عاملی و تئوری اعتبار توسعه یافته و شالوده اساسی بسیاری از پژوهش های اندازه گیری در روانسنجی می باشد. در زیست شناسی، یک سنت مشابه همواره با مدلهای معادلات هم زمان (گاه با متغیرهای مکنون) در زمینه نمایش و طرح برآورده در تحلیل مسیر سر و کار دارد.
موارد کاربرد روش معادلات ساختاری
روش معادلات ساختاری ضمن آنکه ضرایب مجهول مجموعه معادلات ساختاری خطی را برآورد می کند برای برازش مدلهایی که شامل متغیرهای مکنون، خطاهای اندازه گیری در هر یک از متغیرهای وابسته و مستقل، علیت دو سویه، هم زمانی و وابستگی متقابل میباشد طرحریزی گردیده است. اما این روش را میتوان به عنوان موارد خاصی برای روش های تحلیل عاملی تاییدی، تحلیل رگرسیون چند متغیری، تحلیل مسیر، مدلهای اقتصادی خاص داده های وابسته به زمان، مدلهای برگشت پذیر و برگشت ناپذیر برای داده های مقطعی/ طولی، مدلهای ساختاری کوواریانس و تحلیل چند نمونهای(مانند آزمون فرضیه های برابری ماتریس کوواریانس های، برابری ماتریس همبستگیها، برابری معادلات و ساختارهای عاملی و غیره) نیز به کار برد.
نرم افزار معادلات ساختاری(EQS)

یعنی شتاب ثابت در راستای میدان است.
حرکت،مولفه عمود نیزخواهد داشت. سرعت ذرات با بار مثبت دربالای مسیر نسبت به پایین آن بیشتر است در نتیجه شعاع، دارای انحنا بزرگترخواهد بود .نتیجه این است که مرکز هدایت عمود برEوB حرکت می کند.واضح است که اگر بتوان سرعت v_d ثابتی یافت که در معادله زیر صدق کند
(۱-۴۰)

شکل(۱-۸) مدار سوقBE
در اینصورت مجموع این سرعت سوق و سرعت،v_L خواهد بود که به صورت زیر است:
(۱-۴۱ )
که اگر برای دوران E=0 بدست آوریم، معادله حرکت را ارضا می کند.اگر ضرب برداری معادله (۱-۴۰)

را در B انجام دهیم در آنصورت به معادله زیر می رسیم:
(۱-۴۲)
به طوریکه رابطه زیر:
(۱-۴۳)
آن معادله را ارضا می کند.بنابراین جواب کامل به صورت زیر است:
V=V_║+V_d+V_L (۱-۴۴)
و  درمعادله ی(۱-۴۳(، سوق  مرکز دوران است. درباره ی سوقEBمی توان گفت که از خواص ذره ی سوقی (…,v,m,q)مستقل استدر نتیجه برای الکترون ها و یون ها در یک جهت است.اساس فیزیکی آن این است که در چارچوب متحرک با سوق BE، E=0 است.یعنی میدان الکتریکی را با این تبدیل،کنار گذاشته ایم.
۱-۱۰سوق ناشی از گرانش یا نیروهای دیگر۱
فرض کنید نیروی دیگری مانند گرانش هم بر ذره وارد می شود، آن را  می نامیم به طوریکه
(۱-۴۵)
این حالت کاملا شبیه مورد میدان الکتریکی است به جز اینکه F/q جایگزین E شده است.بنابراین سوق به صورت زیر است:
(۱-۴۶)
در این مورد اگر نیروی وارد بر الکترون ها و یون ها مساوی باشد آنها در جهات مخالف حرکت می کنند.این رابطه عمومی در چند مورد دیگر هم سرعت سوق را بدست می دهد.
۱-۱۱حرکت سیال ۱
حرکت یک سیال با میدان برداری سرعت  توصیف می شود(که به معنای سرعت میانگین تمام ذرات منفرد سازنده سیال در مکان  است).همچنین چگالی ذرات n®،مورد نیاز است.دراینجا در مورد حرکت سیال متشکل از یک نوع ذره منفرد با نسبت (بار/جرم)معین بحث می شود.بنابراین چگالی جرمی و چگالی بار سیال به ترتیب mn و qn است.معادله پیوستگی ذرات را از قبل می شناسیم که گاهی معادله پیوستگی نامیده می شود.
(۱-۴۷)
می توان  رابسط داد:
(۱-۴۸)
مزیت این کار تعریف مشتق انتقالی^[۳] زیر است:
(۱-۴۹)
طوری که معادله پیوستگی را می توان به صورت زیر نوشت:
(۱-۵۰)
۱-۱۱-۱دیدگاه لاگرانژی و اویلری
دیدگاه لاگرانژی به قرار گرفتن روی یک المان سیال وحرکت با آن، وقتی سیال جابجا می شود گفته میشود .

شکل(۱-۹)دیدگاه لاگرانژی
و اما دیدگاه اویلری به قرارگرفتن روی یک المان ثابت در فضا و نگاه به حرکت سیال از میان این المان حجم گفته می شود. / t به معنای آهنگ تغییر در یک نقطه ثابت در دیدگاه اویلری می باشد.
به معنای آهنگ تغییر در یک نقطه در دیدگاه لاگرانژی است و  تغییر
ناشی از حرکت است.

شکل (۱-۱۰) دیدگاه اویلری
استخراج معادله پیوستگی از دیدگاه اویلری صورت گرفته است اما از دیدگاه لاگرانژی به شکل زیر خواهد بود:
(۱-۵۱)
زیرا تعداد ذرات (n) درون المان حجم ثابت است(ما در حال حرکت با آنها هستیم).
(۱-۵۲)

اما:
xv_x/x etc. …y …z(1-53)
بنابراین :
(۱-۵۴)
ودر نتیجه:
(۱-۵۵)
معادله ی بالا پیوستگی لاگرانژی است.طبیعتا با قرار دادن D/Dt/t+  معادله ی اخیر مشابه معادله ی اویلری است.کمیت  آهنگ فشردگی (حجم)المان است.
۱-۱۱-۲ معادله( پایستگی)تکانه

الکترود اصلاح شده (GCE/AP/MNP/CHIT/GOx) با بهره‌گیری از تلفیق روش اصلاح کوالانسی و روش تثبیت بر پایه اصلاح لایه به لایه ساخته شد.
۳-۴-۱-۱- تهیه الکترود اصلاح شده با گروه آمینوفنیل (GCE/AP) به روش اصلاح با نمک‌های دی‌آزونیوم
مطابق روش ارائه شده در بخش‌های پیشین ابتدا سطح الکترود کربن شیشه‌ای با بهره گرفتن از پودر آلومینا صیقل داده شد. سپس با بهره گرفتن از محلول ۰/۱ میلی‌مولار ترکیب ۴-نیتروبنزن دی‌آزونیوم تترافلوروبورات و ۱/۰ مولار تترابوتیل آمونیوم تترافلوروبورات در حلال استونیتریل و با انجام الکترولیز در پتانسیل ثابت ۴۲/۰- ولت الکترود اصلاح شده با گروه نیتروفنیل (GCE/NP) تهیه گردید. سپس گروه نیتروفنیل در این الکترود با انجام کاهش الکتروشیمیایی به گروه آمینو تبدیل شد. گروه‌های آمین موجود در سطح الکترود می‌توانند در محیط اسیدی پروتونه شوند و سطحی با بار مثبت ایجاد کنند. در نتیجه گروه‌های با بار منفی می‌توانند از طریق جاذبه الکترواستاتیک بر روی سطح قرار گیرند.
۳-۴-۱-۲- تکمیل اصلاح الکترود با انجام اصلاح لایه به لایه با بهره گرفتن از نیروی جاذبه الکترواستاتیک
ابتدا الکترود اصلاح شده با گروه آمینوفنیل در محلول بافر با pH برابر ۰/۲ قرار گرفت. به این صورت سطحی پروتونه با بار مثبت ایجاد می‌شود. اکثر نانو ذرات دارای سطحی با بار منفی هستند و می‌توانند به صورت الکترواستاتیک جذب سطوح با بار مثبت گردند. از این میان نانو ذرات مغناطیسی آهن علاوه بر داشتن بار سطحی منفی این مزیت را نسبت به بسیاری از نانوذرات دارند که ارزان قیمت و دارای روش تهیه ساده هستند. در این مرحله ۰/۱ میکرولیتر از محلول سوسپانسیون MNP (1/0 گرم در ۵ میلی لیتر) بر روی سطح الکترود قرار گرفت و تحت جریان گاز آرگون با خلوص بالا خشک گردید. الکترود سپس به خوبی با آب شسته شده و در مرحله‌ی بعدی ۰/۱ میکرولیتر از محلول کیتوسان (۵ میلی گرم کیتوسان در ۱۰ میلی‌لیتر محلول ۱۰ درصد استیک اسید) به صورت قطره‌ای بر روی سطح قرار گرفت و با گاز آرگون خشک گردید. این پلیمر دارای بار سطحی مثبت است و می‌تواند به راحتی به سطح باردار نانوذرات مغناطیسی جذب گردد. همان‌طور که می‌دانیم گلوکز اکسیداز یک آنزیم دارای بار سطحی منفی می‌باشد. الکترود اصلاح شده با آنزیم با افزودن ۰/۱ میکرولیتر از محلول گلوکز اکسیداز حاوی ۰/۵ میلی گرم گلوکز اکسیداز در ۰/۱ میلی‌لیتر از بافر فسفات ۰۵/۰ مولار در pH برابر ۰/۷ بر روی سطح الکترود تهیه شد. الکترود کامپوزیت تهیه شده با این روش با عنوان GCE/AP/MNP/CHIT/GOx نام‌‌گذاری شد. مراحل مختلف اصلاح الکترود به همراه مرحله آخر اصلاح با حد واسط اکسایش-کاهش نیل بلو در شکل ۳-۶۷ آورده شده است.
شکل ۳-۶۷- مراحل اصلاح لایه به لایه سطح الکترود کربن شیشه‌ای به روش کوالانسی و تهیه الکترود اصلاح شده با آنزیم گلوکز اکسیداز
۳-۴-۱-۳- دنبال کردن مراحل اصلاح سطح الکترود با بهره گرفتن از ردیاب اکسایش - کاهش زوج فرو / فری سیانید
به دلیل این‌که مراحل مختلف اصلاح سطح با تغییر در بار سطح الکترود همراه است، می‌توان از ردیاب اکسایش–کاهش زوج فرو/ فری سیانید که باردار می‌باشد و می‌تواند نسبت به بار سطح حساسیت نشان دهد، برای دنبال کردن تغییرات سطح الکترود استفاده نمود.

در این قسمت از ولتامتری چرخه‌ای این ردیاب برای دنبال کردن تغییرات سطح در هر مرحله از اصلاح استفاده شد. به این صورت که الکترود پس از اصلاح در هر مرحله‌ در محلول ۰/۱ میلی‌مولار پتاسیم فرو/ فری سیانید در ۰/۲=pH قرار گرفت و با انجام ولتامتری چرخه‌ای تغییرات سطح دنبال شد. همان‌طور که درشکل (۳-۶۸ A منحنیa) نشان داده شده است در مرحله‌ی اول اصلاح بر روی سطح گروه‌های آمینوفنیل (AP) داریم که می‌توانند در محیط اسیدی پروتونه و سطحی با بار مثبت ایجاد کنند. این امر باعث ایجاد یک پاسخ مشخص از ردیاب فرو‌سیانید در سطح الکترود می‌شود. با قرار گرفتن نانو ذرات مغناطیسی آهن بر روی سطح الکترود علاوه بر ایجاد یک پوشش جدید روی سطح، سطح دارای بار منفی می‌گردد که هر دو اثر مانع از رسیدن گونه های ردیاب به سطح الکترود و در نتیجه کاهش جریان ردیاب می‌گردند (۳-۶۸ A منحنیb).
کیتوسان در مرحله‌ی بعد به صورت یک لایه پلیمری ضخیم بر روی سطح قرار می‌گیرد که این امر باعث کاهش بیشتر فعالیت ردیاب بر روی سطح می‌گردد (شکل ۳-۶۸ A منحنیc). با قرار گرفتن گلوکز اکسیداز بر روی سطح هم به دلیل پوشش بیشتر سطح و هم به دلیل بار منفی موجود بر روی این آنزیم، سطح نسبت به این ردیاب غیر فعال‌تر می‌گردد (شکل ۳-۶۸A منحنیd).
۳-۴-۱-۴- دنبال کردن مراحل اصلاح سطح الکترود با روش طیف‌سنجی مقاومت ظاهری
در این مرحله منحنی‌های مقاومت ظاهری (EIS) از مراحل مختلف اصلاح الکترود گرفته شد. این اندازه‌گیری‌ها در حضور ردیاب اکسایش–کاهش [Fe(CN)₆]^{3/4 –} در غلظت ۰/۵ میلی‌مولار، در بافر فسفات با pH برابر ۰/۲ صورت گرفت. اندازه‌گیری‌های EIS با قرار دادن منحنی‌های سینوسی با دامنه‌ئ ۵ میلی‌ولت بر روی پتانسیل ثابت ۲۳/۰ ولت که پتانسیل فرمال ردیاب فرو / فری سیانید است، درمحدوده‌ئ ۱۰ کیلو هرتز تا ۱۰۰ میلی هرتز انجام شد. ابعاد نیم دایره در منحنی‌های امپدانس مربوط به مقاومت انتقال بار در سطح الکترود کربن شیشه‌ای می‌باشد. افزایش ابعاد نیم دایره نشان دهنده افزایش در مقاومت انتقال بار است. شکل (۳-۶۸ B) منحنی‌های EIS را نشان می‌دهد که از مراحل مختلف اصلاح الکترود گرفته شده است. همان‌طور که در این شکل نشان داده شده است، تفاوت قابل توجهی بین ابعاد نیم دایره حاصل در مراحل مختلف اصلاح وجود دارد. در مرحله‌ی اول که الکترود با گروه آمینوفنیل پوشیده شده است، به دلیل جاذبه الکترواستاتیک قوی بین گروه‌های آمین با بار مثبت در سطح و ردیاب با بار منفی در محلول کوچکترین میزان ابعاد نیم دایره و در نتیجه کمترین مقاومت انتقال بار در سطح تماس مشاهده شد. با اصلاح الکترود با نانو ذرات مغناطیسی به دلیل نیروی دافعه بین نانو ذرات با بار منفی و ردیاب، ابعاد نیم دایره و در نتیجه مقاومت انتقال بار افزایش یافت. با ادامه مراحل اصلاح الکترود به دلیل افزایش میزان پوشش سطح با انجام هر مرحله‌ از اصلاح شاهد افزایش ابعاد نیم دایره و در نتیجه مقاومت انتقال بار در سطح الکترود بودیم.
شکل ۳-۶۸- (A) ولتامتری چرخه‌ای از سطح الکترود در مراحل مختلف اصلاح (a) GCE/AP (b) GCE/AP/MNP ، © GCE/AP/MNP/CHITو (d) GCE/AP/MNP/CHIT/GOx در محلول ۰/۱ میلی‌مولار فری/فرو سیانید در pH برابر ۰/۲ و در سرعت روبش پتانسیل برابر ۱۰۰ میلی‌ولت بر ثانیه.(B) نمودار مقاومت ظاهری الکترود در مراحل مختلف اصلاح (a) GCE/AP (b) GCE/AP/MNP ، © GCE/AP/MNP/CHITو (d) GCE/AP/MNP/CHIT/GOx در محلول ۵ میلی‌مولار فری/فرو سیانید با اعمال ولتاژ ac با دامنه ۵ میلی‌ولت در محدوده فرکانسی ۱۰ کیلو هرتز تا ۱۰۰ میلی هرتز. پتانسیل الکترود ۲۳/۰ ولت نسبت به مرجع Ag/AgCl انتخاب شد. نمودار حاشیه‌ای منحنی امپدانس گرفته شده با بزرگ‌نمایی بالاتر در فرکانس‌های بالا می‌باشد
بااستفاده از داده‌های امپدانس می‌توان نتیجه گرفت که مراحل ایجاد گروه‌های آمینو فنیل بر روی سطح و قرار دادن نانو ذرات مغناطیسی بر روی آن و سپس پوشش آن با پلیمر کیتوسان و قرار گرفتن آنزیم گلوکز اکسیداز بر روی سطح الکترود کربن شیشه‌ای با موفقیت انجام شده است.
۳-۴-۱-۵- تثبیت نیل بلو بر روی الکترود اصلاح شده GCE/AP/MNP/CHIT/GOX و ایجاد الکترود اصلاح شده (GCE/AP/MNP/CHIT/GOX/NB)
برای این منظور از روش اصلاح الکترود در بخش ۳-۴-۱ استفاده شد. سپس بر روی الکترود اصلاح شده با آنزیم پس از خشک نمودن با گاز آرگون و شستشو ۰/۱ میکرولیتر از محلول ۰/۲ گرم بر لیتر حدواسط نیل بلو که یک ترکیب رنگی با بار مثبت است، قرار گرفت و با عبور گاز آرگون خشک گردید. رفتار الکتروشیمیایی الکترود اصلاح شده با ولتامتری چرخه‌ای در محلول بافر فسفات ۱/۰ مولار بررسی شد (شکل ۳-۶۹ A). ولتامتری چرخه‌ای الکترود اصلاح شده با نیل بلو در محدوده پتانسیلی ۰ تا ۸/۰- ولت نسبت به مرجع نقره/نقره کلرید رفتار چرخه‌ای مشخصه نیل بلو را نشان داد. شکل (۳-۶۹ B) این ولتاموگرام را در سرعت روبش‌های مختلف نشان می‌دهد.
۳-۴-۱-۶- اکسایش الکتروکاتالیزوری گلوکز در سطح زیست‌حسگر GCE/AP/MNP/CHIT/GOX
الکترود اصلاح شده GCE/AP/MNP/CHIT/GOx به ظرف الکتروشیمیایی حاوی فروسن ۰۲۲۵/۰ مولار در محلول آب/اتانول با نسبت حجمی ۸۰/۲۰ منتقل شد. شکل (۳-۷۰) ولتاموگرام چرخه‌ای این زیست‌حسگر را در حضور غلظت‌های مختلف گلوکز در محلول فروسن نشان می‌دهد. یک جفت دماغه ولتامتری برگشت پذیر در عدم حضور گلوکز مشاهده شدند (منحنی a در شکل۳-۷۰). این رفتار مربوط به واکنش اکسایش - کاهش تک الکترونی زوج Fc⁺/Fc می‌باشد. با افزودن گلوکز به محلول فروسن، رفتار کاتالیزوری مشخصی مشاهده گردید که جریان دماغه الکتروکاتالیزوری با افزایش غلظت گلوکز در محلول بافر افزایش می‌یابد(شکل۳-۷۰ منحنی‌های b و d). نتایج بیان‌گر این امر است که گلوکز اکسیداز تثبیت شده بر روی سطح با این روش فعالیت الکتروکاتالیزوری خود را برای اکسایش گلوکز پس از تثبیت حفظ کرده است. این واکنش می‌تواند توسط مکانیسم زیر شرح داده شود[۱۸۵]
شکل ۳-۶۹- (A) ولتاموگرام چرخه‌ای الکترود اصلاح نشده با نیل بلو (GCE/AP/MNP/CHIT/GOx) (a) و اصلاح شده با نیل بلو (GCE/AP/MNP/CHIT/GOx/NB) (b) در محلول ۱/۰ مولار بافر فسفات با pH برابر ۰/۷ در سرعت روبش ۱۰۰ میلی‌ولت بر ثانیه (B) ولتامتری چرخه‌ای الکترود اصلاح شده در سرعت روبش‌های به ترتیب از داخل به خارج ۲۰، ۴۰، ۷۰، ۸۰ و ۱۰۰ میلی‌ولت بر ثانیه
(۳-۲۳)
(۳-۲۴)
(۳-۲۵)
که در آن GOx(FAD) و GOx(FADH2) بیان‌گر اشکال اکسید شده و کاهیده شده گلوکز اکسیداز، G و G1 به ترتیب β-D- گلوکز و گلوکونو-D- لاکتون^[۷۷] می‌باشند. در عدم محدودیت انتقال جرم، جریان حاصل از ولتاموگرام چرخه‌ای ترکیب فروسن (Ip) از معادله(۳-۲۶) پیروی می‌کند[۱۸۶].
(۳-۲۶)
k_red = k₂k₁/ (−k₁ + k₂). ( 3-27)
که در آن F ثابت فارادی، S سطح الکترود، Γ_Eغلظت سطحی آنزیم،[Fc] غلظت حدواسط، [G] غلظت گلوکز در محلول و Ip از روی جریان تصحیح شده زمینه و با کم کردن جریان فاقد گلوکز از جریان در حضور گلوکز در پتانسیل ۳/۰ ولت محاسبه شده است. غلظت سطحی گلوکز اکسیداز قرار گرفته بر روی سطح بر اساس معادله بالا و با دانستن مقادیر ثابت سرعت k₂ = ۷۰۰ s^−۱, k₃ = ۱٫۲×۱۰^۷ M^−۱ s^−۱, k_red = ۱٫۱×۱۰^۴M^−۱ s^−۱ [۱۹۱-۱۸۷] تعیین شد. بر این اساس میزان پوشش آنزیم فعال Γ_ET برابر ^۱۱-۱۰×۳۸/۳ مول بر سانتی‌متر مربع محاسبه شد.اگر در نظر بگیریم که تک لایه اشباع از گلوکز اکسیداز دارای غلظت سطحی ^۱۲-۱۰×۷/۱ مول بر سانتی‌متر مربع باشد[۱۸۷]، Γ _ET برابر ۲۰ تک لایه خواهد بود.
شکل ۳-۷۰- ولتاموگرام چرخه‌ای از الکترود اصلاح شده GCE/NH₂/MNP/GOx در محلول فروسن ۰۲۲۵/۰ مولار در حضور غلظت‌های ۰،۰/۱ و ۵/۲ میلی‌مولار گلوکز. سرعت روبش برابر ۵۰ میلی‌ولت بر ثانیه انتخاب شده است.
۳-۴-۱-۷- بررسی رفتار الکتروکاتالیزوری الکترود کربن شیشه‌ای اصلاح شده GCE/AP/MNP/CHIT/GOX/NB در حضور گلوکز
اکسایش الکتروکاتالیزوری گلوکز در سطح حسگر GCE/AP/MNP/CHIT/GOx/NB بررسی شد. شکل (۳-۷۱) ولتاموگرام‌های چرخه‌ای الکترود کربن شیشه ای اصلاح شده را در بافر فسفات ۰/۷ هوازدایی شده در محدوده پتانسیلی ۶/۰ تا ۷/۰- در حضور و عدم حضور گلوکز نشان می‌دهد. همان‌طور که در شکل (۳-۷۱A ) نشان داده شده است افزایش گلوکز به الکترود اصلاح شده در محلول اکسیژن زدایی شده هیچ اثری را نشان
شکل ۳-۷۱- مقایسه‌ی رفتار الکتروشیمیایی الکترودهای اصلاح شده قبل و بعد از افزایش گلوکز به محلول بافر فسفات ۱/۰ مولار با ۰/۷ = pH (A) الکترود GCE/AP/MNP/CHIT/GOx/NB در محلول عاری از اکسیژن (B) الکترود GCE/AP/MNP/CHIT/GOx در محلول اشباع از اکسیژن و © الکترود GCE/AP/MNP/CHIT/GOx/NB در محلول اشباع از اکسیژن، سرعت روبش ۲۰ میلی‌ولت بر ثانیه
نمی‌دهد همچنین در محلول اشباع از اکسیژن در عدم حضور نیل بلو (الکترود اصلاح شده GCE/AP/MNP/CHIT/GOx) با افزایش گلوکز هیچ اثری مشاهده نشد. (شکل۳-۷۱ B).شکل (۳-۷۱ C) ولتاموگرام چرخه‌ای الکترود اصلاح شده GCE/AP/MNP/CHIT/GOx/NB را در محلول اشباع از اکسیژن نشان می‌دهد. با توجه به این شکل می‌توان نتیجه گرفت که حضور اکسیژن در سل الکتروشیمیایی منجر به تغییر عمده‌ای در شکل ولتاموگرام چرخه‌ای با افزایش در جریان کاتدی و کاهش متقابل در جریان آندی به دلیل اثر کاتالیزوری الکترود اصلاح شده با نیل بلو نسبت به اکسیژن می‌شود. در مقالات قبلی اثر الکتروکاتالیزوری نیل بلو نسبت به اکسیژن مشاهده شده است [۱۹۲]. همان‌طور که در این شکل مشخص است جریان دماغه در پتانسیل ۶۲/۰- ولت نسبت به Ag/AgCl نسبتا ثابت است و با تکرار روبش‌های پتانسیل تغییری نمی‌کند. با اضافه کردن گلوکز به سل الکتروشیمیایی جریان کاتدی کم می‌شود که نشان دهنده کاهش میزان اکسیژن در سطح الکترود می‌باشد. آنزیم گلوکز اکسیداز واکنش اکسیداسیون گلوکز را کاتالیز می‌کند که این واکنش همراه با مصرف اکسیژن می‌باشد.
ولتاموگرام چرخه‌ای الکترود اصلاح شده در حضور غلظت‌های مختلف گلوکز در شکل (۳-۷۲) آورده شده است. با افزایش غلظت گلوکز جریان کاهشی الکترود اصلاح شده کم می‌شود که میزان کاهش جریان کاتدی متناسب با افزایش غلظت گلوکز است.
GOx
D- Glucose + O₂ D-Gluconic acid + H₂O₂ (۳-۲۸)
۳-۴-۱-۸- اندازه‌گیری آمپرومتری گلوکز توسط حسگر GCE/AP/MNP/CHIT/GOX/NB
اندازه‌گیری آمپرومتری به عنوان یک روش حساس تجزیه‌ای در ارزیابی کاربرد زیست‌حسگرها مورد استفاده قرار گرفته است. در این‌جا برای تعیین محدوده درجه بندی خطی اندازه‌گیری گلوکز توسط الکترود اصلاح شده GCE/AP/MNP/CHIT/GOx/NBاز این روش استفاده شد. مطابق قبل در این کار با بهره گرفتن از یک مگنت و همزن مغناطیسی محلول با سرعت ثابت به‌هم زده شد. ابتدا به منظور به‌دست آوردن بیشترین حساسیت و گزینش پذیری اثر پتانسیل اعمال شده بر روی پاسخ آمپرومتری حسگر نسبت به غلظت ^۳-۱۰×۰/۴ مولار گلوکز در محلول بافر فسفات با ۰/۷=pH با غلظت ۱/۰ مولار مورد بررسی قرار گرفت(شکل۳-۷۳). نتایج این مطالعه نشان می‌دهد که جریان اکسایشی گلوکز در سطح الکترود اصلاح شده از پتانسیل ۲۵/۰- ولت آغاز می‌شود و با
۳-۷۲- تاثیر افزایش غلظت گلوکز روی رفتار الکتروشیمیایی الکترود اصلاح شده GCE/AP/MNP/CHIT/GOx/NB در بافر فسفات با ۰/۷ = pHو در محلول اشباع از اکسیژن. سرعت روبش ۲۰ میلی‌ولت بر ثانیه. حاشیه شکل: تاثیر پتانسیل اعمال شده بر روی جریان پایا مشاهده شده در بررسی آمپرومتری از سطح الکترود اصلاح شده برای غلظت ۰/۴ میلی‌مولار گلوکز در بافر فسفات ۱/۰ مولار اشباع از اکسیژن در pH برابر ۰/۷
منفی‌تر شدن پتانسیل تا ۶۰/۰- ولت به تدریج افزایش می‌یابد و سپس ثابت می‌شود بیشینه جریان در پتانسیل ۵۱/۰- ولت مشاهده شد. این در حالی است ‌که در این محدوده پتانسیل جریانی در سطح الکترود اصلاح نشده مشاهده نشد. جهت اطمینان از این‌که جریان تحت کنترل نفوذ است، پتانسیل ۶۰/۰- ولت نسبت به مرجع Ag/AgCl به عنوان پتانسیل بهینه برای انجام آمپرومتری انتخاب گردید
۳-۷۳- تاثیر پتانسیل اعمال شده بر روی جریان پایا مشاهده شده در بررسی آمپرومتری از سطح الکترود اصلاح شده برای غلظت ۰/۴ میلی‌مولار گلوکز در بافر فسفات ۱/۰ مولار اشباع از اکسیژن در pH برابر ۰/۷
۳-۴-۱-۹- رسم منحنی تنظیم با اندازه‌گیری آمپرومتری گلوکز توسط حسگر طراحی شده GCE/AP/MNP/CHIT/GOX/NB
شکل (۳-۷۴) پاسخ آمپرومتری الکترود کربن شیشه‌ای اصلاح شده، بعد از تزریق‌های متوالی گلوکز به محلول ۱/۰ مولار بافر فسفات با ۰/۷=pH در پتانسیل ثابت ۶۰۰- میلی‌ولت و در سرعت چرخش ثابت را نشان می‌دهد. با توجه به ولتاموگرام به‌دست آمده برای الکترودGCE/NB مشاهده می‌کنیم که بلافاصله بعد از هر تزریق گلوکز به محلول جریان به سرعت افزایش می‌یابد که نشان دهنده پاسخ سریع الکترود نسبت به گلوکز است. این جریان پایا برای رسم منحنی تنظیم استفاده شده است. شکل (۳-۷۴) منحنی‌های تنظیم مربوط به اندازه‌گیری آمپرومتری از الکترود اصلاح شده را در محلول ۱/۰ مولار بافر فسفات با۰/۷=pH طی تزریق غلظت‌های مختلف گلوکز نشان می‌دهد
همان‌طور که در این شکل نشان داده شده است جریان با غلظت در محدوده غلظتی ^۵-۱۰×۵/۴ تا ^۴-۱۰×۵/۴ مولار از معادله زیر
معادله (۳-۲۹) I_p(µA)=8.92C(mM) C_glucose (mM)-4.97 R²=0.998
شکل ۳-۷۴- پاسخ جریان-زمان الکترود کربن شیشه‌ای اصلاح شده GCE/AP/MNP/CHIT/GOx/NB طی افزایش‌های پیاپی (A) 50 میکرومولار و (B) 0/1 میلی‌مولار گلوکز در پتانسیل ثابت ۶/۰- ولت و در محلول بافر فسفات ۱/۰ مولار در pH برابر ۰/۷٫ شکل‌های حاشیه‌ای a و b منحنی‌های تغییرات جریان بر حسب غلظت گلوکز و نمودار c پایداری پاسخ آمپرومتری در غلظت ۰/۳ میلی‌مولار گلوکز را نشان می‌دهند
و در محدوده غلظتی ^۴-۱۰×۵/۴ تا ^۳-۱۰×۰/۴ مولار از معادله
I_p(µA)=1.29 C_glucose (mM)-7.09 R²=0.994 معادله (۳-۳۰)
پیروی می کند که با بهره گرفتن از آن‌ها می‌توان جریان تولید شده را به غلظت گلوکز ربط داد. مطابق روشی که قبلا بیان شد با در نظر گرفتن معادلات (۳-۷) و (۳-۸) حد تشخیص الکترود برابر با ^۵-۱۰×۷/۱ مولار محاسبه شد.