۲٫این روش ساده ترین وسیله ای است برای تمیز نقش شهرهایی که به سیستم های اقتصادی واجتماعی متفاوت وابسته اند

۳٫باتوجه به پویایی نقش شهرها،حرکت زمانی رامی توان درصفحه دیاگرام خواند وبرمیزان گرایش شهر به سوی نقشی نو آگاه شد وسطح تاثیراتی را که براثر برنامه ریزی های کوتاه ویا دراز مدت ناحیه ای ویا درمحدوده محلی پذیرفته است.
۴٫نظربه اینکه ازدیدگاهجغرافیایی شهر رامجزا ومستقل ازشرایط ناحیه ای نمی توان موردبررسی قرار داد،ضروری است که به مدد همین روش ویژگی های کار وتولید ونواحی واستان های مختلف کشوررا،که براثر خصیصه های فیزیکی ،اقتصادی وانسانی وفرهنگی ودر یک کلام با سطح توسعه اقتصادی کشور وشدت وضعف برنامه ریزی های عمرانی تابع تکامل وتغییرات بوده اند.
برطبق نظر کارشناسان علم برنامه ریزی شهری شهرها دارای سه نقش کشاورزی ، صنعتی و خدماتی می باشند در شهر مورد مطالعه ما؛ دوگنبدان اگر بخواهیم این نقش ها را مطالعه کنیم ناچار سری هم به اطراف شهر و روستاهای این منطقه هم بیندازیم که در پایین به آن ها اشاره می کنیم .
۴-۲ اثرات صنعت نفت بر محیط زیست منطقه
۴-۲-۱ تعریف محیط زیست
برای این واژه دو نگرش ایجاد شده است: یک نگرش این است که عنوان محیط زیست از دو کلمه محیط و زیست ترکیب یافته است که در فارسی به معنای جایگاه و محل زندگی است. این عنوان از نظر لغت مواردی هم چون آلودگی هوا، راه های جلوگیری از تخریب طبیعت و… را شامل نمی شود، اما امروزه مفاهیم گوناگون را از آن ارائه می نمایند مثل آب و هوا، جنگل، کوه، حقوق حیوانات و پرندگان، راه های جلوگیری از آلودگی هوا، راه های مبارزه با عوامل مخرب طبیعت و … محیط زیست در اصطلاح به کلیه عوامل تهدید کننده یا بهبودبخش محیط زندگی اتلاق می شود.
اما نگرش بعدی بیانگر این است که چیزی به نام محیط وجود ندارد و این واژه یک معنای نسبی به مفهوم پیرامون دارد، همان طور که از مشتقات واژه با مراجعه به کتاب لغت پیدا است، این واژه یک معنای نسبی به مفهوم پیرامون دارد یعنی چیزی که توسط پیرامون خود محاط شده است. موردی که در این جا مهم قلمداد می شود این است که بدانیم، منظور ما از محیط زیست کدام موجود است این موضوع اهمیت دارد زیرا آن چه وضعیت یک محل را برای زیست یک نوع موجود زنده بهبود می بخشد می توان محیط زیست یک موجود دیگر را تباه کند.حال در مجموع باید گفت: محیط زیست عبارت است از آن چه که فرایند زیستن را احاطه کرده، آن را در خود فرو گرفته و با آن در کنش متقابل قرار دارد. با توجه به این تعریف آیا می توان مرزهای مشخصی برای محیط زیست تعیین نمود آیا فرایند حیات بدون استفاده از هوا و خاک میسر است آیا بدون بهره برداری منطقی از خاک، می توان مواد غذایی تولید نمود و امکان تغذیه سالم جمعیت رو به تزاید را فراهم ساخت؟
بدین ترتیب مشاهده می شود که محیط زیست همه چیز را در بر می گیرد. هم انسان و هم طبیعت و هم رابطه این دو را شامل می شود. در کلیه فعالیت های بشر تاثیر داشته و نیز از آن متاثر می شود.محیط یک موجود زنده عبارت است از فضایی که موجود زنده را احاطه کرده و از طریق روابط متقابل گوناگون با آن در تماس قرار دارد. به بیان دیگر، محیط را می توان مجموعه عوامل جاندار و بی جانی دانست که، در یک فضای مشخص و در زمانی معین موجود زنده را تحت تاثیر خود قرار می دهند.
البته پدیده های غیر زنده نیز می توانند دارای محیط باشند، لیکن فاقد محیط زیست اند ،به عنوان مثال سنگ مادر تحت تاثیر عوامل محیطی (تخریب فیزیکی، شیمیایی، بیولوژیک) به خاک مبدل می شود.
در صورتی که موجود زنده از مکانی به مکان دیگر تغییر وضعیت دهد، محیط آن موجود تغییر می یابد مانند حرکت از محیط خانه به خیابان، محیط پارک، محیط اداره. لیکن کلیه این حرکت ها و جابجایی ها در محدوده محیط زیست صورت می گیرند، زیرا مفهوم محیط زیست، چه از نظر لغوی و چه از لحاظ واقعیت آن، در بر گیرنده کل فضای حیاتی کره خاکی می باشد. به بیان دیگر این محیط زیست است که، در درون خود محیط های گوناگون را جای داده است.
۴-۲-۲ انواع محیط زیست
با توجه به سیمای متنوع سطح کره خاکی و نیز طیف وسیع مسائل زیست محیطی، بایستی سعی گردد، تا تعاریفی کاربردی برای محیط زیست ارائه شوند. بدین   منظور می توان، آن چه که ما را احاطه کرده، بر ما تاثیر می گذارد و از ما تاثیر می پذیرد، بر سه بخش کلی تقسیم نمود:
۱)محیط طبیعی
۲) محیط اجتماعی
۳) محیط مصنوع
در حالی که در تقسیم بندی های تئوریک مانند آن چه در بالا آمده سعی در تفکیک محیط زیست در بخش های مختلف ولی همگن و متجانس می شود، در عمل تفکیک این محیط ها از یکدیگر غیر ممکن است.
همانطوری که از تعاریف بالا مشخص می باشد مفهوم محیط زیست بسیار گسترده می باشد واین مفهوم تمام عناصر موجود درکره زمین را در بر می گیرد وشامل محیط طبیعی وانسانی ومحیط مصنوع می باشد ودر مورد میزان آلودگی هایی که تاسیسات نفتی در شهردوگنبدان به وجود آورده اند باید گفت که این آلودگی ها هم درسطح آب وهم خاک وهم هوا می باشند در مورد آلودگی آب باید گفت که فاضلاب ناشی از این تاسیسات در آب های زیرزمینی نفوذ کرده وباعث آلودگی این آب ها می شود ودر جنوب شهر هم نفوذ فاضلاب در رودخانه (کمبل^[۷])باعث آلودگی کامل این رودخانه شده واستفاده از این رودخانه به کلی ممنوع شده است واین آلودگی باعث مرگ همه موجودات آبزی شده است در مورد آلودگی هوا هم باید گفت که آلودگی گازی، هوای روستاهای مجاور چاه ها و تأسیسات نفتی تنفس عادی را مخصوصاً در روستاهای جنوبی مثل کمبل ، آب شیرین ، بی بی جان آباد ، آبکل و بی بی حکیمه وروستاهای شرقی مثل اسلام آباد لیشتررا دشوار نموده است .وهمچنین این آلودگی ها مردم را از یک هوای سالم محروم نموده اندو مشکلات تنفسی اهالی ، عمرکم وسایل برقی ، گرمی هوا به علت سوزاندن گاز در منطقه و پوسیدگی زود هنگام محصولات آهنی را از مضرات آلودگی تاسیسات نفتی در مناطق نفت خیز می باشد.درمورد آلودگی خاک باید گفت که این آلودگی ها از حاصلخیزی خاک می کاهند ودر قسمت های بسیار نزدیک به این تاسیسات یاباعث نابودی محصولات شده ویا اینکه باعث رشد سریع وزودرس شدن محصولات می شوند که هردو به ضرر کشاورز می باشند ودیگر اینکه این تاسیسات باعث گرمی هوا می شوند که تاثیر بسیار بدی بر روی باغات منطقه دارد.
۴-۳ اثرات صنعت نفت بر کشاورزی گچساران
اگر بخواهیم به تاریخچه کشاورزی در فلات ایران بپردازیم باید به زمان های بسیار دور برگردیم وصفحات کهنه تاریخ این سرزمین را از نو ورق بزنیم اما همانطوری که می دانیم کشاورزی از قدیم الایام در فلات ایران رایج بوده است ودر گوشه وکنار این مرز وبوم ،مردم به کشاورزی می پرداختند و کشاورزی با مردم این سرزمین عجین شده است از زمان های بسیار دور مردم با بهره گرفتن از وسایل ساده به کشاورزی می پرداختند وطبیعتا محصول بسیار کمی هم به دست می آوردند حال می خواهیم به موضوعی بپردازیم که باعث افزایش محصولات کشاورزی شد از قدیم الایام به این واقعیت مهم همیشه اشاره می شده که وجود شهر به منطقه اطراف و حوزه نفوذ آن وابستگی زیادی دارد چون این حوزه نفوذ شهر و روستاهای اطراف شهر می باشند که مواد غذایی مردمان شهر را تأمین می کنند و اگر روزی مردم روستاهای اطراف دست از فعالیت بردارند دهان باز مردم شهرنشین چیزی برای خوردن پیدا نمی کند . اما به مرور زمان این فرزندان ناخلف یعنی شهرها مادر و مهربانی او را فراموش کرده وکمربه ریشه کن کردن آن بسته اند . درمقدمه کتاب اقتصاد شهری چنین آمده که آینده بشرنه درکهکشان ها و آسمان ها و بلکه درشهرها رقم زده شده است و همین طرز فکر باعث شده است که ما مردم روستاها را به زبان خودمانی دهاتی و از پشت کوه آمده خطاب کنیم . دراطراف شهر دوگنبدان ما هم درشرق وهم غرب آن شاهد کشاورزی می باشیم وهم شمال وجنوب آن ، اما کشاورزی شرق وغرب ازاهمیت بیشتری برخوردار می باشد . در شرق این شهر کشاورزی در روستاهای سربیشه ، بیدزرد ، امام زاده جعفر و…دیده می شود که بیشتر به کاشت گندم جو و مرکبات پرداخته می شود که دانشکده کشاورزی واقع درامامزاده جعفر هم توانسته با تربیت نیروها و دانشجویان فعال و سرکشی به این مزارع به رشد کشاورزی این منطقه کمک شایانی بکند و با به اتمام رسیدن پروژه سدچمشیر کشاورزی این منطقه رشد بیشتری خواهد کرد اما در غرب شهر دوگنبدان و با حرکت به طرف استان خوزستان به دشت لیشتر می رسیم که نماد این منطقه گنبد لیشتر در نزدیکی روستای اسلام آبادلیشتر می باشد که از دوره سلجوقی به یادگار مانده است که دلیل نامگذاری دوگنبدان به این نام همین گنبد می باشد این منطقه چون از سد کوثر تغذیه می شود در کاشت محصولات زیادی مثل گندم ، جو ، ذرت ، سبزیجات و مخصوصا هندوانه تبهر خاصی دارند و بعد از این دشت به منطقه خیرآباد می رسیم که دلیل رشد این منطقه هم رودخانه خیرآباد و سدکوثر می باشد که محصول مهم این منطقه برنج می باشد . همه این مناطق محصول خود رابرای فروش به شهر دوگنبدان می آورند و باعث رونق بازار این شهر می شوند . پس خواهیم دید که شهردوگنبدان با حوزه نفوذ خود یک رابطه محکمی را دارد .
۴-۴ مکانیزاسیون
مکانیزاسیون واژه ایست مشتق شده از مکانیک که به معنای مکانیکی کردن است.پس مکانیزاسیون به مفهوم مکانیکی کردن است و منظور از آن ، استفاده از وسایل و ادوات مکانیکی برای تولیدات و انجام کارهای کشاورزی است.
تاریخچه ی مکانیک به قرن هفدهم برمی گردد که با قوانین سه گانه ی نیوتن آغاز شد و با فعالیت دانشمندان مختلف علم مکانیک، ادامه پیدا نمود.سپس ماشین آلات کشاورزی اختراع شدند و مکانیک کشاورزی به وجود آمد.
واژه ی مکانیزاسیون کشاورزی از زمانی متداول گشت که تراکتورهای بخاری وارد مزرعه شدند ، ولی ورود این وسایل یا مکانیزه شدن کشاورزی صرفا به منظور انجام کار بهتر ، بیشتر و با هدف افزایش درآمد انجام گرفت و امروز نیز چنین است.
با توجه به مطالب گفته شد می توان اینگونه تعریف کرد:
مکانیزاسیون کشاورزی یعنی استفاده از وسایل مکانیکی به منظور افزایش کمی و کیفی تولیدات کشاورزی و با هدف افزایش درآمد مالی کشاورز.
بنابراین اگر مکانیزاسیون به افزایش درآمد کشاورز نینجامد ، مکانیزاسیون نیست.اگر استفاده از وسایل دامی به افزایش بیشتر درآمد بینجامد، کاربرد ماشین را نمی توان مکانیزاسیون نامید .
افزایش درآمد روستایی با سه عمل صورت می گیرد:
۱-افزایش کمیت محصول ۲-افزایش کیفیت محصول ۳-کاهش هزینه ی تولید محصول
افزایش کمی محصول به دو صورت انجام می شود:
الف)افزایش سطح زیر کشت: این کار با وسایل مکانیکی به سهولت قابل انجام است که به دلیل محدودیت کارگر و شاق بودن این عملیات از ادوات مکانیکی کشاورزی استفاده می شود.
ب)افزایش عملکرد: ممکن است سطح زیر کشت را افزایش ندهد ولی با شخم یکنواخت ، تهیه ی بستر مناسب ، کاشت در عمق ثابت و فاصله ی مناسب بین بوته ها، وجین مؤثرتر، سمپاشی ، کودپاشی و بالاخره برداشت بهتر عملکرد بیشتری تحصیل نمود که این عملیات جز با کاربرد ماشین امکان پذیر نمی شود.
افزایش کیفی محصول از مهمترین عوامل افزایش درآمد روستایی است.اگر عمق کاشت ، زمان برداشت ، نحوه ی برداشت به صورت مناسب توسط ادوات کشاورزی در مورد محصول صورت گیرد بازدهی به مقدار بسیار زیاد افزایش می یابد. به عنوان مثال برگ توتون درجه ی یک با دو روز تاخیر در خشک کردن به درجه ی سه تقلیل می یابد. یونجه اگر به موقع برداشت نشود از نظر کیفی ، محصول بسیار آفت می کند.
کاهش هزینه ی تولید و اثرات آن را در کشورهایی چون ایران که تعداد کارگر کم است با مکانیزه کردن درست ، به وضوح می توان رؤیت کرد. اگر کارشناس مکانیزاسیون از نحوه ی کار ماشین اطلاع کافی نداشته باشد و از طرفی هزینه ی نگهداری و تعمیر وسایل زیاد باشد هزینه ی تولید محصول کاهش نمی یابد که این امر با مفهوم مکانیزاسیون کشاورزی مغایر است.
مکانیزاسیون کشاورزی در ایران موضوعی است که طی سالهای گذشته یا بهتر بگوئیم از سال ۱۳۴۵ ، یعنی سالی که قرارداد بین ایران و جمهوری رومانی به منظور خرید تراکتور و بعضی ادوات کشاورزی منعقد شد و تعداد تراکتور از آن سال در کشور رو به فزونی گذاشت مورد بحث متخصصین فن بوده است.
وقتی از مکانیزاسیون کشاورزی صحبت به میان می آید ، اکثرا به فکر کاربرد و استفاده از موتورهای احتراق داخلی و ماشین های مختلف کشاورزی در مزارع می افتند ، در حالی که مکانیزاسیون به معنی اعم، این نیست که حتما از موتور احتراق داخلی و یا از آخرین مدل های ماشین های کشاورزی استفاده شود. قبل از اینکه مکانیزاسیون کشاورزی را تعریف کنیم ، ابتدا لازم است موتور و ماشین را از یکدیگر تشخیص داده و جدا کنیم . ماشین وسیله ای است که اگر به آن توان دهیم ، برایمان کار انجام می دهد ولی خود به تنهایی قادر به انجام کار نیست . موتوروسیله ای است که تولید توان می کند ولی به تنهایی نمی تواند کاری انجام دهد مگر اینکه این توان را به ماشینی بدهد تا آن ماشین بتواند کار تولید کند. به طور مثال یک گاوآهن را می توان به وسیله ی یک یا چند حیوان کار به حرکت درآورد و زمینی را شخم زد ، گاوآهن در اینجا ماشین را تشکیل می دهد و حیوان یا حیواناتی که آن را می کشند در حکم موتور می باشند. یک موتور ممکن است در یک زمان، دو ماشین را به حرکت درآورد و گاهی حرکت هر دو ماشین ، برای انجام کار ، ضروری است.
اکنون با روشن شدن فرق بین ماشین و موتور می توان مکانیزاسیون کشاورزی را تعریف نمود. کلمه ی مکانیزاسیون در کشاورزی مترادف با کلمه ی اتوماسیون در صنعت است که خود به معنی اتوماتیک کردن می باشد و اتوماتیک کردن یعنی کم کردن کار کارگری. بنابراین مکانیزاسیون یعنی استفاده از ماشین و موتور در کشاورزی جهت کاهش نیاز به نیروی کارگری. البته این نیاز هنگامی به وجود می آید که درآمد حاصل از کار کارگری کمتر از درآمد به دست آمده از جایگزین نمودن ماشین و موتور باشد که خود به عوامل متعددی از جمله عوامل زیر بستگی دارد:
۱٫ دستمزد کارگر بالا باشد.
۲٫ مشکلات کارگری موجب وقفه در کار، در زمان معین شود.
۳٫ زیان های حاصل از طولانی بودن کار کارگری بیش از هزینه های استفاده از ماشین و موتور شود.
معنی اعم مکانیزاسیون کشاورزی اتخاذ هر روشی است که موجب ازدیاد درآمد شود. با این تعریف جایگزین کردن کارگر با ماشین و موتور یکی از روش ها محسوب می شود و استفاده از بذر اصلاح شده برای بدست آوردن عملکرد محصول بیشتر روشی دیگر، که هر دو بخشی از موضوع مکانیزاسیون هستند.

۴-۵ آشنایی با وضعیت کشاورزی سنتی ایران
ایران از قدیم الایام مهد تمدن های باستانی و یکی از مراکز تولید مواد کشاورزی دنیای باستان بوده است.به طوری که بسیاری از پیشرفت های کشاورزی و دامپروری مانند پرورش اسب و ترویج نباتات سودمند را باید مرهون زحمات و ابتکارات اهالی این مرزوبوم دانست. حفاری هایی که در تپه ی سیلک کاشان انجام یافته ، نشان می دهد که حدود شش هزار سال پیش ، کشاورزی در میان مردم آن منطقه معمول بوده و ایرانیان متمدن قرن ها پیش از این در این راه کار کرده اند. از نقش روی استوانه ای که در شهر شوش کشف شده ، معلوم گردیده که در سه هزار سال قبل از میلاد مسیح مردم ایران گندم را در مخزن هایی که امروزه هم در بعضی از نواحی دیده می شود ،ریخته و انبار می کرده اند. یونجه ، این علوفه ی پر ارزش برای دام ها ، توسط ایرانیان به یونان و سپس به روم و سایر نقاط جهان برده شد.
ابزارهای کشاورزی که در ایران باستان به کار می رفت شامل انواع ابزارهای دستی ساده مانند بیل ها، کج بیل ها ، داس های دسته کوتاه ، کلنگ و وسائل دامی چوبی از قبیل گاوآهن ، خرمن کوب ها و غیره بوده اند.
منبع توان و ابزارهای کشاورزی معمول امروزی در نقاط مختلف کشور بخصوص در نقاط دورافتاده به مرور زمان تغییر زیادی پیدا نکرده و با ابزارهای قدیمی فرق چندانی ندارند. هنوز در اکثر نقاط دور افتاده ی کشور از یک یا دو جفت گاو به عنوان توان کششی منحصر به فرد و از گاوآهن های دامی چوبی وخرمن کوب ها و سایر وسائل که اکثرا از چوب ساخته شده اند به عنوان ابزار مورد نیاز استفاده می گردد.۴-۵-۱ شرایط و امکانات توسعه ماشین های کشاورزی در ایران
در کشور ما استفاده از تراکتور و ماشین های کشاورزی خیلی دیرتر از کشورهای اروپایی و امریکا شروع شد و اصولا در قرن هیجدهم که در اروپا گاوآهن های فلزی برگردان دار معمول شد، و در قرن نوزدهم که خرمن کوب های جدید در امریکا اختراع گردید ، در وسائل و ادوات کشاورزی کشور ما هیچگونه تغییری حاصل نگردید. عملا در طول ۵۰ تا ۶۰ سال اخیر بوده است که به تدریج کشاورز ایرانی با انواع ماشین های کشاورزی آشنا شده است، اما هنوز هم آن طوری که شرایط امروز ایجاب می کند کشاورزی مملکت ما ماشینی نگشته است و در مواردی هم که این امر به صورتی انجام گرفته است ، به علل بنیادی مواجه با مشکلات عدیده ای می باشد که همه ی دست اندرکاران و متخصصین کشاورزی ماشینی با آن آشنا هستند.
اولین گاوآهن فلزی برگردان دار دامی در زمان ناصرالدین شاه قاجار به ایران وارد شد و در ارومیه مورد استفاده قرار گرفت . اولین نمایشگاه ماشین های کشاورزی در سال ۱۳۰۰ خورشیدی در تهران برگزار گردید . اولین تراکتور نفتی ساده به دستور رضاخان در سال ۱۳۰۸ برای مدرسه فلاحت خریداری گردید و این مدرسه بعدها به دانشکده کشاورزی تبدیل شد. با وقوع جنگ جهانی دوم و مشکلات داد و ستد با کشورهای فروشنده و همچنین اثرات این جنگ در امور داخلی کشور، عملا این طرح متوقف و بهره برداری از آن نیز مسکوت ماند. پس از جنگ کم کم سرمایه داران و بعضی از شرکت ها شروع به وارد کردن تراکتور در ایران نمودند. ابتدا روستاییان از پذیرفتن تراکتور و ماشین های کشاورزی در مزارع خود خودداری می کردند و اعتقاد داشتند که برکت کشاورزی در سم گاوها می باشد، ولی به تدریج که با نتایج کار آشنا شدند تا حدودی آنها را پذیرفتند.
آغاز فعالیت بنگاه توسعه ماشین های کشاورزی از سال ۱۳۳۱را در حقیقت سرآغاز ماشینی کردن کشاورزی ایران به شمار می رود. این مؤسسه از سال ۱۳۳۱ تا سال ۱۳۳۶ خود اقدام به وارد کردن تراکتور و ماشین های کشاورزی می نمود و آنها را به اقساط به فروش می رساند ، اما از سال ۱۳۳۶ تا سال ۱۳۴۵ بنگاه به متقاضیان خرید تراکتور وام میداد تا آنها مطابق سلیقه و امکانات خود اقدام به خرید تراکتور و کمباین و سایر ادوات کشاورزی بنمایند.این طرز کار سبب شد تا به تدریج مارک های مختلف تراکتور و کمباین وارد کشور شود و چون برای فروشندگان تامین لوازم یدکی و تعمیرگاه های لازم مقرون به صرفه نبود، اغلب این وسائل در مدت کوتاهی از کار افتاده و بی استفاده می ماند.