با توجه به پیچیدگی های بیان شده در مبحث انتخاب سبد پروزه و با توجه به نقاط ضعف بیان شده در مورد چارچوب های قبلی، همچنین با در نظر داشتن نکات ذکر شده در مورد انتخاب تکنیک ارزیابی پروژه، در ادامه روش تحقیق به کار گرفته شده برای ایجاد یک چارچوب منعطف برای مورد مطالعه انتخاب شده، تشریح می گردد.
پس از مطالعه ادبیات موضوع در مورد نحوه طراحی چارچوب برای ایجاد سیستم مدیریت پروژه ها در یک سازمان، نهایتا این نتیجه حاصل شده که یک چارچوب جامع از بخش های زیر تشکیل شده است:
-
- فرایند
-
- معیار (متغیر)
-
- تکنیک و ابزار
در فصل دوم الگوها و چارچوب هاي كلي ارائه شده در اين بخش، به صورت اجمالي مورد بررسي قرار گرفته است. در اين بخش نتايج حاصل از بررسي ها و اصول مشترك تمامي چارچوب ها در قالب يافته هاي مطالعه انجام شده ارائه مي گردد.
فرایند:
پس از مرور ادبیات موضوع در مورد فرایند مدیریت سبد پروژه، اولین گام برای طراحی فرایند، مشخص نمودن محل قرار گیری یا جایابی پروژه های مختلف است. درنتیجه دسته بندی زیر برای شروع فرایند پیشنهاد شده است.
4-3 استراتژی های سرمایه گذاری
بحث انتخاب پروژه را می توان به عنوان یکی از مهم ترین فعالیت های موجود در مبحث سرمایه گذاری استراتژیک دانست. شرکت ها جهت سرمایه گذاری، استراتژی های مختلفی را اتخاذ می کنند. به طور کلی گونه های مختلف سرمایه گذاری شرکت ها را در دو گونه کلی می توان تقسیم بندی کرد:
-
- سرمایه گذاری های استراتژیک: این سرمایه گذاری ها برای شروع، گرفتن کار و یا فعالیت در زمینه های جدید می باشد.
-
- سرمایه گذاری های تاکتیکی: این سرمایه گذاری ها برای کارهای جاری شرکت بوده و هدف اصلی در این گونه سرمایه گذاری ها توسعه کارهای جاری شرکت جهت کسب سود بیشتر است.
سرمایه گذارانی که سرمایه گذاری استراتژیک را پیش رو گرفته اند می توانند دو رویکرد متفاوت متفاوت را در فعالیت های جدید خود اتخاذ کنند:
الف) سرمایه گذاری روی یک موضوع خاص
ب) پراکندن سرمایه گذاری بین چندین فرصت سرمایه گذاری
چنانچه سرمایه گذار رویکرد اول را پیش روی گیرد، مهم ترین چالش سرمایه گذار انتخاب مناسب ترین فرصت جهت سرمایه گذاری است و در رویکرد دوم انتخاب سبد و فرصت های مناسب و تقسیم مناسب منابع بین سبد های مختلف و فرصت های مختلف مطرح می گردد (روانشادنیا و عباسی جهرمی، 1391(.
در یک تقسیم بندی دیگر، انواع گزینه های سرمایه گذاری را می توان به موارد زیر تقسیم کرد(روانشادنیا و عباسی جهرمی، 1391(:
1.جایگزینی و مدرن سازی: یک فعالیت متداول در نوسازی شرکت
2.توسعه ظرفیت: به دلیل توسعه بازار و یا با هدف بیشتر شدن سهم از بازار صورت می گیرد
3.ادغام عمودی: برای تکمیل زنجیره تامین؛ مثلا سرمایه گذاری در تامین مواد اولیه به صورت مستقیم
4.متنوع سازی متمرکز: توسعه سرمایه گذاری در زمینه های مشابه
5.متنوع سازی مختلط: سرمایه گذاری در زمینه هایی خارج از تخصص کنونی
6.سرمایه برداری: پایان دادن به سرمایه گذاری و خروج از زمینه خاص
بنابراین قبل از تعيين مناسب ترین متد انتخاب پورتفوليو، بايستي مشخص شود سازمان به چه تعداد پورتفوليو نیاز خواهد داشت. يك شركت با چندين نوع سرمايه گذاري و چندین نوع كسب و كار مختلف، زماني كه تصميم مي گيرد از يك پورتفوليو استفاده كند با دشواري هاي روش شناختي و سلسله مراتبي روبه رو است.
دليل دشواري هاي روش شناختي، تنوع گونه هاي سرمايه گذاري است. انواع سرمايه گذاري هاي مختلف از اطلاعات مختلف استفاده مي كنند. آرچر و قاسم زاده اين چنين مواردي را مورد بحث قرار داده اند. غير ممكن است كه بتوان از يك رويكرد يكسان براي قضاوت بين رقابت سرمايه گذاري های مختلف استفاده كرد. اين مطلب دلالت بر آن است كه نياز است پورتفوليوهاي جدا براي هر نوع سرمايه گذاري وجود داشته باشد.
رويكرد پيشنهادي براي انتخاب تعداد پورتفوليو براي توسعه، اساسا بستگي به اندازه سازمان و تنوع كسب و كارها و انواع سرمايه گذاري هاي مختلف یک سازمان دارد. پس از مطالعات انجام شده در این زمینه و طبق اشكال زير، چهار رويكرد مهم براي تقسيم پورتفوليو گروه مي تواند در نظر گرفته شود.
1) پورتفوليو انفرادي (Single portfolio) براي سازمان هاي كوچك و با تنوع یک رشته فعاليت، استفاده از رويكرد پورتفوليو انفرادي آسانتر است كه به اين مفهوم است كه همه سرمايه گذاري ها در يك سبد با يكديگر مقايسه شوند.
2) پورتفوليوي بر اساس كسب و كار(Business-specific portfolio) اگر سازمان چند حوزه كسب و كار متفاوت دارد كه هر كدام اهداف استراتژيك و درجه استقلال معين خود را دارد ليكن داراي سرمايه گذاري هاي كاملا مشابه در داخل حوزه هاي كسب و كار مي باشد، استفاده از پورتفوليو بر اساس كسب و كار مي تواند مناسب باشد. در اين حالت پورتفوليو گروه شامل تعدادي از پورتفوليو هاي واحد كسب و كار است.
3) پورتفوليوي بر اساس سرمايه گذاري(Investment type –specific portfolio) اگر تنها تعداد محدودي كسب و كار (عموما یک کسب و کار) وجود داشته باشد اما امكان سرمايه گذاري مختلف وجود داشته باشد پيشنهاد مي شود از پورتفوليو بر اساس نوع سرمايه گذاري استفاده شود. در اين رويكرد، پورتفوليوهاي جدا براي انواع سرمایه گذاری ها (مانند سرمايه گذاري هاي تحقيق و توسعه یاR&D ، ادغام و اكتساب M&A))، سرمايه گذاري زیر ساختی و…) وجود خواهد داشت:
4) پورتفوليوي شبكه اي(مركب)( Compartment portfolio)در نهايت پورتفوليوي شبكه اي تركيبي از رويكردهاي 2 و 3 مي باشد.
با توجه به اندازه و ويژگي هاي سازمان، يكي از انواع پورتفوليو ها بايستي انتخاب شود. همچنين سلسله مراتب اهداف بايستي در نظر گرفته شود به اين منظور كه اهداف سطوح بالا در اهداف سطوح پايين گنجانده شوند (مارتین کاینن، 2002)
در این مطالعه طرح های پیشنهادی برای سرمایه گذاری در مورد مطالعه مورد نظر از یک گروه و حوزه بوده و بنابراین متد پیشنهادی برای انتخاب پروژه ها بر اساس سرمایه گذاری در یک موضوع خاص یا پورتفولیو انفرادی طراحی گردیده است.
5-3 مسأله تحقیق: ارزیابی و رتبه بندی پروژه ها در منطقه آزاد تجاری-صنعتی ارس
در این بخش مسئله مورد نظر مجددا مورد ارزیابی و بررسی قرار میگیرد تا در ادامه فرایند پیشنهادی مورد نظر برای انتخاب برترین پروژه ها در مورد مطالعه بررسی گردد. شرکت شهرکهای صنعتی در منطقه آزاد تجاری صنعتی ارس به کمک مشاوران سرمایه گذاری این سازمان تعدادی طرح سرمایه گذاری که مورد ارزیابی اولیه قرار گرفتهاند شناسایی کرده است. مشاوران این سازمان برای کمک به سرمایه گذاران برای تصمیم گیری و انتخاب طراحهای بهینه به دنبال ابزار و روشی منسجم هستند تا به کمک آن بتوانند از بین پروژه های شناسایی شده با توجه به شاخص های قابل توجه در یک سرمایه گذاری و یا سبد پروژه که در ادامه بیان میگردد، پروژه های سرمایه گذاری قویتر و مناسبتر را شناسایی کنند. ابعاد مورد توجه در یک سرمایه گذاری شامل موارد زیر میباشد:
-
- منافع مالی و سودآوری طرحهای سرمایه گذاری(ارزش خالص فعلی پروژه ها، شاخص سودآوری، نرخ بازده داخلی، دوره بازگشت سرمایه گذاری و …).
-
- منافع استراتژیک پروژه های سرمایه گذاری(تطابق استراتژیک، ایجاد مزیت رقابتی، تاثیر بر سهم بازار و مشتریان، منافع اجتماعی و …).
-
- ریسک و مخاطرات سرمایه گذاری(ریسک مدیریت، ریسک تامین مالی، ریسک قانونی و زیست محیطی، ریسک فروش و …).
-
- محدودیتهای یک سرمایه گذاری(محدودیت بودجه و منابع، پیچیدگی و ارتباطات بین بعضی از پروژه ها و…).
شایان ذکر است که همه طرح های شناسایی شده از یک نوع سرمایه گذاری و در یک حوزه کسـب و کار می باشـند. منظور از یک حوزه کسب و کار فعالیت و بنگاههای اقتصادی مشابه و همگن میباشد برای مثال در بخش کشاورزی زراعت و باغداری به عنوان دو حوزه کسب و کار مجزا در نظر گرفته می شود. و یا در صنعت ماشین سازی دو فعالیت ریخته گری و ماشین کاری هرچند وابسته به هم میباشند با این وجود بایستی به صورت مجزا در نظر گرفته و مقایسه شوند. بنابراین طرحهای مورد مطالعه در این تحقیق از یک نوع کسب و کار میباشند (بنا به خواست مشاوران نوع کسب و کار و نام پروژه ها ذکر نشده است)که اطلاعت پروژه های مربوط در فصل چهارم مورد تجزیه و تحلیل قرار خواهد گرفت. همچنین همان طور که در قسمت قبلی بیان گردید پورتفوليوي بر اساس سرمايه گذاري می تواند شامل انواع سرمايه گذاري هاي تحقيق و توسعه یاR&D ، ادغام و اكتساب M&A))، سرمايه گذاري زیر ساختی و… باشد که در این تحقیق پروژه های مورد مطالعه از نوع توسعه ای و ایجادی میباشند.
پروژه های توسعهای و ایجادی می تواند مشتمل بر توسعه بازار، توسعه محصول در ارتباط با کسب و کار، توسعه ظرفیت (ایجاد و خرید) و … باشد.
با توجه به موارد فوق و مفاهیم مطرح شده در بخش 4-3 از رويكرد پورتفوليو انفرادي برای مقایسه پروژه ها استفاده می شود كه به اين مفهوم است كه همه سرمايه گذاريها در يك سبد با يكديگر مقايسه میشوند. باید دقت داشت که اگر در بین پروژه ها تنوع کسب و کار و تنوع سرمایه گذاری وجود داشته باشد آنگاه دیگر مدل مطرح شده در این مبحث قابل استفاده نخواهد بود و مدل مطرح شده در این تحقیق را باید با ایجاد تغییراتی با توجه به سبد هر پروژه و معیارهای تصمیم گیری خاص آن سبد به کار بست که این کار از حوزه این تحقیق خارج بوده و به عنوان یک کار تحقیقاتی دیگری مطرح خواهد بود که با توجه به ماهیت یکسان کار، در این زمینه نیز تحقیقات زیادی صورت گرفته و مدل های زیادی پیشنهاد شده است.
6-3 مفروضات حل مساله:
همچنین مفروضاتی که برای حل مساله تشریح شده در نظر گرفته شده است به صورت زیر است: