ب: معافیت از کیفر
معافیت از کیفر تأسیس جدیدی در قانون مجازات ۹۲ می­باشد. که با اقتباس از حقوق فرانسه وارد حقوق کیفری ایران شده است برای اصلاح مرتکب سیاست کیفر­زدایی را بیان کرده است. ^[۱۶۶] یعنی سیاستگذاران جنایی برای پاسخ­دهی به بعضی از گونه­ های بزهکاری، ضمانت­اجرای کیفری را کنار گذاشته، تدابیر غیر کیفری برای پاسخ­دهی به رفتارهای مجرمانه به کار می­برند.

در نظام سنتی چون مدت دادرسی طولانی می­باشد. استقرار طولانی مدت بزهکاران در چرخه عدالت کیفری منجر به برچسب مجرمانه می­ شود. از اینرو سیاستگذاران جنایی برای کاهش آثار زیانبار افراد در روند دادرسی طولانی و پیشگیری از خوردن انگ مجرما­نه به آنان، برای رسیدگی به تعداد از گونه­ های بزهکاری، راهبردهای جدیدی اتخاذ کرده ­اند.^[۱۶۷] از جمله این راهبردها امکان معافیت مجرم از مجازات و خارج شدن سریع از چرخه عدالت کیفری است. هم چنین راهبرد معافیت از کیفر، در پیش گرفتن زندگی شرافتمندانه و تشویق مجرمین به رعایت قوانین و هنجارهای حاکم بر جامعه کارایی بالایی دارد. و می ­تواند زمینه تحقق دادرسی ترمیمی در بستر نظام عدالت جنایی باشد.^[۱۶۸]
قانونگذار در ماده ۳۹ قانون مجازات جدید مقرر می­دارد: « در جرایم تعزیری هفت و هشت، در صورت احراز جهات تخفیف چنانچه دادگاه پس از احراز مجرمیت تشخیص دهد که با عدم اجراء مجازات نیز مرتکب، اصلاح می­ شود در صورت فقدان سابقه کیفری موًثر و گذشت شاکی و جبران ضرر و زیان یا برقراری ترتیبات جبران آن، می ­تواند حکم به معافیت از کیفر صادر کند.» همانگونه از ماده فوق استنباط می­ شود در صورت تحقق شرایطی که در ماده ذکر شده متهم به طور کلی از کیفر و مجازات معاف می­ شود.
ج- کیفیات مشدده
به لحاظ تفاوت مجرمین از حیث تمایلات و خصائص روحی و روانی هم چنین وضعیت جسمانی، واکنش متناسب جرم و حالات مجرم ضروری به نظر می­رسد. به نحوی که گاهی اوقات مستلزم رعایت تخفیف و ارفاق نسبت به مجرم و گاهی اوقات نیز مستلزم شدّت عمل بوده است. این روش که در شکل علمی آن، علاوه بر اینکه معقول و عادلانه است، منطبق با مصالح اجتماعی نیز خواهد بود. به هر حال، حربه تشدید مجازات با توجه به جرم ارتکابی و جهات روحی مجرم از عوامل بازدارنده افراد در مسیر ارتکاب جرم و به تبع آن تأمین امنیت و ثبات جامعه بشری محسوب می­ شود.
علل و عوامل تشدید مجازات در راستای بالینی کردن مجازات و مشخصاً اصل فردی کردن مجازات­ها و اصل تناسب بین جرم و مجازات پیش ­بینی شده ­اند. عواملی که موجب تشدید مجازات می­شوند، دو دسته هستند، علل عام و علل خاص. تعدد و تکرار جرم از علل عام تشدید مجازات به شمار می­روند. عوامل خاص نیز به دو دسته تقسیم می­شوند. کیفیات و جهات مشدده عینی و کیفیات و جهات مشدده شخصی.^[۱۶۹]
کیفیات مشدده عینی، جهات و موجباتی هستند که هر گاه با جرم همراه باشند باعث تشدید مجازات می­گردند.^[۱۷۰] کیفیات مشدّده شخصی، کیفیاتی هستند که در شخص مرتکب بزه وجود دارد همین امر سبب تشدید مجازات می­گردد. مانند انگیزه مرتکب همان نفع و امتیازی است که او را به سمت ارتکاب بزه سوق می­دهد و حالت خطرناک بزهکار هم باعث تشدید مجازات می­گردد.^[۱۷۱]
علل عام تشدید، کیفیاتی هستند که اختصاص به جرم معینی نداشته و کلیه جرایم جزء آنچه قانون استثناء نموده باشد، در بر می­گیرد. تعدد و تکرار جرم علل برجسته عام تشدید معرفی شده ­اند.
از منظر جرم­ شناسی ارتکاب جرایم متعدد توسط یک فرد را نشانه ناسازگاری و حالت خطرناک بزهکار دانسته و تفاوت مجازات مرتکبین جرایم متعدد را مقتضای عدالت و انصاف و ضرورت دفاع جامعه قلمداد نموده ­اند. به عقیده برخی از حقوقدانان عدالت و انصاف حکم می­ کند که مجازات کسی که یکبار مرتکب جرم شده و آن کس که چندین بار نظم اجتماعی را آشفته ساخته است یکسان نباشد. دفاع جامعه اقتضاء می­ کند که نسبت به بزهکاران ناسازگار تصمیم دیگری جدا از مجازات اتخاذ گردد.^[۱۷۲] مهمترین نتیجه اعمال کیفیات و عوامل مشدّده این است که قاضی دادگاه اجازه می­دهد مجازات سنگین­تری به موجب قانون تا حداکثر مجازات قانونی مقرر در خصوص همان جرم تعیین نماید منطق به کاربردن این نهاد، متناسب کردن و انطباق مجازات با درجه مجرمیت، تباهی اخلاق و خطرناک­بودن مجرم است.^[۱۷۳] در عین حال قضات با بررسی خصایص فردی تکرار کننده جرم، مجازات مشدّد متناسب باشخصیت او تعیین و اعمال می­نماید.
بند دوم: پرونده شخصیت و نهاد تعویق صدور حکم
سالهای متمادی است که هدف غالب نهادهای عدالت کیفری اصلاح و درمان مجرمان و بازگشت باسازگارانه آنها به اجتماع می باشد. و اعمال مجازات به قصد انتقام یا تشفی خاطر بزه­دیدگان را جایز نمی­شمارند. تدابیر و نهاد حقوقی جدیدی که از سوی فانونگذاران اندیشیده شده است.یکی از این نهادها تعویق صدور حکم مجازات است.
نهاد تعویق صدور حکم در حقوق کیفری ایران مسبوق به سابقه نیست، برای اولین بار مورد توجه قانونگذار قرار گرفته است می­توان آن را جدیدترین ابزار برای برخورد متناسب فردی با هر شخص خطاکار کیفری دانست. این نهاد جزء فردی کردن قضایی در حین انجام دادرسی کیفری محسوب می شودکه قاضی در بکار گرفتن و یا نگرفتن آن اختیار تام دارد.^[۱۷۴] این نهاد در ارتباط با مجرمین غیر خطرناک و بویژه اطفال مورد استفاده قرار می گیرد با هدف جلوگیری از مجرم خطاب کردن این دسته از بزهکاران و مساعدت در اصلاح و بازسازگاری آنان تنظیم شده است.^[۱۷۵]
تعویق صدور حکم، ارتباط نزدیکی با تنظیم پرونده­ی شخصیت دارد و بدون تردید، تصمیم ­گیری در خصوص صدور اعطای تعویق یا عدم صدور آن در حق بزهکار، نیازمند تشکیل پرونده­ی شخصیت است؛ به عبارت دیگر قاضی کیفری اساساً در مقام اعطای تعویق بدون وجود چنین پرونده­ای و بدون مطالعه­ محتوای آن با مشکل مواجه خواهد شد. بر این اساس ماده ۴۰ قانون مجازات اسلامی ۹۲ مقرر نموده که «در جرایم تعزیری درجه­ شش تا هشت دادگاه پس از احراز مجرمیت متهم با ملاحظه­ی وضعیت فردی، خانوادگی، اجتماعی و سوابق و اوضاع و احوالی که موجب ارتکاب جرم گردیده، تحت شرایطی به مدت شش ماه تا دو سال می ­تواند صدور حکم را به تعویق اندازد». در این موارد، تنظیم پرونده­ی شخصیت و استناد به آن برای صدور مجازات، به طور ضمنی ضروری می­نماید. لیکن در واقع امر، مقدمات و ابزارهای لازم برای این شناخت در دسترس حاکم دادگاه نیست.
مقام قضایی در هنگام صدور حکم نهاد تعویق باید مقام انسانی فرد بزهکار را مطمح­نظر قرار بگیرد، و بزهکار را باید انسانی دانست که چون دیگران مستحق هر گونه کمک و یاری می باشد و باید به او کمک کرد تا مقام و جایگاه از دست رفته خویش را باز یابد و به فضیلت های انسانی نایل گردد. به دلیل اینکه نفس مجازات هیچ گونه مطلوبیتی ندارد و باید هم به شخصیت بزهکار و هم به مصالح جامعه توجه خاصی شود .هدف مجازات در اسلام اصلاح و تربیت بزهکار و رحمت و احسان به او در جامعه، از اینرو در اسلام شأن و شخصیت مجرم را نیز، جزء در موارد معدودی مورد توجه قرار می دهد.^[۱۷۶]
نهاد تعویق صدور حکم مانع بر چسب­زنی شده که با سوق دادن بزهکار به خارج از قلمرو قضایی از شناساندن این دسته به عنوان منحرف و بزهکار، پیشگیری کرده و در نتیجه شماری از بزهکاران از پیامدهای حضور در پهنه عدالت کیفری مصون می­ماند بنابراین این نهاد از مجرم خطاب کردن بزهکار توسط جامعه ممانعت به عمل آورده زیرا حکم محکومیتی صادر نشده تا جامعه بتواند فرد خاطی را مجرم قلمداد کند. از اینرو تصمیمات کارگزارهای عدالت کیفری تا اندازه زیادی می ­تواند در آینده افراد جامعه موثر باشد.^[۱۷۷]
لحاظ نمودن شخصیت مجرم در فرایند دادرسی به منظور همسان ساختن پاسخ کیفری با نیاز­های روانی، جسمانی و اجتماعی متهم صورت می­گیرد. بنابراین نگرش صرف به فعل یا ترک فعل مجرمانه به منظور اعمال واکنش اجتماعی بدون توجه به شخصیت مجرم و عوامل جرم­زا خلاف یک دادرسی عادلانه و منصفانه تلقی می­گردد. بدیهی است جهت احراز استخقاق مجرم به صدور قرار تعویق صدور حکم لازم می ­آید پرونده شخصیت تشکیل شود به نحوی که دادرس با مطالعه آن بتواند تصویر جامعی از خصوصیات شخصیتی بزهکار داشته باشد. اگر چه قانونگذار به ویژگی­های شخصیتی بزهکار اشاره کرده است ولی در مورد تشکیل پرونده شخصیت سخنی نمی گوید. در نتیجه قاضی بدون تشکیل پرونده شخصیت نمی­تواند حکمی عادلانه صادر نماید و با مشکل مواجه می­ شود.
ایراداتی که با این نهاد عجین شده است. از آن جمله می­توان به عدم وجود بسترهای لازم در بخش­های مختلف از جمله عدم وجود کارشناسان و متخصصان روانشناسی، فرهنگی و اجتماعی آشنا با رفتارهای مجرمانه و پرخاشگرایانه اشاره نمود هم چنین عدم قضات آشنا به صدور تصمیماتی مانند تعویق صدور حکم و روحیه کیفرگرایی آنها می­باشد که موجب کاهش استفاده از این نهاد می­باشد.^[۱۷۸]
بند سوم: تشکیل پرونده شخصیت در جایگزین­های حبس
بزهکاری، محصول زندگی اجتماعی انسان است. جامعه­ای وجود ندارد که مصون از ارتکاب جرم باشد. مهار بزهکاری،کنترل و مقابله با آن یکی از وظایف اساسی متولیان عدالت کیفری است. تاریخ حقوق کیفری گواه آن است که نخستین تدبیر در قلمرو مجازاتها، مجازاتهای بدنی و خشن بوده است.
هر چند تلاش فلاسفه و حقوقدانان غربی در طول قرنهای هفده و هجده در زمینه جلوگیری از اعمال مجازاتهای خشن موجب پذیرش مجازات زندان در اوایل قرن نوزدهم شده است. اما دیری نگذشت که استفاده­ی بی­رویه از مجازات زندان باعث بروز انتقادات و عکس­العمل­های شدیدی شد.^[۱۷۹]
تحقیقات جرم­شناسان نیز مؤید این واقعیت است که اساساً اجرای مجازات زندان با اندیشه اصلاح و باز پروری مجرمان منافات دارد زیرا آنچه محرک و انگیزه­ اصلی برای مجرم است تمایلات نفسانی و اندیشه­ی مجرمانه است که خود می تواند براساس شخصییت افراد دارای وجوه گوناگون باشد لذا اجرای مجازات زندان بجای آنکه به علت­یابی تمایلات مجرمانه بپردازد تمرکز نهایی خود را بر طرد بزهکار و تزلزل شخصیت وی قرار می دهد^[۱۸۰]
در نتیجه زندانها نه تنها باعث اصلاح و بازپروری شخص محکوم و بازگردان او به اجتماع نمی­ شود بلکه باعث جری­تر شدن آنها می­ شود. از اینرو حقوقدانان خواستار کاهش مجازات زندان و جایگزین کردن مجازات دیگری هستند. شکی نیست حامیان این نظریه معتقدند در اوضاع و احوال کنونی هنوز هم اشخاصی هستند که باید زندانی شوند، ولی قبول این مطلب نباید به منزله­ی پذیرش تعمیم مجازات زندان تلقی شود آنان معتقدند که سلب آزادی از محکومان باید به عنوان آخرین حربه، آنگاه هیچ شیوه و راهکار قابل اعتماد دیگری نباشد، به عنوان عکس­العمل جامعه در مقابل مجرمین به کار گرفته شود..^[۱۸۱] بنابراین جهت حرکت چه در ایران و چه در کشورهای دیگر، به سمت محدود کردن حبس است. نه حذف کامل آنها از نظام عدالت کیفری، امروزه در جهان لزوم پیش بینی وضع مجازتهای جایگرین حبس نمود بیشتری یافته است و خوشبختانه این امر در کشور ما نیز به طور جدی در حال پیگیری می باشد به طوری که هم اکنون یکی از سیاستهای کلی سازمان زندانها و اقدامات تأمینی و تربیتی، کاستن جمعیت کیفری می باشد.
در لایحه مجازاتهای اجتماعی جایگزین زندان و همچنین در قانون مجازات اسلامی ۹۲ به خصوص در مواد ۶۴ الی ۸۷ درباره این مجازاتها زمینه تحول بزرگی را در این عرصه به وجود آورد که البته تحقق آن سعی و اهتمام نهادهای قضایی و سایر دستگاه های دولتی را می طلبد. قانونگذار در ماده ۶۴ قانون فوق مجازاتهای جایگزین حبس را به این شرح بر شمرده است؛ «مجازاتهای جایگزین حبس عبارت از دوره مراقبت، خدمات عمومی رایگان، جزای نقدی، جزای نقدی روزانه و محرومیت از حقوق اجتماعی است که در صورت گذشت شاکی و وجود جهات تخفیف با ملاحظه نوع جرم و کیفیت ارتکاب آن، آثار ناشی از جرم، سن، مهارت، وضعیت، شخصیت و سابقه مجرم، بزه دیده و سایر اوضاع و احوال تعیین و اجرا می شود.»
نوع و میزان شدت این کیفرها با توجه به جرم ارتکابی، شخصیت و پیشینه­ی کیفری بزهکار، دفعات ارتکاب، وضعیت بزه­ دیده وآثار ناشی از آن و سایر اوضاع و احوال و جهات مخففه از سوی قاضی رسیدگی کننده تعیین می­گردد. با توجه به اصل فردی کردن مجازاتها در قوانین کیفری پذیرفته شده، برای تعیین کیفر متناسب با شخصیت و حالت خطرناک مجرم، بایستی تمام عوامل و انگیزه­هایی که در ارتکاب جرم مؤثر بوده و همچنین ذوق و استعداد و تمایلات و هوش بزهکار مورد تحقیق و پژوهش و آزمایش قرار گیرد تا اصلاح و تربیت و درمان او امکان­ پذیر گردد. اتخاذ تدابیر کیفری مناسب با شخصیت واقعی مجرم که لازمه آن شناخت شخصیت مرتکب از طرف قاضی کیفری می باشد. و این شناخت حاصل نمی شود جزء با تشکیل پرونده شخصیت که قاضی کیفری آن را همراه با پرونده کیفری تشکیل می دهد. قاضی با تشخیص اعمال مجازاتهای اجتماع محور به بزهکار در جهت باسازگاری اجتماعی­اش به وی کمک خواهد کرد و همچنین از تکرار جرم هم جلوگیری می­ شود.
خدمات عام­ المنفعه یکی از جایگزینهای حبس به شمار می­رود و برای مجرمین غیر خطرناک در نظر گرفته شده است. بر مبنای آن مجرمین در فعالیتهای خدماتی جامعه شرکت می­ کنند و با انجام این خدمات تا حدی زیانی که به جامعه وارد ساخته­اند را جبران نمایند. ^[۱۸۲] این کیفر نه تنها فاقد خطرات و معایب زندان است بلکه باعث ارتقای رشد اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و تربیتی نیز می­ شود.^[۱۸۳] از آنجا که حکم به خدمات عام­ المنفعه محدودیتهای جسمی و روانی برای شخص محکوم در بردارد لذا قاضی باید تطابق ویژگی­های فیزیکی و روانی مجرم رابا کار موردنظر بسنجد (طبق تبصره ۲ ماده ۹۳) مجرم باید نسبت به اجرای آن راضی باشد یعنی مجرمان حق دارند از کاری که از آنان خواسته می شود به طور دقیق آگاه شوند. (طبق ماده ۸۴قانون مجازا ت اسلامی ۹۲)
برای جلوگیری از ناکامی مجرم در جریان کار عمومی، باید اطلاعات دقیقی درباره شخصیت او در اختیار دادگاه صادر کننده حکم قرار گیرد این اطلاعات در جریان یک تحقیق اجتماعی بدست می آید بنابراین می­توان گفت که در توسل به کار عام­ المنفعه، تشکیل پرونده شخصیت برای مجرم ضرورت دارد. قصات باید از خصوصیات فیزیکی و جسمانی، روحی و روانی، سن و جنس متهم اطلاعات کافی داشته باشند، حتی در صورت شاغل بودن او باید مراقب باشند تا کار عام­ المنفعه باعث از دست دادن شغل او نشود در این صورت یکی از هدفهای خدمات عام-المنفعه عقیم خواهد ماند. همچنین لازم است که قضات با تقنین شیوه ­های جدید، بر آگاهی­ها و توانایی­های خود بیفزایند. قاضی نقش اساسی در تأثیر گذار بودن کیفر خدمات عام­ المنفعه در راستای باز­پروری بزهکاران ایفا میکند و این امر به نوبه خود مستلزم تشکیل پرونده شخصیت، تنوع خدمات عام المنفعه، آموزش دادرسان و به طور کلی فراهم آوردن لوازم اجرا و اعمال آن است قضات در هنگام بررسی توسل به کار عام­النفعه باید توجه داشته باشند که مجازات حبس را به عنوان آخرین چاره بر گزینند. قانون مجازات اسلامی ۹۲ در ضمن ماده ۸۴ و تبصره­های آن شرایط خدمات عمومی رایگان را بیان نموده است.
همچنین محرومیت از حقوق اجتماعی از کیفرهای جامعه­مدار بر شمرده شده، نا کار آمدی مجازات زندان و طرد و کنار گذاشتن مجرم از اجتماع، موجب روی آوردن به این مجازات جایگزین حبس شده است. و قانونگذار با پذیرش رویکرد مجرم­مدار و بی­آنکه قصد کوچک شمردن مجرمان را داشته باشد، محرومیت از حقوق اجتماعی را با توجه به نوع، شدت و وخامت جرم ارتکاب یافته و شخصیت بزهکاران برای ناتوان سازی پیش ­بینی کرده ­اند. بدین ترتیب، مجازات­های جامعه­محور با ایجاد محدودیت یا محرومیت از حقوق و آزادی­های مجرمان در بستر جامعه و نه در مؤسسه­ها و نهاد­های دولتی کلاسیک، رعایت شرایط و یا انجام وظایف مختلفی را به آنان تحمیل کنند.این وظایف معمولاًدر پرتو نظارت، مداخله یا مشارکت نهادهای دولتی و جامعوی به اجرا در می­آیند^[۱۸۴]
جزای نقدی روزانه به عنوان یکی از جایگزینهای حبس، زمینه ­های فردی کردن مجازاتها و رعایت تناسب بین جرم و مجازات را فراهم می نماید .روشی که با درنظر گرفتن، وضعیت مالی او در طول ماه و درآمد روزانه او، میزان جریمه او را به طور روزانه محاسبه می­کرد و مرتکب را از آسیب­های ناشی از عدم تمکن مالی مصون می­داشت. بنابر­این با وجود جریمه نقدی روزانه پرداخت جریمه نقدی به صورت اقساطی توسط بزهکار انجام می­ شود. امری که سبب می­ شود فاصله فقیر و غنی در جریمه نقدی کمتر به چشم بیاید و نابرابری موجود در توانایی مالی این دو طبقه به نوعی تعدیل شود. لذا جریمه روزانه، نمادی بارز از رعایت اصل فردی کردن مجازاتهاست.^[۱۸۵]
بنابراین نهاد جایگزین حبس یکی از ابزارها و سازوکارهای قضایی مجازاتها است در راستای اصل فردی کردن کردن کیفر باید قضات با توجه به جرم و خصوصیات مجرم و سایر شرایط و اوضاع و احوال جایگزین حبس مناسب را اتخاذ کند. در نتیجه برای اعمال این نهاد باید پرونده شخصیت تشکیل شود. و صدور نهاد جایگزین حبس بدون توجه به پرونده شخصیت امری بعید به نظر می­رسد.
بند چهارم: توجه به شخصیت مجرم در قالب نهاد توبه
امروزه در مباحث جرم­ شناسی پیرامون ندامت و پشیمانی مجرم و تأثیر آن در تخفیف مجازات مباحث زیادی عنوان شده است. ولی ماهیت حقوقی توبه در هیچیک مکاتب کیفری به چشم نمی­خورد. تأکید اسلام بر کاهش فرصت­های جرم­زا منجر به اتخاذ سیاست خاصی در این زمینه گردیده است که بر اساس آن ضمن حفظ واکنش کیفری در متون قانونی، امکان ترک اجرای کیفر را فراهم می ­آورد.
مکتب حیات بخش اسلام تأسیس توبه را در حقوق کیفری پیش ­بینی نموده است و اعمال کیفر را در صورت توبه مجرم و تحت شرایطی منتفی می­داند. بدون تردید توبه مناسب­ترین و نزدیک­ترین راه دستیابی به اصلاح و بازپروری بزهکار است. توبه از جمله تأسیساتی است که در راستای کیفر­زدایی، در پرتو جلب مشارکت و همکاری مجرم در فرایند مبارزه با عمل مجرمانه پیش ­بینی شده است.^[۱۸۶]
توبه در قرآن به دو صورت بیان شده است: اولاً، توبه و بازگشت بنده به سوی خداوند متعال، منظور از توبه انسان، همان بازگشت و ندامت از اعمال خلاف گذشته است. ثانیاً، توبه بازگشتی که مربوط به خداوند است، که مقصود از توبه خداوند پذیرفتن توبه­ی انسان است که از گذشته­ی سیاه و تاریک خویش، نادم و پشیمان شده است و از انحراف و جهل بازگشته است.^[۱۸۷] لذا در قرآن کریم، هرکجا از توبه انسان بحث می­ شود که مقصود از آن ندامت و پشیمانی از گناهان و خطاهای گذشته اوست و هر کجا توبه خداوند است، منظور پذیرفتن توبه انسان و بازگشت به مغفرت و رحمت اوست.
در لسان­العرب توبه به معنای الرجوع من المذنب فی الحدیث: النوم توبه و رجل تواب- تائب الی الله. یعنی توبه عبارت از رجوع از گناه است و در حدیث پشیمانی توبه است و مرد تواب یعنی کسیکه به سوی خدا باز می­گردد.^[۱۸۸]
الف: احراز توبه
قانون مجازات اسلامی در تبعیت از منابع فقهی و موازین شرعی با رویکردی بدیع، تأثیر کلی یا جزئی نهاد توبه در سقوط واکنش کیفری را مورد توجّه قرار داده است. این نهاد امکان خیره­کننده ­ای به منظور اصلاح بزهکار از طریق نوسازگاری داوطلبانه وی فراهم کرده، توقف جریان متعارف دادرسی کیفری را موجب می­گردد. به طوری که که اظهار توبه و احراز آن، تعقیب یا ادامه پیگرد متهم یا صدور حکم و اجرای مجازات را معلق یا منتفی می­سازد.^[۱۸۹]
از دیدگاه حقوق جزای اسلامی اگر تغییر و تحول باطنی در مجرم پدید آید و به واقع مجرم اصلاح شود مجازات او لغو می­ شود، ولی این تأسیس حقوقی سبب جری­ شدن افراد نسبت به ارتکاب جرم و گناه نمی­ شود. چرا که پذیرش توبه و احراز آن دارای شرایط خاصی است و مهمتر از همه اسلام با تمهیدات خاص خود انسان را بیشتر از همه به ترک گناه و جرم در صورت ارتکاب به توبه و روی­گردانی واقعی از آن دعوت می­ کند.^[۱۹۰] در قانون مجازات اسلامی با وجود تأسیس نهاد توبه برای سقوط مجازات، راهکار مناسب برای احراز ندامت و پشیمانی و اصلاح و تربیت به عنوان شروط اساسی تحقق توبه مقرر نکرده است. توبه روشی برای تعدیل یا تغییر افکار و گرایشهای فکری انسانها و در نتیجه تعدیل یا تغییر شخصیت در عمل افراد می­باشد.^[۱۹۱] قضات ویژگیهای شخصیتی و خصوصیات جسمی و روانی بزهکار را مورد توجّه قرار دهند. که این امر با تشکیل پرونده شخصیت میسر می­ شود.
ب: شرایط پذیرش توبه در جرایم موجب حد
در قانون مجازات اسلامی ۹۲ مقنن طبق ماده ۱۱۴ شرایطی برای اعمال توبه و سقوط مجازات در نظر گرفته است. در جرایم مستلزم حد، توبه تنها در موارد خاص می ­تواند باعث سقوط مجازات گردد. این ماده بیان می­دارد: «در جرایم موجب حد به استثنای قذف و محاربه هر گاه متهم قبل از اثبات جرم توبه کند و ندامت و اصلاح او برای قاضی محرز شود، حد از او ساقط می­گردد. هم چنین اگر جرایم فوق غیر از قذف با اقرار ثابت شده باشد، در صورت توبه مرتکب حتّی پس از ارتکاب جرم، دادگاه می ­تواند عفو مجرم را توسط رئیس قوه قضائیه از مقام رهبری درخواست نماید.»
در ارتباط با ماده ۱۱۴، چند نکته قابل ذکر وجود دارد، اولاً تنها حد قذف است که تحت هیچ شرایطی تأثیری در مجازات نخواهد داشت اما در سایر حدود به جز محاربه در صورتیکه متهم قبل از اثبات جرم توبه نماید باعث معافیت از مجازات، با جمع شرایط خواهد بود. و در محاربه این مرحله بایستی قبل از دستگیری یا تسلط بر او باشد. حدود از جمله جرایم حق­الله می­باشد. توبه در این جرایم مسقط مجازات است؛ زیرا فلسفه جرم بودن آنها صرف مخالفت با اوامر و نواهی الهی می­باشد، مجازات یا عدم مجازات مطلقاً در اختیار خداوند است و حاکم شرع مکلف می­باشد مجازات را طبق شرایطی در شرع تصریح شده است، اجرا کند.
پ: توبه در واکنش­های تعزیری
مقنن برای اولین بار نهاد توبه را در جرایم تعزیری پذیرفته است. و توبه را در جرایمی که از شدت کمتر و خطرناکی کمتری برخوردار هستند را قابل اعمال دانسته است. ماده ۱۱۵ مقرر می­دارد: «در جرایم تعزیری درجه شش، هفت و هشت چنانچه مرتکب توبه نماید و ندامت و اصلاح او برای قاضی محرز شود، مجازات ساقط می­ شود. در سایر جرایم موجب تعزیر دادگاه می ­تواند مقررات راجع به تخفیف مجازات را اعمال نماید.» مقنن طبق این ماده دو نگرش متفاوت به جرایم تعزیری داشته است. که در جرایم تعزیری شش، هفت و هشت چنانچه مجرم توبه نماید و اصلاح او برای قاضی محرز شود، مجازات او ساقط می­ شود، در حالیکه در سایر جرایم یک تا شش به نفی تأثیر توبه پرداخته است و طبق ماده ۳۸قانون فوق به موجب بند ث امکان اعمال تخفیف وجود دارد. و ندامت مجرم از جهات اختیاری تخفیف قلمداد شده است از آنجا توبه با ندامت ملازمه نداشته و تنها یکی از اجرای لازم در تحقق آن است. لذا به مجرد ندامت، جهت تخفیف محقق است و امکان اعمال آن نیازمند احراز توبه بزهکار نخواهد بود و این به معنی عدم پذیرش توبه در جرایم شدید تعزیری است. بدیهی است وقتی بزهکار با اقدام داوطلبانه به تربیت و اصلاح خویش پرداخته اعمال تعزیر ازموارد تعذیب غیر لازم است. زیرا پس از حصول مقصود واکنش هر گونه تلاش در این باره عاری از هرگونه سودمندی و مصلحت است. همانگونه مقنن با تبعیت از موازین فقهی بر نقش توبه در مجازاتهای حدی، با حصول شرایطی آن را موجب سقوط حد دانسته، پس به طریق اولی توبه در سقوط مجازاتهای تعزیری که مقصود اولی در آن تربیت و اصلاح است نیز باید موًثر واقع شود.^[۱۹۲] مقنن با محدود کردن پذیرش توبه در برخی از جرایم تعزیری منطق خاصی ندارد. بنابراین در نهاد توبه علاوه بر حقوق جامعه، بزهکار نیز شخصیت و ارزشهای انسانی خود را باز می­یابد در این نهاد علاوه آنکه بزهکار با توجّه به اصلاح و باسازگاری خود کمک ­کند. دادگاه نیز می ­تواند با قبول توبه بزهکار، واکنش مناسب را اتخاذ نماید و گامی مناسب در باساز­گاری او بر دارد.^[۱۹۳]
گفتار سوم: کارکرد تشکیل پرونده شخصیت در مرحله اجرای حکم
مهم­ترین مرحله از مراحل دادرسی مرحله اجرای حکم است و اگر گفته شود دادرسی­های کیفری برای تحقق بخشیدن این مرحله صورت می­گیرد، سخن گزاف نخواهد بود و به طور کلی هدف از رسیدگی­های کیفری آن است که بعد از احراز وقوع جرم با اعمال مجازات و یا اقدامات تأمینی و تربیتی امنیت در جامعه برقرار گردد و رشد جرم متوقف گردد و اصلاح و تربیت مجرم با مجازات مناسب تأمین گردد.
در نظام حقوقی ایران تنها در این مرحله پرونده شناسایی شخصیت الزامی گردیده است. در این گفتار به بررسی نظام نیمه­آزادی، آزادی مشروط و عفو پرداخته می­ شود.

اخیراٌ تحقیقاتی در زمینه تعهد در محیط ‌های ورزشی انجام شده که با تأکید بر مدل تعهد ورزشی بررسی شده است(Weiss, 2001; Scanlan ,2003;Andrew ,2004)در واقع تصمیم و تمایل به ادامه دادن شرکت در فعالیت ورزشی و ادامه آن بسیار حیاتی است.
بدیهی است که هرچه که تعهد ورزشکاران به باشگاه و تیم ورزشی بالاتر باشد، می ‌تواند بر کارایی و اثربخشی آن تیم و باشگاه اثرگذار باشد. در واقع می ‌توان گفت که یکی از عوامل بقای تیم های ورزشی ادامه به فعالیت ورزشکاران آن تیم است. پس ایجاد این تعهد در ورزشکاران موضوعی مهم و تأثیر گذار است و باید عوامل ایجاد کننده تعهد را در ورزشکاران را شناخت. از سوی دیگر ورزشکاران به عنوان بخشی از مشتریان خدمات ورزشی محسوب می شوند که بررسی تهعد آنها در قالب مشتریان ورزشی مهم می کند(فتحی، ۱۳۹۰).
به منظور فهم بهتر رفتار مشتریان، تحقیق حاضربه عنوان یک کار جدید در رابطه با بررسی مفهوم تعهد مشتری در کنار رضایتمندی مشتریان می‌باشد، تعداداندک سالن های بدنسازی، همراه با تعداد شرکت کنندگان اندک،همراه با استقبال سرد از ادامه به ورزش محقق را بر آن داشت تا برخی از عوامل را که بر روی رضایتمندی این اقشار موثرند را بررسی و تاثیر انها را بر تعهد ورزشی مورد مطالعه قرار دهد تا بدینوسیله بتوان از ان به عنوان یک الگو در افزایش تعهد ورزشی افراد استفاده کرد. مساله اصلی که محقق در پی بررسی آن می‌باشد این است که ارتباط عوامل موثر بر رضایتمندی مشتریان باشگاه‌های بدنسازی بانوان استان کرمان با تعهد ورزشی آنها بر اساس مدل تعهد ورزشی اسکانلان چگونه است؟
د - اهمیت و ضرورت انجام تحقیق (شامل اختلاف نظرها و خلاءهای تحقیقاتی موجود، میزان نیاز به موضوع، فواید احتمالی نظری و عملی آن و همچنین مواد، روش و یا فرایند تحقیقی احتمالاً جدیدی که در این تحقیق مورد استفاده قرار می‏گیرد:
ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻫﻤﻴﺖ و ﻧﻘﺸﻲ ﻛﻪ ﺗﺤﺮک و ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬﺎی ﺑﺪﻧﻲ در زﻧﺪﮔﻲ روزﻣﺮه و ﺳـﻼﻣﺖ اﻓـﺮاد ﺟﺎﻣﻌـﻪ اﻳﻔﺎء ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻫﻤﻴﺖ ﻣﻴﺎدﻳﻦ ورزﺷـﻲ و ﺑﺮرﺳـﻲ ﻋﻮاﻣـﻞ ﻣﻬـﻢ در ﺗـﺪاوم ﺷـﺮﻛﺖ آﻧـﺎن در ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬﺎی ﺑﺪﻧﻲ، اﻳﻦ اﻣﻜﺎن را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﺗﺎ ﺑﺮ ﻓﺮﺻﺘﻬﺎ در ورزش و ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬﺎی ﺑﺪﻧﻲ ﺗﻤﺮﻛﺰ ﻛﺮد و ﺑﺎﺗﻼش ﭘﻴﮕﻴﺮ و اﺳﺘﻔﺎده از روﺷﻬﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ ورزﺷﻲ، ﺑﻪ ﺗﺤﻘﻴﻖ و ﻳﺎﻓﺘﻦ ﻋﻼﻗﻤﻨﺪیﻫﺎی ﺧـﺎص و ﻧﻴﺎز اﻓﺮاد ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻪ ورزﺷﻬﺎی ﺗﻔﺮﻳﺤﻲ و ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬﺎی ﺑﺪﻧﻲ ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﺷﻮد و این اﻣﻜﺎن را ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﺮد و ﺧـﺪﻣﺎﺗﻲ
را اراﺋﻪ داد ﻛﻪ اﻓﺮاد ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﺳﺎﻋﺎﺗﻲ را ﺑﻪ دور از ﻣﺴﺎﺋﻞ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ و ﺧﺎﻧﻮادﮔﻲ و ﻋﻼﻗﻪ و ﺗﻤﺎﻳـﻞ واﻓـﺮ ﺑـﻪ ورزش و ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬﺎی ﺑﺪﻧﻲ ﺑﭙﺮدازﻧﺪ(ﺑﻬﻠﻜﻪ،۱۳۸۴). ﺳﻼﻣﺘﻲ و آﻣﺎدﮔﻲ ﺣﺮﻛﺘﻲ ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﻳـﻚ ﺻﻨﻌﺖ ﺟﻬﺎﻧﻲ در ﺣﺎل رﺷﺪ اﺳﺖ. در آﻣﺮﻳﻜـﺎ ﺑـﻴﺶ از ۳۳۰۰۰ ﺗﺎﺳﻴﺴـﺎت ورزﺷـﻲ آﻣـﺎدﮔﻲ و ﺳـﻼﻣﺖ وﺟﻮد دارد و ﺗﻌﺪاد ﻣﺮاﻛﺰ آﻣﺎدﮔﻲ در اروﭘﺎ ﻛﻤﺘﺮ وﻟﻲ در ﺣﺎل اﻓﺰاﻳﺶ اﺳﺖ. در ﻳﻮﻧﺎن ﺗﻘﺮﻳﺒﺎ ۱۳۰۰ ﻣﺮﻛﺰآﻣﺎدﮔﻲ ﺧﺼﻮﺻﻲ ﺑﺎ ۳۱۱۵۰۰ ﻣﺸﺘﺮی و درآﻣﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪی در ﺣﺪود ۱۶۴/۵ ﻣﻴﻠﻴـﻮن دﻻر در ﺳـﺎل دارد و اﻳﻦ ﺻﻨﻌﺖ رﻗﺎﺑﺘﻲ اﺳﺖ. در ﺻﻨﺎﻳﻊ ﺧﺪﻣﺎﺗﻲ رﻗﺎﺑﺘﻲ، ﻓﺮاﻫﻢ آوردن ﺧﺪﻣﺎت ﺑﺮﺗﺮ ﻳﻚ ﭘﻴﺶ ﻧﻴﺎز ﺑﺮای ﺑﻘـﺎء و ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ اﺳﺖ (Afthinos,2005)
در سازمان های خدماتی به دلایلی از قبیل: تعداد کمتر مشتریان، تداوم بیشتر استفاده از خدمات توسط آنها، اهمیت بالای حفظ و تقویت روابط بلند مدت سازمان با مشتریان، روابط نزدیک تر و عمیق تر با مشتریان سبب شده است تا توجه به عوامل مؤثر بر رضایتمندی مشتریان به این سازمان ها از اهمیت بسزایی برخوردار باشد (محمودی ۱۳۹۰).
مدیران سازمان های خدماتی آگاهند که کیفیت برتر موجب عملکرد بهتر می شود و مزایایی چون وفاداری مشتریان، پاسخگویی به نیازهای آنها، رشد سهم بازار و بهره وری برای سازمان ها به ارمغان می اورد. آن ها کیفیت خدمات را به عنوان اهرمی برای ایجاد مزیت رقابتی به کار می گیرند. این امر به شرطی محقق می شود که سازمان ها بدانند مشتریان چگونه کیفیت خدماتشان را ادراک می کنند ( بیرامی ایگدر، ۱۳۹۱).

به طور کلی حفظ مشتری به دلیل به دست آوردن هزینه از مشتریان بر سوددهی دراز مدت اثر می گذارد. علاوه بر این، باقی ماندن مشتریان برای زمان طولانی تر برای ارائه دهنگان خدمات سود بیشتری خواهد آورد (المیری و همکاران، ۱۳۸۸)، زیرا مشتریان وفادار اغلب تمایل بیشتری برای خرید مجدد دارند همچنین، پول بیشتری در طول زمان مصرف می کنند (Romo Pérez et al. 2010). همانطور که گفته شد، رضایت مشتری اثری قوی بر قصد خرید مجدد و بطور کلی حفظ مشتری می گذارد (Ha et al. 2010). به این منظور سازمان های ورزشی به عنوان یک صنعت با موئلفه های خدمات، برای اطمینان از موفقیت های مالی طولانی مدت باید تلاش کنند تا به وسیله مشتریان به عنوان فراهم کننده خدمات با کیفیت بالا شناخته شوند (احمدی بزدی، ۱۳۹۱)
ﻣﻄﺎﻟﻌـﺎت رﺿـﺎﻳﺖ ﻣﺸـﺘﺮی ﻣـﻲ ﺗﻮاﻧـﺪ ﺑـﻪ ﺷﺮﻛﺘﻬﺎ در ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻧﮕﺮش ﻣﺸﺘﺮی و وﺟﻮد ﻣﺸﻜﻞ ﻛﻤﻚ ﻛﻨﺪ و ﺷﺮﻛﺘﻬﺎ ﻧﻴﺰ در ﺻﻮرت اﻣﻜﺎن ﻣـﻲ ﺗﻮاﻧﻨـﺪ زود آن ﻣﺸﻜﻞ را ﺗﺼﺤﻴﺢ ﻛﻨﻨﺪ(Allan,2004). اﮔﺮ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑـﻪ رﺿـﺎﻳﺖ ﻣﺸـﺘﺮی ﺑﺮﺳـﻨﺪ ﺑﺎﻳﺪ آن را اﻧﺪازه ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ زﻳﺮا ﺷﻤﺎ ﭼﻴﺰی را ﻛﻪ ﻧﺘﻮاﻧﻴﺪ اﻧﺪازه ﮔﻴﺮی ﻛﻨﻴـﺪ ﻧﻤـﻲ ﺗﻮاﻧﻴـﺪ ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ ﻛﻨﻴـﺪ. رﺿﺎﻳﺖ ﻣﺸﺘﺮی ﻋﺎﻣﻞ ﻛﻠﻴﺪی و ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻨﺪه ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ در ارﺗﺒـﺎط ﺑـﺎ ﻣﺸـﺘﺮی ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻮد ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ، از اﻳﻦ رو اﻧﺪازهﮔﻴﺮی آن ﺧﻴﻠﻲ ﻣﻬﻢ اﺳﺖ(Fecikova,2004). ﺳﺎﻻﻧﻪ ﺑﻄﻮر ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻬﺎ ۱۰ ﺗﺎ ۳۰ درﺻﺪ از ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﺧﻮد را از دﺳﺖ ﻣـﻲ دﻫﻨـﺪ و ﻣـﺪﻳﺮان ﺷﺮﻛﺘﻬﺎ اﻏﻠﺐ ﻧﻤﻲ داﻧﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﺪام ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ارﺗﺒﺎﻃﺸﺎن را ﺑﺎ ﺷﺮﻛﺖ ﻗﻄﻊ ﻛﺮده اﻧـﺪ و دﻟﻴـﻞ آن ﭼﻴﺴـﺖ ﻫﻤﻴﻦﻃﻮر از ﻣﻴﺰان ﺿﺮری ﻛﻪ از اﻳﻦ ﺑﺎﺑﺖ ﻧﺼﻴﺒﺸﺎن ﺷﺪه آﮔﺎه ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ. ﻣﺜﺎﻟﻲ ﻛﻪ در ﻣﻘﺎﻻت ﻣﺮﺑـﻮط ﺑـﻪ رﺿﺎﻳﺖ ﻣﺸﺘﺮی ﺑﺮای اﻳﻨﮕﻮﻧﻪ ﺷﺮﻛﺘﻬﺎ اﻏﻠﺐ ﺑﻪ ﭼﺸﻢ ﻣﻲ ﺧﻮرد اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺟﺬب ﻣﺸﺘﺮی ،ﻧﮕﻬﺪاری آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ ﻳﻚ ﺳﻄﻠﻲ ﻛﻪ اﻧﺘﻬﺎی آن دارای ﺳﻮراخ اﺳﺖ ﺗﺸـﺒﻴﻪ ﻧﻤـﻮده اﻧـﺪ. ﻛـﻪ ﺑـﺎﻻی ﺳـﻄﻞ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﺟﺪﻳﺪ ﺑﺎ ﺻﺮف ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎی ﮔﺰاف ﺑﺮای ﺟﺬب آﻧﻬﺎ وارد ﺳﻴﺴـﺘﻢ ﻣـﻲ ﺷـﻮﻧﺪ و از ﭘـﺎﻳﻴﻦ ﺳـﻄﻞ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﻣﻮﺟﻮد ﺷﺮﻛﺖ ﺑﻪ راﺣﺘﻲ از دﺳﺖ ﻣﻲ روﻧﺪ(ﻃﺎﻫﺮی،۱۳۸۱).
فرض سنتی بر این است که رضایت مشتری منجر به وفاداری و حمایت مشتری می‌شود. این فرض در سال‌های اخیر توسط محققان به چالش کشیده شده است. داده های زیادی نشان می‌دهد مشتریانی که سطوح بالایی از رضایتمندی را ابراز نموده‌اند به برند‌های رقبا گرایش پیدا کرده‌اند. تحقیقات اخیر کوشیده اند مفهوم رضایت را به همراه تعهد بررسی کنند (Johnson, 2005).
نداشتن تعهد کافی (به عنوان یک قابلیت)و عدم روحیه رقابت‌گری در ورزشکاران می‌تواند یکی از عوامل نتایج ضعیف در میادین و عرصه¬های ورزشی باشد از طرفی در ارتباط با رشته بدنسازی در داخل کشور تحقیقات بسیار اندکی صورت گرفته است و چون یکی از پیامدهای مهم در رضایتمندی، ایجاد تعهد ورزشکاران است، به همین دلیل در این تحقیق تلاش شده است تا تاثیرعوامل موثردر رضایتمندی مشتریان باشگاههای بدنسازی خصوصی بانوان استان کرمان بر تعهد ورزشی بررسی شود. قابل توجه است که مدل تعهد ورزشی اسکانلان تا کنون در تحقیقات اندکی در ایران مورد استفاده قرار گرفته و تحقیق حاضر از اولین تحقیقاتی است که آن را در ایران مورد استفاده قرار می دهد. در این تحقیق متغیر تعهد به عنوان دستاورد و نتیجه رضایتمندی مورد توجه قرار خواهد گرفت. به علاوه تحقیقاتی که تا کنون رابطه رضایتمندی و تعهد را بررسی کرد‌ه اند بیشتر در حیطه رضایتمندی کارمندان و رابطه آن با رضایت شغلی را مورد بررسی قرار داده اند؛ تحقیق حاضر از این لحاظ نیز جدید است زیرا رابطه بین رضایتمندی و تعهد را در ورزشکاران مورد بررسی قرار می دهد که آن‌ها مشتریان ورزشی قلمداد می‌شوند.
نتایج این تحقیق می تواند : ۱- در اختیار مدیران باشگاهها در جهت افزایش زمینه تعهد ورزشی مشتریان قرار گیرد .
در اختیار مشتریان باشگاهها در جهت شناخت بیشتر از عوامل رضایت و خدمات باشگاهها قرار بگیرد.
در اختیار مدیران و برنامه ریزان وزارت ورزش و جوانان قرار گرفته تا زمینه های لازم جهت مشتری محوری در باشگاهها را به عنوان بخشی از استانداردهای لازم باشگاهها در نظر گرفته و اقدامات لازم را در این مورد فراهم سازند.
ه- مرور ادبیات و سوابق مربوطه (بیان مختصر پیشینه تحقیقات انجام شده در داخل و خارج کشور پیرامون موضوع تحقیق و نتایج آنها و مرور ادبیات و چارچوب نظری تحقیق):
رمضانی (۱۳۸۳)، در پایان نامه خود با عنوان بررسی عوامل مؤثر بر رضایتمندی مشتریان باشگاه های بدنسازی بانوان در سطح شهر تهران به این نتیجه رسید که بین پایگاه اقتصادی و اجتماعی مشتریان با رضایتمندی مشتریان رابطه معناداری وجود دارد(رمضانی، ۱۳۸۳).
هاشمی (۱۳۸۶)، به مقایسه میزان رضایتمندی مشتریان استخرهای سرپوشیده دولتی و خصوصی در زمینه بهداشت و ایمنی استخرها، نحوه برخورد اجتماعی و روابط انسانی، تسهیلات مشتریان، امکانات و تجهیزات و منابع کالبدی، کیفیت منابع انسانی و نحوه مدیریت و برنامه ریزی تفاوت معناداری وجود دارد. همچنین داده های تحقیق نشان داد بین مشتریان زن و مرد هم در استخرهای سرپوشیده خصوصی تفاوت معناداری وجود دارد(هاشمی، ۱۳۸۶).
بهلکه و همکاران (۱۳۸۷)، با بررسی عوامل مرتبط با رضایتمندی مشتریان استخرهای سرپوشیده خصوصی به این نتیجه رسید که بهداشت وایمنی استخر، نحوه برخورد اجتماعی و روابط انسانی مناسب، دارا بودن امکانات و تجهیزات مناسب، استفاده از مدیران و مربیان متعهد و متخصص در جذب مشتری برای استخرهای خصوصی تأثیر بسزایی داشته است(بهلکه و همکاران، ۱۳۸۷).
گرونویل، فینک و پاستوره (۲۰۰۲)، در بررسی تأثیر سطح تسهیلات ورزشی بر رضایتمندی تماشاگران لیگ هاکی به این نتیجه رسید که بعد تسهیلات یک پیش بین قویتری برای رضایتمندی تماشاگران بود. همچنین کیفیت خدمات مطلوب از سوی پرسنل نیز تأثیر بیشتری بر رضایتمندی مشتریان دارد(Greenwell, Fink et al. 2002).
تئودوراکیس و همکارانش (۲۰۰۴)، در زمینه اندازه گیری رضایت مشتری در باشگاه های آمادگی در پرتغال به این نتیجه رسید که زنان در زمینه تجهیزات خدمات در مقایسه با مردان کمتر راضی بودند و اکثر افراد تحصیل کرده در زمینه تجهیزات و ذهنی اجتماعی حداقل رضایت داشتند(Theodorakis, Alexandris et al. 2004).
بودت (۲۰۰۶)، در مقاله خود با عنوان بررسی رضایت مشتری در باشگاه های سلامتی که بر روی ۱۸۴ مشتری از ۵ باشگاه سلامتی فرانسه انجام داد، نتایج نشان داد که ۴ عامل در رضایتمندی مهم هستند. نتایج تحقیق پیشنهاد کرد که کیفیت فاکتورهای انسانی مثل رفتار کارکنان و فاکتورهای غیر ملموس مثل تصویرسازی در شکل گیری رضایت مشتریان تعیین کننده است(Bodet 2006).
کارو و گارسیا (۲۰۰۷) به ارزیابی فرایند رضایت مصرف کننده در رویدادهای ورزشی دوره ای و اثر تعدیل کننده انگیزش متمرکز شدند. آنها نشان دادند که در درجه اول عامل عاطفی (انگیختگی) باعث رضامندی می شود. عنصر شناختی نیز برای تعیین رضایتمندی و نیات رفتاری آینده و تجارب قبلی در این رابطه در فرایند رضایتمندی مهم هستند. علاوه بر این انگیزه های ورزشی بر رابطه بین ادراک تجارب و رضایتمندی اثر تعدیل کننده می گذارد. همچنین رضایتمندی یک ارزیابی عاطفی برای افراد بسیار با انگیزه است (Caro and Garcia 2007).
(بیرامی و ایگدر ۱۳۹۱) بیان کردند که مدیران کیفیت خدمات را به عنوان هدفی برای ایجاد مزیت رقابتی به کار می گیرند این امر به شرطی محقق می شود که سازمانها بدانند مشتریان چگونه کیفیت خدماتشان را ادراک می کنند.
آندرو (۲۰۰۴)، رساله دکترای خود را با عنوان «اثر همخوانی رفتارهای رهبری برانگیزش، تعهد، رضایت بازیکنان تنیس» به مورد اجرا گذاشت. تعداد ۲۴۵ بازیکن تنیس از تمام سطوح NCAA در این پژوهش شرکت کردند، از آنها خواسته شد تا پس از تکمیل کردن اطلاعات فردی، نسبت به پاسخگوی به سوالات چهار پرسشنامه اقدام کنند. این چهار پرسشنامه عبارت بودند از: مقیاس رهبری در ورزش، مقیاس انگیزش ورزشی، مقیاس تعهد ورزشی و پرسشنامه رضایت ورزشکار (بازیکن). تمامی این پرسشنامه از طریق اینترنت در اختیار آزمودنی‌ها قرار گرفت و با بهره گرفتن از ضریب آلفای کرونباخ پایایی تمامی پرسشنامه‌ها سنجیده شد. از تحلیل رگرسیون چند متغیره برای تعیین اثر متغیرهای دموگرافی به سبک رهبری ترجیحی استفاده شد. به منظور پرهیز از مسائل ناشی از استفاده از نمرات متفاوت، تکنیک رگرسیون برای ارزیابی فرضیه همخوانی (انسجام) رفتار رهبر بکارگرفته شد. دو گروه از معادلات رگرسیون چند متغیره محاسبه گردید. نتایج این پژوهش نشان داد که همخوانی (انسجام) رفتارهای رهبری ترجیح داده شده و درک شده می‌توانند بر تعهد ورزشی و لذت ورزشی تاثیر بگذارند. تمامی یافته‌ها براساس چارچوب مدل چند بعدی رهبری MML مورد بحث و بررسی قرار گرفته است (Andrew, 2004).
جانسون و همکاران (۲۰۰۵) در تحقیقی در رابطه با رضایتمندی و تعهد مشتریان در بخش خدمات دریافتند بین رضایتمندی و تعهد رابطه مثبت وجود دارد. نتایج تحقیق آن‌ها نشان داد رضایت مشتری به تنهایی برای وفاداری مشتری کافی نیست بلکه این سطح بالای تعهد مشتریان به سازمان است که باعث رفتار های حمایتی و وفاداری مشتریان می‌شود (Johnson, 2005).
و – جنبه جدید بودن و نوآوری در تحقیق )این قسمت توسط استاد راهنما تکمیل شود).
امضاء استادراهنما
ز- اهداف مشخص تحقیق (شامل اهداف ، کلی، اهداف ویژه و کاربردی):
هدف کلی:
هدف کلی تحقیق حاضر عبارتست از: تاثیرعوامل رضایتمندی مشتریان برتعهد ورزشی آنهادر باشگاههای بدنسازی بانوان استان کرمان.
اهداف ویژه:
بررسی تاثیر ایمنی و بهداشت باشگاه‌های بدنسازی بر میزان رضایت مشتریان
بررسی تاثیر نحوه برخورد اجتماعی و روابط انسانی بر میزان رضایت مشتریان
بررسی تاثیر تسهیلات اعطایی بر میزان رضایت مشتریان
بررسی تاثیر امکانات و تجهیزات و منابع کالبدی بر میزان رضایت مشتریان
بررسی تاثیر کیفیت منابع انسانی بر میزان رضایت مشتریان
بررسی تاثیر نحوه مدیریت و برنامه‌ریزی باشگاه‌های بدنسازی بر میزان رضایت مشتریان
بررسی ارتباط بین رضایتمندی مشتریان و میزان تعهد ورزشی آنها
بررسی تاثیر هر یک از عوامل رضایتمندی بر تعهد ورزشی مشتریان بدنسازی
بررسی ویژگی های جمعیت شناختی (میزان درآمد، سن و..)مشتریان باشگاه‌های بدنسازی بانوان استان کرمان
ح – در صورت داشتن هدف کاربردی، نام بهره‏وران (سازمان‏ها، صنایع و یا گروه ذینفعان) ذکر شود.
ط- سؤالات تحقیق:
ی- فرضیه ‏های تحقیق:

1. 1. ایمنی و بهداشت باشگاه‌های بدنسازی بر میزان رضایت مشتریان تاثیر دارد.

1. 1. نحوه برخورد اجتماعی و روابط انسانی بر میزان رضایت مشتریان تاثیر دارد.

1. 1. کیفیت تسهیلات اعطایی بر میزان رضایت مشتریان تاثیر دارد.

1. 1. امکانات و تجهیزات و منابع کالبدی بر میزان رضایت مشتریان تاثیر دارد.

1. کیفیت منابع انسانی بر میزان رضایت مشتریان تاثیردارد.

شکل۴-۳: تصویر SEM با بزرگنمایی بیشتر برای جاذب پلی پیرول بر روی پلی ونیل الکل

بررسی عوامل مختلف روی جذب:

بررسی اثر pH بر روی راندمان حذف:

pH محلول نقش اساسی را در جذب رنگ توسط جاذب ایفا می کند.برای ارزیابی اثر pH روی درصد جذب رنگ ۴۵/۰ گرم از جاذب به۵۰ میلی لیتر از محلول رنگی متیل اورانژ با غلظت ppm 40 اضافه شدو pH آن از ۱۱-۱ تنظیم شد.برای تنظیم pH به محیط های اسیدی و یا قلیایی ازNaOH و اسید سولفوریک۱/۰ مولار استفاده گردیدو به مدت ۲۰ دقیقه هم زده شد.سپس محلول را با کاغذ صافی صاف کرده و درصد حذف رنگ کامپوزیت توسط دستگاه اسپکترو فتومتر اندازه گیری شد.نتایج حاصل از شکل (۴-۴) نشان می دهند که بیشترین درصد حذف رنگ برای حذف رنگ متیل اورانژ از محلول در ۹PH= و برابر با ۹/۹۳% می باشد. با افزایش pH از ۱به ۹ ،افزایش چشم گیری در درصد حذف رنگ ملاحظه شد ودر ادامه با تغییر pH از ۹ به ۱۱ ،درصد جذب رنگ کاهش یافته است.
نمودار ۴-۴: بررسی اثر pHبر راندمان حذف متیل اورانژ
.این تغییر جذب می تواند به دلیل تفاوت درجه یونیزاسیون جاذب در pH های مختلف باشد. سطح همه جاذب ها ممکنست شامل تعداد زیادی سایت های فعال و حل شونده (یون های رنگ) و جذب حل شونده در حلال باشد در محیط به شدت اسیدی جاذب و رنگ هر دو دارای بار مثبت بوده و جذب خوبی نخواهیم داشت .در محط به شدت بازی نیز جاذب و رنگ دارای بار منفی می باشند،اما در گستره خنثی تا کمی بازی به دلیل جاذبه مثبت و منفی جاذب و جذب شونده بیشترین جذب را داریم]۳۸[.

بررسی اثر زمان انجام واکنش بر روی راندمان حذف:

برای انجام این آزمایش ،CC 50محلول رنگی با غلظت ppm 40،رویpH بهینه تنظیم شده و مقدار۴۵/۰ گرم از جاذب به این محلول رنگی اضافه شد واین آزمایش در زمان های ۱دقیقه تا ۱۹ دقیقه با دامنه تغییرات ۲ دقیقه انجام شده و به این صورت، مدت زمان بهینه بدست آورده می شود.
نتایج حاصل از شکل (۵-۴) نشان داده که با ازدیاد زمان تماس،راندمان حذف نیز افزایش یافته ،و در زمان ۱۷ دقیقه به زمان بهینه خود و درصد حذف به ۲۵/۸۷ رسیده است و بعد از آن ،تغییرات افزایش درصد راندمان حذف ،مختصر بوده است.است.فراوانی ودردسترس بودن سایت های خالی روی سطح جاذب منجر به جذب بسیارسریع متیل اورانژازمحلول آبی برروی جاذب در دردقایق اولیه شده است.
نمودار ۴-۵: بررسی اثر زمان تماس بر روی جذب رنگ

بررسی اثر میزان جاذب بر روی راندمان حذف:

دراین مرحله تاثیرمقدارنمونه جاذب درکاهش میزان رنگ بررسی شد. برای این منظور در pH بهینه ،وزن های مختلف از نمونه جاذب برای محلول متیل اورانژ با غلظت ppm 40 استفاده شد.در هر آزمایش نمونه جاذب با ۵۰ میلی لیتر از نمونه های رنگ به مدت ۱۷ دقیقه تماس داده شد.نتایج حاصل در شکل(۶-۴) نشان داده شده است.همان گونه که از نتایج مشخص می شود،افزایش مقدار جاذب از۰۵/۰ تا ۵۵/۰ گرم ،با افزایش درصد میزان حذف رنگ همراه بوده است.جرم بهینه حاصل شده برای جاذب مورد مطالعه، برابر با۲۵/۰ گرم می باشد.به طور کلی ظرفیت جذب رنگ در جاذب با افزایش جرم جاذب ،افزایش می یابد.زیرا افزایش جرم جاذب با افزایش سطح ویژه و سایت های جذب همراه است
]۱ [.

نمودار ۴-۶: بررسی اثر مقدار جرم جاذب بر روی جذب

بررسی اثر غلظت محلول رنگی متیل اورانژ بر راندمان جذب:

در شکل۷-۴ اثر غلظت اولیه رنگ متیل اورانژ بر جذب سطحی آن توسط جاذب نمایش داده شده است.برای انجام این آزمایش پارامتر های زمان و جرم جاذب و pH روی مقادیر بهینه شان تنظیم شده،همانطوری که در این شکل مشاهده می شود ،با افزایش غلظت اولیه رنگ ، درصد رنگ جذب شده کاهش می یابد به نحوی که می توان گفت حذف رنگ تحت تاثیر غلظت اولیه رنگ نیز می باشد.در غلظت های پایین، متیل اورانژ روی موضع ها ی خالی سطح جاذب جذب شده و با افزایش غلظت،این مکان ها اشباع وپر می شود.زمانی که غلظت اولیه رنگ متیل اورانژ پایین باشد،تعداد مکانهای در دسترس برای جذب رنگ روی سطح جاذب ،بسیار زیاد می باشد ولی مادامی که غلظت اولیه رنگ متیل اورانژ افزایش یابد،تعداد مولهای رنگ متیل اورانژنسبت به تعداد موضع های خالی بالا بوده و بنابراین مکانهای در دسترس به سرعت اشباع شده و درصد حذف رنگ کاهش می یابد.
برای مثال زمانی که غلظت اولیه رنگ از ۲۰ppm به ۱۰۰ppm افزایش می یابد، درصد جذب رنگ توسط جاذب نیز کاهش می یابد.
نمودار۴-۷ : اثر غلظت اولیه بر روی جذب

بررسی سینتیک جذب:

بسیاری از پدیده های جذب با جاذب های مختلف، به زمان وابسته است. برای درک دینامیک واکنش و پیش بینی، اطلاع از سینیتیک این فرآیندها بسیار مهم می باشد. چندین مدل سینیتیکی برای عمل جذب در فرآیندهای ناپیوسته به کار می‌رود ولی به دلیل پیچیدگی ریاضی بسیار زیاد این مدل‌ها آن را نمی‌ توان به راحتی به کاربرد. در این رابطه، واکنش‌هایی که q_t بر اساس زمان تغییر می‌کند را راحت تر و ساده تر می توان برای بررسی سینیتیک جذب به کاربرد. مدل های مورد استفاده در این زمینه معادله های سینیتیکی شبه درجه اول، شبه درجه دوم و موریس- وبر می باشد. البته در معادله‌ی شبه درجه اول و دوم فرض بر آن است که تفاوت بین q_tوq_e نیروی اصلی برای عمل جذب می باشد که میزان جذب نیز متناسب با این نیرو می باشد. هر دوی این معادله به صورت وسیعی برای بررسی داده های تجربی حاصل از جذب رنگ، آنیون ها و فلزات از محلول آبی بر روی جاذب های مختلف به کار می رود. برای بررسی اثر نفوذ در سینیتیک فرایند از معادله ی موریس وبر استفاده می شود. فرایند جذب ذرات از محلول آبی بر روی جاذب در چندین مرحله اتفاق می افتد و فرایند کلی جذب ممکن است با یکی از مراحل و چندین موارد از این مراحل کنترل شود.
اولین مرحله شامل نفوذ ماده ی جذب شونده از محلول به سطح خارجی جاذب می باشد، نفوذ در حفره که دومین مرحله می باشد که اگر این مرحله کنترل کننده باشد می توان با بهره گرفتن از معادله ی موریس- وبر این موضوع را مورد بررسی قرار داد. مرحله سوم نیز نفوذ در سطح جاذب می باشد. که به طور کلی مرحله ی سوم این موضوع را بیان می کند که تعادل نهایی بر اساس غلظت بسیار پایین ماده ی جذب شونده درمحلول و کم شدن سایت های فعال در جاذب برای عمل جذب اتفاق می‌افتد. مدل هایی که در آن جذب شیمیایی در سایت های جاذب کنترل کننده عملیات جذب است مدل های سینتیکی شبه درجه یک و شبه درجه دو می باشند که در آنها مرحله ی چهارم (واکنش شیمیایی) کنترل کننده عملیات جذب اند. در بسیاری از مطالعات این دو معادله به صورت موازی استفاده می شوند که یکی از آنها با اطلاعات تجربی هم خوانی بیشتری نشان می دهد.

معادله خطی شده موریس- وبر

q_t = K_idt^0.5 + C (4-1)
که در آن qt ، ظرفیت جذب در زمان های مختلف (t) می باشد] ۲۲[.
رسم qt بر اساس t^0.5 در شکل (۴-۱۰) آورده شده است.مقدار ثابت این معادله k_id را می توان با محاسبه ی شیب این خط به دست آورد.
ثابت معادله ی موریس- وبربرای جذب رنگ متیل اورانژ mg.g^-1.min^-1/2 ۳۲۶۹/۰ k_{id =} وضریب همبستگی برای جذب رنگ متیل اورانژ ۹۰۴۴/۰ می باشد.
نمودار۴-۸:بررسی مدل سینتیکی موریس وبر

معادله خطی شده شبه درجه یک:

(۴-۲)
که q_eو q_tبراساس تعاریف قبلی می باشد]۱ [. و k₁ثابت این معادله است. در این معادله نیز با رسم log(q_e - q_t) بر اساسt، می توان ثابت این معادله را به دست آورد. ثابت این معادله همان شیب خط است. ثابت معادله ی شبه درجه ی اول برای جذب رنگ متیل اورانژ min^-1 ۲۰۴/۰ k₁ = بوده و ضریب همبستگی ۸۶۴۲/۰می باشد.که در شکل نشان داده شده است.
نمودار ۴-۹ :بررسی مدل شبه درجه اول
۴-۳-۳- معادله خطی شده شبه درجه دوم:
(۴-۳)
که q_eو q_tبر اساس تعاریف قبلی می باشد] ۱۲[. بارسم براساس t،خطی سازی این معادله را می‌توان انجام داد. سپس با استفاده ازشیب خط، q_eو بعد از آن با محاسبه ی عرض از مبدأ این خط و داشتن مقدار qe، به راحتی می توان ثابت این معادله را به دست آورد.
ثابت معادله ی شبه درجه دوم برای جذب متیل اورانژ g.mg^-1 .min^-1 ۳۲۷۶/۰ k₂ =و ضریب همبستگی برابر ۹۹۸۴/۰می باشد که با توجه به شکل به دست آمده است.

نمودار۴-۱۰:بررسی مدل شبه درجه دوم

جدول ۴-۱:مقایسه مدل های سینتیکی جذب متیل اورانژ

هزینه­ تولید آلاینده­های هوا
هوا مایه زندگی است و نیاز به آن بیش از نیاز به آب و غذا می­باشد . متوسط مقدار هوایی که انسان بالغ در یک شبانه روز تنفس می­ کند تقریباً ۱۵ کیلوگرم است ،در حالیکه غذا و آب مورد مصرفش به ترتیب ۱۵ و ۵/۲ کیلوگرم می­باشد.در سال ۲۰۰۶ گزارشی توسط بانک جهانی منتشر شده که به بررسی اثرات بخش انرژی بر محیط­زیست ایران پرداخته است.این گزارش، مقاله انرژی و محیط­زیست EER^[39] نام دارد. در EER برای محاسبه هزینه­ های ناشی از خسارات آلودگی هوا از تکنیکی به نام Externe استفاده شده است که بطور گسترده­ای در اتحادیه اروپا بکار گرفته می­ شود و هزینه­ های خسارت ( به ازای هر تن آلودگی ) برآورد شده در کشور­های اتحادیه اروپا را مشخص می­ کند،به اینصورت که با بهره گرفتن از برآورد برابری قدرت خرید از سرانه تولید ناخالص داخلی، مقادیر برای ایران تعدیل می­شوند.این گزارش هزینه­ها را برای خسارات ناشی از آلاینده­های هوا بصورت زیر برآورد نموده است. ]۳و۲۷[

هزینه خسارات ناشی از آلاینده های مختلف هوا در ایران ( گزارش بانک جهانی ۲۰۰۶ (EER,
اما در کشور ایران هم پژوهش­های بسیاری در زمینه­ تعیین هزینه­ های ناشی از آلاینده­های هوا توسط دانشجویان در پایان نامه­ ها ،اداره­ها و موسسه­های مختلف بخصوص شهرداری ­ها انجام گرفته است ،که در این پژوهش از آمار مربوط به مقاله­ زهره حسامی و فرناز والیزاده معجزی با عنوان هزینه­ های اجتماعی ناشی از آلودگی هوا در بخش حمل و نقل عمومی ،به دلیل به روز بودن آمار و ارقام استفاده شده است ،که طبق این مقاله هزینه­ ناشی از آلاینده­های هوا به ازای هر تن آلاینده ۲۱۴۵۸۰۷۵۸ ریال است.]۴ [
هزینه­ سوخت
با توجه به وضعیت کنونی سوخت در کشورمان هزینه هر لیتر بنزین بصورت آزاد و معادل ۱۰۰۰۰ ریال در نظر گرفته می­ شود.
معرفی الگوریتم انبوه ذرات
الگوریتم فرا ابتکاری بهینه سازی انبوه ذرات ^[۴۰] یک روش محاسباتی تکاملی مبتنی بر جمعیت جواب­ها است.مانند سایر الگوریتم­های جمعیت محور ، الگوریتم بهینه­سازی انبوه ذرات نیز ابزار بهینه­سازی است که می ­تواند انواع مختلفی از مسایل بهینه­سازی را حل نماید . این الگوریتم با الهام­گیری از رفتار اجتماعی گروهی از پرندگان مهاجر که در تلاش برای دستیابی به مقصد ناشناخته­ای هستند ، توسط ابراهات و کندی^[۴۱] توسعه داده شده است . ] ۸ و۲۰[
در الگوریتم بهینه­سازی انبوه ذرات ، جمعیت جواب­ها گروه^[۴۲] نامیده می شود و هر جواب مانند یک پرنده در گروهی از پرندگان است و ذره^[۴۳] نام دارد و شبیه کرموزوم در الگوریتم ژنتیک است.تمامی ذرات دارای مقدار شایستگی^[۴۴] هستند که با بهره گرفتن از تابع شایستگی^[۴۵] محاسبه می­گردد و تابع شایستگی ذرات باید بهینه گردد . جهت حرکت هر ذره توسط بردار سرعت^[۴۶] آن ذره تعیین می­ شود . در مقایسه با الگوریتم ژنتیک ، این الگوریتم از دو مزیت برخوردار است :
۱) سهولت پیاده­سازی و ۲) تعداد پارامتر­های قابل تنظیم کمتر . بر خلاف الگوریتم ژنتیک در فرایند تکاملی،در الگوریتم بهینه­سازی گروه ذرات،پرندگان جدیدی از نسل قبل (تولید جواب­های جدید از جواب­های قبلی ) ایجاد نمی­گردد ، بلکه هر پرنده رفتار اجتماعی خود را با توجه به تجربیاتش و رفتار سایر پرندگان گروه تکامل بخشیده و مطابق آن حرکت خود را به سوی مقصد بهبود می­دهد.به عبارت دیگر ، در این الگوریتم ، عملکرد­های تکاملی چون تقاطع و جهش وجود ندارد. الگوریتم بهینه­سازی انبوه ذرات با جمعیتی از جواب­های اولیه تصادفی (دسته ذرات) آغاز می­گردد.هر ذره به صورت تکراری در فضای جواب حرکت می­ کند و جهت حرکت در هر گام تحت تأثیر موقعیت بهترین جواب بدست آمده توسط ذره و نیز موقعیت بهترین جواب به دست آمده در میان تمامی ذرات تعیین می­گردد .
به عبارت دیگر ، با توجه به تقلید این الگوریتم از دسته­ای از پرندگان که در حین پرواز با یکدیگر ارتباط دارند ، در زمان پرواز ، هر پرنده به سوی مشخصی نگاه می­ کند.با برقراری ارتباط میان پرندگان ، پرندگان با موقعیت بهتر شناسایی می­گردند و بر همین اساس ، هر پرنده به سوی بهترین پرنده با سرعتی که وابسته به موقعیت کنونی­اش است ، حرکت می­ کند . سپس هر پرنده از موقعیت جدیدش به جستجو ادامه می­دهد و فرایند تا زمان رسیدن پرندگان به مقصد مطلوب تکرار می­ شود. این نکته قابل ذکر است که این فرایند شامل تراکنش و هوشمندی همزمان به گونه ­ای است که پرندگان از تجربیات خودشان و نیز از تجربه سایر پرندگان جهت یافتن مسیر خوب استفاده می­ کنند . ] ۸ و۲۰[
در این قسمت، نحوه پیاده­سازی الگوریتم انبوه ذرات شرح داده می­ شود. الگوریتم با یک جمعیت اولیه که به صورت تصادفی تولید می­شوند، آغاز و با یک شرط پایانی به اتمام می­رسد. شرط پایانی برای الگوریتم اجرای ۱۰۰ تکرار متوالی الگوریتم است.
متغیرهای مستقل و وابسته پژوهش
از آنجایی که هدف نهایی این پژوهش را می­توان در تعیین تقاطع­های غیرهمسطح مناسب برای شرایط ترافیکی مختلف دانست، می­بایست قابلیت انعطاف لازم را داشته باشد و بتواند هر سه جنبه میزان مصرف سوخت، میزان آلایندگی و نیز زمان سفر را را در نظر گیرد. لذا به صورت واضح می­توان متغیرهای زیر را نام برد.
متغیرهای وابسته تحقیق
با توجه به متغیرهای مستقل ،نوع تقاطع­ غیرهمسطح مناسب ،متغیرهای وابسته­ی این پژوهش می­باشند،در واقع هر پاسخی به این سوال که “در شرایط منتخب، کدامین نوع از تقاطع­ غیرهمسطح باید استفاده شود ؟” متغیر وابسته است.
متغیرهای مستقل تحقیق
متغیر مستقل این تحقیق را می­توان همانا شرایط و داده ­های ورودی مساله دانست،یعنی:

• • میزان زمان سفر

• • میزان تولید آلاینده­

• • میزان مصرف سوخت

تعریف مدل و تابع هدف مساله
این پژوهش به دنبال آن است تا با بهره گرفتن از الگوریتم انبوه ذرات تابع زیر را به صورت کمینه محاسبه نماید:

در این رابطه:
= Z هزینه نهایی
= T رابطه زمان سفر بر حسب حجم ترافیک (V)
= P رابطه میزان تولید آلاینده­های هوا بر حسب حجم ترافیک (V)
= F رابطه میزان مصرف سوخت برحسب حجم ترافیک (V)
رابطه­ (۲-۵) به این دلیل که هر کدام از سه پارامتر مورد بررسی به تنهایی و مستقل از سایر پارامترها عمل می­ کند، همچنین به دلیل اینکه اگر میزان هر کدام از پارامترها مقداری تغییر کند،مقدار تابع هدف نیز به همان میزان تغییر خواهد کرد و نیز به دلیل برقراری مفروضات جمع پذیری پارامترها،بخش پذیری و معین بودن آنها، به صورت تابع خطی مدل گردیده است.
رابطه­ های زمان سفر ،میزان تولید آلاینده­های هوا و میزان مصرف سوخت ،حاصل از خروجی­های نرم­افزار AIMSUN می­باشند که همگی بر اساس میزان حجم ترافیک بر حسب تعداد وسیله نقلیه در ساعت هستند که در فصل آینده به آنها پرداخته می­ شود.
محدودیت مساله
از آنجا که محدودیت­های مساله می­بایست با بهره گرفتن از روابط حاصل از خروجی نرم­افزار AIMSUN محاسبه گردد ،لذا محدودیت­های موجود در فصل بعد ارائه گردیده­اند.
کدگذاری و شیوه نمایش جواب­ها
برای استفاده از الگوریتم­های فراابتکاری نیاز است هر جواب از مسئله به صورتی ساده و قابل استفاده در برنامه نویسی، کدگذاری شود. نحوه کدگذاری جواب تاثیر بسزایی در سرعت و دقت هر الگوریتم فراابتکاری دارد؛ کدگذاری جواب­ها بر اساس رعایت شرایط زیر باید صورت گیرد.

محمود بن عثمان حکایت هایی را از شیخ مرشد نقل کرده که نشان می دهد او نیز صاحب این کرامات بوده است. در حکایتی آمده که شیخ مرشد به اصحاب خود سفارش و توصیه کرده بود که چون نزدیک خویشان و برادران خویش رفتند ، مبادا بدون حضور یاران طعامی بخورند یا چیزی بگیرند اما یکی از اصحاب آن گاه که به دیدار مادرش رفته بود بر اثر اصرار مادر، مقدار خرما خورده بود. آن گاه که به پیش شیخ بازگشت: «شیخ گفت: نزد مادر چه کردی و پیش وی چه خوردی؟ من گفتم یا شیخ هیچ نخوردم. شیخ مرشد قدس الله روحه العزیز روی به من کرد و گفت یک خرما نیز نخوردی؟ چون شیخ این بگفت مرا هیبتی از وی در دل آمد و بدانستم که شیخ صاحب کرامات است و هیچ چیز از وی پوشیده نیست. استغفار کردم و بعد از آن بی حضور اصحاب چیزی نخوردمی.» (محمود بن عثمان ، ۱۳۳۳: ۱۴۲)
در حکایتی دیگر آمده است که جماعتی از اهل تصوف به کوه لبنان رفتند و سکنی گزیدند. این گروه از مردم کناره گرفته بودند و به محافظت احوال خویش مشغول بودند. آن گاه که صفت و سیرت و فضیلت شیخ مرشد را شنید به ایشان خرده گرفتند که چرا وی هم چنان در جمع مردم است و چرا هنوز از مردم کناره نگرفته است لذا تصمیم گرفتند که احوال شیخ را بدانند بنابراین از میان ایشان دو تن برخاستند و عزم کازرون کردند. اما شیخ بدون این که خبر داشته باشد به فراست از ورود آن ها آگاه شد و چنان از آن ها استقبال کرد و با آن ها رفتار نمود که آن دو نفر در آخر مرید وی شدند و در کنار او قرار گرفتند :

«چون به کازرون رسیدند مشام جان ایشان از نفحات غلبات اوقات شیخ قدس الله روحه العزیز معطر گشت. شیخ قدس الله روحه العزیز به فراست احوال ایشان بدانست. خادم را بخواند و گفت برو که دو عزیز از راه دور آمده اند. ایشان را برگیرد و به اعزازی تمام به خلوت خانه ی من بر، بعد از آن بیا و مرا خبر کن. شیخ ایشان را نوازش کرد و گفت آن عزیزان و دوستان من جون اند و حال ایشان چگونه است؟ خوش دل و مجموع خاطرند؟ هیچ پیغامی به ما فرستاده اند، آنچه فرموده اند بیاید گفت. شیخ این بگفت ایشان حیران بمانند از فراست شیخ.» (همان: ۱۹۱)
در حکایتی دیگر ،مؤلّف از محمد بن ابراهیم نقل می کند که روزی شیخ مرشد برای مردم و اصحاب مجلس می گفت. آن گاه که وی از مجلس گفتن فارغ شد، ابوسعید خراسانی در قدم شیخ افتاد و از خدمت او عذر می خواست و گریه و زاری می کرد. اصحاب علّت این کار را از او جویا شدند. ابوسعید در جواب می گوید: آن گاه که شیخ در مجلس بود و و عظ می کرد در خاطرم گذشت که من در علم فاضلتر از شیخ مرشد هستم. در این اندیشه بودم که:
«شیخ مرشد نظر بدان قندیل کرد که در مسجد آویخته بود در برابر وی گفت : بنگرید که به زبان حال آب و روغن را با هم دیگر مقالت است. آب با روغن می گوید که من از تو عزیزتر و فاضل ترم و همه به من محتاج اند. چونست که تو بر سر من نشسته ای و بر بالای من مقام داری؟ روغن جواب وی باز می دهد و می گوید چنین است که تو می گویی، و لیکن من رنجها دیده‌ام که تو ندیده ای از درودن و خرد کردن و کوفتن و آتش دیدن و در زیر سنگ گران افشردن . بعد از این همه سختی ها این زمان با نفس خود می سوزم و دیگران را روشنایی می بخشم. ازین سبب بر بالای تو مقام دارم . چون شیخ مرشد قدس الله روحه العزیز این اشارت بگفت بدانستم که از حال من خبر باز می دهد. این عذر از آن جهت خواستم.» (همان: ۱۴۰)
شخصی دیگر صحبت می کند که شیخ مرشد مرا در حالی دید که داشتم نسخ تفسیر ابوبکر نقاشی می کردم. شیخ به من گفت به خودت زحمت نده چرا که این کتاب که تو می نویسی به زودی می آورند « بعد از دو سه روز ابوعلی بن محمد از سفر بیامد و دو سلّه دفتر با وی بود برفت و به خدمت شیخ مرشد بود. شیخ فرمود تا به بام حجره برد. من برفتم و سر یک سله بگشادم. نگاه کردم و تفسیر ابوبکر نقاش بر سر آن کتاب ها نهاده بود. عجب بماندم از کرامات شیخ که مرا از پیش خبر داده بود.» (همان: ۱۴۶)
۳-۲-۱-۲- پیشگویی
در فردوس المرشدیه حکایاتی نقل شده که نشان می دهد افرادی از آینده خبر می دهند به عنوان مثال محمود بن عثمان از اشخاصی نام می برد که نقل کرده اند به نوعی از آمدن و ظهور شیخ ابواسحاق سخن گفته اند .
مولّف به نقل از محمد بن الفرح می نویسد: « شنفتم از بعضی از اصحاب شیخ ابوعمروبن علی که می گفتند شنفتیم از شیخ ابوعمر و بن علی رحمه الله علیه که می گفت نوری می بینم قوی از نورد کازرون که آن نور سر تا پای نورد گرفته است.» (محمود بن عثمان ، ۱۳۳۳: ۵۸) که منظور او از آن نور، شیخ مرشد بوده است.
هم چنین از ابراهیم بن علی نقل می کند که گفت: «روز پنج شنبه دیدم که شیخ ابوعمر و رحمه الله موی سر باز کرده و دست بر می مالید. پس روی به دید اهرنجان کرد و گفت: لا اله الا الله به ببینید آن نور که می تابد و وقت آنست که ظاهر شود و مردم روی به وی نهند و از وی فایده ها بینند و اسلام ظاهر کنند و دین اسلام به وی قوّت گیرد. ای بسیار پادشاهان و وزیران و امیران قصد زیارت وی کنند و در بقعه ی وی حاضر شوند.» (همان: ۵۸)
۳-۲-۱-۳ تبدیل مواد بی‌ارزش به مواد ارزشمند
محمود بن عثمان در حکایتی آورده است که شیخ ابواسحاق ، خاک را به گندم تبدیل نموده است ، ماجرا از این قرار است که در آن زمان که شیخ ابواسحاق به مکتب می رفت ، خشکسالی حادث شد و مردم در مضیقه و تنگنا قرار گرفتند. استاد از شیخ درخواست کرد تا مقداری گندم برای او بیاورد. شیخ مرشد این مسأله را با پدر و مادر خویش در میان گذاشت اما از قضا در خانه‌های آن ها هیچ گندم یافت نمی‌شد. مادر کیسه‌ای پر از خاک کرد و در گوشه ای نهاد . شیخ حال بپرسید . مادر جواب داد که باید گندم به آسیا ببریم و آن گاه به شیخ تحویل دهیم. صبح زود که شیخ قصد مدرسه کرد با خود اندیشید که سری به گندم بزند:
«برفت و سرانبانه بگشاد نگاه کرد و گندمی بغایت پاکیزه دید یک مشت از آن گندم برگرفت و مادر را آواز داد و گفت : این گندمی بغایت پاکیزه است و این گندم استاد را بهتر کار آید. مادر گفت : ای پسر این گندم را از کجا برگرفتی؟ گفت: از انبانه. مادر شیخ بیامد و در انبانه نگاه کرد و انبانه پر از گندم دید ، عجب بماند و متحیر شد. با خود اندیشه کرد و گفت این حال چگونه است؟ این ساعت خاک در انبانه کردم و این دم گندم شده است! بعد از آن او را معلوم شد که ا ین صفت از دولت و نیک بختی شیخ است.» (همان: ۱۵)
حکایت های مشابه این در مورد عارفان و اهل معرفت بسیار یافت می شود که چه بسا خاک را به زر تبدیل می کنند. افلاکی در حکایتی نقل می کند که در مجلس سماعی در حضور مولانا، قوالی با خود می گوید که بعد از سماع، بابت کارش چه قدر پول نصیبش می شود؛ مولانا بی درنگ از اندیشه ی او آگاه می گردد و مشتی خاک در دف او می ریزد که این خاک ها تبدیل به زر می شود: « هم چنان منقول است که کمال قوال که مصنف شهر و استاد دهر بود، مگر در سماع دوستی در ضمیرش گذشته باشد که عجب مرا در این سماع چه مقدار قوال اندرزی خواهد بودن؟ همانا که حضرت مولانا از روی زمین مشتی خاک برگرفته در دف او ریخت که بستان در دیده کن! در حال دید که دفش پری زر گشته بود و این غزل آغاز کرد:

درحکایتی دیگر نیز آمده است که فردی با ماسه‌ی کنار دریا و آب حلوا درست می‌کند : « آدم بن ابی ایاس گفت وقتی ما به عسقلان بودیم . جوانی بیامد و با ما بنشست و با ما حدیث کرد . چون از سخن فارغ شدیم برخاست و بر نماز ایستاد و یک دو سه روز با ما بود .
روزی ما را وداع کرد که برود به اسکندریه . پاره‌ای راه با وی بیرون شدم تا کناره‌ی دریا و دو سه درهم به وی دادم . منع کرد که فراگیرد . الحاح کردم بر وی تا فراگیرد . آن جوان یک کف رمل برگرفت و در رکوه کرد و پاره‌ای آب دریا بر سر آن رمل کرد و گفت بستان و بخور . چون بنگریستم آن رمل سویق بود که به شکر تمام آمیخته بود . پس گفت آن کس که حال او با خدای تعالی چنین باشد کی حاجت باشد به درهم تو . » ( محمودبن عثمان ، ۱۳۳۳ : ۸۴ )
۳-۲-۱-۴- تکلّم جنین
محمود بن عثمان درحکایتی از قول مادر شیخ ابواسحاق آورده که شیخ در حالی که هنوز قدم به عرصه‌ی هستی نگذاشته بود، ذکر خدا می گفت و مادرش این ذکر را می شنید : « نقل است از مادر شیخ که گفت شیخ در شکم من شش ماهه بود که ذکر گفتی، چنانکه آواز ذکر وی می شنفتم؛ و چون وقت زادن وی بود کسانی که پیش من نشسته بودند، آواز ذکر وی می‌شنفتند.» (همان : ۱۲)
۳-۲-۱-۵- خاموش کردن آتشکده‌های زرتشتیان
تا قبل از اینکه شیخ مرشد پای بر عرصه ی وجود بگذارد، نواحی کازرون و حتی بیشتر مردم این شهر گبر بوده اند، اما زمانی که شیخ دیده بر جهان گشود و بعد از مدتی خلق را به یکتاپرستی و توحید هدایت کرد، دین اسلام نیز قوّت گرفت. و هر روز این شیخ در کار گبران خلل ایجاد می کرد و آن ها را یارای مقابله با شیخ و اصحاب وی نبود. از جمله کرامات وی در این زمان خاموش کردن آتش خانه های گبران با اذان گفتن وی بود که چیزی شبیه به معجزه بود و این امرخاموش شدن آتشکده ی فارس با تولد حضرت محمد (ص) را در ذهن تداعی می کند :
«تا آن زمان که شیخ مرشد قدس الله روحه العزیز پدید شد و حق تعالی و تقدس او را از لطف خود پیدا کرد و مقتدا و پیشوای اهل اسلام گردانید. واز برکات انفاس شریف وی هر روز که می بود مسلمانان غالب می شدند و گبران نقصان می پذیرفتند و چنین گویند که در حوالی کازرون چند آتش خانه های گبران بود که سال ها بود که شب و روز آتش می کردند و می پرستیدند و هرگز آن آتش نمرده بود. چون شیخ مرشد قدس الله روحه العزیز بانگ نماز گفتی به یک بارگی آن آتش خانه ها همه فرو مردندی و آتش پرستان همه اسیر و فرومانده می شدند و هیچ چاره نداشتند . » (همان : ۲۹ )
۳-۲-۱-۶- دیدار با ارواح
مؤلّف از شیخ شمس الدین نقل می کند که در حالت سکر عارفانه خویش را در آسمان می‌یابد با ارواح دیدار می‌کند : «شیخ شمس الدین گفت: چون روی خود در حضرت شیخ نهادم ذوقی و شوقی در من پدید آمد و حالتی در من پدید شد، چنانکه از خود به در شدم جای خود در آسمان دیدم.
در حضرت حق و ارواح جمله ی انبیاء دیدم در آن حضرت که ایستاده بودند. و از هیبت حق تعالی همه متحیر و ناپروا بودند. روح شیخ مرشد قدس الله روحه العزیز دیدم که در حضرت حق جلّ و علا راه بود و بس. در حضرت حق می رفت و باز می آمد و هیچ کس از اسرار او با حضرت حق تعالی آگاه نه و به جز از شیخ مرشد قدس الله روحه العزیز اندر آن حضرت هیچ کس راه نبود. (محمود بن عثمان ، ۱۳۳۳: ۳۱-۳۲ )
۳-۲-۱-۷- سخن گفتن با حیوانات و اعمال نفوذ بر آن‌ها
از جمله کرامات اهل معرفت و معنی می توان به سخن گفتن با حیوانات اشاره کرد. محمود بن عثمان در حکایتی آورده است که شیخ ابواسحاق در حضور اصحاب با شیری که در غل و زنجیر است ، سخن می گوید و از او سوال هایی می کند و جواب های شیر را به یاران می‌گوید:
«آن شیر چون شیخ بدید در خاک افتاد و تیز در شیخ مرشد می نگریست. بعد از آن شیخ مرشد قدس الله روحه العزیز گفت یا شیر چه کردی که در بند اوفتادی؟ تو همه روز صید چیزها می کردی، امروز چه شد که ترا صید کردند و اسیر گرفتند و از وطن خو ترا بیرون آوردند؟» (همان: ۲۹۰) آن گاه شیخ مرشد جواب شیر را برای اصحاب بازگو می کند: «گفت: اعتماد بر نفس خود مکنید که شیطان دام های بسیار است و باشد که ما در آن دام افتاده ایم و نمی دانیم.» (همان: ۲۹۰)
آنگاه شیخ سؤال دوم را از شیر می پرسد. «چگونه نمی دانیم.» (همان: ۲۹۰) . آن شیخ سؤال دوم را از شیر می پرسد. «چگونه است که در گردن تو زنجیرها می بینم؟ چگونه است که در دست تو سلسله ها می بینم؟» (همان: ۲۹۰) آن شیخ رو به حاضران و جواب شیر را این گونه بیان می کند: «ای که عمر درازی داری و کارها بساز داری و زر و سیم بی شمار داری و خزانه ی جو و گندم بسیار داری! چون نوبت تو در آید آن ها تو را هیچ سود نکند. ای برادر بترس و بر حذر باش که در این راه خطرهای بسیار است و عقب های بی شمار است.» (همان: ۲۹۰)
در حکایتی دیگر شیخ با گاوی سخن می‌گوید و از او درخواستی می کند و گاو سخن او را اطاعت می‌کند : « ابوالقاسم خیاط المؤدّب گفت در محلت مصلّی کازرون پیرزنی بود و او را گاوی بود که شیر بسیار داشت و هرروز آن گاو پنج من شیر بیش و کم دادی و آن بیوه زن ، آن شیر می‌فروختی و نفقات وی از آن بودی . آن گاو شیر خود خوردن آموخت و آن بیوه زن فرومانده شد .
برفت و زنبیلی در گردن آن گاو کرد تا مگر شیر نخورد . هیچ سود نداشت . اتفاق یک روز شیخ مرشد قدّس الله روحه العزیز در آن محلت می گذشت . آن پیرزن خبردار شد . برخاست و آن گاو برگرفت و بر سر راه شیخ آورد و حال بگفت .