الگوریتم ژنتیک تکنیک جستجویی در علم رایانهجهت یافتن راه‌حل تقریبی برای بهینه‌سازیمسائل مقید و بدون قید می باشد. این روش در اوایل دهه ۱۹۷۰ میلادی توسط جان هلند^[۱۱۳] در دانشگاه میشیگان آمریکا ابداع گردید و توسط یکی از شاگردانش به نام دیوید گلدبرگ^[۱۱۴] توسعه داده شد. امروزه الگوریتم ژنتیک شناخته شده ترین روش محاسبات تکاملی است که به طور فزاینده ای در بسیاری از مسائل مهندسی و در حوزه های مختلف به کار برده می شود.حتی از الگوریتم ژنتیک برای حل چند تابع از مسائل بهینه سازی که با الگوریتم های مختلف بهینه سازی سازگاری خوبی ندارد می توان استفاده کرد که توابع گسسته^[۱۱۵] ، غیردیفرانسیلی^[۱۱۶]،اتفاقی^[۱۱۷] و غیرخطی با درجات بالا^[۱۱۸] از این نوع هستند.[^[۱۱۹]]

الگوریتم ژنتیک نوع خاصی از الگوریتمهای تکامل است که از تکنیکهای زیست‌شناسی فرگشتی مانند وراثت و جهش استفاده می‌کند.در واقع الگوریتم‌های ژنتیک از اصول انتخاب طبیعی داروین برای یافتن فرمول بهینه جهت پیش‌بینی یا تطبیق الگو استفاده می‌کنند.الگوریتم‌های ژنتیک اغلب گزینه خوبی برای تکنیک‌های پیش‌بینی بر مبنای بازگشتی^[۱۲۰] هستند. مختصراً گفته می‌شود که الگوریتم ژنتیک یک تکنیک برنامه‌نویسی است که از تکامل ژنتیکی به عنوان یک الگوی حل مسأله استفاده می‌کند.مسأله‌ای که باید حل شود ورودی است و راه‌حلها طبق یک الگو کدگذاری می‌شوند که تابعتناسب^[۱۲۱] نام دارد هر راه حل کاندید را ارزیابی می‌کند که اکثر آنها به صورت تصادفی انتخاب می‌شوند. تفاوتی که الگوریتم ژنتیک با سایر روش های بهینه دارد در این است که بر خلاف سایر روشها به جای شروع از یک نقطه در فضای کاوش؛ یک جمعیت از نقاط اولیه را انتخاب کرده و با روابط توارثی و رقابتی آنها را تغییر داده به دنبال نقطه ی بهینه در جمعیت نسل های بعدی می گردد و نهایتاً به جواب بهینه کلی همگرا می شود.
این روش نیازی به مشتق گیری از تابع هدف ندارد و بنابراین می تواند برای حل مسائل با پارامترهای گسسته و ناپیوسته به کار رود. این روش در شرایطی که متغیرها و پارامترهای طراحی بسیار باشند، شرایط بهینه کلی را می دهد. [^[۱۲۲]]
بهینه‌سازی و تکامل تدریجی به خودی خود نمی‌تواند طبیعت را در دسترسی به بهترین نمونه‌ها یاری دهد. اجازه دهید تا این مسأله را با یک مثال شرح دهیم:
پس از اختراع اتومبیل به تدریج و در طی سال‌ها اتومبیل‌های بهتری با سرعت‌های بالاتر و قابلیت‌های بیشتر نسبت به نمونه‌های اولیه تولید شدند. طبیعی است که این نمونه‌های متأخر حاصل تلاش مهندسان طراح جهت بهینه‌سازی طراحی‌های قبلی بوده‌اند. اما دقت کنید که بهینه‌سازی یک اتومبیل، تنها یک “اتومبیل بهتر” را نتیجه می‌دهد.
اما آیا می‌توان گفت اختراع هواپیما نتیجه همین تلاش بوده است؟ یا فرضاً می‌توان گفت فضاپیماها حاصل بهینه‌سازی طرح اولیه هواپیماها بوده‌اند؟
پاسخ این است که گرچه اختراع هواپیما قطعاً تحت تأثیر دستاورهای صنعت اتومبیل بوده است؛ اما به‌هیچ وجه نمی‌توان گفت که هواپیما صرفاً حاصل بهینه‌سازی اتومبیل و یا فضاپیما حاصل بهینه‌سازی هواپیماست. در طبیعت هم عیناً همین روند حکم‌فرماست. گونه‌های متکامل‌تری وجود دارند که نمی‌توان گفت صرفاً حاصل تکامل تدریجی گونه قبلی هستند.
در این میان آنچه شاید بتواند تا حدودی ما را در فهم این مسأله یاری کند مفهومی است به نام تصادف یا جهش.
به عبارتی طرح هواپیما نسبت به طرح اتومبیل یک جهش بود و نه یک حرکت تدریجی. در طبیعت نیز به همین گونه‌است. در هر نسل جدید بعضی از خصوصیات به صورتی کاملاً تصادفی تغییر می‌یابند سپس بر اثر تکامل تدریجی در صورتی که این خصوصیت تصادفی شرایط طبیعت را ارضا کند حفظ می‌شود در غیر این‌صورت به شکل اتوماتیک از چرخه طبیعت حذف می‌گردد.
حال ببینیم که رابطه تکامل طبیعی با روش‌های هوش مصنوعی چیست. هدف اصلی روش‌های هوشمند به کار گرفته شده در هوش مصنوعی، یافتن پاسخ بهینه مسائل مهندسی است. بعنوان مثال اینکه چگونه یک موتور را طراحی کنیم تا بهترین بازدهی را داشته باشد یا چگونه بازوهای یک ربات را متحرک کنیم تا کوتاه‌ترین مسیر را تا مقصد طی کند (دقت کنید که در صورت وجود مانع یافتن کوتاه‌ترین مسیر دیگر به سادگی کشیدن یک خط راست بین مبدأ و مقصد نیست) همگی مسائل بهینه‌سازی هستند.
روش‌های کلاسیک ریاضیات دارای دو اشکال اساسی هستند. اغلب این روش‌ها نقطه بهینه محلی^[۱۲۳]را بعنوان نقطه بهینه کلی^[۱۲۴] در نظر می‌گیرند و نیز هر یک از این روش‌ها تنها برای مسأله خاصی کاربرد دارند. این دو نکته را با مثال‌های ساده‌ای روشن می‌کنیم.
شکل(۳- ۱): نمایی از نقطه بههینه محلی و بهینه کلی
۳-۲-بهینه محلی و بهینه کلی:
به شکل(۳- ۱)توجه کنید. این منحنی دارای دو نقطه ماکزیمم می‌باشد. که یکی از آنها تنها ماکزیمم محلی است. حال اگر از روش‌های بهینه‌سازی ریاضی استفاده کنیم مجبوریم تا در یک بازه بسیار کوچک مقدار ماکزیمم تابع را بیابیم. مثلاً از نقطه ۱ شروع کنیم و تابع را ماکزیمم کنیم. بدیهی است اگر از نقطه ۱ شروع کنیم تنها به مقدار ماکزیمم محلی دست خواهیم یافت و الگوریتم ما پس از آن متوقف خواهد شد. اما در روش‌های هوشمند، به ویژه الگوریتم ژنتیک بدلیل خصلت تصادفی آنها حتی اگر هم از نقطه ۱ شروع کنیم باز ممکن است در میان راه نقطه A به صورت تصادفی انتخاب شود که در این صورت ما شانس دست‌یابی به نقطه بهینه کلیرا خواهیم داشت.
در مورد نکته دوم باید بگوییم که روش‌های ریاضی بهینه‌سازی اغلب منجر به یک فرمول یا دستورالعمل خاص برای حل هر مسئله می‌شوند. در حالی که روش‌های هوشمند دستورالعمل‌هایی هستند که به صورت کلی می‌توانند در حل هر مسئله‌ای به کار گرفته شوند. این نکته را پس از آشنایی با خود الگوریتم بیشتر و بهتر خواهید دید.
۳-۳- بهینه سازی:
عموماً طراحی به دو نوع کلی تقسیم می شود:

 

• • طراحی عملی

 

• • طراحی بهینه

 

طرح عملی آن است که همه پیش نیازهای یک طراحی در آن رعایت شده است ولی هنوز برخی از قسمت های آن می توانند بهتر طراحی شوند. طرح بهینه ، بهترین طرح از میان طرح های عملی است.
بهینه سازی یک طراحی همیشه بر اساس معیار مشخص صورت می گیرد که این معیار می تواند هزینه، توان، اندازه، وزن، حجم، سروصدا و یا راندمان باشد. در واقع ، دست یابی به بهترین نتیجه در شرایط داده شده را بهینه سازی می گویند. به عبارت دیگر، فرایند تغییر دادن ورودی ها به طوری که بیشترین یا کمترین مقدار خروجی (نتیجه) حاصل شود، بهینه سازی نامیده می شود.
بهینه سازی یکی از مراحل مهم در روند طراحی می باشد و این مرحله تا جایی که محدودیت ها به طراح اجازه می دهند، ادامه می یابد. روش کار بدین صورت است که پارامترهای مؤثر در طرح را طوری تغییر دهند تا پارامترهای اصلی مثل هزینه ، وزن ، انرژی و پاسخ سیستم به بارگذاری با توجه به محدودیت ها و امکانات موجود به بهترین حالت ممکن برسد. در واقع این فرایند مطلق نبوده و هدف آن نزدیک شدن به حالت ایده آل می باشد. روش های بهینه سازی؛ پروسه های آزمون و خطا خسته کننده فرایند طراحی را خودکار می کنند. بنابراین به طراح اجازه ی تمرکز بیشتر بر روی جنبه های خلاقیت و نوآوری را می دهند. روش های بهینه سازی با بهره گرفتن از رایانه و الگوریتم های محاسباتی ، به روشی نظام مند طرح هایی را به وجود می آورند که بازده بالایی را داشته و در دنیای امروز قابل رقابت باشند.
روش های بهینه سازی تقریباً در همه زمینه های طراحی مانند طراحی سازه های هوافضایی، شناورها، ساختمان ها، صنایع خودروسازی ، اجزای موتور، مبدل های حرارتی و مواد بی شمار دیگر می توانند به کار روند. همچنین بیشتر روش های بهینه سازی طراحی، دارای محاسبات تکراری قابل توجهی هستند که بایستی به برنامه های رایانه ای تبدیل شوند.[^[۱۲۵]]
مراحل موجود در مسائل بهینه سازی به شرح زیر می باشند:

 

1. 1. تعیین متغیرهای بهینه سازی(متغیرهای طراحی)

 

1. 1. تشکیل تابع هدف

 

1. 1. تعریف قیود طراحی

 

1. 1. تعیین روش بهینه سازی

 

1. 1. اعمال کردن نوع روش بهینه سازی برای یافتن مقدار بهینه متغیرها

 

در ادامه ، هریک از مراحل فوق توضیح داده می شود.
۳-۳-۱- تعیین متغیرهای بهینه سازی
به پارامترهایی که برای تشریح طراحی یک سیستم انتخاب می شوند، متغیرهای بهینه سازی یا متغیرهای طراحی^[۱۲۶] می گویند. بعد از این که این متغیرها مقادیر عددی گرفتند، یک سیستم معلوم خواهیم داشت. این متغیرها آزادند، زیرا طراح می تواند هر مقداری را (در بازه مجاز) برای آنها در نظر بگیرد. اگرمقادیر مشخص شده ، همه ی قیود مسأله را برآورده نکنند، طرح قابل قبول نمی باشد. اگرقیود برآورده شوند، یک طرح قابل قبول داریم. متغیرهای زیادی وجود دارند که تغییر آنها بر روی وزن، کمانش و سرعت ناپایداری در پانل تقویت شده تأثیر می گذارند. این متغیرها شامل ضخامت پانل، تعداد ریب و استرینگرها، ابعاد و موقعیت مکانی آنها هستند.
۳-۳-۲- تشکیل تابع هدف
تابع هدف کمیتی اسکالر است که مقدار آن بایستی حداقل ( ویا حداکثر) شود و تابعی از متغیرهای طراحی است به گونه ای که هر تغییر در متغیرهای طراحی، باعث تغییر آن می شود. به عبارت دیگر برای یک سیستم ، طرح های بسیاری قابل قبول هستند که بعضی از آنها از بقیه بهترند. برای تشخیص بهترین طرح بایستی معیاری داشت تا با بهره گرفتن از آن طرح های مختلف را با هم مقایسه کرد. معیار باید اسکالر باشد ، به طوری که مقدار عددی آن را بتوان با مشخص کردن متغیرهای طراحی به دست آورد. این تابع ، همان تابع هدف است. انتخاب تابع هدف مناسب، تصمیمی مهم در فرایند طراحی است. در منابع علمی توابع هدف مختلفی استفاده شده است. مینیمم کردن وزن و …
تابع هدف در این پروژه؛ ترکیب کمیات وزن و سرعت ناپایداری دینامیکی فلاتر است.
۳-۳-۳- قیود مسأله
به طور کلی تمامی محدودیت هایی را که برای طرح در نظر می گیرند؛ قیدهای طراحی^[۱۲۷] یا متغیرهای حالت^[۱۲۸] می نامند. به این متغیرها متغیرهای وابسته^[۱۲۹] نیز اطلاق می شود؛ چرا که تابعی از متغیرهای طراحی هستند. هر قید باید توسط یک یا چند پارامتر طراحی بیان شود. در چنین مواقعی است که آنها معنی دارند و روی طرح بهینه تأثیر می گذارند.
۳-۳-۴- تعیین روش بهینه سازی
روش های بهینه سازی را می توان به پنج روش گوناگون طبقه بندی نمود. این روش ها عبارتنداز:

 

1. 1. بهینه سازی بر اساس سعی وخطا در مقابل بهینه سازی توابع ریاضی

 

اگر بتوانیم فرایندی را با یک تابع ریاضی توصیف کنیم ، روش های زیادی وجود دارند که می توان با اعمال آنها بر این تابع، پاسخ بهینه را یافت. در مقابل فرایندهایی نیز هستند که با یک تابع ریاضی صریح قابل توصیف نیستند و فقط خروجی آنها به ازای مقادیر مختلف در دسترس می باشد.

 

1. 1. بهینه سازی توابع یک متغیره در مقابل توابع چند متغیره

 

اگر ورودی فرایند فقط یک پارامتر باشد؛ تابع هدف یک متغیره و فرایند بهینه سازی یک بعدی است. در صورتی که ورودی فرایند چندین پارامتر باشد؛ تابع هدف چند متغیره بوده و بنابراین فرایند بهینه سازی چند بعدی است. با زیاد شدن تعداد پارامترها، بهینه سازی جلوه بیشتری پیدا کرده و البته دشوارتر نیز می گردد.

 

5. 5. ۴۲٫ ۶٫ ترجمه حکمت

 

امام (×) فرمود: «اى فرزند آدم! آنچه را که بیش از نیاز خود فراهم کنى، براى دیگران اندوختهاى.»

 

6. 6. ۴۲٫ ۶٫ شرح

 

مقصود امام (×) تنها اکتفا کردن به کسب و کار با صرف نیرو و مشغول نشدن به بطالت و تنبلی نیست بلکه منظور عدم ذخیره کردن مال و جمع آوری و کمک نکردن به مستحقین است و باید آن را در راه مصالح ملت و دین صرف کرد.^[۱۹۵]نتیجه آن که زیاده بر قوت کسب کردن نه تنها سودى به حال شخص ندارد بلکه براى اندوخته کننده زیان دارد زیرا ناگزیر باید از اندوخته خود جدا شود و آنها به دست وارث و دیگران مى‏افتد، پس در این صورت او به منزلهٔ خزانه‏دارى است که تنها زحمت اندوختن مال را بر دوش کشیده و آن را برای وارثان بعد ازخود باقی گذاشته است و این تشبیه به منظور پرهیز دادن از بخل ورزیدن نسبت به زیادى ثروت از مقدار حاجت است .

 

43. 43. ۶٫ حکمت شماره ۱۹۳: راه به کار گرفتن قلب (اخلاقى، علمى، تربیتى)

 

43. 43. ۴۳٫ ۶٫ متن حکمت

 

«إِنَّ لِلْقُلُوبِ شَهْوَهً وَ إِقْبَالًا وَ إِدْبَاراً فَأْتُوهَا مِنْ قِبَلِ شَهْوَتِهَا وَ إِقْبَالِهَا فَإِنَّ الْقَلْبَ إِذَا أُکْرِهَ عَمِیَ.»

 

2. 2. ۴۳٫ ۶٫ توضیحات صرفی

 

إقبال: اسم، مفرد، مذکر، جامد، معرب. اُکرهَ: فعل، ماضی مجهول، غایب، ثلاثی مزید، مبنی.

 

3. 3. ۴۳٫ ۶٫ توضیحات نحوی

 

إنَّ: حرف مشبهه بالفعل. للقلوبِ: جارو مجرور،خبر مقدم. شهوهً: اسم مؤخر و منصوب. إقبالاً و إدباراً: معطوف به شهوه. فَاتوها: فعل و فاعل آن ضمیر بارز«واو» و مفعول آن ضمیر بارز«ها». إقبالها: معطوف. ف: فاءسببیه. إذا: مفعول فیه و منصوب محلاً. أکره: فعل شرط و مجزوم محلاً. عَمی: جواب شرط و مجزوم محلاً. أکره عَمی: خبر «إنَّ» و مرفوع محلاً.

 

4. 4. ۴۳٫ ۶٫ توضیحات بلاغی

 

معانی: یک جمله انشایی و بقیهٔ جملات خبری هستند. ازعبارت «فاتوها…..»کمال انقطاع وجود دارد. «فاتوها» جملهٔ انشایی و«إنَّ القلبَ….» جملهٔ خبری است و حرف «فاء» که بر سر آن درآمده وصل کننده نیست زیرا وصل با حرف عطف واو صورت میگیرد و این «فاء سببیه» است چون بعد از فعل طلب آمده است.
بیان: درعبارت «إذا أکره عمی» استعاره مکنیه به کار رفته است، زیرا قلب به انسانی تشبیه شده که مجبور به انجام کاری میشود و بینایی خود را ازدست میدهد.
بدیع: میان الفاظ «إقبال و إدبار» صنعت «طباق» وجود دارد.

 

4. 4. ۴۳٫ ۶٫ ترجمه حکمت

 

امامی(×) فرمود: «دلها را روى آوردن و پشت کردنى است، پس دلها را آنگاه به کار وا دارید که خواهشى دارند، زیرا اگر دل را به اجبار به کارى وا دارى کور مىگردد.»

 

5. 5. ۴۳٫ ۶٫ شرح

 

مراد از «إقبال» در این حکمت حضور قلب و یاد آوری مرگ و قبر و ترس از خدا و عظمت الهی و ترس از مجازات در دادگاه الهی است و در مقابل منظور از «ادبار» غفلت از آخرت و سرگرم شدن به لذات دنیوی است. البته در مناجات با خدا و عبادت شیرینی و رایحهای وجود دارد که تنها با همین اقبال و روی آوردن به خدا انسان آن را درک میکند.^[۱۹۶] هم چنین در بیان و توضیح این سخن آمده است که چون وظیفه اصلی قلب ادراک است هر گاه خسته شود از کار خود باز میماند و این همان کوری قلب است.^[۱۹۷]
در جای دیگری منظور از این حکمت چنین بیان شده است که میل و رغبت یکی از قوای محرّکه در وجود انسان جهت انجام کارها است و اگر هم چنین حسی از جانب خداوند در وجود انسان قرار داده نشده بود نظام عالم مختل میشد و بسیاری از امور مسدود میگشت و اگر انسان به کمک همین نیروی محرکه به کارها و مصنوعات خود عشق نمیورزید بسیاری از اموراتش معطل میماند.^[۱۹۸] پس امام (×) مقصودش را از بیان صنعت مقابلهای که بین «اقبال و ادبار» ذکر شد چنین بیان میفرماید که «اقبال» یعنی میل و روی آوردن و «ادبار» بى‏میلى به دلیل افسردگى است. امام (×) دستور داده است تا نفوس را در راه شایسته از نظر فکر و اندیشه به کار ببرند، و موقع تمایل و علاقه به کارى از آنها استفاده کنند زیرا استفاده به موقع باعث شادی و نشاط نفس میشود و همچنین از استفاده اجباری به کاری و اندیشهای نهی فرموده است و از این جهت صفت اعمی را برای نفس استعاره آورده است، چون اجبار کردن نفس به انجام کاری باعث فزونی ناراحتی ونفرت میشود وبا نفرت و ملال قادر به درک صحیح نخواهد بود،گویی که نابینا است در حالیکه واضح و روشن است و تفسیر این حکمت در معنای این آیهٔ قرآن ﴿لا إکراهَ فی الدّین.﴾^[۱۹۹] درک میشود.

 

44. 44. ۶٫ حکمت شماره ۱۹۴: ضرورت پرهیز از خشم و انتقام (اخلاقى، اجتماعى)

 

44. 44. ۴۴٫ ۶٫ متن حکمت

 

«یَقُولُ مَتَى أَشْفِى غَیْظِى إِذَا غَضِبْتُ حِینَ أَعْجِزُ عَنِ الِانْتِقَامِ فَیُقَالُ لِى لَوْ صَبَرْتَ أَمْ حِینَ أَقْدِرُ عَلَیْهِ فَیُقَالُ لِى لَوْ عَفَوْتَ.»

 

2. 2. ۴۴٫ ۶٫ لغت

 

غیظ: خشم.

 

3. 3. ۴۴٫ ۶٫ توضیحات صرفی

 

أشفی: فعل، مضارع، متکلم وحده، معتل (ناقص)، متعدی، معرب. یُقالُ: فعل، مضارع مجهول، للغائب، معتل (اجوف)، معرب، لازم.

۲-۸- رقابت جدید

مدیریت زنجیره تامین بیانگر یک تغییر پارادایم است که اشتیاق شرکت را برای مفاهیم همکاری و رقابت افزایش می دهد. همکاری به عنوان یک فرایند بین مجمــوعه ای از شرکاء درحال مبادله به نظر نمی رسد.

همکاری اکنون در کل زنجیره تامین وجود دارد. فرض اساسی رقابت جدید این است که شرکتها آن طوری که قبلاً رقابت می کردند اکنون رقابت طولانی نخواهند داشت. رقابت جدید شبکه های جهانی را در کانون شرکتهای چابکی که دارای مدیرانی هستند که به طور فعال تعبیر و تفسیرهای متفاوتی درمورد وقایع را جستجو می کنند دربرمی گیرند و مشتاق هستند که به طور متفاوتی درمورد کسب و کارشان فکر کنند، و سریعاً به تغییرات بازار پاسخ می دهند(بلینگتون و دیگران،۴۸،۱۹۹۲).

۲-۹- همکاری و اشتراک مساعی

بدون نیازمندیهای رقابت جدید، تغییر و تحولات شدیدی بین شرکای تجاری صورت می گیرد. همکاری ما که به موجب آن شرکتها پاره ای اطلاعات ضروری را مبادله می کنند و برخی قراردادهــا یــا تماسهای بلندمدت تامین کنندگان / مشتریان را استفاده می کنند سطح آستانه ای تعامل است. یعنی، همکاری نقطه شروع در مدیریت زنجیره تامین است و یک شرط لازم اما ناکافی است. سطح بعدی هماهنگی است که به موجب آن هم جریان کار مشخص شده و هم اطلاعات به شیوه ای مبادله می شوند که به سیستمهای EDI,JIT و سایر مکانیسم هایی که تلاش می کنند تا بسیاری از روابط سنتی بین و در درون بخشهای تجاری را یکپارچه کنند امکان می دهد. بخشهای تجاری می توانند همکاری کنند و برخی از فعالیتها را هماهنگ کنند اما هنوز به عنوان شرکای حقیقی رفتار نمی کنند. دوباره نیز این تکامل شرط لازم اما غیرکافی برای مدیریت زنجیره تامین است(هید و جان،۱۹۹۰،۱۵).
مدیریت زنجیره تامین برپایه اعتماد و تعهد ساخته می شود. توافق نظر در این است که اعتمـاد و اطمینان می تواند به طور قابل ملاحظه ای به ثبات بلندمدت یک سازمان کمک کند. اعتماد به وسیله ایمان، اتکاء، اعتقاد یا اطمینان به شریک تامین بیان شده است و اعتماد به طور ساده اعتقادی در شرکت است که شریک زنجیره تامین شرکت به شیوه ای سازگار عمل خواهدکرد و آنچه کــه شرکت می گــوید انجام دهد، شریک آن کار را انجام می دهد. تعهد عبارتست از اعتقادی که شرکای تجاری تمایل دارند برای حفظ کردن این رابطه انرژی اختصاص دهند. یعنی ازطریق تعهد شرکای متعهد منابعی برای حفظ کردن و پیشرفت اهــداف زنجیــره تامین اختصاص می یابد. برای مثال شرکای زنجیره تامین نه تمایل دارند که اطلاعات در مورد طرحها و برنامــه های آینده را به اشتراک بگذارند و همین طور اطلاعات در مورد نیروهای رقابتی و R&D .شرکاء تشخیص داده اند که موفقیت بلندمدت آنها به قوی بودن ضعیف ترین شریک زنجیره تامین خودشان وابسته است. شکل ۴ انتقال لازم از یک تامین کننده مهم تا یک شریک زنجیره تامین را خلاصه می کند(کراس،۲۰۰۰،۳۲).

۲-۱۰-  طرح کلی یک زنجیره تامین

به طور کلی زنجیره‌تامین زنجیره‌ای است که همه فعالیتهای مرتبط با جریان کالا و تبدیل مواد، از مرحله تهیه ماده اولیه تا مرحله تحویل کالای نهایی به مصرف‌کننده را شامل می‌شود. در ارتباط با جریان کالا دو جریان دیگر که یکی جریان اطلاعات و دیگری جریان منابع مالی و اعتبارات است نیز حضور دارد.
محققان و نویسندگان مختلف نگرش‌ها و تعاریف متفاوتی را از زنجیره تامین ارائه کرده‌اند. برخی زنجیره تامین را در روابط میان خریدار و فروشنده محدود کرده‌اند که چنین نگرشی تنها بر عملیات خرید رده اول در یک سازمان تمرکز دارد. گروه دیگری به زنجیره تامین دید وسیع‌تری داده و آن را شامل تمام سرچشمه‌های تامین (پایگاه‌های تامین) برای سازمان می‌دانند. با این تعریف ، زنجیره تامین شامل تمام تامین‌کنندگان رده اول، دوم ، سوم و … خواهد بود. چنین نگرشی به زنجیره تامین، تنها به تحلیل شبکه تامین خواهد پرداخت. دید سوم ، نگرش زنجیره ارزش پورتر است که در آن زنجیره تامین شامل تمام فعالیتهای موردنیاز برای ارائه یک محصول یا خدمت به مشتری نهایی است. با نگرش یاد شده به زنجیره تامین، توابع ساخت و توزیع به عنوان بخشی از جریان کالا و خدمات به زنجیره اضافه می‌شود ؛ در واقع با این دید، زنجیره تامین شامل سه حوزه تدارک ، تولید و توزیع است(هولگ و دیگران،۲۰۰۰،۵۸).

۲-۱۱- فرایندهای عمده مدیریت زنجیره تامین

مدیریت زنجیره تامین دارای سه فرایند عمده است که عبارت‌اند از :
۱- مدیریت اطلاعات ۲- مدیریت لجستیک ۳- مدیریت روابط
۱- مدیریت اطلاعات : امروزه نقش ، اهمیت و جایگاه اطلاعات برای همگان بدیهی است. گردش مناسب و انتقال صحیح اطلاعات باعث می‌شود تا فرایندها موثرتر و کاراتر گشته و مدیریت آنها آسان‌تر گردد. در بحث زنجیره تامین -همانگونه که گفته شد- اهمیت موضوع هماهنگی در فعالیتها بسیار حائز اهمیت است. این نکته در بحث مدیریت اطلاعات در زنجیره ، مدیریت سیستمهای اطلاعاتی و انتقال اطلاعات نیز صحت دارد. مدیریت اطلاعات هماهنگ و مناسب میان شرکا باعث خواهد شد تا تاثیرات فزاینده‌ای در سرعت، دقت، کیفیت و جنبه‌های دیگر وجود داشته باشد. مدیریت صحیح اطلاعات موجب هماهنگی بیشتر در زنجیره خواهد شد. به طور کلی در زنجیره تامین، مدیریت اطلاعات در بخش‌های مختلفی تاثیرگذار خواهد بود که برخی از آنهاعبارت‌اند از:
مدیریت لجستیک (انتقال، جابجایی، پردازش و دسترسی به اطلاعات لجستیکی برای یکپارچه‌سازی فرایندهای حمل‌ونقل، سفارش‌دهی و ساخت، تغییرات سفارش ، زمان‌بندی تولید، برنامه‌های لجستیک و عملیات انبارداری) ؛ تبادل و پردازش داده‌ها میان شرکا (مانند تبادل و پردازش اطلاعات فنی، سفارشات و …) ؛ جمع‌ آوری و پردازش اطلاعات برای تحلیل فرایند منبع‌یابی و ارزیابی، انتخاب و توسعه تامین‌کنندگان ؛ جمع‌ آوری و پردازش اطلاعات عرضه و تقاضا و … برای پیش‌بینی روند بازار و شرایط آینده عرضه و تقاضا ؛ ایجاد و بهبود روابط بین شرکا(اسپکمان و میلر،۱۹۹۸،۶۳۵)
چنانچه پیداست، مدیریت اطلاعات و مجموعه سیستمهای اطلاعاتی زنجیره تامین می‌تواند بر روی بسیاری از تصمیم‌گیری‌های داخلی بخش‌های مختلف زنجیره تامین موثر باشد که این موضوع حاکی از اهمیت بالای این مولفه در مدیریت زنجیره تامین است
۲- مدیریت لجستیک : در تحلیل سیستمهای تولیدی (مانند صنعت خودرو) ، موضوع لجستیک بخش فیزیکی زنجیره تامین را دربر می گیرد. این بخش که کلیه فعالیتهای فیزیکی از مرحله تهیه ماده خام تا محصول نهایی شامل فعالیتهای حمل‌ونقل، انبارداری، زمان‌بندی تولید و … را شامل می‌شود، بخش نسبتا بزرگی از فعالیتهای زنجیره تامین را به خود اختصاص می‌دهد. در واقع محدوده لجستیک تنها جریان مواد و کالا نبوده بلکه محور فعالیتهای زنجیره تامین است که روابط و اطلاعات، ابزارهای پشتیبان آن برای بهبود در فعالیت‌ها هستند.
۳- مدیریت روابط : فاکتوری که ما را به سمت فرجام بحث راهنمایی می‌کند و شاید مهم‌ترین بخش مدیریت زنجیره تامین به خاطر ساخت و فرم آن باشد، مدیریت روابط در زنجیره تامین است. مدیریت روابط تاثیر شگرفی بر همه زمینه‌های زنجیره تامین و همچنین سطح عملکرد آن دارد. در بسیاری از موارد، سیستمهای اطلاعاتی و تکنولوژی موردنیاز برای فعالیتهای مدیریت زنجیره تامین به سهولت در دسترس بوده و می‌توانند دریک دوره زمانی نسبتا کوتاه تکمیل و به کار گمارده شوند. اما بسیاری از شکست‌های آغازین در زنجیره تامین، معلول انتقال ضعیف انتظارات و توقعات و نتیجه رفتارهایی است که بین طرفین درگیر در زنجیره به وقوع می‌پیوندد. علاوه بر این، مهم‌ترین فاکتور برای مدیریت موفق زنجیره تامین، ارتباط مطمئن میان شرکا در زنجیره است، به گونه‌ایکه شرکا اعتماد متقابل به قابلیت‌ها و عملیات یکدیگر داشته باشند. کوتاه سخن این که درتوسعه هر زنجیره تامین یکپارچه ، توسعه اطمینان و اعتماد در میان شرکا و طرح قابلیت اطمینان برای آنها از عناصر بحرانی و مهم برای نیل به موفقیت است(همان،۶۴۵).

۲-۱۲- فازهای اصلی مدیریت زنجیره تامین

فاز اول : طراحی مفهومی
فاز اول نشان‌دهنده استراتژی ساخت است. در این فاز نحوه اداره سازمان با ایجاد یک تصویر برای آینده و ایجاد یک ساختار برای پیاده‌سازی تعیین می‌شود. برای فرایندهای فاز اول، یک مدل ویژه سازمان لازم است که از یک سازمان به سازمان دیگر متفاوت است. بحث اصلی در این فاز طراحی مفهومی است که مدرکی برای تصدیق و اجرای دو فاز دیگر است. هدف از اجرای این فاز درک جزییات مربوط به هزینه‌ها و شناخت سیستم و منافع پیاده‌سازی مدیریت زنجیره تامین است.
فاز دوم : طراحی جزییات و تست
این فاز می‌تواند همزمان با فاز اول و سوم اجرا شود. یعنی جزییات طراحی می‌شود و به طور همزمان راه ‌حل ‌ها در دنیای واقعی تست می‌شوند. در این فاز ایجاد تغییرات در ساختار سازمان و در نظر گرفتن آنها برای پیاده‌سازی در سیستم به منظور پشتیبانی طراحی زنجیره تامین جدید توصیه می‌شود.
فاز سوم : پیاده‌سازی
در این فاز در ادامه فاز دوم ، زمان‌بندی پیاده‌سازی دوره‌های بلندمدت عملیات و تغییرات در سیستم به منظور ایجاد تسهیلات انجام می‌گردد(بلینگتون،۱۹۹۲،۲۶).

۲-۱۳- فناوری اطلاعات و مدیریت زنجیره تامین

مدیریت زنجیره تامین بر رویکردی مشتری‌محور استوار است. بر این اساس ، ارتباط به موقع و کامل بین همه عناصر زنجیره برای اطلاع از نیازهای مشتری و میزان تامین نیازها از ضروریات زنجیره است. برای تسهیل جریان اطلاعات و مدیریت دقیق آن بستری مناسبی از نرم‌افزارها و سیستمهای اطلاعاتی یکپارچه و شبکه‌های اکسترانت و اینترانت موردنیاز است. با بکارگیری تجارت الکترونیک در زنجیره تامین می‌توان بر مبنای مدل B2B و B2E برای توصیف عملیات خرید، فروش و مبادله محصــولات، خدمات و اطلاعات، از شبکه‌های رایانه‌ای و به خصوص اینترنت بهره جست(هید و جان،۱۹۹۰،۸۸).
برمبنای مدلی دیگر از تجارت الکترونیک^[۱۲] شرکت‌های همکار در یک زمینه به خصوص ، از طریق شبکه‌های الکترونیکی می‌توانند به همکاری و اشتراک مساعی بپردازند ؛ چنین همکاری اغلب بین شرکت‌هــای حاضر در یک زنجیره تامین اتفاق می‌افتد.
به طور کلی مدیریت زنجیره تامین یکی از زیرساختارهای پیاده‌سازی تجارت الکترونیک است. از دید صنعتی، تجارت الکترونیکی بین بنگاهها عمدتا در صنایعی رخ می‌دهد که زنجیره تامین در آنجا شکل گرفته باشد. یک تولیدکننده همواره عاملی است که در وسط فرایند فعالیت اقتصادی قرار دارد. تولیدکننده ، خود خریدار کالا از تامین‌کنندگان خود و فروشنده کالایی جدید به خریداران خود است. چون فروشنده به تولیدکننده ، خود تامین‌کنندگانی دارد و ضمنا خریدار کالا نیز ممکن است خود مشتریانی داشته باشد، ما با زنجیره‌ای از بنگاه‌ها روبه‌رو هستیم که هر کدام هم خریدار و هم فروشنده هستند ؛ این مجموعه شبیه به زنجیر است، زیرا همه به هم وابسته هستند. با مدیریت درست زنجیره تامین همه عناصر موجود در زنجیره منتفع شده و ضمنا با ارائه کالای مرغوب و ارزان جامعه را نیز منتفع می‌کند. از همین روست یکی از مسایل مهم صنایع در کشورهای پیشرفته مدیریت زنجیره تامین است. یکی از عناصر مهم مدیریت زنجیره خودکارسازی امر خرید و فروش بین اعضای زنجیره است. این امر آن قدر مهم و حیاتی است که حتی قبل از ظهور اینترنت، صنایع خودروسازی و هوافضایی که بزرگ‌ترین و پیچیده‌ترین زنجیره‌های تامین را دارند، خود با صرف هزینه گزاف اقدام به ایجاد شبکه کرده بودند(همان،۹۱).
در حال حاضر استاندارد EDI که امروزه با کمک سازمان جهانی استانداردها در محیط اینترنت و بر بستر استاندارد XML برای امور تجاری در حال کاربرد است، از همین شبکه‌های اختصاصی به وجود آمده است. برای مدیریت زنجیره تامین، پایداری زنجیره یک عامل مهم و حیاتی است و معمولا اشکال پیچیده ، کارآمد و پایدار مدیریت زنجیره تامین تنها در بنگاه‌های بزرگ اقتصادی دیده می‌شود. درحال حاضر در کشور ما در این زمینه کمبود جدی وجود دارد ؛ از یک طرف تعداد بنگاه‌های اقتصادی بزرگ در کشور بسیار کم است. این تعداد کم هم عمدتا ماهیتی غیرخصوصی دارند و بنابراین خود با مشکل پایداری در مواجه با مسایل سیاسی روبه‌رو هستند. از طرف دیگر تعداد زنجیره‌های تامین پایدار نیز در کشور بسیار کم است ؛ دو نمونه قابل ذکر را می‌توان صنعت خودرو و صنایع نفت کشور دانست(همان ،۹۵).

۲-۱۴- تعاریف، مفاهیم و مباحث مدیریت ارتباط با مشتری، ضرورت و لزوم پیاده سازی مدیریت ارتباط با مشتری

 

۲-۱۴-۱- مقدمه

با گذر از اقتصاد سنتی و شدت یافتن رقابت در ابعادی نوین، مشتری به عنوان کسی که سازمان مایل است با ارزش هایی که می آفریند بر رفتار وی تاثیر گذارد، به صورت رکن اصلی و محور تمام فعالیت های سازمان ها درآمده است، به نحوی که از دیدگاه رقابتی، بقا و تداوم حیات سازمان ها در گروه شناسایی و جذب مشتریان جدید و حفظ مشتریان موجود بیان می شود. از طرفی پیشرفت ارتباطات، تکامل عصر اطلاعات، و ظهور ابزارهای جدید ارتباطی، سازمان ها را با انبوهی از مشتریان متفاوت، آنها را با گزینه های انتخابی بسیاری مواجه ساخته است که نتیجه آن اختیار بیش تر مشتریان و بی ثباتی بازار است.
در این میان اندیشمندان مدیریت و بازاریابی، نسخه حفظ مشتری و شیوه های صحیح ارتباط با آن ها را تحت عنوان مدیریت ارتباط با مشتری تجویز نموده اند که بطور جدی از سال ۱۹۹۳ توسط تام سیل مطرح و وارد حوزه عمومی گردید. در ساده ترین بیان، مدیریت ارتباط با مشتری، قرار دادن مشتری در قلب کسب و کار و بالاترین درجه اهمیت می باشد. در کشور ما نیز هر چند با تاخیراتی نسبت به اقتصاد جهانی، طی سال های اخیر مباحث مشتری گرایی جای خود را در روابط بین مردم با سازمان ها و روابط دولت با مردم باز کرده و لزوم توجه و ارضای نیازها و خواسته های مشتریان به شکلی جدی حس شده است.

۲-۱۴-۲- دلایل حرکت سازمان ها به سوی مدیریت ارتباط با مشتری

کسب مشتری و نگهداشتن او، وفاداری مشتری و افزایش دادن سودآوری مشتری از مهم ترین چالش های تجاری سازمان های امروزی محسوب می شوند. سرمایه گذاری در مدیریت ارتباط با مشتری می تواند منجر به منافع گوناگونی شود. برخی سازمان ها به دنبال نفوذ سریع تر در بازارند و دیگران در جستجوی سودآوری بیشتر از راه پایین آوردن هزینه ها هستند. ولی هدف نهایی تمام سازمان ها، توسعه ساختاری مستحکم در ارتباط با مشتریان و رسیدن به آن چیزی است که برای حفظ سطح بالای رضایت مشتری و وفاداری مورد نیاز است. در عصر شفافیت اینترنتی و انتخاب جهانی، سازمان ها دیگر نمی توانند پشت سیاست ها و قیمت های خود پنهان شوند. مشتریان آن قدر هوشمند هستند که بدانند حق انتخاب دارند و اگر از خدمات ارائه شده سازمان تجربه بدی داشته باشند از این حق استفتاه می کنند و به سوی رقبا می روند. در واقع، اهرم های قدرت از سازمان به مشتریان منتقل شده است، یعنی برخلاف دهه های پیشین که سازمان برای مشتریان تصمیم گیری می نمود، اکنون این مشتریان هستند که برای سازمان تصمیم گیری می کنند.(صالحی صدقیانی و اخوان، ۱۳۸۳، ۳۲)
تحقیقات و مطالعات نشان می دهد که موج بعدی سرمایه گذاری در فناوری اطلاعات بهمدیریت ارتباط با مشتری تعلق خواهد داشت و پیش بینی می شود روند به کارگیری مدیریت ارتباط با مشتری در طی پنج سال آینده به ۲۵ الی ۳۰ درصد رشد دست یابد. سازمان ها معمولا برای پشتیبانی از یکپارچه سازی عملکردهای مختلف کسب و کار خود از ارائه دهندگان نرم افزارهای کاربردی استفاده می کنند و امیدوارند که از طریق سرمایه گذاری بر روی مدیریت ارتباط با مشتری بتوانند برنامه های بهتری برای حفظ مشتری های خود به وجود آورده و درآمدهای دائمی خود را افزایش دهند. به طور کلی می توان دلایل زیر را برای حرکت سازمان ها به سوی استفاده از مدیریت ارتباط با مشتری برشمرد. (دهقانی زاده، حاجی علی اکبری،۱۳۸۴، ۳۰)
۱)استفاده از روابط جاری با مشتری های فعلی برای به حداکثر رساندن میزان رشد درآمدها
۲)مشخص کردن، جذب نمودن و حفظ بهترین مشتری ها
۳)معرفی و مشخص کردن روال ها و فرایندهای فروشی که بیشتر تکرار می شوند.
۴)پاسخگویی به نیازها و رفع تقاضای مشتریان
۵)ایجاد و اجرای یک راهبرد فعال بازاریابی که به کاهش هزینه ها و شناخت عمیق تر مشتری منجر می شود.
تجارب سنتی بازاریابی در سازمان ها نیز به گوشه ای دیگر این مطلب را بیان می دارد:(دهقانی زاده، حاجی علی اکبری،۱۳۸۴، ۳۰)
۱)هزینه فروش کالا به یک مشتری جدید، شش برابر فروش به مشتری قدیمی است.
۲)معمولا هر مشتری ناراضی، عدم رضایت خود را با ۸ الی۱۰ نفر در میان می گذارد
۳)احتمال فروش یک محصول به یک مشتری قدیمی در حدود ۵۰ درصد است، درحالی که احتمال فروش همان محصول به یک مشتری جدید تنها ۱۵ درصد است.
۴)اگر شرکتی بتواند میزان نگهداری و حفظ مشتری سالیانه خود را ۵ درصد افزایش دهد، می تواند منافع و سودهای خود را بین ۳۰ تا ۱۲۵ درصد افزایش دهد.

۲-۱۴-۳- مفهوم مشتری

در فرهنگ و ادب پارسی مفهوم «مشتری» مترادف با «خریدار» است و در مباحث مربوط به بازاریابی و فروش، مشتری به مخاطبانی گفته می شود که توانایی و استعداد خرید کالا و یا خدمتی را داشته باشند. در این تعریف «توانایی» یعنی امکان پرداخت وجه و «استعداد» به مفهوم درک و شناخت مزیتهای کالا و خدمتی که موجب تامین بخشی از نیازهای مخاطب می شود، به کار گرفته شده است.
مشتری همان کسی است که نیازش را خود تعریف می کند، کالاها و خدمات تولیدی ما را مصرف می کند و حاضر است بابت آن هزینه مناسبی بپردازد. ولی زمانی این هزینه را متقبل می شود که کالاها و خدمات تحویلی با ارزشی را ببیند که پرداخت آن هزینه را توجیه کند. (خاکسازی و بهرام زاده، ۱۳۸۴، ۱۵۰)
مشتری، شخصی حقیقی یا حقوقی است که محصول یا خدمتی را دریافت می کند. مشتریان به طور کلی به دو گروه مشتریان داخلی و خارجی تقسیم می شوند. مشتریان خارجی به دو دسته مصرف کننده نهایی و مشتریان میانی تقسیم می شوند. مصرف کننده های نهایی مستقیما محصولات و خدمات را استفاده می کنند و مشتریان میانی در زنجیره ارزشی خارجی نقش واسطه را بین تولیدکننده و مصرف کننده نهایی برعهده دارند.مشتریان داخلی یک سازمان کارکنانی هستند که در زنجیره ارزشی داخلی دریافت کننده محصول، خدمات، یا اطلاعات هستند. همان طور که در شکل ۲-۲ دیده می شود، مشتریان خارجی به خرید محصولات یا خدمات تولید شده سازمان می پردازند. آنها ممکن است مشتریان صنعتی، (سازمان های دیگری محصولات یک شرکت را برای استفاده در عملیات خود می خرند) یا مشتریان نهایی باشند که کالاها یا خدمات تولیدی را مستقیما مصرف می کنند. مشتریان داخلی در مقابل، در داخل سازمان قرار دارند. آنها افراد یا گروه هایی هستند که در انجام کارشان به مشاغل دیگر وابسته هستند. هر شغل یا وظیفه ای هم عرضه کننده و هم مشتری محسوب می شود. (رهنمود، ۱۳۸۳، ۲۸)
مشتری نهایی

N1-K

 

 

 

برای برقراری امنیت در OLSR برای مقابله با حمله‌ی تونل‌کرم تغییرات زیر را بر این پروتکل اعمال می‌کنیم.

 

 

• هرگاه گرهی پیام TC را از گره تولید کننده‌ی TC دریافت کرد، ابتدا بررسی می‌کند آیا گره مبدا در فاصله‌ی دو گامی‌اش هست یا نه؟ اگر پاسخ مثبت باشد Ack_TC را برای گره تولیدکننده‌ی TC می‌فرستد، در غیر این صورت پیام Ack_TC تولید نمی‌شود.

 

 

 

• هر گاه گره تولید کننده‌ی TC پیام Ack_TC را دریافت کند، اطمینان حاصل می کند که پیام TC ارسالی‌اش با موفقیت به همسایه‌ای که در فاصله‌ی دو گامی‌اش قرار گرفته رسیده است. سپس مقدار اطمینان آن سطر را در جدول اطمینان برابر یک قرار می‌دهد.

 

 

 

• در ادامه اگر در جدول اطمینان سطری وجود داشته باشد که مقدار اطمینان همسایه‌ی دو گامی‌اش صفر باشد، گره تشخیص می‌دهد که این لینک واقعی نیست و احتمال وجود تونل‌کرم هست.

 

 

 

• در طول انتخاب MPR، یک گره از انتخاب لینک مشکوک به تونل‌کرم به عنوان MPR اجتناب می‌کند.

 

 

فصل چهارم
شبیه‌سازی پروتکل‌های مقابله با تونل‌کرم
۱-۴ نصب شبیه‌ساز NS2
ابتدا باید شبیه‌ساز NS2 را روی سیستم نصب کنیم. برای این‌که این شبیه‌ساز در محیط ویندوز قابل اجرا باشد باید فایلی به اسم CYGWIN را نصب کرد. بعد از اتمام مراحل نصب صفحه‌ای مطابق شکل زیر روی دسکتاپ ظاهر می‌گردد.
شکل۴-۱: محیط CYGWIN.
حال باید فایل NS-ALLINONE را نصب نماییم. برای این منظور در محیط CYGWIN دستور .INSTALL را اجرا می‌کنیم. بعد از یک ساعت و اتمام اجرا صفحه‌ی زیر ظاهر می‌گردد.
شکل۴-۲: اتمام نصب موفق شبیه‌ساز.
۲-۴ پروتکل حمله‌ی تونل‌کرم
بعد از اتمام نصب شبیه‌ساز باید پروتکل مربوط به حمله‌ی تونل‌کرم را که به زبان TCL نوشته شده است در آن اجرا کنیم. این پروتکل به صورت زیر است.
#==================================================================
# Define options
#==================================================================
set val(chan) Channel/WirelessChannel
set val(prop) Propagation/TwoRayGround
set val(netif) Phy/WirelessPhy
set val(mac) Mac/802_11
set val(ifq) Queue/DropTail/PriQueue
set val(ll) LL
set val(ant) Antenna/OmniAntenna
set val(x) 600
set val(y) 600
set val(ifqlen) 50
set val(seed) 0.0
set val(adhocRouting) AODV
set val(nn) 5
set val(stop) ۸٫۰
#==================================================================
# Main Program
# ==================================================================
# Initialize Global Variables
# create simulator instance
set ns_
set topo
set tracefd
set namtrace
$ns_ trace-all $tracefd
$ns_ namtrace-all-wireless $namtrace $val(x) $val(y)

cadin-4-en-7-ol-cis

 

۱۶۴۰

 

۷/۰

 

 

 

 

 

مجموع

 

 

 

۱/۹۷

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

۴-۵. مقایسه بازده اسانس جمعیت های مختلف بومادران زاگرسی
مقایسه بازده اسانس سرشاخه گلدار همه اکسشن های مورد بررسی از بومادران زاگرسی در نمودار۴-۱ دیده می شود. همامگونه که ملاحظه می شود بازده اسانس نمونه ها از ۱۳/۰ درصد تا ۲۰/۱ درصد متغیر بود. کمترین بازده اسانس مربوط به جمعیت اردبیل، شهرستان مشگین شهر۲ (۱۳/۰درصد) و بیشترین بازده اسانس مربوط به جمعیت استان آذربایجان غربی، شهرستان پیرانشهر می باشد. به طور کلی بازده اسانس جمعیت های استان گیلان، شهرستان تالش (۹۰/۰درصد) ، استان کردستان، شهرستان بانه ۱ (۸۱/۰درصد) و شهرستان بانه۲ (۷۳/۰درصد) و استان آذربایجان غربی شهرستان ارومیه (۷۱/۰درصد) بالاتر از سایر جمعیت ها بود.
نمودار۴-۱. مقایسه بازده اسانس سرشاخه گلدار جمعیت های مختلف بومادران زاگرسی
۴-۵-۱. مقایسه بازده اسانس اندامهای مختلف نمونه تصادفی بومادران زاگرسی (منشاء بذر آذربایجان شرقی-تبریز)
مقایسه بازده اسانس اندامهای مختلف بومادران زاگرسی جمعیت تبریز در نمودار ۴-۲ آورده شده است. بازده اسانس اندامهای مختلف بومادران زاگرسی بین ۱۱/۰ درصد تا ۷۷/۰ درصد بدست آمد. بازده اسانس برگ (۷۷/۰%) و گل (۶۷/۰%) بالاتر از کل اندام هوایی (۶/۰%) و بازده اسانس ساقه (۱۱/۰%) کمتر از آن بود. مقایسه نتایج حاصل از این تحقیق که برای اولین بار بر روی نمونه کاشته شده انجام گرفت با تحقیقات پیشین نشان دهنده تفاوتها و شباهتهایی است. برای یک نمونه بومادران زاگرسی جمع آوری شده از باغ گیاه شناسی ملی ایران، بازده اسانس گلها ۲/۰ درصد گزارش شده بود (۷۴). که کمتر از یک سوم بازده اسانس گلهای نمونه مورد بررسی در این تحقیق است. مسیبی و همکاران (۲۰۰۸) بازده اسانس گلهای بومادران خزری از سه رویشگاه را ۵۳/۰ درصد گزارش کردند که مشابه با بازده اسانس گلها در تحقیق حاضر است.(۸۱)

همانگونه که ملاحظه می‌شود اغلب تحقیقات قبلی فقط در مورد اسانس گلهای بومادران زاگرسی است و تصور عمومی بر این بوده است که بومادران زاگرسی فقط در گلهای خود اسانس دارد. نتایج این تحقیق نشان می دهد که با توجه به مقدار بالای اسانس در برگ و نزدیک بودن بازده اسانس کل اندام هوایی به بازده اسانس گلها و همچنین بالاتر بودن عملکرد اندام هوایی نسبت به گل، اسانس گیری از اندام هوایی به جای گلها قابل توصیه است.
نمودار۴-۲. مقایسه بازده اسانس اندامهای مختلف بومادران زاگرسی اکسشن ۲۸۷۹۴(منشاء بذر آذربایجان شرقی-تبریز)
۴-۶. بررسی کیفیت اسانس نمونه های مختلف بومادران زاگرسی
۴-۶-۱. بررسی کیفیت اسانس اندامهای مختلف نمونه تصادفی بومادران زاگرسی (منشاء بذر آذربایجان شرقی-تبریز)
ترکیبهای شناسایی شده در اسانس اندامهای مختلف بومادران زاگرسی جمعیت تبریز با هم مقایسه شده و نتیجه حاصل در جدول ۴-۲۲ نشان داده شده است. ترکیبهای عمده اسانس گل و برگ شامل ۱، ۸-سینئول (به ترتیب)( ۲/۲۶ ، ۵/۲۶درصد) و سانتولینا الکل (۵/۱۸ ، ۵/۲۳درصد) بودند. اسانس ساقه با ۳/۵۸ درصد نریل استات با اسانس گل و برگ تفاوت زیادی داشت. ترکیب های عمده اسانس سر شاخه گلدار سانتولیناالکل (۶/۲۰%)، ۸،۱-سینئول (۷/۳۳%)، بورنئول (۴/۲۰%) بودند؛ با مقایسه نتایج این تحقیق در مورد ترکیب های شناسایی شده در اسانس اندامهای مختلف این نمونه از بومادران زاگرسی و مقایسه با تحقیقات قبلی، به نظر می رسد اسانس این گونه بومادران تنوع فیتوشیمیایی زیادی داشته باشد. نتایج حاصل از این پژوهش تفاوت قابل ملاحظه ای نسبت به گزارش های قبلی در خصوص کمیت و کیفیت اسانس A. filipendulaداشت و تیپ های شیمیایی جدیدی از این گیاه دارویی شناسایی شد که می تواند برای کاشت و بدست آوردن ترکیب های شیمیایی مذکور و استفاده در برنامه های اصلاحی مورد استفاده قرار گیرد. ترکیب عمده اسانس گل بومادران خزری از باغ گیاهشناسی ملی ایران، لیمونن (۷/۲۶%)، کارواکرول (۳/۹%)، ۸،۱-سینئول ( ۷/۸%) و جرماکرن D (6/5%) گزارش شده بود(۷۴). که متفاوت با تحقیق حاضر است. در تحقیق حاضر، سنتولینا الکل ( ۵/۱۸%)، ۸،۱-سینئول (۲/۲۶%)، بورنئول (۳/۱۹%) و بورنیل‌استات (۹/۴%) مهم‌ترین ترکیب‌های اسانس گلها بودند.
اجزای عمده اسانس گلهای بومادران خزری (A. filipendula)، از استان اردبیل سنتولینا الکل (۴۷-۴۳%)، بورنئول (۹.۱-۳.۹%)، ۸،۱-سینئول (۴.۸-۴.۱%) و بورنیل استات (۸%) گزارش شده بود (۸۱). همچنین Rahimmalek و همکاران (۲۰۰۹) سنتولینا الکل (۱/۲۴-۴/۲۳%)، بورنئول (۳/۸-۹/۷%)، بورنیل استات (۷/۱۴-۶/۱۱%)، جرماکرن D (4/23- 8/11%) و ۸،۱-سینئول (۷/۱-۲/۰%) را به عنوان اجزای اصلی اسانس گلهای دو نمونه از A. filipendula گزارش کردند. Demirci و همکاران (۲۰۰۹ ) نیز اجزای عمده اسانس اندام هوایی این گونه را سانتولینا لکل (۸/۴۳%)، ۸،۱-سینئول (۵/۱۴%) و سیس کریزانتیل استات (۵/۱۲%) گزارش نمودند(۶۲). همانطور که ملاحظه می‌شود از نظر نوع ترکیب‌های تشکیل دهنده اسانس در اندام هوایی و گل تشابه بین تحقیق حاضر و تحقیقات گذشته وجود دارد. تفاوت در درصد اجزای اسانس ناشی از شرایط اقلیمی است. به طور کلی نوآوری این تحقیق نسبت به تحقیقات گذشته دو نکته بود. نکته اول اینکه نمونه مورد بررسی در این تحقیق کاشته شده بود در حالیکه همه نمونه های موردبررسی در تحقیقات قبلی از رویشگاه جمع آوری شده بودند. نتایج این تحقیق نشان داد که با کشت گیاه در شرایط آب و هوایی ذکر شده، نه تنها بازده اسانس کاهش نمی‌یابد بلکه درصدی هم افزایش نسبت به نمونه های بررسی شده قبلی نشان می‌دهد. نکته دوم اینکه در این تحقیق اسانس همه اندامهای هوایی به صورت مجزا مورد بررسی قرار گرفت و نتایج نشان داد که گرچه اسانس ساقه از نظر بازده و همچنین ترکیب اسانس با سایر اندامها تفاوت دارد ولی چون مقدار اسانس آن در اندام هوایی کم است و همچنین به دلیل اسانس موجود در برگها، اثر اسانس ساقه پوشانده شده و ترکیب اسانس سرشاخه گلدار نه‌تنها به اسانس گل نزدیک است، بلکه می‌توان گفت کیفیت آن بالاتر است.
جدول۴-۲۲. مقایسه ترکیب‌های موجود در اسانس اندامهای مختلف Achillea filipendula

 

 

ردیف

 

نام ترکیب

 

شاخص بازداری

 

درصد در اسانس

 

 

 

کل اندام هوایی

 

گل

 

برگ

 

ساقه

 

 

 

۱

 

α-pinene

 

۹۳۹

 

۸/۰