۳-افغانی گاه شخصیت های داستان را دستخوش نیروهای ناپیدایی می داند که سرنوشت او و طبیعت را تعیین می کند.
«آیا گل آلود کردن سرچشمه زندگی و نوش و نیش مادری که با هزاران امید و دل گرمی در بستان عشق نهال آرزو و علاقه نشانده است درست در هنگامی که شکوفه های تازه دمیده این نهال برای خندیدن به روی سعادت،برای ثمر دادن،بیش از هر لحظه دیگر احتیاج به محیط صفا بخش و بی دغدغه دارند کار شایسته ای است؟ خدا را خوش می آید؟! اما شکایت از که کنم،اینهم راهی است که خود او یعنی خدا و بخت و روزگار پیش پای من نهاده است،بخت و روزگاری که نخواست منهم مانند هزاران زن خدا لایق دیده دیگر از لذت و گرمی یک زندگی آرام و خوش برخوردار باشم. چه کنم، شاید از ازل بر پیشانیم این طور نوشته شده که من حتی از محبت یک پدر و مادر حقیقی نیز محروم باشم. شاید مصلحت خودش اقتضا کرده که از محبت بچه هایم و به طور کلی عشق ورزیدن و مورد عشق و علاقه کسی واقع شدن بی نصیب باشم.» (همان : ۲۱۵)

۴-برداشت های سمبولیک از پدیده ها
هما: نمادتجدد، تحول و مصرف گرایی. نماد عشق ظاهری
آهو: نماد سنت. نماد عشق حقیقی
سیدمیران: نماد جامعه و نماد انسان جامعه عصر رضا خانی است.
سیدمیران، بر سر دو راهی میان سنت و تجدد قرار گرفته است.زمان زمان تحول است. هما نماد تحول و تجدد است. او پرنده ای است که باید با خود سعادت و خوشبختی بیاورد اما آنچه با خود می آورد نه سعادت و خوشبختی که شکست و سرافکندگی است زیرا میران «جامعه» آماده این تحول و دگرگونی نیست. آهو نماد سنت است ، چنانچه نویسنده اشاره می کند ، او در طول داستان تغییر می یابد اما تغییری آهسته و اندک ، تغییری که درخور و سزاوار شخصیت او ، شوهر(جامعه سنتی و مذهبی ایران) و فرزندان اوست .
به تعبیر دیگر، هما نماد انسان عصر رضاخانی است.او قربانی تحولات تحمیلی عصر رضا خانی است.تحولاتی که نه تنها برای زنان ایران آزادی و حقوق واقعی به همراه نداشت که آن ها را فدای خواسته های خود کرد.
البرز: جایگاه و آشیانه هما است .هما در پایان داستان به البرز می رسد اما البرز فردی است بی رگ و ریشه، بی غیرت، ابله ، مفلس و بی خانمان که تمام روز اسیر در و دشت است و از شهری به شهر دیگر می رود .پس آنچه نصیب هما می شود چیزی نیست جز بی غیرتی ، بی بندوباری و در به دری
چراغ: نماد تحول جامعه
ساعت هما: نماد زمان. زمان، زمان تحول و مصرف گرایی است. جامعه در دست تحول و تجدد است .
پالتو پوست هما: نماد مصرف گرایی است .
شمعدانی: نمادسید میران است .فردی که درمیان سنت و تجدد قرار گرفته است.رنگ قرمز شمعدانی که زود گذر و ناپایدار است ،نماد هما است و رنگ سبز که پایدار است و در خاک ریشه دوانده است ،نماد آهو است . نماد سنتی است که در خاک این سرزمین ریشه دوانده است.
۶-۸-جریان سیال ذهن در شوهر آهوخانم
جریان سیال ذهن نه به عنوان مکتب بلکه به مثابه یک شگرد و تکنیک در داستان نویسی شناخته شده است.
«جریان سیال ذهن یا سیلان ذهن شیوه ای است در روایت که درآن ادراکات و تفکرات شخصیت،‌به همان گونه که به طور اتفاقی پیش می آید، ‌ارائه می شود. در این شیوه،‌عقاید و احساسات بدون توجه به توالی منطقی و تفاوت سطوح مختلف واقعیت (خواب، بیداری ومانند آنها) گاهی با به هم ریختن نحو و ترکیب کلام آشکار می شود.» (میر صادقی،۱۳۸۸: ۸۷)
در شوهر آهوخانم،‌از این تکنیک به طور ناقص استفاده شده است،‌ یعنی در این رمان تنها یکی از شیوه های ارائه جریان سیال ذهن به نام تک گویی درونی را می توان سراغ گرفت،‌در شیوه تک گویی درونی، گفته هایی از ذهن شخصیت عبور می کند و خواننده به طور غیر مستقیم در جریان آن قرار می گیرد.
«تک گویی درونی،‌گفتگویی است که در ذهن شخصیت داستان جریان دارد دراین شیوه، افکار و احساسات شخصیت در زاویه دید اول شخص بیان می شود و خواننده به طور غیر مستقیم در جریان افکار شخصیت قرار می گیرد و سیراندیشه های او را دنبال می کند. » (میرصادقی،۱۳۸۶: ۴۷۳)
افغانی، ‌در شوهر آهوخانم به تعدد از تک گویی درونی استفاده کرده است. نویسنده با این شیوه علاوه بر اینکه به ایجاز کلام خود کمک کرده است،‌ افکار و احساسات درونی شخصیت های داستان را به کارآمد ترین شکل در اختیار مخاطب قرار داده است.
«درحالی که به قصد کوچه صنعتی از یک سو به سوی دیگر خیابان گام بر می داشت به افکار خود ادامه داد:
از یک زن محدود و بی وسیله چه توقع می توان داشت . و در حقیقت او قول قطعی نداد که حتماً به خانه ما خواهد آمد. عیب کار در این است که من تاکنون هرگز نتوانسته ام چند دقیقه با خیال راحت در گوشه خالی از غیری با اوبنشینم و گفتگو کنم.آرزوها و افکارش را بخوانم. آنچه که مسلم است این زن در هیچکار جز بیرون آمدن از آن خانه تصمیم و اراده قطعی ندارد. باید همین حالا باز به در آن خانه بروم و حتی اگر یک لحظه کوتاه هم شده است او را ببینم. وقایع را نباید هرگز همان گونه که پیش می آید استقبال کرد. حرکت و جنبش اگر همه جا همدم موفقیت نیست، سکون و تسلیم در عوض همسر مادام العمر ناکامی است. آیین زندگی را باید فهمیده و به کار بست، این زن با آن همه تب و تابی که در فرار از آن خانه از خود نشان می داد چگونه ممکن است ناگهان پشیمان شده باشد، او هنوز آنجاست و بی گمان اتفاق بد برایش پیش آمده است (افغانی،۱۳۴۵: ۱۴۵)
۱-۹-بررسی خصوصیات سبکی در شوهر آهوخانم
رمان شوهر آهوخانم دارای چند ویژگی برجسته است. نخست آنکه،‌ مکتب اصلی آن با وجود آنکه واقع گراست خرده ریزه هایی از مکتب رمانتیک و دیگر مکاتب ادبی در آن دیده می شود. افغانی، در شوهر آهوخانم، می کوشد با بهره گرفتن از عناصرداستان، حقیقت مانندی داستان را افزایش دهد. وی از عنصر شخصیت،‌ درراستای خلق شخصیت واقعی بهره می برد و از فضا برای ایجاد فضاهای کاملاً محسوس و عینی و به همین ترتیب ازدیگر عناصر داستانی برای واقع نمایی داستان استفاده می کند. به طور کلی، نویسنده با توصیفات رئالیستی خود فضای جامعه را به خوبی تصویر می کند. چنان چه کتاب،‌علاوه بر مسائل ادبی به لحاظ مسائل اجتماعی و فکری نیز از اهمیت تمام برخوردار است. وی با نشان دادن نارسایی های موجود در قوانین جامعه و دین واعتراض بر ضد بی عدالتی های اجتماعی،‌ شوهر آهوخانم را بیش از پیش مطرح می سازد. از سوی دیگر چون در رمان به عشق و روابط عاشقانه توجه می شود،‌ گرایش هایی به شیوه بیان تخیلی و رمانتیک و شیوه جریان سیال ذهن در آن دیده می شود و به تبع فضای آن شاعرانه و استفاده از عناصر ادبی و بلاغی بیشتر می شود و از واژه های محلی و بومی آن کاسته می شود.
ویژگی دیگر شوهر آهوخانم، وجود دو نوع لحن غمگینانه ،تغزلی و عاشقانه است. نویسنده در پی ایجاد تناسب میان لحن و زبان با موقعیت های مختلف باعث به وجودآمدن دو نوع لحن در رمان شده است. دیگر آن که شوهر آهوخانم رمانی است با «نثری کهنه و توضیحی، با آمیزش واژه های ادبی وعامیانه» (مهرورز،۱۳۸۱، ۹۴) و آمیخته به فضل فروشی های نویسنده است.
افغانی، چنان چه نشان داده خواهد شد، نویسنده ای است که مفردات، ترکیبات،‌ اصطلاحات، مثل ها و ظرفیت های زبانی را به خوبی می شناسد و از آن ها بهره می برد. از سویی دیگر باتوجه به ظرفیت های رمان خود، به فراوانی از امکانات بلاغی استفاده می کند. وی همچنین با بهره گیری اززبان روان آمیخته با بومی و محلی و گزینش موضوعات اجتماعی و نشان دادن آداب و رسوم و عقاید و باور مردم سبک خویش را پدید می آورد. ذکر این نکته بایسته است که افغانی در سراسر داستانش حضور دارد. همچنین قسمت عمده ای از شوهر آهوخانم را، گفتگوهای طولانی شخصیت های داستان تشکیل می دهد که در آن شخصیت ها به بیان افکار و اندیشه ها و دیدگاه های نویسنده می پردازند.
با توجه به اینکه «سبک انحراف از نرم است و ویژگی های زبانی و بیانی اثر، آنگاه که حاصل آگاهی و تعمد آفریننده اثر باشد و بسامد چشمگیری هم داشته باشد، ایجاد سبک می کند.»(شمیسا،۱۳۷۵: ۱۳۱) به بررسی سبک در شوهر آهو خانم می پردازیم.
۱-۹-بررسی سطح زبانی:
۱-۱-۹-الف: از دیدگاه واژگانی:
تنوع فعل در شوهر آهو خانم چشمگیر است و به صیغه های مختلف کاربرد دارد. در شوهر آهو خانم گاهی در حوزه فعل هنجارشکنی هایی صورت گرفته است.
۱- ساخت کهن افعال:
۱-۱- آوردن پیشوند «ب» بر سر فعل به سبک نثر مرسل به خصوص در مورد فعل «کردن»
در سبک شناسی بهار در باب این پیشوند چنین آمده است:« بای تأکید را صاحبان فرهنگ بای زینت نامیده اند و بعضی آن را بای زاید نام داده اند، ما آن را بای تأکید می دانیم، زیرا هیچ حرفی یا ابزاری در زبان نیست که محض زینت یا زیادتی است شود.» (بهار،‌ج ۱، ۱۳۶۹: ص ۳۳۳)
برای نمونه به چندمورد اشاره می شود:
«نباید تسلیم پیشنهاد زن بشود» (افغانی،۱۳۴۵:
«کلفتی تو و بچه هایت رابکند» (همان: ۳۲۱)
«خالی بکنند و بروند» (همان: ۴۱)
«جان به سر بکنید» (همان: ۲۶)
«سر ترازو بکند» (همان: ۳۱)
۲-۱- استعمال افعال پیشوندی که از ویژگیهای بارز متون نثر دوره اول به شمار می رود:
نمونه ای از افعال پیشوندی
«برای او چه در می ماسید» (افغانی، ۱۳۴۵: ۲۳۵)
«… بتواند در زلف زیبا صنم دیگری نظیر او چنگ در آویزد.» (همان: ۴۶۷)
«یکی دوبار سخت او را از جا درکرده بود.» (همان: ۵۷)
پیشوند ور:
ور آمدن «آهو پول را به خمیر تشبیه می کرد که خود به خود ور می آمد» (همان: ۵۹)
ور رفتن «بهرام را که درکنار طاقچه ایستاده با کتابهای خود ور میرفت، مخاطب قرار داد.» (همان: ۲۸۱)
پیشوندبر:
برخوردن «اولین بار بود که نگاه آندو بهم بر می خورد.» (همان: ۲۸)

نسبت به یک سیستم مرجع شتابدار با شتاب انتقالی و فرکانس چرخش به صورت زیر است:
(۲-۴۷) Ω_L=q_B B/2mc
در الکترومغناطیس q_E = q_B = q، و برای تمام ذرات با نسبت بار به جرم مشابه، q/m، میدان الکترومغناطیسی می‌تواند با سیستم شتابدار مشابهی جایگزین شود. این شرایط یک ویژگی عام در گرانش است، نسبت بار به جرم برای تمام ذرات بر اساس اصل هم ارزی گرانش و جرم سکون، یکسان است. از این رو برهم کنش گرانشی منجر به نظریه هندسی گرانشی می‌شود که همان نسبیت عام می‌باشد. رویکردی مشابه به الکترودینامیک امکان پذیر نیست زیرا q/m برای ذرات مختلف می‌تواند مثبت، منفی و یا صفر باشد [۱۳].

برای گسترش شباهت گرانشی قضیه لارمور، از بخش قبل می‌دانیم که در تقریب خطی نسبیت عام گرانش خارجی^[۲۱] (بیرونی) یک منبع چرخان می‌تواند بر حسب میدان‌های گرانش الکترومغناطیسی توصیف شود. در یک همسایگی نزدیک از ناحیه بیرونی می‌توان به طور موضعی، میدان‌های گرانش الکترومغناطیسی را یکنواخت در نظر گرفت؛ پس این میدان‌ها را می‌توان به صورت موضعی با یک سیستم شتابدار در فضا- زمان مینکوفسکی جایگزین نمود.
به این منظور یک ناظر شتابدار روی جهان خط را در نظر می‌گیریم. در اینجا τ زمان ویژه ناظر، و نیز و به ترتیب بردارهای سرعت و شتاب می‌باشند. اگر چارچوب چارتایی به هنجار مربوط به ناظر باشد به گونه‌ای که و:
(۲-۴۸)
که تانسور پاد متقارن شتاب ناظر است. مشابه با تانسور فارادی، شامل یک بخش «الکتریکی» ، ، و یک بخش «مغناطیسی» است. در اینجا a و ، اسکالرهای فضا زمان می‌باشند که به ترتیب نشانه دهنده شتاب انتقالی و فرکانس چرخش چارچوب فضایی نسبت به چارچوب موضعی غیر
چرخان (یعنی چهارچوب انتقالی فرمی-واکر^[۲۲]) است.
اکنون یک دستگاه ژئودزیک مربوط به مختصات را در جهان خط ناظر در نظر می‌گیریم؛ در هر رویداد، τ در مسیر جهان خط، خطوط ژئودزیک فضا گونه‌ی عمود بر جهان خط، یک ابر-صفحه را ترسیم می‌کند که فضایی اقلیدسی است.
اگر مختصات یک نقطه روی این ابر-صفحه باشد، آنگاه:
(۲-۴۹)
متریک مینکوفسکی، ، نسبت به مختصات جدید، شکل را به خود می‌گیرد که در آن:
(۲-۵۰)
(۲-۵۱)
این مختصات ژئودزیک زمانی قابل قبول هستند که [۱۲].
مقایسه متریک داده شده در (۲-۲۲) و (۲-۲۳) با (۲-۵)، نشان می‌دهد که آن‌ها معادل لارمور از مرتبه خطی‌اند:
(۲-۵۲)
از خمیدگی فضایی صرف نظر می‌کنیم؛ میدان‌های گرانش الکترومغناطیسی متناظر با پایین‌ترین مرتبه عبارتند از:
که همان قضیه لارمور اولیه با q_E= -m و q_B= -2m است.
قضیه گرانشی لارمور، در واقع اصل هم ارزی اینشتین است که در چارچوب گرانش الکترومغناطیسی فرمول‌بندی شده است [۱۳]. اصل ابتکاری هم ارزی اینشتین به طور سنتی به آسانسور اینشتین و شتاب انتقالی آن به میدان گرانش الکتریکی منبع مربوط است.
از قضیه‌ی گرانشی لارمور نتیجه می‌شود که چرخش آسانسور مانند میدان گرانش مغناطیسی منبع ضروری است. در الکترودینامیک کلاسیک یک ذره آزمون چرخان دارای همان دو قطبی مغناطیسی:
است که m ، q و S به ترتیب جرم و بار و اسپین ذره‌اند. در یک میدان مغناطیسی خارجی B، دو قطبی آزمون دارای انرژی برهم‌کنشی است و به علت گشتاور ، دارای حرکت تقدیمی می‌باشد. به روشی مشابه یک ژیروسکوب آزمون با اسپینS و ، دارای یک ممان دو قطبی گرانشی مغناطیسی برابر با:
است و در میدان خارجی یک منبع چرخان با جرم m و اسپین J دارای حرکت تقدیمی با فرکانس زیر است [۱۴] : (۲-۵۳)
که و میدان گرانش مغناطیسی B، به وسیله کرل^[۲۳] بردار پتانسیل در (۲-۵۳) داده می‌شود که مطابق با یک منبع با ممان دو قطبی است و انرژی برهمکنش مربوط به آن است. هدف عمده مأموریت اندازه گیری (۲-۵۳) برای ژیروسکوب در یک مدار قطبی حول زمین است [۶،۷].
از (۲-۵۳) نتیجه می‌شود که یک مقیاس زمانی برای میدان گرانش مغناطیسی است. به طور کلی‌تر، اثرات گرانشی مغناطیسی یک ساختار زمانی جالب توجه را حول یک جرم چرخان آشکار می‌کنند. این امر در پدیده -های مربوط به گرانش مغناطیسی مانند «اثر ساعت^[۲۴]»[۱۵] و نیز «تأخیر زمانی^[۲۵]» گرانش مغناطیسی واضح‌تر است. یک تحلیل پسا_شواتزشیلدی^[۲۶] دقیق‌تر در مورد حرکت مداری ژیروسکوپ ایده آل در میدان منبع چرخان نشان می‌دهد که غیر از حرکت تقدیمی ژئودزیکی گرانش الکتریکی (یعنی دسیتر_فوکر^[۲۷]) مربوط به محور ژیروسکوپ، یک مؤلفه پیچیده گرانش مغناطیسی شامل حرکت تقدیمی و همچنین حرکت رقص محوری^[۲۸] یا رقص نسبیتی^[۲۹] نیز می‌شود [۱۷]. اسپین خالص گرانش مغناطیسی در تقریب پسا نیوتونی به معادله‌ی (۲-۵۳) کاهش می‌یابد [۱۷].
فصل سوم: فرمول بندی لاگرانژی در گرانش الکترمغناطیسی
فصل سوم
فرمول‌بندی لاگرانژی در گرانش الکترومغناطیسی
۳-۱ صورت خطی شده معادلات میدان اینشتین
معادلات میدان اینشتین خطی شده تقریبی از معادلات میدان اینشتین است که برای میدان‌های گرانشی ضعیف اعتبار دارد و برای ساده کردن بسیاری از مسائل در نسبیت عام و بحث پیرامون پدیده تابش گرانشی کاربرد دارد. از این روش همچنین می‌توان گرانش نیوتنی را به عنوان تقریب میدان ضعیف گرانش اینشتینی استنتاج نمود.
معادلات با این فرض به دست می‌آیند که متریک فضا زمان تنها اندکی با یک متریک مبنای انتخاب شده (معمولاً یک متریک مینکوفسکی) اختلاف دارد. سپس می‌توان اختلاف متریک‌ها را به عنوان میدانی در متریک پایه در نظر گرفت که رفتار آن با مجموعه‌ای از معادلات خطی تقریب زده می‌شود [۴۱].
ما علاقه‌مند به حل خطی معادلات میدان گرانشی در حالت کلی هستیم. فرض می‌شود. چهارچوب لخت جهانی زمینه با مختصات و متریک مینکوفسکی ، به علت حضور منابع گرانی (گرانشی)  مختل می‌شود طوری که سپس دامنه رد معکوس را به صورت تعریف می‌کنیم که در آن ، تریس مربوط به است.
معادلات میدان اینشتین :
(۳-۱)
بعد از اعمال شرط پیمانه‌ی ، شکل زیر را به خود می‌گیرند [۳] :
(۳-۲)
‌ حل معادله (۲-۲)، برهم نهی است از جواب خصوصی به همراه حل عمومی معادله موج؛ ما تنها به جواب خصوصی زیر علاقه‌مندیم که با رابطه زیر داده می‌شود [۶] :
(۳-۳)
چگالی ماده و جریان ماده ( )را به صورت و پتانسیل‌های گرانش الکترومغناطیسی، Φ و A بر حسب ρو j به صورت و تعریف می‌کنیم. فرض می‌شود که منبع، شامل توزیع متناهی ماده با سرعت کوچک در مقایسه با سرعت نور ( ) می‌باشد و :
که در آن p فشار است و همچنین (۲-۳) نشان می‌دهد که ؛ در این تحلیل از تمام عبارات از مرتبه صرف نظر می‌شود. می‌توان نشان داد که تحت این شرایط، متریک فضا زمان گرانش الکترومغناطیسی به صورت زیر است [۱۵] :
(۳-۴)
۳-۲ فرمول‌بندی لاگرانژی در گرانش مغناطیسی
با توجه به تعریف لاگرانژی در نسبیت ( ) و در دست داشتن متریک فضا زمان برای ذره آزمون به جرم m، می‌توان لاگرانژی را از مرتبه خطی Φ و A به صورت زیر نوشت [۸،۹،۱۰] :
(۳-۵)
که در آن γ عامل لورنتز است.
با بهره گرفتن از لاگرانژی (۲-۵) می‌توان نشان داد که معادله حرکت به صورت می‌باشد که در آن
اندازه حرکت^[۳۰] می‌باشد.

اینکه افراد ترجیح می دهند بجای مشارکت در یک شکل و ارگان رسمی در چنین گروه های غالبا غیر رسمی ای حضور یابند نشان دهنده نگرانی آنها از نادیده گرفته شدنشان و نشنیده ماندن نظر آنها در زمینه های دیگر است که این امر بخاطر فاصله ای است که بین دولت و شهروندان بوجود آمده است ( Hale et al 1999 ) . در این موقعیت است که فناوری اطلاعات می تواند با فراهم کردن لینک های ارتباطی بین شهروندان و دولت این فاصله یا گپ را پر کند و باعث شود شهروندان بتوانند از راه های گوناگون و با سهولت بیشتری نظرات خود را منتقل کنند. برای مثال ایمیل کانال ارتباطی ای است که از رسمیت چندانی برخوردار نیست ولی نسبت به روش های سنتی ( ارسال نامه بین اعضای یک حزب یا بین حزب و دولت) دارای سرعت بیشتری است یا سایت هایی مانندFaxYourMP.com این امکان را برای اعضای یک حزب فراهم می کنند که بتوانند نامه های خود را بصورت الکترونیکی به این سایت ها بفرستند و این سایت آن را برای همه اعضای حزب فکس کند ( FaxYourMP.com ) .

اما از طرفی استفاده از فناوری اطلاعات برای توسعه و گسترش لینک های ارتباطی بین شهروندان و نمایندگان آنها نیازمند این است که دولت و نمایندگان خود را متعهد به مراجعه و سرکشی از این کانالها و دریافت نظرات ارسالی از طرف شهروندان بدانند وگرنه وجود راه های ارتباطی هیچ کمکی به شنیده شدن نظر افراد نخواهد کرد و فاصله بین دولت و شهروندان افزایش خواهد یافت. طبق گزارشی که سایت FaxYourMP.com ارائه کرده است گزارش شده که از بین ده هزار فکسی که از طریق این سایت و در بازه زمانی آوریل تا سپتامبر ۲۰۰۲ ارسال شده است تنها شصت و یک درصد از آنها ظرف چهارده روز که حداکثر زمان مورد قبول برای پاسخگویی است پاسخ داده شده اند و این نشان دهنده این امر است که حتی با وجود کانال های ارتباطی ، طرف مقابل باید خود را متعهد به مراجعه به این کانالها و دریافت نظرات بداند.
فناوری اطلاعات می تواند بعنوان کانال ارتباطی بین شهروندان نیز مورد استفاده قرار بگیرد. قبل از بکار گیری فناوری ، گروه های طرفدار احزاب بیشتر بر اساس کلاس هویتی گرد هم جمع می شدند بنابراین نظرات همه آنها تقریبا یکسان بود و هیجانی وجود نداشت و همین امر باعث می شد که این گروه ها به تدریج ضعیف شده و حالت راکد به خود بگیرند (Norris 1999 ) بعدها با بکارگیری فناوری اطلاعات تلاش شد که با جایگزینی این گروه ها با انجمن های اجتماعی که سطح گسترده تری از افراد در آن شرکت خواهند داشت، با این بی علاقگی و بی تفاوتی سیاسی مقابله شود و با گسترش راه های ارتباطی نظیر ایمیل ، فهرست ها و اتاق های گفتگو (Chat Room) و فضاهای مجازی بحث و تبادل نظر این امکان بوجود آمد که افراد بتوانند نظرات خود را به افراد بیشتری عرضه کرده و با متقاعد کردن آنها ، آنها را با نظر خود همراه کنند (Tsagarou 1998 ) . اما استفاده از فناوری اطلاعات بعنوان کانال ارتباطی بین شهروندان نیازمند فرهنگ سازی و آموزش های لازم برای استفاده از آن است وگرنه بجای اینکه از این امکانات برای پیشرفت و در جهت مثبت استفاده شود، می تواند باعث انحراف در مسائل سیاسی شود ( Habermas 1984,1986; Wihelm 1999 ) . برای مثال در سایت یا انجمنی که افراد می توانند به تبادل نظر بپردازند باید بین آزادی بیان و عقلانیت و اعتدال تعادل برقرار باشد تا به بهانه آزادی بیان وسیله ای برای اهداف خاص مثل نژادپرستی و تروریستی ایجاد نشود ( Tsagarous 1998) .

• • • • 1. 1. تسهیل کننده اخذ تصمیم نهایی

         

         

     

     

نمونه بارز استفاده از فناوری اطلاعات در مرحله اخذ تصمیم ، استفاده از روش رای گیری الکترونیک می باشد که باعث راحتی انجام کار خواهد بود و افراد می توانند با مراجعه به ایستگاهای الکترونیک رای گیری و یا توسط اینترنت و از هر نقطه زمین در رای گیری شرکت کنند ( LGA; 2002 ) و این امر حتی شمارش آرا را تسهیل خواهد کرد. با این وجود نگرانی های بعضا مهمی نیز در استفاده از رای گیری الکترونیک وجود دارد که از آن جمله می توان به حفظ محرمانگی فرایند رای گیری ، امنیت آرا و شمارش آنها ، دسترسی همگان به تکنولوژی های رای گیری و توانایی و دانش استفاده افراد از فناوری های جدید اشاره کرد ( LGA 2002 ; Electoral commission 2003 ) .
یکی از اهداف این تحقیق بررسی این مسئله است که آیا تسهیل فرایند رای گیری باعث افزایش مشارکت در آن خواهد شد یا خیر؟ با اثبات این قضیه می توان مزیت یا عیب دیگری برای فناوری اطلاعات در زمینه سیاسی معرفی کرد. البته مطالعات در کشورهایی مثل انگلستان نشان دهنده تاثیر مثبت استفاده ازICT در میزان مشارکت افراد بوده است که در اینجا شرایط را برای کشور خودمان بررسی می کنیم و امکان دارد نتیجه ای عکس نتایج بدست آمده در انگلستان حاصل شود.
وضعیت فعلی انتخابات الکترونیک
هم اکنون تعدادی از کشورها مانند برزیل ، هلند و بلژیک در حال استفاده از نمونه هایی از رای گیری الکترونیک هستند و تمایل برای استفاده از این فناوری هر روز در حال افزایش است. شیوه ای که در این کشور ها پیاده سازی شده است به این صورت است که افراد به اماکن رای گیری مراجعه کرده و توسط رایانه یا پایانه هایی که در آنجا قرار دارند رای خود را اعلام می کنند و نتیجه به مرکز اصلی شمارش آرا ارسال می شود تا به نتایجی که از سایر ترمینالها به مرکز فرستاده شده اعمال شود و مورد شمارش قرار بگیرد. کشور استونی نیز اولین کشوری بود که در سال ۲۰۰۳ اجازه پیاده سازی رای گیری بصورت آنلاین و از طریق اینترنت و در سطح کل کشور را صادر کرد و برنامه هایی برای پیاده سازی آن فراهم آورد ( Emarketer.com/stanews) .
آمریکا
اولین رای گیری رسمی اینترنتی مربوط به انتخابات مقدماتی ریاست جمهوری در ایالت آریزونا کشور ایالات متحده آمریکا بود که در بازه زمانی ۷ تا ۱۱ مارس سال ۲۰۰۰ و پس از اینکه قوه قضایی آمریکا رای گیری الکترونیک را از نظر امنیتی مورد پذیرش قرار داد، برگزار شد.
انتخابات این شهر بصورت دو مرحله ای پیاده سازی و اجرا شد و نتیجه موفقیت آمیزی از آن بدست آمد. مراحل کار به این صورت بود که افرادی که برای شرکت در رای گیری تمایل داشتند می توانستند طی روزهای ۷ تا ۱۰ مارس به وب سایت Elections.com مراجعه کرده و رای خود را اعلام کنند و در مرحله دوم افرادی که موفق به شرکت در رای گیری آنلاین نشده بودند می توانستند در روز ۱۱ مارس بصورت حضوری به باجه های اخذ رای مراجعه کرده و رای خود را در صندوق بیاندازند .
نمونه ای دیگر از رای گیری الکترونیک در شهر فلوریدا برگزار شد که در آن افراد کارتی مانند کارت عابر بانک مخصوص خود داشتند و برای تشخیص هویت باید کارت را در ترمینال مربوطه قرار می دادند و رای خود را اعلام می کردند که البته این روش نمونه موفقی نبود و جنجال های زیاد بوجود آورد و همچنین کار شمارش آرا را هم با مشکل مواجه کرد؛ به همین دلیل ، دانشگاه های MIT و Caltech در صدد برآمدند که روش های بهتری برای پیاده سازی انتخابات با کمک کارت ارائه دهند ( Vote.caltech.edu ) .
اروپا
پروژه ای با نام CyberVote در بازه زمانی سالهای ۲۰۰۰ تا ۲۰۰۳ در کشورهای آلمان ، فرانسه و سوئد بصورت همزمان آزمایش شد که بیش از ۳۰۰۰ رای دهنده در آن شرکت داشتند و هدف آن شناسایی مشکلات احتمالی انواع روش های الکترونیک در رای گیری ها بود. در این پروژه این امکان برای شهروندان اروپایی بوجود آمده بود که بتوانند از طریق تلفن های همراه یا سایر دستگاه هایی که قابلیت اتصال به اینترنت را داشتند در انتخابات شرکت کرده و نظر خود را اعلام کنند. نکته جالب توجه ای که وجود دارد این است که با اینکه این پروژه فقط یک آزمایش بود اما باعث شد تعداد رای دهندگان در این بازه افزایش داشته باشد ( Europe Commission; 2003 ) . بعدها نتایج بدست آمده از این آزمایش توانست در پیاده سازی سیستم های مبتنی بر Html و جاوا و امنیت مورد نیاز این تکنولوژی ها تاثیر بسزایی داشته باشد.
ژاپن
دولت ژاپن نیز در سال های اخیر قوانینی برای بهره گیری از رای گیری الکترونیک و شمارش آرا بصورت ماشینی به تصویب رسانده است و نمونه هایی از رای گیری الکترونیک را بصورت آزمایشی در شهر هیروشیما به اجرا گذاشته است و برای توسعه آن به شهر های دیگر و کل کشور برنامه ریزی کرده است. در سال ۲۰۰۲ اولین رای گیری با بهره گرفتن از ادوات الکترونیکی در این کشور مورد آزمایش قرار گرفت و پس از آن شهرهای مختلف ژاپن چیزی حدود ۲۰ نمونه از روش های انتخابات الکترونیک را مورد بهره برداری و آزمایش قرار داده اند. این تلاشها در راستای عمل به برنامه ای با نام ” استراتژی ژاپن الکترونیکی ” که در سال ۲۰۰۱ به تصویب رسیده بود انجام شدند. این میزان از تلاشها برای آزمایش و پیاده سازی نمونه های انتخابات الکترونیک در این کشور نشان دهنده عزم ژاپن برای پیاده سازی و بهره برداری کامل از آن می باشد ( Masahiro lwasaki,2009 ) .
کره
در کره جنوبی چندین شرکت برنامه ریزی هایی را برای عقد قرارداد با شرکت های معتبر خارجی که در زمینه رای گیری الکترونیک تجاربی دارند انجام داده اند و شرکت PIBKorea با همکاری Evotesystems.com آژانسی را برای این امر تاسیس کرده است. همچنین پروژه ای به نام Korean-Style راه اندازی شده است که با مطالعاتی که در این پروژه در حال انجام است سعی در حرکت رو به جلو در مبحث انتخابات الکترونیک و امنیت آن است.
ایران
کشور ایران برای برگزاری نهمین دوره انتخابات مجلس شورای اسلامی بصورت الکترونیک، زیرساخت هایی را فراهم کرده است و این روش را در باجه های رای گیری محدودی پیاده سازی کرد که میتوان آن را شروعی برای پیاده سازی روش های گوناگون انتخابات الکترونیک از جمله انتخابات اینترنتی در این کشور دانست . البته روشی که در این دوره مورد استفاده قرار گرفت در واقع پایین ترین سطح از انتخابات الکترونیک بوده که در آن مشخصات افرادی که رای خود را به صندوق می انداختند در رایانه درج می شد تا بصورت آزمایشی روش الکترونیکی را بعنوان جایگزین ممهور کردن شناسنامه مورد آزمایش و بررسی قرار دهند .
آینده رای گیری الکترونیک
سیستم های رای گیری الکترونیکی که در آینده جایگزین روش های سنتی خواهند شد سیستم هایی هستند که به تسهیل فرایند رای گیری ، دقت و امنیت در طول فرایند توجه ویژه ای خواهند داشت ؛ برای دستیابی به چنین سیستم هایی باید به چهار شاخص دخیل در آن که عبارتند از : مکان رای گیری ، آموزش افراد در مباحث سیاسی برای استفاده از روش های جدید رای گیری ، آمادگی برای مقابله با تهدیدهایی که این نوع از رای گیری با آنها مواجه است و در آخر سازگاری بین تجهیزات الکترونیکی مورد استفاده توجه نمود ( Kitalan; 2010 ).

• • • • 1. 1. مکان رای گیری

         

         

     

     

اولین موردی که باید در پیاده سازی یک سیستم رای گیری الکترونیک مورد توجه قرار بگیرد ، مکانی است که رای گیری در آن انجام خواهد شد. برای این منظور دو گزینه وجود دارد، یکی اینکه افراد برای اعلام رای خود به مکانی مخصوص مراجعه کرده و با بهره گرفتن از ابزار های الکترونیکی نصب شده در آن مکان، رای خود را اعلام کنند و دیگری اینکه افراد از هر مکانی بتوانند در رای گیری شرکت کنند که این مکان می تواند خانه یا اداره یا هرجای دیگری که شخص رای دهنده در آنجا حضور دارد باشد. با وجود اینکه مورد دوم با مشکلات تکنیکی ای مواجه است که لازم است کنترل شوند اما گزینه ای خواهد بود که در آینده مورد استفاده قرار خواهد گرفت. در این روش برای شناسایی افراد و اطمینان از اینکه هر شخص فقط یک بار رای دهد می توان از شماره شناسایی منحصر به فرد که به اشخاص تخصیص داده می شود یا از اسکن اثر انگشت او استفاده کرد.

۳-۱- اطلاعات عمومی دستگاه­ها
بازده­های گزارش شده مربوط به محصولات خالص شده می باشد. محصولات موردنظر از طریق مقایسه نقطه ذوب و خواص فیزیکی با نمونه­های گزارش شده و همچنین تکنیک های طیف سنجی ¹H NMR و ¹³C NMR مورد شناسایی قرار گرفته اند. برای شناسایی ترکیبات مورد نظر، پیشرفت واکنش ها، تعیین زمان واکنش، اطمینان ازخلوص محصولات و مواد اولیه از کروماتوگرافی لایه نازک (TLC) با صفحات سیلیکاژلSILG/UV 254 )اندازه ذرات ۲۵- ۳۰ میکرون( استفاده شد. همچنین محصولات به وسیله کروماتوگرافی صفحه­ای سیلیکاژل Kieselgel 60 PF254+366 خالص سازی شدند.

نقطه ذو­ب­های انداز ه­گیری شده به صورت تصحیح نشده میباشند و برحسب درجه سانتی ­گراد گزارش شده ­اند. اندازه ­گیری نقطه ذوب در لوله های موئین سرباز با بهره گرفتن از دستگاه نقطه ذوب ۹۱۰۰ Electro thermd انجام گرفت.
اطلاعات دستگاه های ¹H NMR و ¹³C NMR که طیف محصولات با بهره گرفتن از این دستگاه ها تهیه شد به صورت زیر می باشد :
BRUKER NMR-Spectrometer FX 400Q
در طیف­های NMR جابجایی شیمیایی نسبت به شاهد داخلی تترا متیل سیلان وبر حسب ppm گزارش گردید. در اطلاعات طیفی، نمادهای یکتایی : s ، دوتایی d: ، سه تایی t : ، چهارتایی quartet : ، پنج تایی: quintet ، شش تایی sextet : ، چندتایی m : و پهن br : است. حلال­ها و مواد خریداری شده بدون خالص سازی مجدد مورد استفاده قرار گرفته اند.
۳- ۲- روش عمومی سنتز دی سولفیدها
در این پروژه واکنش جفت شدن بین آریل هالید یا آلکیل هالید و تیواوره به عنوان منبع سولفور، در حضور بازو کاتالیزور برای سنتز دی سولفیدها صورت گرفت (شمای ۳-۱).

شمای(۳-۱)
برای سنتز مشتقات دی­سولفید در یک بالن ۲۵ میلی لیتری، ۵/۰ میلی مول آریل­هالید یا آلکیل هالید، ۳ میلی مول تیواوره، ۸/۰ میلی مول مس(I) کلرید و ۹ میلی مول پتاسیم هیدروکسید به مخلوط (۴:۱) حلال دی متیل سولفوکسید و آب اضافه شد و واکنش در دمای ⁰C110 با همزن مغناطیسی به مدت ۲۰ ساعت همزده شد. واکنش تا مصرف شدن کامل مواد اولیه ادامه یافت. پیشرفت واکنش با بهره گرفتن از کروماتوگرافی لایه نازک در حلال های n - هگزان و مخلوط حلال های اتیل استات/ n - هگزان (۴:۱) کنترل گردید.
۳-۲-۱- روش سنتز مشتق دی فنیل دی سولفید
در یک بالن ته گرد ۲۵ میلی لیتری ، ۵/۰ میلی مول یدوبنزن ، ۳ میلی مول تیواوره، ۸/. میلی مول مس کلرید و ۹ میلی مول KOH در مخلوط ۲ میلی لیتر حلال DMSOو ۵/۰ میلی لیتر آب اضافه گردید.سپس واکنش در دمای ۱۱۰ به مدت ۲۰ ساعت در شرایط رفلاکس ادامه یافت. پیشرفت واکنش توسط کروماتوگرافی لایه ی نازک در حلال -nهگزان خالص، کنترل گردید و بعد از اتمام واکنش مخلوط واکنش تا دمای اتاق خنک شد و سپس با کاغذ صافی صاف گردید و مواد آلی بوسیله ی حلال اتیل استات و آب، از مخلوط واکنش استخراج شدند و مجموع فازهای آلی با سدیم سولفات خشک گردید. سپس حلال اتیل استات تبخیر شد و ترکیب حاصل جهت استحصال محصول دی فنیل دی سولفید به وسیله ی کروماتوگرافی صفحه ای خالص سازی شد. محصول مورد نظر به صورت جامد سفید رنگ با بازده ۹۶ جداسازی شد (شمای۳-۲).

شمای(۳-۲)
۳-۳- روش عمومی سنتز تری تیو کربنات­ها
در این پروژه برای سنتز تری­تیوکربنات، ابتدا دی سولفید کربن و باز به حلال دی متیل سولفوکسید اضافه گردید و واکنش به مدت ۳۰ دقیقه توسط همزن مغناطیسی هم زده شد، در این مرحله واکنش قرمز رنگ شد. سپس به مخلوط واکنش آلکیل هالیداضافه گردید و رنگ مخلوط واکنش به زرد تغییر یافت و واکنش تا مصرف کامل آلکیل هالید ادامه یافت. پیشرفت واکنش با بهره گرفتن از کروماتوگرافی لایه نازک در حلال n - هگزان کنترل گردید (شمای۳-۳).

شمای(۳-۳(
۳-۳-۱- روش سنتز مشتقات تری تیو کربنات در حضور باز ترشیو بوتیل آمونیوم فلورید
در یک بالن ته گرد ۲۵ میلی لیتری، ۸ میلی مول دی سولفید کربن و ۹/۰ میلی مول باز ترشیو بوتیل آمونیوم فلورید به ۲ میلی لیتر حلال دی متیل سولفوکسید اضافه گردید. واکنش به مدت ۳۰ دقیقه در دمای اتاق توسط هم زن مغناطیسی هم زده شد و رنگ مخلوط واکنش قرمز گردید. سپس با اضافه کردن ۲ میلی مول آلکیل هالید فوراً مخلوط واکنش زرد رنگ شد. پیشرفت واکنش با بهره گرفتن از کروماتوگرافی لایه نازک در حلال n - هگزان کنترل گردید. بعد از اتمام واکنش مواد آلی توسط ۲۰ میلی لیتر حلال اتیل استات و آب از مخلوط واکنش استخراج شدند و مجموع فاز آلی روی سدیم سولفات خشک گردید. سپس حلال اتیل استات تبخیر شد و مخلوط حاصل جهت استحصال به وسیله کروماتوگرافی صفحه­ای خالص سازی شد(شمای ۳-۴).

شمای (۳-۴)
۳-۳-۲- روش سنتز مشتقات تری تیو کربنات در حضور باز پتاسیم فلورید
در یک بالن ته گرد ۲۵ میلی لیتری، ۸ میلی مول دی سولفید کربن و ۱۲ میلی مول باز پتاسیم فلورید به ۲ میلی لیتر حلال دی متیل سولفوکسید اضافه گردید. واکنش به مدت ۳۰ دقیقه در دمای ۵۰ توسط هم زن مغناطیسی هم زده شد و رنگ مخلوط واکنش قرمز گردید. سپس با اضافه کردن ۲ میلی مول آلکیل هالید مخلوط واکنش به تدریج زرد رنگ شد. پیشرفت واکنش با بهره گرفتن از کروماتوگرافی لایه نازک در حلال n - هگزان کنترل گردید. بعد از اتمام واکنش مواد آلی توسط ۲۰ میلی لیتر حلال اتیل استات و آب از مخلوط واکنش استخراج شدند و مجموع فاز آلی روی سدیم سولفات خشک گردید. سپس حلال اتیل استات تبخیر شد و مخلوط حاصل جهت استحصال محصول به وسیله کروماتوگرافی صفحه­ای خالص سازی شد (شمای ۳-۵).

شمای (۳-۵)
۳-۴- روش عمومی سنتز مشتقات تری تیو کربنات های حلقوی
برای سنتز تری­تیوکربنات­های حلقوی، ابتدا دی سولفید کربن و باز به حلال دی متیل سولفوکسید اضافه گردید و واکنش به مدت ۳۰ دقیقه توسط همزن مغناطیسی هم زده شد، در این مرحله واکنش قرمز رنگ شد. سپس به مخلوط واکنش آلکیل هالید اضافه گردید و رنگ مخلوط واکنش به زرد تغییر یافت و واکنش تا مصرف کامل آلکیل هالید ادامه یافت. پیشرفت واکنش با بهره گرفتن از کروماتوگرافی لایه نازک در حلال n - هگزان کنترل گردید (شمای۳-۶).

شمای(۳-۶)
۳-۴-۱- روش سنتز مشتقات تری تیو کربنات حلقوی در حضور باز ترشیو بوتیل آمونیوم فلورید
در یک بالن ته گرد ۲۵ میلی لیتری، ۸ میلی مول دی سولفید کربن و ۹/. میلی مول باز ترشیو بوتیل آمونیوم فلورید به ۲ میلی لیتر حلال دی متیل سولفوکسید اضافه گردید. واکنش به مدت ۳۰ دقیقه در دمای ۵۰ توسط هم زن مغناطیسی هم زده شد و رنگ مخلوط واکنش قرمز گردید. سپس با اضافه کردن ۱ میلی مول آلکیل دی هالید مخلوط واکنش به تدریج زرد رنگ شد. پیشرفت واکنش با بهره گرفتن از کروماتوگرافی لایه نازک در حلال n - هگزان کنترل گردید. بعد از اتمام واکنش مواد آلی توسط ۲۰ میلی لیتر حلال اتیل استات و آب از مخلوط واکنش استخراج شدند و مجموع فاز آلی روی سدیم سولفات خشک گردید. سپس حلال اتیل استات تبخیر شد و مخلوط حاصل جهت استحصال به وسیله کروماتوگرافی صفحه­ای خالص سازی شد (شمای ۳-۷).

شمای (۳-۷)

اهمیت این مؤلفه آنقدر واضح است که نیازی به تبیین آن نیست. زیبایی و آراستگی در هنر از معیارهای زیباشناختی است و در ارزشیابی و نقدهای زیباشناختی جزء قواعد و ملاک ها محسوب می شود. در تعلیم و تربیت دوره ابتدایی که دانش آموزان بیشتر به زیبایی های عینی روی می آورند آراستگی مناسب معلم می تواند گامی مهم در راستای جذب و انگیزه بخشی دانش آموزان باشد. از سوی دیگر چون یکی از خصوصیات انبیاء جمال ظاهری آنان بوده است (مطهری الهامی،۱۳۸۵) شباهت های معلمی به رسالت انبیا نیز ایجاب می کند که معلمان به آراستگی خویش بی تفاوت نباشند. مشارکت کننده ای(P4) می گوید: «معلم آرایش و پیرایش مناسب داشته باشد معلمان دوره ابتدایی از لباس های محلی شاد، مصنوعات مخصوص ایام خاص استفاده نمایند». مشارکت کننده (P7) دیگری می افزاید:«معلم بیان رسا داشته و خودآراسته باشد».
۶-۵-ج)برقراری تعامل بین معلمان هنر و دیگر معلمان و کارکنان مدرسه
ارنشتاین(۱۹۷۱،ص۴۱۷) بیان می دارد:« معلم هنر می تواند علاوه بر ایفای نقش تخصصی تدریس هنر، به عنوان یک مشاوره زیباشناختی برای کل مدرسه باشد این گستردگی مسئولیت امکان وارد ساختن کیفیت زیباشناختی به هر کدام از کارهای مدرسه را میسر می سازد معلم هنر علاوه بر تدریس دروس هنر می تواند مشاور و راهنمای کارکنان و معلمان دیگر باشد». این ظرفیت بستری فراهم می کند که معلمان دروس دیگر از پیشنهادات زیباشناختی معلمان هنر بهره جویند تا کیفیت هایی در کار خویش تولید نمایند که علاقه کودکان را جلب نمایند و اثر بخشی تدریس خویش را ارتقاء دهند همچنین آن تأثیرات مثبتی که هنر در تحقق اهداف سایر دروس دارد را بوجود آورند این خود بستری مناسب برای تلفیق،درس پژوهی و تدریس تیمی نیز فراهم می سازد. لذا یکی از مؤلفه های دیگر زیبایی شناسی و هنر برای نقش معلم در الگوی پیشنهادی برقراری تعامل بین معلمان هنر و دیگر معلمان و کارکنان مدرسه است. البته آنچه اجرای این مؤلفه را در مدارس ابتدایی نظام آموزشی کشورمان با مشکل مواجه می کند نبود معلمان هنر در مدارس ابتدایی است اما می توان برای رفع این مشکل همانند آنچه امروزه در حوزه یادگیری تربیت بدنی شاهد آن هستیم که معلمانی با رشته تربیت بدنی در مدارس ابتدایی فعالیت می نمایند درحوزه هنر و زیبایی شناسی نیز ساعاتی برای فعالیت معلمان رشته هنر در مدارس ابتدایی پیش بینی گردد تا بتوان از بند بی توجهی به هنر رهایی پیدا کرد و بستر بهره گیری معلمان پایه های مختلف دوره ابتدایی از مشاوره معلمان هنر را فراهم ساخت.

۶-ج)مواد و منابع
یکی از محصولات نهایی هر طرح برنامه درسی تولید انواع گوناگون مواد آموزشی است و مواد آموزشی مختلف به صورت بسته یا کیت^[۱۰۲] تهیه و عرضه می شود که این بسته حاوی مواد یادگیری انفرادی فراگیرنده از قبیل کتاب درسی، کتاب تمرین و غیره؛ راهنمای معلم و تدریس؛ آزمون یا ابزار اندازه گیری تشخیصی؛ وسایل آموزشی مورد استفاده در کلاس درس از قبیل وسایل نمایشی،مرجع و گروهی(مانند بازی آموزشی) و تجهیزات دیداری و شنیداری می باشد(لوی،۱۳۸۰). در واقع مواد و منابع شامل چیزهایی هستند که شاگردان با آن یاد می گیرند و از آنها تحت عنوان رسانه آموزشی نیز یاد می شود. بدیهی است که هر حوزه یادگیری به علت داشتن ماهیت و اهداف متمایز مواد و منابع متفاوتی را می طلبد و توضیح آنها در اینجا میسر نیست. آنچه قابل ذکر است ویژگی های مواد و منابع از منظر زیبایی شناسی و هنر است که در ادامه بررسی می نماییم.البته درباره اصول تعیین مواد و منابع می توان گفت برخی از اصول تعیین محتوا در تعیین مواد و منابع نیز صدق می کنند زیرا محتوای تعیین شده در قالب مواد و منابعی مثل کتاب درسی، فیلم و غیره ارائه می گردد لذا برای اصول مشترک توضیحاتی ارائه نشده است زیرا توضیحات مربوطه در قسمت محتوا آمده است برخی از اصول مشترک عبارت اند از:

• • تنوع مواد و منابع با بهره گرفتن از قالبهای مختلف بازنمایی اطلاعات یا از طریق استفاده از رشته های گوناگون هنری

• • تحریک ترکیبی از حواس مختلف دریافتی از سوی مواد و منابع

• • زیبایی و جذابیت مواد و منابع

• • انعطاف پذیری مواد و منابع

• • فراهم کردن منابع و تجارب دست اول برای شاگردان

آنچه در بین اصول زیباشناختی فوق مورد تأکید است لزوم تنوع سازی مواد و منابع از منظر حواس مختلف، رشته های مختلف هنری یا قالبهای گوناگون بازنمایی می باشد. در کار هنری این تنوع وجود دارد در کار هنری کاغذ، خاک رس، چوب، سنگ، شیشه، پلاستیک، فلز، سیم و موادی که فعال کننده تخیل، آگاهی حسی، احساس زیباشناختی و مهارتی است که ممکن است در حین کار بدست آید وجود دارند(بُمگارنر،۱۹۶۲).مسلم است که وجود این همه مواد گوناگون شرائط لازم را برای تحقق اصول مذکور می تواند فراهم نماید تا شاگردان بتوانند همانند یادگیرندگان مدرسه فعال تجارب دست اول کسب نمایند. اسکایرو(۲۰۰۸) می گوید اصطلاح «می دانم» تکیه کلام مدرسه سنتی است جایی که برنامه آن مبتنی بر خواندن، سکوت، نشستن، ازبرخوانی، گوش کردن و فراگیری واقعیت ها مبتنی است در مقابل «تجربه کرده ام» تکیه کلام مدرسه فعال است در مدرسه فعال مواد دستکاری بسیار متنوع و کمتر تکراری به کار می رود برای مثال یکی ممکن است یک ضبط صوت پیدا کند تا داستانهایش را ضبط کند یا یکی خوراک پز برای آشپزی، یک کامپیوتر که بتواند با آن شبیه سازی اجرا نماید، یک دوربین برای عکاسی از اتفاقات یا پروژه های تازه تمام شده، یک انبار وسایل بازی که می توان خرید یا فروخت، لباسهای بزرگی که یکی می تواند بپوشد و فرهنگ خاصی نمایان کند گروهی از کتابها، سرپوشهای بطری، قرقره ها، صدف های حلزونی، نخود فرنگی، دگمه، فنر، سیم، طناب، نوار فلزی، خط کش، ترازوها و میزانهایی برای وزن کشی و اندازه گیری و نشانگذارهای جادویی، مداد رنگی و رنگهایی برای کشیدن تصویر در این مدارس یافت می شود به طور خلاصه مدرسه سنتی با میزها، صندلیها و کتابهای استانداردش که به طور مرتب چیده می شوند در ظاهر تفاوت بسیاری با مدرسه فعال دارد.
علاوه بر تنوع، انعطاف پذیری نیز در مواد آموزشی هنری به چشم می خورد انعطاف پذیری که گروسمن و تامپسون^[۱۰۳](۲۰۰۴) آن را جزء سه ویژگی مهم مواد برنامه درسی می دانند برای مثال با موادی که در کار هنری وجود دارد می توان آثار گوناگونی با شکل و شمایل متمایز تولید کرد. از مواد مذکور در کار هنری می توان در تولید آثاری که بتواند مفاهیم و محتوای حوزه یادگیری را ارائه نماید بهره جست برای مثال گروهی از دانش آموزان در ساخت فیلم، درست کردن فیلم استریپ، فایل صوتی، رونامه دیواری،میز شنی و غیره مشارکت کنند یا تصاویر دست اول برای موضوعات مختلف فراهم نمایند این فعالیتها موضوعات درسی را برای شاگردان قابل فهم و ملموس می سازند. یکی از مشارکت کنندگان(P1) در این زمینه می گوید:« در آموختن دروس ابتدایی باید قوه خیال را نشانه گرفت مثلاً درس تاریخ را به جای مطالعه آن از طریق کتاب با استفاده گردش علمی و بازدید اماکن تاریخی و تصاویر و فیلم ها آموزش داد زیرا وقتی دانش آموزان تصاویر را می بینند قوه خیال فعال شود در مدارس بیشتر در آموزش علوم انتزاعی مشکل وجود دارد اما هر چه قدر از ابزار هنری و روش های دیداری و فعال شدن قوه خیال کمک بگیریم این مشکل تا اندازه زیادی برطرف می گردد».
علاوه بر مواد و اشیای واقعی، محیط مجازی نیز تنوع و انعطاف پذیری را در خود دارد یکی از مشارکت کنندگان(P8) بر اهمیت استفاده از محیط های چند رسانه ای چنین تأکید می کند:« در بُعد تکنولوژی آموزشی، توسعه شبکه های اجتماعی در مدارس، استفاده از وسایل آموزشی دیجیتال که دارای قابلیت تغییر تصاویر، گرافیک و غیرۀ آنها توسط دانش آموزان وجود دارد اهمیت زیادی دارد».
به طور کلی استفاده از مواد اشیای واقعی و همچنین فضای مجازی مانند سایت «چیستا^[۱۰۴]» به عنوان رسانه های آموزشی از منظر زیبایی شناسی و هنر با عنایت به اصول تنوع و انعطاف پذیری، دست اول بودن و جذابیت آنها قابل توجیه است.
۷-ج)گروه بندی
دانش آموزان با چه کسانی یاد می گیرند؟ پرسش جهت دهنده است که اگر(۲۰۰۳) در معرفی عنصر گروه بندی ارائه کرده است و علاوه بر آن دو سوال فرعی زیر را ذکر کرده است:
چگونه دانش آموزان در مسیر های مختلف یادگیری قرار می گیرند؟
آیا دانش آموزان انفرادی،در گروه های کوچک یا با شاگردان کل کلاس یاد می گیرند؟
این پرسشها بویژه سوال آخر بیان کننده نقش همکلاسی ها در یادگیری یک فرد می باشد البته جایگاه همکلاسی ها در یادگیری و پیشرفت دانش آموزان بستگی به ایدئولوژی برنامه درسی مربوطه دارد برای مثال ایدئولوژی یادگیرنده محور بر اینکه افراد عامل اصلی تربیت خودشان است تأکید می کند و این موضوع معلمان یادگیرنده محور را به سمت فردگرایی هدایت می کند و معتقدند یادگیرندگان از سایر افراد متفاوت هستند که انگیزه های منحصر به فرد آنها باعث رشد آنان با شیوه های متفاوت می شود و تربیت باید به صورت فردی انجام گیرد(اسکایرو،۲۰۰۸). در مقابل ایدئولوژی و نظریه های دیگری که بر جامعه به عنوان منبع و مبنای اصلی برنامه درسی تکیه دارد بر استفاده بسیار از کار گروهی تأکید می کنند(کلاین،۱۳۸۸).
از سوی دیگر نمی توان گفت که فردگرایی یا فرایند گروهی به خودی خود در پیشرفت تحصیلی دانش آموزان تأثیر دارند بلکه پیشرفت تحصیلی نتیجه دستکاری و مدیریت عوامل پیچیده دیگر، انطباق برنامه درسی، روش های تدریس، مواد و توانایی معلم و غیره است(ایش^[۱۰۵]،۱۹۶۱). حال فرض کنید گروه ها در کلاس درس شکل گرفتند آیا با جرأت می توان گفت گروه های تشکیل شده مشخصات یک گروه واقعی را دارند مشخصاتی که برادفورد و میال^[۱۰۶](۱۹۶۳) آن را چنین بر می شمارند: زمانی می توان به جمعی از افراد گروه گفت که:

• • جوی ایجاد کنند که بتوانند کاری انجام دهند.

• • با روش های قابل پذیرش تصمیم گیری نمایند.

• • شرایطی بوجود آید تا هر عضو به طور ویژه مشارکت کند.

• • ارتباط واقعی بین اعضا بوجود آید.

• • هر عضوی آزادانه کمک نماید و آزادانه کمک دریافت کند.

• • کشمکش را به عنوان یک منبع بالقوه حل مسائل مدیریت کنند.

• • یاد بگیرند چگونه فرایندها و مسائل را تشخیص داده و آنها را خودشان بهبود ببخشند.

درباره فردگرایی نیز شرایطی خاص که انسانگرایان از آن یاد می کنند لازم است حکمفرما شود حال موضع الگوی پیشنهادی در این زمینه به شرح زیر ارائه می شود.
۱-۷-ج)اهمیت دادن به فردگرایی در تدریس
توجه به تخیل، خلاقیت و تفاوتهای فردی به عنوان اصول الگوی پیشنهادی مطرح شده است توجه به این اصول و ارائه آنها در قسمت اهداف بیان کننده آن است که توجه به ویژگی های فردی و رعایت تفاوتهای فردی در الگو اهمیت خاصی دارد از این رو کفه فردگرایی نسبت به کفه فعالیت های گروهی سنگینی می کند.
۲-۷-ج)توجه به معیارهای زیباشناختی در تشکیل گروه ها
از آن جا که فعالیت های گروهی ظرفیتهای بی بدیلی در تحقق سایر اهداف برنامه درسی دوره ابتدایی که در الگوی پیشنهادی به آنها اشاره نشده است دارند نمی توان آنها را نادیده گرفت. به طور کلی کار گروهی در زمینه هایی همانند پیشرفت در زمینه عاطفی و اجتماعی در صورت وجود گروه هایی با تعداد اعضای معتدل مؤثر است(گالتون^[۱۰۷]،۲۰۱۰،ص۱۷۹). با این حال الگوی پیشنهادی در این راستا بیان می کند که علاوه بر معیار های رایج از قبیل ضریب هوشی، توانایی تحصیلی و غیره که در تشکیل گروه ها استفاده می شود معیارهای زیر را نیز در نظر گرفت.

• • توجه به توانایی افراد از منظر زیبایی شناسی و هنر که این توانایی در ارائه آثار زیبا آن هم با قالبهای مختلف بازنمایی تأثیر دارد. هوک^[۱۰۸](۱۹۶۱) گروه ها را براساس ماهیت آنها به گروه های وزوز^[۱۰۹]، گروه های کار^[۱۱۰] و گروه های مطالعه عملی^[۱۱۱] تقسیم می کند که گروه های کار می توانند کارهایی مانند ساخت فیلم، درست کردن فیلم استریپ، نوار صوتی و آثار دیگری در یک واحد درسی درست کنند.

• • توجه به علائق زیباشناختی افراد

۳-۷-ج)تعامل هدف اصلی در گروه بندی دانش آموزان
امروزه در حوزه هنر، موضوع هنرهای مشارکتی^[۱۱۲] و تعاملی^[۱۱۳] مطرح است که در قالبهای مختلفی ظهور کرده است هنرهایی مانند هنر نت یا شبکه ای، هنر سیبرنتیکی، هنر تله ماتیک( تلفن،رایانه، ارتباط)،هنر دورباشی(رباتیک) و غیره هستند که از آنها تحت عنوان هنرهای مشارکتی /تعاملی یاد می شود(قادری و مراثی،۱۳۹۳).
درباره اینکه هنر تعاملی و مشارکتی چیست و چه تفاوتی با هنر سنتی دارد به طور کلی از سه اصل زیر سخن به میان می آید:

1. 1. مخاطب می تواند نمایشگری اثر را تغییر دهد(قادری و مراثی،۱۳۹۳). در هنر سنتی مخاطب مصرف گر است و هنرمند تنها خالق اثر می باشد اما در هنر تعاملی مخاطب تنها مصرف گر و منفعل نیست بلکه نقش تولید کننده را دارد که در سازندگی اثر جدید شریک می شود و اثر هنری نیز به عنوان یک محصول نهایی تقلی نمی شود بلکه به عنوان یک فرایند دیده می شود(رهبرنیا و خیری،۱۳۹۲).

1. مخاطب از طریق تغییر دادن یا دگرگون کردن نمایشگری اثر به فهم کامل اثر دست می یابد(قادری و مراثی،۱۳۹۳). در هنر سنتی و غیر مشارکتی مخاطب به تفسیر و تأویل ذهنی می پردازد و برای خودش اثر را معنا می کند اما در هنرهای تعاملی مخاطب به واسطه تغییر دادن یا دگرگون کردن نمایشگری اثر به فهم کامل اثر دست می یابند.