۶۳ فصل دوم: مبانی نظری و پیشینه پژوهش
باشند. چرا که چنین درکی منجر به انتخابهای آگاهانه در مورد طرح ارزیابی دانشآموز، ارزیابی اهداف برنامه و دخالت آموزش در سطوح مختلف فرایند ارزیابی دانشآموز میشود(آلتسچود وکومر[۴۹]،۲۰۰۲).
مفهوم ارزیابی برنامه درسی :
دانشگاههاو مؤسسات آموزش عالی وظیفهی سنگینی برای تربیت اصولی دانشجویان بر اساس نیاز کشور به متخصصان دارند. لازمهی عهدهدار شدن چنین مسئولیتی تلاش به منظور شناخت مشکلات برنامه ریزی، تدوین برنامهها و ارزشیابی آنها، شناخت نقاط قوت و ضعف برنامهها و درنهایت اصلاح و بهبود برنامههای درسی است. بدون شک هرچه انتظارات دانشجویان در برنامههای درسی بیشتر برآورده شود، دیدگاه مثبتتری نسبت به فعایتهای آموزشی خواهند داشت و هدف نهایی که پرورش نسل آینده در غالب افرادی تکامل یافته و رشدیافته است میسر خواهدشد(یارمحمدیان، سلمانیزاده، ۱۳۸۵).
سالویا و یسلدایک[۵۰](۱۹۹۸) چهار دلیل اصلی برای ارزشیابی برنامههای آموزشی مطرح میکند:
۱٫بهبود آموزشی، ۲٫پاسخگویی عمومی، ۳٫اطلاعات عمومی، ۴٫سیاستگذاری
با انجام مداوم پژوهش در خصوص بهروز بودن برنامههای درسی میتوان برنامهها را از حالت ایستا به حالت پویا تبدیل کرد(همان منبع).
به طور کلی تعریف ارزیابی برنامه درسی تابعی از تعریف برنامه درسی است.ارزشیابی برنامه درسی عبارت است از فرایند بررسی ارزش وشایستگی برنامه درسی وبررسی ومطالعه ارزش وشایستگی برنامه درسی هم شامل عناصر وجنبه های خاص ان وهم کل برنامه درسی می شود(فتحی واجارگاه،۱۳۸۱).
ارزیابی درونی
ارزیابی درونی یا خود – ارزیابی مرحله اول الگوی اعتبارسنجی است، گولیکسون[۵۱] (۱۹۹۴)در تعریف ارزیابی درونی می گوید: « ارزیابی که بوسیله اعضای یک واحد آموزشی و یا افراد درگیر در یک برنامه
۶۴ فصل دوم: مبانی نظری و پیشینه پژوهش
انجام می شود، ارزیابی درونی است» و یا آرنولدلاو [۵۲](۱۹۹۱) ارزیابی درونی را بدین صورت تعریف می کند« ارزیابی درونی نوعی از تحقیقات عملی است که از بهبود سازمانی و تغییرات برنامه ریزی شده حمایت می کند، نقش ارزیابی درونی تنها تحلیل مساله و ارائه راه حل نیست. بلکه نقش آن تصحیح اشتباهات و اجرای راه حلهای ارائه شده جهت بر طرف نمودن نقاط ضعف و کمبودها می باشد»(کاوین[۵۳]،۱۹۹۴)..
بازرگان(۱۳۸۰) اهداف ارزیابی درونی (خود ارزیابی) را موارد زیر میداند:
- برانگیختن دست اندرکاران نظام برای مشارکت در بهبود آن
- کمک به خود تنظیمی امور نظام آموزشی
- بهبود بخشیدن بر کیفیت نظام آموزشی
از ارزیابی درونی برای مقاصد زیر استفاده شده است:
الف ـ آشکار کردن جنبه‌های مختلف (درونداد، فرایند، برونداد و پیامد) کیفیت نظام دانشگاهی
ب ـ یاری دادن به خود ـ تنظیمی امور نظام دانشگاهی
ج ـ بهبود بخشیدن به کیفیت نظام دانشگاهی
د ـ مشارکت دادن اعضای هیات علمی در شفاف‌سازی امور دانشگاهی، قدرت سپاری به آنان و پاسخگو کردن نظام‌دانشگاهی نسبت به نیازهای جامعه. در انجام ارزیابی درونی میتوان مجموعه‌ای از عوامل نظام دانشگاهی را منظور داشت.
ارزشیابی برنامهدرسی فرایند تعاملی تعریف و قضاوت میباشد که ماهیت و ارزش چیزی را کشف میکند. ارزشیابان همیشه تلاش میکنند اول چیزی را توصیف کنند و سپس ارزشها و نقائص درک شده را نشان داده و مورد قضاوت قرار دهد.
۶۵ فصل دوم: مبانی نظری و پیشینه پژوهش
بر این اساس ارزشیابی برنامهدرسی فرآیندی است که مناسب بودن انتخابهای برنامهدرسی رامورد قضاوت قرار میدهد.
همچنین ارزشیابی برنامهدرسی فرآیندی برای پژوهش جهت بهبود جوهر و ماده برنامهدرسی، رویه های اجرایی، روش های آموزشی میباشد و برای یادگیری و رفتار دانشآموزان تاثیر میگذارد(مومنی مهموئی، کرمی، ۱۳۸۶).
به طور کلی ارزشیابی برنامهدرسی فعالیت نظامداری است که ابتدا ملاکهایی برای ارزشگذاری برای برنامهدرسی تدارک میبیند، توصیفی از وضعیت آن ارائه میکند و بر پایه مقایسه این دو از میزان اهمیت و ارزش برنامهدرسی خبر میدهد. این مفهوم از ارزشیابی برنامهدرسی با چند تصور همراه است. نسبت اینکه موضوعی
برای ارزشیابی وجود دارد، دوم اینکه موضوع ارزشیابی قابل شناسایی است و سوم انکه وضع مطلوبی برای آن موضوع ترسیمشده یا قابل ترسیم شدن است(موسیپور، ۱۳۷۶).
ویژگی های ارزیابی درونی:
۱- فرایندی خود- خواسته است
۲- ارائه زبان مشترک در نظام مورد ارزیابی را به دنبال دارد
۳- چشم به واقعیت ها و امکانات وضعیت وجود دارد
۴- مشارکت همگانی نظام مورد ارزیابی و به تبع آن مسولیت پذیری را به دنبال دارد.
۵- ظرفیت سازی برای بهبود مستمر ارتقاء و تضمین کیفیت را به دنبال دارد.
