شکل ۳-۱: فرایند انجام یک پژوهش دلفی
روش دلفی طبق شکل (۳-۱) فرایندی است که در چند مرحله، قضاوتهای متخصصان را با بهره گرفتن از مجموعهای از روشهای جمع آوری داده و تحلیل آنها توأم با بازخورد دادهها به متخصصان، جمع آوری نموده و فشرده میسازد.
۳-۵- فرایند طراحی مدل تحقیق
هدف از انجام تحقیق حاضر طراحی و تبیین آسیبشناسی عوامل داخلی (قوت و ضعف) و عوامل خارجی (تهدید و فرصت) نظام برونسپاری خدمات شهری شهرداری قم با بهره گرفتن از مدل SWOT است. برای انجام این امر ابتدا مدل اولیه بر اساس مبانی نظری تحقیق و بهرهگیری از مدلهای موجود پیرامون برونسپاری و همچنین آسیبشناسی طراحی و تدوین گردید. پس از طراحی اولیه این مدل از طریق روش دلفی مورد آزمون قرارگرفته و توسعه یافت.
این فصل به معرفی نحوه تحلیل دادههای بهدستآمده از انجام دورهای دلفی میپردازد همچنین به تجزیهوتحلیل دادههای حاصل از آزمون مدل طراحی شده در جامعه آماری مربوط (کارکنان و مدیران شهرداری قم) میپردازد.
روش دلفی در تحلیل و استفاده از دادهها برای پاسخگویی به سؤال یا سؤالات تحقیق از هر دو روش کیفی و کمی استفاده می کند. استفاده از سؤالات باز در پرسشنامه دلفی و تحلیل آنها در مراحل بعدی به قضاوت در مورد رسیدن به اجماع میان صاحبنظران و رسیدن به اشباع تئوریک از شیوههای کیفی مورداستفاده در تحلیل دادههای بهدستآمده در تحقیق حاضر بوده است. علاوه بر این بهمنظور جمعبندی و توصیف نظرات اعضای پانل و تعیین پارامترهای مرکزی و مراکز دادهها از روش آمار توصیفی استفادهشده است.
کار گردآوری دادههای میدانی حاضر با جمع آوری پرسشنامههای مرحله اول تحقیق آغاز و دادههای استخراجشده از طریق روش آمار توصیفی و تحلیل کیفی و تحلیل گردید. پس از توزیع پرسشنامههای دور دوم و بازخورد نتایج بهدستآمده از مرحله اول به اعضای پانل تخصصی دلفی این پرسشنامهها تحلیل شد. تحلیل این دور نیز از طریق روش از آمار توصیفی انجام گرفت و با رسیدن به حدی از اجماع و اشباع تئوریک از دادههای بهدستآمده در این دور برای تعیین روابط علی میان اجزای مدل استفاده شد. پس از تعیین اجزای مدل بهمنظور تأیید مجدد این عوامل و بهویژه بهمنظور تعیین ضرایب اهمیت شاخصها دور سوم دلفی انجامگرفته و درنهایت مدل موردنظر طراحی و تدوینشده و پس از طراحی مدل، پرسشنامه بهدستآمده در بین اعضای جامعه آماری توزیع شد و بهعبارتدیگر فرضیات تدوینشده مورد آزمون قرار گرفتند
۳-۶- سؤال اصلی تحقیق
سؤال اصلی تحقیق به چند روش استخراج میشود. بهعنوانمثال ممکن است محقق یا دانشجو با کمک استاد راهنمای خود یا تجربه شخصی خویش از موضوع تحقیق، سؤال تحقیق را تدوین نماید. مطالعه متون و ادبیات رشته مربوط نیز در ایجاد سؤال تحقیق تأثیرگذار است. با توجه به این مطلب سؤال اصلی تحقیق حاضر این است که: نظام برونسپاری خدمات شهری شهرداری قم (از جهات نقاط قوت، نقاط ضعف، تهدیدها و فرصتها) چگونه است؟
۳-۷- طرح تحقیق
بعد از ایجاد یک سؤال تحقیق مناسب، طرح تحقیق از یک دیدگاه کلان به سمت دیدگاهی خود حرکت میکند. معمولاً روشهای پژوهشی متفاوتی بررسی میشود (روشهای کیفی و روشهای کمی) پس از ملاحظهی مزایا و معایب آنها، محتملترین روش بهمنظور پاسخگویی به سؤال تحقیق انتخاب میشود. محقق زمانی که میخواهد قضاوتهای محققان را در تصمیمگیری گروهی جمع آوری نماید، روش دلفی را انتخاب میکند. روشهای کمی و کیفی بهطور همزمان میتواند درروش دلفی مورداستفاده قرار گیرد. روش دلفی ممکن است فقط بخشی از پروژهی تحقیق باشد و بهعنوانمثال ممکن است خروجیهای دلفی با بهره گرفتن از یک پیمایش بررسی و تعمیم سازی شود.
با توجه به اینکه محقق درزمینه آسیبشناسی نظام برونسپاری خدمات شهری شهرداری قم مطالعه می کند لذا طرح تحقیق در راستای شناسایی ابعاد و شاخصهای آسیبشناسی نظام برونسپاری خدمات شهری در شهرداری قم است که درنهایت به طراحی و تبیین یک مدلی برای این موضوع می انجامد.
۳-۸- روش تعیین پانل خبرگان
انتخاب مشارکتکنندگان به دلیل اینکه نتیجه تحقیق مبتنی بر نظر متخصصان است. بخش مهمی از تحقیق است. در انتخاب اعضای پانل دلفی باید به سه نکته توجه نمود: ۱- روش تعیین اعضای پانل دلفی ۲- ویژگیها و خصوصیات اعضای پانل دلفی ۳- تعداد اعضای پانل دلفی
الف) روش تعیین اعضای پانل دلفی: زمانی که محقق به دنبال نظرات متخصصان است نمونه هدفمند مناسب است. درروش نمونهگیری هدفمند که از انواع نمونهگیریهای غیر احتمالی است، نمایان بودن نمونه از طریق تصادفی بودن یا سهمیهبندی تضمین نمیشود بلکه افراد، گروهها و نظایر آن بر اساس میزان روشنایی بخشی برای نظریهای که تا آن لحظه تدوینشده، انتخاب میشوند. معیاری که میتواند به تعیین تعداد نمونهگیری کمک کند این است که انتخاب افراد یا عضوی دیگر تا چه حد میتواند به تدوین نظریه یا پاسخگویی به سؤال تحقیق کمک کند (فلیک، ۱۳۸۷: ۶۴).
ب) تعداد اعضای پانل دلفی: نظرات در مورد تعداد اعضای گروه دلفی، متفاوت است. در برخی مطالعات تعداد اعضای گروه دلفی رابین ۸ تا ۱۲ نفر مناسب میدانند و برخی دیگر تعداد ۵۰ نفر را مناسب دانستهاند. درمجموع اعضای گروه دلفی میتوانند شامل حداقل ۷ عضو (در مواردی که بین اعضا تجانس وجود دارد) و حداکثر ۳۰ عضو (درزمانی که بین اعضا تجانس وجود ندارد) باشند. در برخی از مطالعات نیز اشارهشده که در صورت تجانس بین اعضاء تعداد ۱۰ تا ۲۰ نفر رقم مناسبی است.
دالکی (۱۹۶۹: ۱۲۹) ضریب همبستگی ۹/۰ برای روایی تحقیق دلفی با ۱۳ مشارکتکننده در پانل گزارش نموده و معتقد است با افزایش تعداد اعضای پانل روایی نیز افزایش خواهد یافت.
ج) ویژگیهای اعضای پانل دلفی: متخصصان برای شرکت در پانل باید حائز چهار ویژگی باشند: ۱- دارا بودن تخصص و دانش کافی در حوزه موضوع تحت بررسی ۲- داشتن توانایی و تمایل برای مشارکت ۳- در اختیار داشتن زمان کافی برای مشارکت در پانل دلفی ۴- داشتن تواناییهای ارتباطی مؤثر (آدلر و زیگلیو، ۱۹۹۶: ۷۲)
بر اساس مطالب گفتهشده تعداد اعضای پانل دلفی در تحقیق حاضر و تخصص آنها بر اساس جدول زیر میباشد:
جدول ۳-۲: خصوصیات و ویژگیهای اعضای پانل
خصوصیات و ویژگیهای اعضای پانل | تعداد |
اساتید عضو هیئتعلمی با گرایش مدیریت رفتار سازمانی | ۱ |
اساتید عضو هیئتعلمی با گرایش مدیریت منابع انسانی | ۲ |
اساتید عضو هیئتعلمی در حوزه راه و ترابری | ۱ |
مدیران و کارشناسان شاغل در شهرداری قم و سازمانها وابسته | ۲۳ |
دانشجوی دکترای مدیریت | ۳ |
تعداد کل اعضای پانل: |