بخش دوم نام تکنیک یا “الکتروفورز” در واقع به نیروی الکتروموتیوی اشاره می کند که برای حرکت دادن ملکول در درون ژل مورد استفاده قرار می گیرد.مسیر حرکت ملکول های اسیدنوکلئیکی؛ چه RNA چه DNA، در یک میدان الکتریکی بدلیل داشتن بار الکتریکی منفی از قطب منفی به سمت قطب مثبت است. اساس متد معمول به کار رفته برای جداسازی ملکول های اسید نوکلئیکی بر مبنای شکل و اندازه ملکولی آنها می باشد، بنابراین هرچه مولکول‌های اسید نوکلئیکی کوچک‌تر و فشرده تر باشند، سریع‌تر می‌توانند درون ژل مهاجرت کنند.

۳-۱-۳ روش تهیه محلول ها
۳-۱-۳-۱ روش تهیه محلول Tris HCL
Tris-HCL در استخراج DNA ودربافرلیز کننده سلول ها به کار می رود.وزن مولکولی این ماده ۱۴/۲۱ گرم برمول است (M=121/14).بنابراین برای ساخت محلول ۵/۰ مولار ۵۷/ ۶۰ گرم از Tris در ۸۰۰ میلی لیتر آب دوبار تقطیر استریل حل گردید و پس PH با بهره گرفتن از Hcl غلیظ روی ۸ تنظیم گردید و حجم نهایی به یک لیتر رسانده شد.
۳-۱-۳-۲ روش تهیه اتیلن دی آمینو تترا استیک اسید (EDTA)
EDTA در استخراج DNA و بافر لیز کننده ی سلول ها به کار می رود ـ وزن مولکولی این ماده ۲۴ / ۳۷۲ است.بنابراین برای ساخت محلول ۱۰ میلی مولار، ۷۲/۳ گرم از پودر EDTA در ۸۰۰ میلی لیتر آب دوبار تقطیر حل و سپس با بهره گرفتن از مگنت استریل به خوبی همزده شد تا محلول یکنواخت به دست آید. در حین به هم زدن توسط NaOH، PH محلول روی ۸ تنظیم گردید. با توجه به این که انحلال کامل EDTA در PH=8 روی می دهد، بنابراین اضافه کردن NaoH خود به خود به حل شدن پودر EDTA کمک می کند.پس از این که PH در ۸ تنظیم شد، حجم نهایی به یک لیتر رسانده می شود و محلول حاصل در دمای اتاق نگه داری می شود.
۳-۱-۳-۳ روش تهیه محلول کلرور سدیم ۶ مولار (Nacl 6M)
جهت تهیه ی ۱۰۰ میلی لیتر محلول کلرور سدیم ۶ مولار مقدار ۳۱/ ۵۶۴ گرم Nacl درآب مقطر حل گردید و حجم نهایی به ۱۰۰ میلی لیتر رسانده شد، محلول حاصل در دمای اتاق نگه داری می شود.
۳-۱-۳-۴ روش تهیه تریس اتیلن دی آمین تترااستیک (TE)
TE برای حل کردن DNA و نگهداری طولانی مدت آن استفاده می شود. مواد مورد نیاز تا طبق دستور زیر تا حجم ۱۰۰۰ سی سی در آب مقطر حل و سپس اتوکلاو شود.
Tris 1µ(PH=8)(Merck) ………..۱۰ml
Na2 EDTA(0/5M) .………..۲ml
۳-۱-۳-۵ روش تهیه و TAE0 .5X
Tris Base………………………………………………………………………………… ۱۲۱ gr
Glacial acitic………………………………………………………………………… ۲۸/۵۵ ml
ED TA 0/5……………………………………………………………………………… ۵۰ml
- بافر TAE (Tris-Acetate-EDTA buffer) با pH=7/8 به صورت ۵۰X تهیه و مورد استفاده قرار می گیرد.این بافر برای تهیه ژل آگارز و همچنین به عنوان بافر مورد استفاده در تانک الکتروفورز به کار می رود.
مقادیر داده شده دربالا را آماده کرده و PH محلول را چک می کنیم تا حدود ۸ باشد.سپس حجم نهایی را به ۵۰۰ ml می رسانیم . مجددا PH=8 را چک می کنیم و چون غالبا PH اسیدی است آن را توسط بلور سود (NAOH) تنظیم می کنیم.پس از تهیه محلول، از آن TAE با غلظت ۰٫۵X درست کرده به این ترتیب که ۵ml از TAE 50X را با ۴۵۰Ml آب مقطر به حجم ۵۰۰ml می رسانیم.
۳-۱-۳-۶ روش تهیه loading Buffer
نوع و میزان مواد مورد استفاده برای تهیه ترکیب loading Bufferبه قرار زیر است:

ترکیب مواد بالا را با بهره گرفتن از آب مقطر به حجم ۱۰۰ میلی لیتر می رسانیم. محلول حاصل در دمای ۴ درجه سانتیگراد نگهداری می شود.سپس از محلول حاصل ۵۰۰ ماکرولیتر برداشته به آن ۵۰۰ ماکرولیتر DMSOو۵ ماکرولیتر سایبر گرین وبه میزان بسیار کم(در حد نوک سر سمپلر) برمو فنل بلو اضافه می کنیم سپس محلول حاصل را ورتکس و اسپین می کنیم.
۳-۱-۳-۷روش تهیه SDS ۱۰ درصد
PH محلول حاصل از انحلال ۲۵ گرم SDS در ۱۵۰ میلی لیتر آب دیونیزه استریل را، به کمک سود، به ۲/۷ رسانده، حجم نهایی را با استفاده ازآب دیونیزه به ۲۵۰ میلی‌لیتر می‌رسانیم.نگهداری محلول حاصل به راحتی در دمای محیط امکان پذیر است.
۳-۱-۳-۸ روش تهیه N-lysis
Tris Hcl…………………………………………………………………………….………..۸۵gr
EDTA……………………………………………………………………………………۱/۸۷ gr
SDS……………………………………………………………………………………………۵gr
حجم نهایی مقادیر تعیین شده مواد مذکور را با بهره گرفتن از آب دیونیزه به ۵۰۰ میلی لیتر می رسانیم.
۳-۱-۳-۹ روش تهیه ژل آگارز

از آنجا که انرژی کرنشی هر المان، به عنوان خروجی نرم افزار المان محدود در اختیار کاربر قرار داده می­ شود، بنابراین با انتخاب روش انرژی کرنشی، نیاز به محاسبه حساسیت المان­ها به طور مجزا نداریم و این امر مزیتی بسیار مهم به شمار می­رود.

۴-۶ تعیین توپولوژی سلول پایه
به منظور تعیین توپولوژی سلول پایه از روش بهینه­سازی تکاملی دوجهته–مرگ نرم، استفاده می­کنیم. مطابق این روش، همزمان با اضافه کردن المان­ها در نواحی بحرانی، می­توانیم با حذف المانها­ی زاید یا پوچ در نواحی غیر­بحرانی به طرح بهینه دست یابیم. در این روش به­منظور حذف مشکلاتی نظیر شطرنجی شدن و یا وابستگی پاسخ ها به اندازه مش، که عمدتا در مسایل بهینه سازی توپولوژی وجود دارد راهکاری ارائه شده است. بدین نحو که با بهره گرفتن از فاکتور وزن خطی، که وابسته به فاصله المانها از یکدیگر است، حساسیت بهبود یافته­ای برای المان­ها مطابق رابطه (۳-۴)، به­دست می ­آید. همچنین به­منظور همگرایی پاسخ­ها مطابق رابطه (۳-۵) از متوسط حساسیت بهبود یافته و حساسیت مرحله قبلی استفاده می­کنیم. معیار پوچی را نیز با توجه به حجم سلول پایه و مطابق رابطه (۳-۶) محاسبه می­کنیم. پس از محاسبه معیار پوچی، تعیین المان­های مادی و پوچ مرحله بعد کار پیچیده­ای به نظر نمی­رسد. زیرا المان­هایی با حساسیت کمتر از معیار پوچی تبدیل به المان­های پوچ و المان­هایی با حساسیت بیشتر از آن، تبدیل به المان­های مادی می­شوند. مراحل ذکر شده را تا زمانی ادامه می­دهیم که قید حجمی ارضا شود و همزمان تغییرات تابع هدف در مراحل پایانی به حد کافی کوچک باشد. بنابراین به­ طور خلاصه مراحل طراحی سلول پایه بدین شرح است:
مرحله اول : انتخاب پارامترهای بهینه­سازی، از قبیل قید حجمی، نرخ تکامل و شعاع فیلتر.
مرحله دوم : اعمال آنالیز المان محدود.
مرحله سوم : تعیین خواص موثر الاستیک سلول پایه با کمک روش انرژی کرنشی.
مرحله چهارم : تعیین حساسیت المان­ها با کمک رابطه (۴-۶).
مرحله پنجم : اعمال فیلتر حساسیت و تعیین حساسیت بهبود یافته المان­ها با بهره گرفتن از رابطه (۳-۴).
مرحله ششم : به­کار­گیری متوسط حساسیت المان­ها طبق رابطه (۳-۵).
مرحله هفتم : تعیین معیار پوچی برای تشخیص المان­های مادی و پوچ مرحله بعد با کمک قید حجمی و رابطه (۳-۶).
مرحله هشتم : تکرار مراحل فوق، تا زمانی که قید حجمی و معیار همگرایی طبق رابطه (۳-۷) ارضا شوند.
پس از پایان بهینه­سازی توپولوژی، به منظور اطمینان از صحت نتایج حاصل شده، پاسخ­ها را با باندهای تحلیلی شناخته شده مدول حجمی مقایسه می­کنیم، به این منظور باند معروف هاشین و اشتریکمن^[۸۸] را انتخاب می­کنیم]۵۲[. بر این اساس برای مواد­مرکب متشکل از فاز پوچ و فاز جامد مدول حجمی حداکثر از روابط زیر به دست می ­آید]۵۵[:
(۴-۷)
(۴-۸)
در روابط فوق ، کسر حجمی فاز جامد است و ، مدول حجمی فاز جامد و نیز مدول برشی فاز جامد است. همچنین ، باند بالای مدول حجمی است.
۴-۷ مدل­سازی
۴-۷-۱ مقدمه
در این بخش به حل مثال­هایی از مباحث ذکر شده می­پردازیم. بدین منظور در ابتدا باید مشخصات هندسی و مشخصات مکانیکی سلول پایه را تعیین کنیم. انتخاب این مشخصات باید به گونه ­ای باشند که حتی الامکان محاسبات ساده تر شوند و همچنین بهتر است با توجه به مقالات مشابه انتخاب شوند تا بتوان مقایسه خوبی با نتایج مشابه داشت. تمامی مدل­سازی­ها در نرم افزار آباکوس انجام شده و کد مربوط به روش انرژی کرنشی و روش بهینه­سازی تکاملی دوجهته نیز با بهره گرفتن از زبان برنامه نویسی پایتون نوشته شده است.
۴-۷-۲ مدل دو­بعدی
در ابتدا هدف ما دستیابی به شکلی از سلول پایه است که حداکثر مدول حجمی را داشته باشد، به منظور دستیابی به چنین شکلی، سلول پایه­ای مربعی، با ابعاد ۴/۰۴/۰ را در نظر می­گیریم. سپس سلول پایه را به ۴۰ ۴۰ المان مربعی تنش صفحه­ای تقسیم می­کنیم. سلول پایه شامل دو­فاز است. یکی فاز جامد یا مادی و دیگری فاز پوچ، مشخصات هندسی و مکانیکی این دو­فاز در جدول(۴-۳) آورده شده است.
طرح اولیه را مطابق شکل (۴-۲) سلول پایه­ای، تماما شامل فاز جامد به جز چهار المان در گوشه­ها که پوچ شده اند، در نظر می­گیریم.
شکل ۴- ۲- مدل اولیه برای شروع بهینه­سازی به­منظور حداکثر­سازی مدول حجمی.
اگر طرح اولیه را تماما شامل فاز مادی در نظر بگیریم، در تعیین المان­های پوچ مراحل بعد دچار مشکل می­شویم. زیرا به دلیل تقارن، حساسیت بخش زیادی از المان­ها یکسان می­شوند و در نتیجه ممکن است در یک مرحله تعداد زیادی از المان­ها تبدیل به المان­های پوچ شوند.
برای آغاز بهینه­سازی توپولوژی در گام نخست باید پارامترهای طراحی را تعریف کنیم. نخستین پارامتر قید حجمی است. در اینجا به­منظور بررسی بهتر نتایج، دو قید حجمی %۳۰ و %۱۰ را در نظر می­گیریم. دومین پارامتر، شعاع فیلتر است. شعاع فیلتر باید ناحیه­ای باشد که بیش از یک المان را در بر­گیرد. با توجه به مشخصات هندسی سلول پایه، شعاع فیلتر را ۳ سانتیمتر در نظر می­گیریم. به عبارتی هر المان با در نظر گرفتن حساسیت المان­هایی که در دایره­ای به شعاع ۳، و مرکزیت خود المان قرار دارند، تعیین حساسیت می­ شود. ناحیه­ای که دایره­ی مذکور تشکیل می­دهد در شکل (۴-۳) با رنگ روشن نشان داده شده است. پارامتر سوم طراحی، نرخ تکامل است. نرخ تکامل در واقع تعیین­کننده­ آن است که هر بار چه کسری از المان­ها از سلول پایه تبدیل به المان­های پوچ شوند. مقدار نرخ تکامل را ۰۱۲۵/۰ در نظر می­گیریم. این بدان معنی است که اگر مثلا ۰۰۰,۱۰ المان مادی، در سلول پایه وجود داشته باشد، در انتهای این مرحله ۱۲۵ المان پوچ می­شوند. از دیگر پارامترهای طراحی توان پنالتی است. توان پنالتی برای اختصاص دادن چگالی محلی به المان­ها تعریف می شود و با توجه به اینکه پیشتر ذکر شد این مقدار عدد ۳ انتخاب می­ شود، لذا مطابق رابطه (۲-۳)، مدول یانگ فاز پوچ را برابر مدول یانگ فاز مادی در نظر می­گیریم. به عبارتی در روش مرگ نرم با کم کردن مقدار مدول یانگ، به جای حذف کامل آن، آنرا ضعیف می­کنیم (ازحالت جامد به حالت خمیری در می­آوریم اما آنرا بطور کامل حذف نمی­کنیم). مقادیر این پارامترها به طور خلاصه در جدول(۴-۳) ،آورده شده ­اند.
شکل ۴- ۳- شعاع فیلتر، دایره­ای به مرکزیت المان اُم و شعاع فیلتر
جدول ۴- ۳- مشخصات مدل اولیه برای حداکثر­سازی مدول حجمی درحالت دو­بعدی
مدول حجمی در حالت دو­بعدی بر حسب مولفه­های ماتریس الاستیک بیان می­ شود و مقدار آن نیز از رابطه­ (۴-۲-الف) به دست می ­آید. اگر این رابطه را ساده­تر بنویسیم به رابطه­ (۴-۹) می­رسیم]۵۶[.
(۴-۹)
با توجه به رابطه­ (۴-۹) و کمک گرفتن از رابطه­ (۴-۶)، برای طراحی سلول پایه بر اساس حداکثر مدول حجمی، حساسیت هر المان، یعنی ، در حالت دو­بعدی از رابطه زیر به دست می ­آید.
(۴-۱۰)
در رابطه فوق، و انرژی کرنشی المان اُم به ترتیب تحت شرایط مرزی ۱۰ و ۱۱ هستند. برای محاسبه ، از جدول(۳-۲)، مولفه ، را در نظر می­گیریم. این مولفه برابر است با :
(۴-۱۱)
در رابطه فوق ، انرژی کرنشی مجموع المان­ها تحت شراط مرزی ۱۲ است. همچنین مقدار ، علاوه بر شرط مرزی ۱۲، به شرایط مرزی ۱۰ و ۱۱ نیز وابسته هست.
بنابراین اگر را انرژی کرنشی المان اُم، تحت شرط مرزی ۱۲ در نظر بگیریم، در آن صورت ، از رابطه زیر به دست می ­آید:
(۴-۱۲)
حال با توجه به پارامترهای انتخاب شده بهینه­سازی توپولوژی را انجام می­دهیم. پس از انجام بهینه­سازی توپولوژی، شکل نهایی سلول پایه و ماتریس موثر الاستیک آن، برای حالت مدول حجمی حداکثر، و برای دو کسر حجمی %۳۰ و %۱۰، به ترتیب در شکل­های (۴-۴-الف) و (۴-۴-ب)، نشان داده شده است.
شکل ۴- ۴- سلول پایه با حداکثر مدول حجمی به همراه ماتریس الاستیک، (الف) برای کسر حجمی %۳۰ ، (ب) برای کسر حجمی %۱۰ .
تشابه اشکال نهایی در دو کسر حجمی مختلف، بیانگر همگرا شدن پاسخ­ها در حالت حداکثرسازی مدول حجمی است. با توجه به پارامترهای انتخاب شده از جدول(۴-۳)، باند بالای مدول حجمی برای دو کسر حجمی %۳۰ و %۱۰، به ترتیب برابر ۰۹۱/۰ و ۰۲۶۷/۰ گیگا پاسکال از رابطه (۳-۸) محاسبه می­شوند، از آنجایی که مدول حجمی طرح نهایی با توجه به ماتریس الاستیک حاصل شده و مطابق رابطه (۴-۲-الف)، برابر ۰۹/۰ و ۰۲۶۵/۰گیگا پاسکال می­گردند، لذا پاسخ­ها از لحاظ عددی مطابقت مناسبی با باند هاشین دارد. پاسخ­های فوق پس از حدود هفتاد و پنج تکرار به دست آمده­اند. با توجه به اینکه کسر حجمی فاز جامد در هر مرحله به کمک نرخ تکامل کاهش می­یابد. نمودار تغییرات کسر حجمی و مدول حجمی در هر مرحله در شکل (۴-۵) آورده شده است.
شکل ۴- ۵- نمودار تغییرات کسر حجمی و مدول حجمی در هر مرحله برای دستیابی به کسر حجمی %۱۰.
همانطور که در نمودار ملاحظه می­کنید، در هر تکرار کسر حجمی کاهش می­یابد تا به مقدار مورد نظر، یعنی %۱۰ برسد، پس از آن باید تکرار­ها را ادامه دهیم تا این بار تغییرات تابع هدف یعنی مدول حجمی مطابق رابطه (۳-۷) به مقدار بسیار ناچیزی حدود ، برسد. بنابراین همانطور که در نمودار ملاحظه می­ شود پس از آنکه قید حجمی در تکرار شماره ۶۷ ارضا شد، تکرارها را ادامه پیدا کرد تا اینکه درتکرار شماره ۷۵، تغییرات مدول حجمی در ده تکرار آخر به مقدار ، رسید.
برای ارائه پاسخ­های کلی­تر، چند سلول پایه از شکل (۴-۴) را در کنار هم قرار می­دهیم، تا در نهایت به شکل(۴-۶) برسیم و شکل نهایی سلول پایه را در مقیاس بزرگتر به دست آوریم.
شکل ۴- ۶- مجموعه ­ای از سلول­های پایه با حداکثر مدول حجمی، (الف) برای کسر حجمی %۳۰، (ب) برای کسر حجمی %۱۰.
شکل (۴-۶-الف) مشابه شکل (۴-۷) است، این شکل را پیشتر، زی و هوانگ، با پارامترهای انتخابی مشابه جدول(۴-۳) و با اعمال تئوری همگن­سازی جهت تعیین ماتریس الاستیک و به­ کارگیری روش بهینه­سازی تکاملی دوجهته، برای دست­یابی به مدول حجمی حداکثر برای کسر حجمی %۳۰ به دست آورده بودند]۵۵[. اما برتری روش استفاده شده در این مقاله، آنست که، به دور از محاسبات پیچیده تئوری همگن­سازی و تنها با اعمال چند شرط مرزی ساده به نتایج مورد نظر رسیدیم. علاوه بر آن، آنالیز حساسیتی که مطابق با روش انرژی کرنشی انجام شده است بسیار ساده­تر از آنالیز حساسیت در تئوری همگن­سازی است.
شکل ۴- ۷- سلول پایه با حداکثر مدول حجمی و کسر حجمی %۳۰، از مقاله زی و هوانگ]۵۶[.
حال به دنبال دستیابی به شکلی از سلول پایه با حداکثر مدول برشی هستیم، به­منظور دستیابی به چنین طرحی، این بار سلول پایه مربعی با ابعاد (۸/۰۸/۰) را به ۸۰ ۸۰ المان مربعی تنش صفحه­ای تقسیم ­بندی می­کنیم. طرح اولیه را مطابق شکل (۴-۸)، سلول پایه­ای تماما شامل فاز جامد به جز چهار المان در گوشه ها که پوچ شده ­اند در نظر می­گیریم.
شکل ۴- ۸- مدل اولیه برای شروع بهینه­سازی به منظور حداکثر­سازی مدول برشی.
دلیل پوچ کردن عمدی چند المان در ابتدا، جلوگیری از حذف همزمان بخش زیادی از المان­ها در مراحل ابتدایی است. زیرا که با توجه به شرایط مرزی متقارن حساسیت بخش زیادی از المان­ها یکسان می­ شود. خواص مکانیکی مدل و پارامترهای بهینه­سازی نیز مطابق جدول(۴-۴) انتخاب می­شوند.
جدول ۴- ۴- مشخصات مدل اولیه برای حداکثر سازی مدول برشی درحالت دو بعدی
برای حداکثر­سازی مدول برشی، حساسیت هر المان از رابطه­ (۴-۵) محاسبه می­ شود. بهینه­سازی توپولوژی را با هدف حداکثر سازی مدول برشی و با توجه به پارامترهای انتخاب شده در جدول(۴-۴)، انجام می­دهیم. برای دو کسر حجمی%۳۰ و %۲۰، شکل نهایی سلول پایه و ماتریس موثر الاستیک، به ترتیب مطابق شکل­های (۴-۹-الف) و (۴-۹-ب) به دست می­آیند.
شکل ۴- ۹- سلول پایه با حداکثر مدول برشی به همراه ماتریس الاستیک موثر (الف) برای کسر حجمی %۳۰ (ب) برای کسر حجمی %۲۰ .
بار دیگر تشابه پاسخ­ها، نمایانگر همگرا شدن آنهاست. پاسخ­هایی را که در شکل (۴-۹) ملاحظه می­کنید، پس از سی و هشت تکرار حاصل شده ­اند. نمودار تغییرات مدول برشی در هر تکرار و همچنین تغییر در کسر حجمی سلول پایه، برای رسیدن به کسر حجمی %۲۰، در شکل (۴-۱۰)، نشان داده شده است.
شکل ۴- ۱۰- نمودار تغییرات کسر حجمی و مدول برشی در هر مرحله برای دستیابی به کسر حجمی %۲۰.
بار دیگر در نمودار مشاهده می­کنید که پس از هر تکرار کسر حجمی کاهش می­یابد. این کاهش تا رسیدن به کسر حجمی %۲۰، ادامه می­یابد. همچنین طبق این نمودار در هر تکرار مدول برشی نیز با کاهش کسر حجمی کاهش می­یابد، پس از اینکه قید حجمی به مقدار %۲۰ رسید، تکرارها تا زمانی که تغییرات مدول برشی به مقدار کمتر از برسد، ادامه می­یابد.
زی و هوانگ، با اعمال تئوری همگن­سازی جهت تعیین ماتریس الاستیک و استفاده از روش بهینه­سازی تکاملی دوجهته، برای دست­یابی به حداکثر مدول برشی، به اشکالی مشابه شکل­های (۴-۹)، دست یافته بودند]۵۶[. بنابراین می­توانیم با مقایسه نتایج، از صحت مراحل انجام شده، اطمینان یابیم. مدل نهایی­ای که زی و هوآنگ بدین منظور به دست آورده بودند، در شکل (۴-۱۱) ملاحظه می­کنید. این مدل برای کسر حجمی %۳۵، به دست آمده و بسیار مشابه شکل(۴-۹-الف) است.
شکل ۴- ۱۱- سلول پایه با حداکثر مدول برشی و کسر حجمی۳۵%، از مقاله زی و هوانگ]۵۵[.
بنابراین با­ به­کار­گیری بهینه­سازی توپولوژی، می­توانیم شکل سلول پایه را طوری طراحی کنیم که مدول حجمی یا مدول برشی آن حداکثر گردد. برای آنکه بدانیم، بهینه­سازی انجام شده، تا چه میزان می ­تواند موجب بهبود مقادیر مدول حجمی یا مدول برشی گردد، نمونه­هایی از شکل­های متداول برای سلول پایه را در نظر می­گیریم. همچنین برای مقایسه بهتر، خواص مکانیکی نمونه­ها را مشابه جدول(۴-۴) انتخاب می­کنیم، سلول­ها را طوری انتخاب می­کنیم که کسر حجمی فاز مادی در آنها %۳۰ باشد. ماتریس الاستیک، مدول حجمی و مدول برشی این سلول­ها را با بهره گرفتن از روش انرژی کرنشی تعیین می­کنیم. اگر مقادیر حاصل شده از بهینه­سازی توپولوژی با کسر حجمی %۳۰، یعنی مدول حجمی شکل (۴-۴-الف) و مدول برشی شکل (۴-۹-الف) را به ترتیب و بنامیم، در آن صورت می­توانیم با مقایسه­ و ، با مدول حجمی و مدول برشی نمونه­های در نظر گرفته شده، بفهمیم که بهینه­سازی توپولوژی تا چه میزان باعث بهبود این خواص شده است. این مقایسه­ها به طور خلاصه در جدول(۴-۵)، نشان داده شده است. با توجه به این جدول می­توان به این نتیجه رسید که با تعیین شکل بهینه سلول پایه به کمک بهینه­سازی توپولوژی، مقادیر مدول حجمی و مدول برشی تا میزان زیادی بهبود یافته اند.
جدول ۴- ۵-مقایسه مدول حجمی و مدول برشی چند سلول پایه با کسر حجمی %۳۰.
۴-۷-۳ مدل سه­بعدی

مقدار t

درجه آزادی

Sig

۱۵۴

۲.۵۶۴۹

.۷۶۶۳۳

-۷.۰۴۵

۱۵۳

۰.۰۰۰

جدول (۴-۳-۴) نشان میدهد که در سطح معناداری (p<0/05) و مقدار (-۷.۰۴۵ T=) و میانگین ۵۶/۲ فرضیه تایید می گردد. بنابراین ظرفیت برنامه ریزی بر موفقیت برنامه ریزی استراتژیک فناوری اطلاعات و سیستم‌های اطلاعاتی تاثیر دارد.

فرضیه پنجم: ظرفیت تغییر بر موفقیت برنامه ریزی استراتژیک فناوری اطلاعات و سیستم‌های اطلاعاتی تاثیر دارد.
جدول( ۴-۳-۵) خلاصه نتایج آزمون t تک نمونه ای فرضیه پنجم تحقیق

فرضیه پنجم

تعداد

میانگین

انحراف معیار

مقدار t

درجه آزادی

Sig

۱۵۴

۲.۵۷۱۴

.۸۴۶۸۱

-۶.۲۸۱

۱۵۳

۰.۰۰۰

جدول (۴-۳-۵) نشان میدهد که در سطح معناداری (p<0/05) و مقدار (-۶.۲۸۱ T=) و میانگین ۵۷/۲ فرضیه تایید می گردد بنابراین ظرفیت تغییر بر موفقیت برنامه ریزی استراتژیک فناوری اطلاعات و سیستم‌های اطلاعاتی تاثیر دارد.
آزمون فریدمن برای عوامل موثر بر موفقیت برنامه ریزی سیستم های های اطلاعاتی و فناوری اطلاعات
به منظور بررسی یکسان بودن یا متفاوت بودن متغیر های پژوهش در جامعه مورد مطالعه از آزمون تحلیل واریانس استفاده میشود. نتایج این آزمون دارای دو خروجی است. جدول۴-۳-۶ خروجی اول را نشان میدهد و مشخص میسازد اهمیت عوامل یا متغیرهای مستقل مورد بررسی، از نظر پاسخ دهندگان یکسان نبوده است زیرا سطح معنی داری از ۰۵/. کمتر است لذا رتبه میانگین ابعاد با هم برابر نیست. در خروجی دوم، میانگین رتبه این عوامل نشان داده شده است. با توجه به معنی دار بودن تفاوت رتبه ها، می توان ادعا کرد که هرچه میزان رتبه میانگین بیشتر باشد اهمیت عامل بیشتر است و مطابق باجدول۴-۳-۷: البته بایستی توجه داشت آزمون فریدمن تنها میتواند به بررسی یکسان بودن رتبه ها بپردازد و اولویت بندی و رتبه بندی آنها براساس نتایج آزمون فریدمن صرفاً حالتی توصیفی دارد.
جدول۴-۳-۶ نتایج آزمون فریدمن برای عوامل موثر برموفقیت برنامه ریزی سیستم های های اطلاعاتی و
فناوری اطلاعات

کای دو محاسبه شده

درجه آزادی

سطح معنی داری

نتیجه آزمون

۱۲.۷۲۰

۴

آنتنی و کوام ^[۱۰](۲۰۰۸) به بررسی این موضوع پرداختند که چگونه شاخص های کلان اقتصادی بر عملکرد بازار های سهام در بورس اوراق بهادار غنا تاثیر میگذارد. آنها بدین منظور از داده های سری زمانی سه ماهه بین دوره ۱۹۹۱- ۲۰۰۵ استفاده نمودند یافته های آنها نشان داد که نرخهای استقراض ازبانکهای سپرده گذاری اثر معکوسی بر عملکرد بازارسهام دارد و بویژه به عنوان بازدارنده ای برای رشد کسب و کار در غنا عمل می کند. در حالی که نرخ تورم اثر منفی بر عملکرد بازار سهام داشت، نتایج آنها نشان داد که زمانبر خواهد بود که به دلیل حضور یک دوره تاخیر این اثر رخ دهد؛ و این که سرمایه گذاران اززیانهای نرخ تسعیر در نتیجه ی کاهش ارز داخلی نفع میبرند.

آرگولاو توتوجا^[۱۱](۲۰۰۸)به بررسی روابط علی بین شاخص قیمت سهام و تولید صنعتی در یک الگو چند متغیره صحیح خطای ویکتور که شامل متغیرهای‌اقتصادی تعیین کننده برای مثال عرضه پول،اعطای اعتبار به بخش خصوصی، نرخ تسعیر ارز، شاخص‌قیمت عمده فروشی و نرخ بازار پول می‌باشند، پرداختند.هدف آنها نشان دادن رابطه بین رشد ‌اقتصادی و بازار سهام مخصوصاً قیمتهای سهام بود.آنهااین سوال را مطرح کردند که آیا  قیمت های سهام ، سلامت اقتصاد را بهتر منعکس می کنند یا خیر؟ نتایج آنها نشان داد که رشد اقتصادی به  عنوان نماینده تولیدصنعتی با شاخص قیمت سهام رابطه علّی دارد.
لئون^[۱۲] (۲۰۰۸) متغیر مستقل تغییرات نرخ بهره را با نوسانات بازار سهام در کشور کره براساس مدل گارچ بررسی نمود و نتایج نشان داد که بازده بازار ارتباط معنادار معکوسی با نرخ بهره دارد و نرخ های بهره قدرت قوی قابل پیش بینی برای بازده بازار اما قدرت ضعیف پیش بینی برای تغییرات آن دارند.
رحمان و مصطفی ^[۱۳](۲۰۰۸) متغیرهای عرضه پول و قیمت نفت را در کشور آمریکا انتخاب کرده و بااستفاده از روش های آماری آزمون علّیّت و مدل تصحیح خطای برداری نتیجه گیری نمودند که مدل نشان دهنده عدم وجود رابطه علّی در بلندمدت میباشد. اگر چه ارتباطات قبلی کوتاه مدتی برای آنها وجود داشته است.
چانگ^[۱۴] (۲۰۰۹) در تحقیقی به مطالعه اثرات وابسته به نظام متغیرهای کلان بر بازده سهام پرداختند. آنها از الگوهای تغییر نظام مختلف جهت تحلیل اثرات متغیرهای کلان اقتصادی (نرخ بهره، بازده سود تقسیمی و صرف نکول) بر تغییرات بازده سهام (شامل میانگین شرطی، واریانس و احتمالات موقت در بازار بورس امریکا استفاده کردند.نتایج تجربی نشان می دهد که متغیرهای کلان میتواند بر پویایی از طریق دو کانال مختلف اثر بگذارند، و اینکه بزرگی نفوذ آنها بر بازده و نوسانپذیری ثابت نیست. اثرات سه متغیراقتصادی بر بازده، نامتغیر زمانی نیستند، اما به طوربسیار نزدیکی با نوسانات بازار سهام مرتبط هستند وقدرت پیش بینی در نظام تغییرپذیر، بسیار بیشتر از آن در نظام باثبات است. آنها دریافتند که نرخ بهره و بازده سود تقسیمی به نظر میرسد نقش مهمی را در پیش بینی واریانس شرطی ایفا کنند. و عملکرد بیرون از نمونه تا اندازه زیادی در زمانی که اثرات این دو متغیربر نوسان پذیری نادیده گرفته میشود، کاهش مییابد. به علاوه، این سه متغیر کلان هیچگونه نقشی را درپیش بینی احتمالات موقت بازی نمیکنند.
الشوگیثری^[۱۵] (۲۰۱۱) رابطه بلندمدت و کوتاه مدت هشت متغیر اقتصادی را با بازده سهام بازاربورس کشور عربستان سعودی طی ده سال مورد آزمون قرار دادند. در این تحقیق از روش های آماری اتورگرسیو و مدل واریانس ناهمسان استفاده شده است. نتایج نشان داد که متغیرهای اقتصادی حجم پول، اعتبارات بانکی و قیمت نفت رابطه بلندمدت مثبتی با قیمت سهام بازار بورس عربستان و نرخ بهره کوتاه مدت، تورم و حجم پول رابطه بلندمدت معکوسی با بازارداشته اند .
فصل سوّم:
روش تحقیق
۳-۱- مقدمه
علم زاده بارقه ناگهانی بلوغ و اندیشه یک یا چند دانشمند نیست بلکه تلاشی آگاهانه، منظم و سازمان یافته جهت حل یک مسئله است. بی تردید، توسعه کمی یا کیفی جوامع متأثر از تولید علم در آن جوامع است و در این رابطه تحقیقات علمی از شأن و اهمیت بالایی برخوردار است تحقیق عمل منظمی است که در نتیجه آن پاسخ هایی برای سؤالات مورد نظر و مطرح شده پیرامون موضوع تحقیق بدست می آید. به عبارت دیگر، تحقیق عبارت از بررسی کامل موضوع به گونه ای منظم و منسجم و بر اساس روش های عینی و غیر شهودی به منظور کسب اطلاعات یا کشف اصول وابسته به آن است. انتخاب روش تحقیق یکی از مراحل مهم در پژوهش ها است. در این مرحله از کار محقق باید مشخص کند که چه روش خاصی برای تحقیق خود برخواهد گزید. انتخاب روش تحقیق بستگی تام به هدف ها و ماهیت موضوع تحقیق و امکانات اجرایی آن خواهد داشت. انتخاب روش تحقیق، محقق را وا می دارد تا هر چه دقیق تر، آسان تر، سریعتر و ارزان تر به پاسخ یا پاسخ هایی برای پرسش یا پرسش هایی که تحقیق مورد نظر مطرح کرده دست یابد. در واقع دستیابی به هدف های علم یا شناخت علمی میسر نخواهد بود، مگر این که با روش شناسی درست صورت پذیرد. به عبارت دیگر، تحقیق از حیث روش است که اعتبار می یابد نه موضوع تحقیق(خاکی، ۱۳۷۸؛۹۰).
در این فصل روش تحقیق مورد بررسی قرار می‌گیرد. بدین منظور به بررسی روش تحقیق، جامعه و نمونه آماری، قلمرو تحقیق، متغیرهای تحقیق و نحوه محاسبه آن پرداخته می شود و در نهایت روش تجزیه و تحلیل آزمون فرضیه ها و مباحث تئوری آن ذکر می گردد.
۳-۲- روش تحقیق
روش تحقیق بکار رفته روش تحقیق توصیفی(همبستگی) است زیرا هدف بیان رابطه متغیرهای کلان اقتصادی بر قیمت و بازده سهام است و همچنین این تحقیق از نظر هدف کاربردی است زیرا در تحقیق کاربردی به دنبال پاسخ برای مشکلاتی که مطرح شده می باشیم.
۳-۳- جامعه آماری
وجود اطلاعات کامل و در دسترس شروط تحقق یک تحقیق مناسب است. باتوجه به اینکه تنها مرجع قابل اعتماد برای جمع آوری داده های مالی، بورس اوراق بهادار تهران در وضعیت فعلی ایران است. بنابرین جامعه آماری مورد مطالعه شرکتهای فلزات اساسی و پتروشیمی پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار طی سال های ۱۳۹۱-۱۳۸۹ است. انتخاب شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران به عنوان جامعه آماری به علت قابلیت دسترسی و قابلیت اتکای بیشتر به اطلاعات است چرا که این شرکتها بعد از طی مراحلی که باید شرایط ومعیارهای پذیرش را دارا باشند دربورس پذیرفته می شوند و مراحل حسابرسی وارائه اطلاعات و…در هر دوره با نظارت وکیفیت بهتری انجام می شود و همچنین تنها شرکتهایی هستند که سهام آنها در بورس قیمت گذاری و معامله شده و بیشتر مورد توجه سرمایه گذاران واعتباردهندگان که به معیارهای عملکرد شرکت توجه دارند، واقع می شوند. به دلیل ایجاد توان مقایسه شرکت های مورد مطالعه، شرکت هایی که دارای شرایط زیر نیستند به روش حذفی از جامعه آماری مستثنی شده اند.
۱- اطلاعات مورد نیاز جهت محاسبه متغیرهای تحقیق در مورد آن شرکتها، طی سال های ۱۳۹۱-۱۳۸۹ به صورت ماهانه در دسترس باشد.
شرکتهایی که سال مالی آنها پایان اسفند ماه باشد.
شرکتهایی که سال مالی آنها درطول دوره تحقیق تغییر نکرده باشد.
طی دوره مورد مطالعه توقف بیش از سه ماه در معاملات سهام آنها وجود نداشته باشد.
با در نظر گرفتن این محدودیت ها برای شرکت های مورد مطالعه سرانجام ۱۴ شرکت یا به عبارتی ۵۰۴ ماه شرکت از صنایع فلزات اساسی و ۱۰ شرکت یا به عبارتی ۳۶۰ماه - شرکت از صنایع پتروشیمی مورد بررسی قرار گرفت.
به این ترتیب ۲۴ شرکت از جامعه اصلی دارای شرایط فوق بود، بنابراین به دلیل کوچک شدن جامعه، نمونه آماری برابر با جامعه آماری می باشد.
شرکتهای مورد بررسی در تحقیق به ترتیب عبارت اند از:

• • روزنامه­های ایرانی تا کنون حجم عظیمی از اطلاعات خود را به­ صورت رایگان در اختیار مخاطبان خود قرار می­ دهند. اینکه بتوان فضایی را ایجاد نمود تا مخاطبان ایرانی برای محتوای آن­لاین هزینه­ای پرداخت نمایند دشوار می­نماید. اما با این وجود می­توان در چند فاز گوناگون مخاطبان را به پرداخت برای محتوای آن­لاین تشویق نمود. لازمه این کار این است که محتوای ارائه شده در وب­سایت روزنامه­ها دارای انسجام خاصی باشد. اولین مرحله دیجیتالی­سازی تمامی محتویات موجود در سایت است. بعد از برداشتن این گام مهم، نیاز به واحدی در روزنامه است تا بتواند تمامی این اطلاعات را در بسته­های گوناگون جمع­­آوری نماید. این بسته­ها می ­تواند موضوعات گوناگونی داشته باشد، مثلاً، عکس­ها، فیلم­ها، خبرها، تحلیل­ها و … و همگی این بسته­ها هم می­توانند در بسته­های کوچک­تر آرشیو شوند. حاصل این کار دستیابی به یک گنجینه عظیم از آرشیو تمامی محتویات تولیدی در فضای سایبر است و فرصتی را برای درآمدزایی روزنامه فراهم می ­آورد. فرض کنید که محققانی بخواهند به تحلیل در برخی از محتویات بپردازند. روزنامه به­راحتی می ­تواند به فروش آرشیوهای کلاسه­بندی خود بپردازد.

• همانطور که در بالا ذکر شد، مخاطبان جزء حیاتی موفقیت کسب و کار آن­لاین خواهند بود. اما طبق یافته­های ما از آمار موجود در سایت همشهری، که تنها در زمان مصاحبه در اختیار محقق قرار گرفت، به این نکته اشاره شد که در ساعات خاصی از روز حجم مراجعه به سایت به­ طور شگفت­انگیزی رشد می­ کند. برداشت مدیران از این حجم بالای بازدید کارمندان ادارات بودند که به دلیل دسترسی به اینترت با سرعت بالا و همچنین رایگان در اوقات بیکاری خود در ادارات به این سایت سر می­زنند. آنها اشاره داشتند که این بازدیدکنندگان مخاطبان وفادار ما نیستند و مخاطبان وفادار ما آنهایی هستند که در روزهای تعطیل و یا در ساعات آخر شبانه روز با اینترنت خانگی خود به سایت ما سر می­زنند. با توجه به این موضوع، یکی از کارهایی که روزنامه­های آن­لاین می­توانند انجام دهند تا بتوانند بر میزان این مخاطبان آن­لاین بیفزایند و آنها را حفظ نمایند (در واقع بر تعداد کاربران وفادار خود بیفزایند) این است که بتوانند با بسته­های تشویقی نظیر دسترسی به کل اخبار و حتی بخشی از آرشیو مطالب و یا ایجاد اشتراک ماهانه یا سالانه به کاربران انگیزه دهند تا همیشه از بازدیدکنندگان ثابت سایت باشند.

• آموزش نیروی کار موجود در زمینه رسانه­های آن­لاین باید در سرلوحه کار مدیران رسانه­های آن­لاین ما قرار گیرد. در طول پژوهش، محقق در بحث با مدیران روزنامه­های آن­لاین متوجه این مطلب گشت که اکثر نیروی کار موجود در سازمان­های رسانه­ای آن­لاین، غیرمتخصص محسوب می­گردند. از آنجا که لازمه کار در زمینه آن­لاین مهارت و تسلط بر وب، زبان برنامه­نویسی، و دیگر مهارت­ های کار در شبکه اینترنت است، اکثر کارکنان این روزنامه­ها نیروی متخصص رایانه و مخابرات هستند و یا افرادی که تنها در زمینه ارتباطات، خبرنویسی، گزارش و … تخصص دارند. اینکه مدیران بتوانند با برگزاری کلاس­های ضمن خدمت این خلاء را پر کنند از ملزومات موفقیت هر چه بیشتر روزنامه­­های آن­لاین در آینده خواهد بود.

• یکی از عوامل موفقیت در روزنامه­های آن­لاین بر پایه این پژوهش سفارشی­سازی است. اما نحوه اعمال این استراتژی از اهمین بالایی برخوردار است. این که بدانیم مخاطب به چه نیاز دارد و بتوانیم وی و نیازها و خواسته ­ها و علائق وی را بشناسیم نیازمند یک پژوهش گسترده و جداست. اما پیشنهاد می­ شود به­جای هزینه بالای زمانی و مالی، واحدی در روزنامه فراهم آید که تمامی بازدیدها از سایت به همراه اطلاعات کامل بازدیدکننده را رصد و ثبت نماید و در بازه­های زمانی کوتاه­مدت، میان­مدت و بلندمدت این اطلاعات را در اختیار مدیران استراتژیست سازمان قرار دهد تا بتوانند بر اساس این اطلاعات، اهداف کسب­وکار و محتوای خود را تعدیل و اصلاح نمایند و به این ترتیب بر میزان بازدید از سایت و در نتیجه جذب آگهی­دهنده و در نهایت درآمدزایی بیفزاید.

• یکی از تفاوت­های فاحشی که بین روزنامه­های آن­لاین ایران و روزنامه­های مشابه در کشورهای خارجی مشاهده می­ شود تعداد کارکنان این سازمان­هاست. مادامی که صدها نفر در هر یک از روزنامه­های آن­لاین خارجی و موفق مشغول به فعالیت و پیشرفت هستند، شاهد آنیم که متاسفانه موسسات رسانه­ای ما هنوز هم قدرت ریسک­پذیری بالایی ندارند و خود را به نسخه­های چاپی خود وابسته نگه داشته اند. از سویی باید به آنها حق داد و از سوی دیگر باید به این واقعیت هم توجه کرد که تکنولوژی به انتظار چنین روزنامه­هایی نمی­ماند و امروز و فرداست که این روزنامه­ها مجبور به گذار به دوره آن­لاین مطلق هستند، کما اینکه مجله بزرگی چون نیوزویک بعد از هشتاد سال فعالیت، اینک تنها نسخه آن­لاین خود را ارائه می­دهد. پس پیشنهاد می­گردد که این روزنامه­ها از همین اکنون دید خود را وسیع­تر نمایند و ده سال آتی را ببیند که تکنولوژی­های نوین نظیر موبایل، تبلت، ریدِرها و … در بازار رایج می­شوند و نسل­های نوجوان به­جای روی آوردن به نسخه­های کاغذی و غیرجذاب، به نسخه­های آن­لاین، پویا، تعاملی و جذاب اقبال نشان می­ دهند. لذا هرگونه فعالیت در واحد تحقیق و توسعه سازمان در راستای این هدف توصیه ­گردد.

۵-۵ پیشنهاد برای پژوهش­های آتی
پیمایش ما و موارد یافته شده و محدودیت­های این پژوهش حوزه ­های مختلف و گوناگون پژوهشی را پیش روی ما و پژوهش­گران دیگر باز کرده است، که می ­تواند در آینده به­ صورت جزئی­تر بدان­ها پرداخته شود.
پژوهش­های آتی به­جد نیازمند آن خواهند بود که تصویر عظیم پدیده در حال توسعه روزنامه آن­لاین را به عنوان واحد جزء استراتژی در سطح سازمانی مورد بررسی قرار دهند. می­دانیم که هر روزه بر تعداد کانال­های ارتباطی و در عین حال همگرایی رسانه ­ها افزوده می­گردد. جا دارد که پژوهشگران هر کدام از این کانال­های ارتباطی – نظیر اینترنت، نامه الکترونیکی، موبایل، تبلت – را مورد مطالعه و بررسی قرار دهند.
مورد دیگری که می­توان به عنوان موضوع یک پژوهش مورد مطالعه قرار گیرد بُعد موفقیت کوتاه­مدت و بلندمدت کسب و کار روزنامه­های آن­لاین قرار گیرد. این دوره کوتاه­مدت می ­تواند ۲ یا ۳ ساله باشد و دوره بلندمدت اشاره به سال­های طولانی­تر، از ۵ تا ۱۰ سال دارد.
مورد بعدی برای پژوهش می ­تواند نرم­افزارهای کاربردی نشر و تاثیر آنها بر انعطاف­پذیری و کارایی فرایند نشر باشد. اینکه چه نرم­افزارهایی و با چه ویژگی­هایی می­توانند به کار گرفته شوند تا هم بتوانند با ابزار مختلف دسترسی و خواندن خبر سازگاری داشته باشند و هم بتوان سازگاری را بین این ابزار با قابلیت ­های مختلف ایجاد نمود، حائز اهمیت خواهد بود.
در موفقیت کسب و کار روزنامه­های آن­لاین عامل دیگری هم می ­تواند تاثیرگذار باشد و آن ساختار سازمانی است. با مطالعه ساختار سازمانی روزنامه­های آن­لاین هم می­توان به عاملی از عوامل موفقیت­ساز روزنامه­های آن­لاین اشاره کرد.
۶-۵ موانع ومحدودیتهای تحقیق:
حرکت بسوی هر هدفی، توسط محدودیت ها به عنوان یک واقعیت دچار کندی می شود. معمولاً در تحقیقات علوم اجتماعی و علوم انسانی همیشه محدودیت‌های خاصی وجود دارد که در علوم دیگر کمتر مشاهده می‌شود و این مشکلات و محدودیت‌ها از آنجا ناشی می‌شود که یک طرف مسئله همیشه انسان بوده و همان‌طور که می‌دانیم جمع‌ آوری اطلاعات از انسان و رفتار و کنش‌ها و واکنش‌های او چه به جهت پیچیدگی امور و به جهت حساسیت خود نوع انسان در مقابل مجموعه سؤالاتی از این نوع مشکل بوده و بالتبع جمع‌ آوری اطلاعات در یک سازمان مشکل‌تر می‌باشد. انجام هر نوع تحقیق کاربردی به دلیل وجود متغیرهای خارجی و داخلی تأثیرگذار، محدودیت هایی را برای محقق ایجاد می‌کند که غیرقابل کنترل می‌باشد. از این رو، در نتیجه‌گیری می‌تواند تأثیر قابل ملاحظه‌ای داشته باشد.
از موانع و محدودیتهای پیش روی این تحقیق می توان به موارد ذیل اشاره نمود:
۱-۵-۵ کمبود روزنامه آن­لاین در ایران: از آنجا که پدیده روزنامه آن­لاین در ایران در چند سال اخیر بروز پیدا کرده است، آن­چنان که باید و شاید کشور ما دارای روزنامه آن­لاین به معنای واقعی آن نیست. در واقع شاهد آن هستیم که اکثر روزنامه­های کشور به بارگذاری فایل روزنامه با فرمت پی­دی­اف^[۲۴۷] بسنده می­ کنند و ویژگی خاص روزنامه آن­لاین را که همانا قابلیت تعاملی بودن آن است نادیده می­گیرند. لذا یکی از موانع تحقیق را می­توان کمبود مورد مطالعه در ایران برشمرد. در ضمن می­توان به این نکته نیز اشاره کرد که استراتژی سفارشی­سازی در صنعت رسانه در سال­های اخیر در دنیا مطرح شده است و از آنجا که هنوز هم در دنیا بر سر اینکه چه چیزی را در رسانه سفارشی­سازی بنامیم و چگونه آن­ را به اجرا درآوریم بحث وجود دارد، اینکه آیا در روزنامه­های آن­لاین کشور استراتژی­ای که بتوان آن را به قطع سفارشی­سازی بنامیم وجود دارد یا خیر مشکل وجود خواهد داشت. این کمبودها باعث می­گردد که این پژوهش تنها پایه و شروعی باشد برای ادامه پژوهش در کشور، در صورتی که در سال­های آتی دارای روزنامه آن­لاین بیشتر و پیشرفته­تری باشیم.
۲-۵-۵ کمبود منابع مطالعاتی فارسی و لاتین در این زمینه: به موجب نوظهور بودن پدیده روزنامه آن­لاین در ایران و اینکه اکثر روزنامه­ها بیشتر با آزمون و خطا استراتژی­ های خود را برمی­گزینند، تا به­حال مطالعه در مورد روزنامه­آن­لاین به­ طور گسترده در پایگاه­های علمی کشور انجام نشده است. البته در زمینه تجارت الکترونیک منابعی موجود بود، که لازمه استفاده از آن­ها در این پژوهش مرتبط بودن آن­ها با نوع پدیده مورد مطالعه یعنی صنعت رسانه بود، که چندان با این موضوع همخوانی نداشته­اند. در میان منابع خارجی هم مشکل پژوهشگر شرایط متفاوت محیطی بین ایران و دیگر کشورهای دارای روزنامه آن­لاین بود. این کشورها دارای تجربه ­های فراوانی در این زمینه هستند و راهکارهای پیشنهادی و پیشرفت­های آن­ها در زمینه اداره یک روزنامه و کسب و کار آن­لاین آن­ها فاصله زیادی با کشور ما دارد. لذا اکثر منابعی که در این زمینه موجود بودند در ایران موضوعیت مطرح شدن نداشته­اند.
۳-۵-۵ دشواری دسترسی به منابع اطلاعاتی روزنامه­ها: در این پژوهش سعی بر آن است که بتوان موفقیت کسب و کار روزنامه­های آن­لاین را با توجه به برخی متغیرها سنجید. از آنجا که موفقیت کسب و کار روزنامه آن­لاین جذب مخاطب – خواننده و آگهی­دهنده – و به موجب آن کسب درآمد است، مدیران رسانه­ای همکاری لازم را در زمینه در اختیار دادن اطلاعات مالی سازمان رسانه­ای تحت امر خود به پژوهشگر نداشتند. با توجه به نظر اساتید و خود این مدیران پژوهشگر به سایت الکسا رجوع کرده و رتبه این سه روزنامه را از نظر میزان حضور کاربر در سایت روزنامه و ورق زدن صفحات سنجیده است. از آنجا که میزان درآمد روزنامه­ها با افزایش میزان بازدید و کلیک­کردن کاربران بر بَنِرهای تبلیغاتی موجود در صفحات مختلف روزنامه افزایش می­یابد شاهد آن بودیم که روزنامه همشهری و جام­جم اختلاف فاحشی را با روزنامه خراسان داشتند و این بدان معنی است که این دو روزنامه در درآمدزایی موفق­تر از روزنامه خراسان بوده ­اند. نتایج موجود از این آمارها – برگرفته از سایت الِکسا در قسمت ضمیمه پایان نامه قرار خواهد گرفت.
۴-۵-۵ کمبود زمان پژوهش: در این پژوهش برآنیم تا یک استراتژی خاص به نام «سفارشی­سازی» را مورد بررسی قرار دهیم. لازمه بررسی موفقیت یک استراتژی وجود یک بازه زمانی حداقلی برای سنجش آن استراتژی است. تصور می­ شود به بازه­ای حداقل یک­ساله برای این تحقیق نیاز باشد که مسلماً با محدودیت زمانی مواجه خواهیم بود.
۷-۵ خلاصه فصل
در آخرین فصل این پژوهش، نگارنده به تجزیه و تحلیل تمامی پرسش­های تحقیق پرداخت. در ادامه در بخش بحث و بررسی، مقایسه­ ای از تمامی تشابه­ها و تفاوت­های نتایج پژوهش حاضر با پژوهش­های مشابه سخن به میان آورد. در همین بخش، محقق به بیان دیدگاه­ های مدیران روزنامه­ها آن­لاین در تحلیل و بررسی نتایج به­دست آمده نیز پرداخت. در قسمت آخر این بخش، محقق به تجزیه و تحلیل مقایسه سه روزنامه آن­لاین و در نهاین میزان موفقیت هر یک از سه روزنامه در مقایسه با دیگری با ارائه دلایل آن پرداخت. در ادامه این فصل، محقق پیشنهاداتی را به سیاستگزاران این سه روزنامه آن­لاین ارائه نموده است. بخش بعدی شامل پیشنهاداتی برای پژوهشگرانی می­ شود که تمایل دارند در عرصه روزنامه آن­لاین دست به تحقیق بزنند. آخرین بخش شامل بیان محدودیت­هایی میشود که پژوهشگر در طول انجام پژوهش با آنها مواجه بوده است.
فهرست منابع و مأخذ
منابع فارسی

• تاتم، جرج، آینده روزنامه­ها، بقا یا نابودی، ترجمه حسن نورایی بیدخت، رسانه، سال یازدهم، پاییز ۷۹، ۸-۷٫

• خاکی، غلامرضا (۱۳۸۷) روش تحقیق با رویکرد پایان نامه نویسی تهران: انتشارات درایت.

• خوش­نشین لنگرودی، لیلا (۱۳۸۰)، بررسی علل و عوامل موثر بر میزان انتشار و عدم انتشار روزنامه الکترونیک، پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکزی.

• سرمد، زهره، علی بازرگان و الهه حجازی (۱۳۸۰). روش های تحقیق در علوم رفتاری. تهران؛ انتشارات آگاه.

• ناصری گیسور، محمدرضا(۱۳۹۰)، اصول روزنامه­نگاری آن­لاین، تهران: انتشارات جام­جم.

منابع لاتین

• Afuah, A., & Tucci, C. L. (2001). Internet business models and strategies: text and cases. Boston: Irwin/McGraw-Hill.

• Albarran, A. B. (1996). Media economics: understanding markets, industries, and concepts. Ames: Iowa State University Press.

• Albarran, A. B., & Olmsted, S. M. (1998). Global media economics commercialization, concentration, and integration of world media markets. Ames: Iowa State University Press.

• Amit, R., & Zott, C. (2001). Value creation in E-business. Strategic Management Journal, ۲۲(۶-۷), ۴۹۳-۵۲۰٫

• Anderson, D. M. (1997). Agile product development for mass customization: how to develop and deliver products for mass customization, niche markets, JIT, build-to-order, and flexible manufacturing. Chicago: Irwin Professional Pub.

• Andrew, T. (1996). Newspapers wrestle with the online bear. Seybold Report on Publishing Systems, ۴, ۲۳٫

• Arampatzis, A. (2002). Media Concentration in the European Market: New Trends and Challenges, by Alfonso Sanchez-Tabernero and Miguel Carvajal. The International Journal on Media Management, ۵(۴), ۸۶-۸۸٫

• Arora, N., Dreze, X., Sajeesh, S., Su, M., Syam, N., Thomas, J., et al. (2008). Putting one-to-one marketing to work: Personalization, customization, and choice. Marketing Letters, ۱۹(۳), ۳۰۵-۳۲۱٫

• Average Circulation of U.S. Daily Newspapers: 1990 - 2005 | Project for Excellence in Journalism (PEJ). (n.d.). Project for Excellence in Journalism (PEJ) | Understanding News in the Information Age. Retrieved January 8, 2013, from http://www.journalism.org/node/1073

• Bailey, J., & Bakos, Y. (1997). An exploratory study of the emerging role of electronic intermediaries. Int. J. Electron. Commerce, ۱(۳), ۷-۲۰٫

• Balabanovic, M., & Shoham, Y. (1997). Fab: content-based, collaborative recommendation. Commun. ACM, ۴۰(۳), ۶۶-۷۲٫

• Bates, B. J. (1993). Concentration in local television markets. Journal of Media Economics, ۶(۳), ۳-۲۱٫

• Bates, B. J. (1991). Breaking the structural logjam: The impact of cable on local TV market concentration. Journal of Media Economics, ۴(۳), ۴۷-۵۷٫

• Bourke, R., Arts, J., & Roest, M. V. (1999). Achieving success with mass customization: the vital contributions of engineering. Computer-Aided Engineering, ۱۰, ۴۲-۵۲٫

• Boynton, A. C., & Victor, B. (1991). Beyond flexibility: building and managing the dynamically stable organization. California Management Review, ۳۴(۱), ۵۳-۶۶٫

• Calantone, R., Garcia, R., & Dröge, C. (2003). The effects of environmental turbulence on new product development strategy planning. Journal of Product Innovation Management, ۲۰(۲), ۹۰-۱۰۳٫