اما جهت بیشترین افزایش یک خاصیت محلی است و نه سراسری. این مطلب در شکل۲-۲ نشان داده‌شده است. در این شکل، بردار گرادیان  محاسبه‌شده در نقاط ۱، ۲ ، ۳، ۴ به ترتیب در جهت‌های ٰ۱۱ ، ٰ۲۲ ، ٰ۳۳، ٰ۴۴ قرار دارد. بنابراین در نقطه ۱ مقدار تابع در جهت ٰ۱۱ با سریع‌ترین نرخ افزایش می‌یابد و به همین ترتیب اگر به تعداد بی‌نهایت مسیر کوچک در جهت‌های سریع‌ترین افزایش حرکت کنیم، مسیر حرکت یک منحنی شبیه به منحنی ۴-۳-۲-۱ خواهد بود.

ازآنجاکه بردار گرادیان جهت بیشترین افزایش مقدار تابع را نشان می‌دهد، منفی بردار گرادیان جهت سریع‌ترین کاهش را نشان می‌دهد. بنابراین انتظار داریم روش‌هایی که از بردار گرادیان برای بهینه‌سازی استفاده می‌کنند نسبت به روش‌های دیگر سریع‌تر به نقطه مینیمم برسند. بنابراین دو قضیه زیر را بدون اثبات می‌آوریم.
۱.بردار گرادیان جهت سریع‌ترین افزایش را نشان می‌دهد.

2. 2. بیشترین نرخ تغییر تابع  در هر نقطه  ، برابر اندازه بردار گرادیان در آن نقطه است.

۲-۵-۱ محاسبه گرادیان
محاسبه گرادیان نیاز به محاسبه مشتقات جزئی  دارد. سه حالت وجود دارد که محاسبه گرادیان را مشکل می‌کند:

1. 1. تابع در تمامی نقاط مشتق‌پذیر است، اما محاسبه مؤلفه‌های بردار گرادیان غیرعملی است.

1. 1. رابطه‌ای برای مشتقات جزئی  می‌توان به دست آورد، اما محاسبه آن نیازمند زمان محاسباتی زیادی است.

1. 1. گرادیان تابع در تمامی نقاط تعریف‌نشده باشد.

در مورد اول می‌توان از فرمول تفاضل محدود پیشرو برای تخمین مشتق جزئی استفاده کرد:

برای یافتن نتیجه بهتر می‌توان از فرمول اختلاف مرکزی محدود زیر استفاده کرد:

در روابط بالا  یک کمیت اسکالر کوچک و  برداری n بعدی است که مؤلفه  ام آن یک، و مابقی صفر هستند. در محاسبات، مقدار  را می‌بایست با دقت انتخاب نمود، زیرا کوچک بودن بیش‌ازحد آن ممکن است اختلاف میان مقادیر محاسبه‌شده تابع در  و  را بسیار کوچک کرده، و موجب افزایش خطای گرد کردن شود و نتایج را با خطا همراه سازد. به همین ترتیب بزرگ بودن بیش‌ازاندازه  نیز خطای برشی را در محاسبه گرادیان ایجاد می‌کند. در حالت دوم استفاده از فرمول‌های تفاضل محدود پیشنهاد می­ شود. برای حالت سوم با توجه به این نکته که گرادیان در تمام نقاط تعریف‌شده نیست، نمی‌توان از فرمول‌های تفاضل محدود استفاده کرد. بنابراین در این موارد مینیمم کردن فقط با بهره گرفتن از روش‌های مستقیم امکان‌پذیر است.
۲-۵-۲ تعیین طول گام بهینه در جهت کاهش تابع
در بیشتر روش‌های بهینه‌سازی، نیاز است که نقطه مینیمم در یک راستای مشخص را تعیین نمود. بنابراین لازم است نرخ تغییر تابع هدف از یک نقطه مانند  ، درراستای مشخصی مانند  ، نسبت به پارامتری چون  محاسبه شود. باید در نظر داشت که موقعیت هر نقطه در این راستا را می‌توان با توجه به نقطه  ، به‌صورت  نشان داد. بنابراین نرخ تغییر تابع نسبت به این متغیر  در راستای  را می‌توان به‌صورت زیر نشان داد:

که در رابطه فوق  مؤلفه  -ام  است. از طرفی داریم:

که  و  مؤلفه‌های  -ام  و  هستند. بنابراین نرخ تغییر تابع در راستای  برابر است با:

Z: مقدار متغیر نرمال واحد، متناظر با سطح اطمینان ۹۵ درصد (   )
 مقدار اشتباه مجاز، (۰۶/۰ =  )
مقدار P برابر با ۵/۰ در نظر گرفته شده است. زیرا با در نظر گرفتن این مقدار، حجم نمونه(n)حداکثر مقدار ممکن خود را پیدا ‌می‌کند. این امر سبب می‌شود که نمونه به حد کافی بزرگ باشد. (آذر، مومنی، ۱۳۸۰).
بنابراین حجم نمونه مورد نیاز پژوهش با تقریب برابر با ۲۶۶ نفر می باشد. لذا برای اطمینان بیشتر ۳۰۰ پرسشنامه توزیع و جمع آوری شد. هم چنین برای نمونه‌گیری در این تحقیق از روش نمونهگیری تصادفی ساده استفاده شده ‌است. در این روش همه اعضای جامعه آماری از شانس برابر برای انتخاب در نمونه آماری دارند.

روش های گردآوری داده ها

پس از آنکه فرضیه ها و سوال ها ، به عنوان گمان ها، حدس ها، راه حل ها و پاسخ های احتمالی پیرامون مسئله عنوان شد، باید با بهره گرفتن از ابزارهای لازم از جامعه(نمونه) آماری، داده ها را اخذ نموده و با تحلیل، پردازش و تبدیل آن ها به اطلاعات به آزمون فرضیه ها پرداخت(خاکی، ۱۳۸۸).
مهمترین روش های گردآوری اطلاعات در این تحقیق بدین شرح است:
مطالعات کتابخانه‌ای: در این قسمت جهت گردآوری اطلاعات در زمینه مبانی نظری و ادبیات تحقیق موضوع، از منابع کتابخانه‌ای، مقالات، کتاب های مورد نیاز و نیز از شبکه جهانی اطلاعات(اینترنت) استفاده شده است.
تحقیقات میدانی: در این قسمت به منظور جمع‌ آوری داده‌ها و اطلاعات برای تجزیه و تحلیل از پرسشنامه استفاده گردیده است. پرسشنامه مذکور شامل دو بخش عمده می‌باشد :
الف) نامه همراه : در این قسمت هدف از گردآوری داده‌ها به وسیله پرسشنامه و ضرورت همکاری پاسخ دهنده در عرضه داده‌های مورد نیاز، بیان شده است. برای این منظور بر با ارزش بودن داده‌های حاصل از پرسشنامه تأکید گردیده تا پاسخ دهنده به طور مناسب پاسخ سوال ها را عرضه کند.
ب) سوال‌های (گویه‌ها) پرسشنامه : این بخش از پرسشنامه شامل دو قسمت است :
بخش اول: سوالات عمومی : در سوالات عمومی سعی شده است که اطلاعات کلی و جمعیت شناختی در رابطه با پاسخ دهندگان جمع‌ آوری گردد این بخش شامل پنج سوال می‌باشد.
ب) سوالات تخصصی: این بخش شامل سی و هفت سوال است. در طراحی این قسمت سعی گردیده است که سئوالات پرسشنامه تاحد ممکن قابل فهم باشد. تعدادی سئوال بصورت منفی (سئوالاتی که دارای برچسب r هستند ) مطرح شده است. برای طراحی این بخش از طیف پنج گزینه‌ای لیکرت استفاده گردیده است که یکی از رایج‌ترین مقایسهای اندازه‌گیری به شمار می‌رود. شکل کلی و امتیاز بندی این طیف برای سئوالات مثبت به صورت ذیل می‌باشد :

جدول ۳-۲: طیف لیکرت
نحوه ارزش گذاری برای سئوالات منفی دقیقاً برعکس ارزش گذاری سئوالات مثبت بوده است.
الف) پرسشنامه کیفیت خدمات دولت الکترونیک: این پرسشنامه بر اساس مدل پاپادومیچلاکی و منتزاس^[۳۶] (۲۰۰۹) طراحی گردیده و دارای ۲۵ گویه می باشد.
ب) پرسشنامه اعتماد عمومی: این مقیاس دارای ۱۲ گویه بوده و سه بعد ریسک پذیری، صداقت و درستکاری و اطمینان را مورد سنجش قرار می دهد. این پرسشنامه بر گرفته از پایان نامه کارشناسی ارشد پیران نژاد (۱۳۸۶) می باشد.
هر دو پرسشنامه توسط محقق ترکیب و در نهایت پرسشنامه ای با ۳۷ گویه تهیه و به پاسخ دهندگان داده شد. جدول زیر متغیرها و ابعاد آن ها و هم چنین گویه های هر یک از ابعاد در پرسشنامه نهائی را نشان می دهد، ضمنا سوال های ۲۷، ۲۸ ، ۳۴ و ۳۷ سوال هایی منفی هستند.

۳-۲۰-۱ تهیه LPS منحنی استاندارد………………………………………………….
۳-۲۱ روش کونژوگاسیون LPS با PorA…………………………………………………..
۳-۲۲ خالص سازی کونژوگاسیون………………………………………………………………..
فصل چهارم:(نتایج )
۴-۱ احیا باکتری نوترکیب PorA……………………………………………………………….
۴-۲ استخراج DNA پلاسمیدی ……………………………………………………………….
۴-۳ بررسی بیان پروتئین …………………………………………………………………………..
۴-۴ خالص سازی پروتئین نوترکیب PorA………………………………………………..
۴-۵ بردفورد…………………………………………………………………………………………….
۴-۶ جداسازی LPS بروسلا ملیتنسیس………………………………………………………
۴-۷ سنجش غلظت LPS بروسلا ملیتنسیس………………………………………………
۴-۸ کونژوگاسیون LPS باPorA………………………………………………………………
فصل پنجم: (بحث)…………………………………………………………………………………..
نتیجه گیری……………………………………………………………………………………………….
منابع و ماخذ …………………………………………………………………………………………..
فهرست جدول ها
جدول۱-۱ طبقه بندی بروسلا……………………………………………………………………………………………
جدول ۱-۲ مقایسه بیماری زایی گونه های مهم بروسلا……………………………………………………….
جدول۱-۳ فراوانی شکایات بیماران مبتلا به بروسلوز بستری…………………………………………………
جدول۱-۴ فراوانی بعضی از یافته های بروسلوز طی چند فقره مطالعه…………………………………….
جدول ۳-۱ بافر جدا کننده ۱۲%…………………………………………………………………………………………
جدول۳-۲ بافر متراکم کننده ۶%…………………………………………………………………………………………
جدول۳-۳ بافر تانک………………………………………………………………………………………………………..
جدول۳-۴ تهیه معرف بردفورد………………………………………………………………………………………….
جدول۳-۵ تهیه معرف مورد استفاده در سنجشLPS…………………………………………………………..
فهرست شکل ها
شکل۱-۱ انواع سلولهایی که توسط باکتری بروسلا آبورتوس در میزبان طبیعی و در میزبان تصادفی درگیر میشوند…………………………………………………………………………………………………………………….
شکل۱-۲ شکل فرضی از تعاملات باکتری بروسلا آبورتوس با ماکروفاژ……………………………………
شکل ۳-۱ الکتروفورز با ژل پلی اکریل آمید…………………………………………………………………………..
شکل ۴-۱ کشت پارویی……………………………………………………………………………………………………..
شکل ۴-۲ DNA پلاسمیدی……………………………………………………………………………………………..
شکل۴-۳SDS-PAGE,PorA ………………………………………………………………………………………..
شکل ۴-۴ باند خالص سازی شده PorA……………………………………………………………………………..
شکل ۴-۵ معادله منحنی استاندارد برای سنجش غلضت پروتئین خالص سازی شده PorA………..

شکل۴-۶ باندهای LPSبروسلا ملیتنسیس…………………………………………………………………………….
شکل ۴-۷ معادله منحنی استاندارد سنجشLPS…………………………………………………………………..
چکیده
بروسلوز یکی از پنج بیماری عفونی مشترک بین انسان و دام است که در اثر آلودگی با باکتری های جنس بروسلا به وجود می آید . بروسلاها ، باکتری های کوچک ، غیر متحرک ، گرم منفی کوکوباسیل و درون سلولی اختیاری که در طیف وسیعی از حیوانات ایجاد بیماری می کنند . بروسلا آبورتوس و بروسلا ملی تنسیس عمده ترین گونه های عامل بروسلوز انسانی هستند. واکسنهای بروسلوز حیوانی شامل باکتریهای غیر فعال شده و یا سویه های زنده تخفیف حدت یافته دو مشکل اساسی در انسان ایجاد می کنند: نخست آنکه گاهی ایجاد بیماری مینمایند و دوم آنکه با واکنشهای ازدیاد حساسیت ناخواسته همراه اند. در همین راستا در سالهای اخیر ایمنی زایی با آنتی ژنهای مختلفی از گونه های بروسلا به شکل مونووالان طبیعی کونژوگه و یا نوترکیب مورد مطالعه و بررسی قرار گرفته است.از بین عوامل ویرولانس این ارگانیسم ،لیپوپولی ساکارید(LPS) بعنوان عامل ویرولانس اصلی شناخته شده است و سویه های جهش یافته و فاقد این جزء از دیواره سلولی، فاقد ویرولانس و توان بقای درون سلولی هستند.همچنین LPS به لحاظ ایمونولوژیک آنتی ژن اصلی سطح سلولی بروسلا محسوب میشود. به همین دلیل امروزه استفاده از LPS بروسلا به دلیل داشتن خواص آنتی ژنیک و ایمونوژنیک قوی جهت طراحی و تولید یک واکسن موثر انسانی بسیار مورد ارزیابی و مطالعه قرار میگیرد.امروزه پژوهش های متعددی در زمینه واکسن های زیر واحدی مونووالانت و یا کونژوگه ،با جایگزینی اجزاء دیگر باکتری از جمله پروتئین های غشاء خارجی جهت ایجاد پاسخ های ایمنی وابسته به لنفوسیتTصورت گرفته است وزیکول غشاء خارجی مننگوکوک(OMV) متشکل از پروتئینهای کلاس ۱ تا ۴،فسفولیپید پلی ساکارید کپسولی و لیپواولیگوساکارید میباشد،این ماکرومولکول در خلال سیر رشد باکتری در بدن میزبان رها میشود و پژوهش ها نشان میدهد که نقش عمده ای را در القائ ایمنی حفاظت بخش پس از ابتلا به بیماری دارد.از مهمترین اجزائ این ماکرومولکول میتوان به PorA،از خانواده کلاس۱ پروتئین غشائ خارجی اشاره نمود که توانایی ایجاد پاسخ های باکتریسیدی را دارد. علاوه بر این وجود سایر ترکیبات از جمله لیپوالیگوساکارید و فسفولیپیدها،دارای خاصیت آدجوانتی بوده و پاسخ حفاظتی مناسبی را در انسان ایجاد مینمایند.
در این مطالعه ویال لیوفلیزه، حاوی porA ای که داخل E.coli کلون شده بود احیا گردید سپس برای اطمینان از اینکه porA روی پلاسمید باکتری کلون شده است استخراج DNA پلاسمیدی انجام شد.در مرحله ی بعد بیان پروتئین porA انجام گردید و برای شناسایی و بررسی کیفیت و کمیت پروتئین ، با روش SDS-PAGE بررسی شد. برای بیشترین بیان ،خالص سازی پروتئین با ستون کروماتوگرافی (نیکل – سفاروز) انجام گردید وسپس با انجام بردفورد غلظت پروتئین بدست آمد.در مرحله ی بعد LPS بروسلا ملیتنسیس جداسازی گردید و برای بررسی کیفیت و کمیت آن با روش SDS-PAGE بررسی شد وسپس با انجام ازمایش غلظت LPS بدست آورده شد.در نهایت LPS بروسلا ملیتنسیس با porA نیسریا کونژوگه گردید.
بیشترین بیان پروتئین porA در ساعت چهارم و پنجم در محدوده ی باند ۶۵KD مشاهده شد . پس از خالص سازی پروتئین یک باند تک در محدوده ی ۶۵KD مشاهده گردید و با انجام بردفورد غلظت پروتئین porA ،۵ میکروگرم بر میلی لیتر بدست آمد.رویSDS-PAGE باندهای LPS مشاهده شد .با انجام ازمایش غلظت LPS ، ۹۷/۳میکروگرم برمیلی لیتر بدست آمد.
کلمات کلیدی:لیپوپلی ساکارید ، بروسلا ملیتنسیس، نیسریا مننژیتیدیس، وزیکول غشای خارجی (OMV) ،porA
فصل اول
مقدمه
۱-۱-طبقه بندی بروسلا:
بروسلاها جزء آلفا پرتئوباکتریا^[۱] هستند و از نظر فیلوژنیک با باکتریهای پاتوژن و همزیست^[۲] (از جمله ریزوبیوم و آگرباگتریوم) گیاهان ، پارازیت های داخل سلولی جانوران ( از جمله بارتونلا و ریکتزیا) و فرصت طلب ها و آزادزیها مانند اوکراباکتریوم و کلوباکتر مرتبط می باشند .(کلاسن وهمکاران،۱۹۹۶؛ مورنو و همکاران ،۲۰۰۲ ؛ پریسنت و همکاران،۲۰۰۲ )
جنس بروسلا بر اساس تفاوت آنتی ژنتیک ، میزبان اصلی ، کشت باکتری در محیط ها و شرایط فیزیکوشیمیایی مختلف ، واکنش با آنتی سرمهای اختصاصی و تشابه DNA به هفت گونه تقسیم می گردد ، خصوصیات کلی این گونه ها در جدول( ۱-۱) آمده است . تاکنون ۷ بیووار در بروسلا آبورتوس ، ۳ بیووار در بروسلا ملی تنسیس و ۵ بیوار در بروسلا سویس را مشخص نموده اند . در سایر گونه ها تاکنون بیووار خاصی شناخته نشده است (مورنو و همکاران،۲۰۰۲ ؛یانگ،۱۹۹۵؛جاوتز و همکاران،۱۹۹۸؛کو و همکاران،۲۰۰۳)
جدول ۱-۱: طبقه بندی بروسلا

۲-۲ تحقیقات قبلی در رابطه با پدیده ناپایداری در ساختارهای MEMS 28
۲-۳ تحقیقات قبلی در رابطه با آنالیز فرکانسهای طبیعی ساختارهای MEMS 30
۲-۵ تحقیقات قبلی در رابطه با بررسی اثر ولتاژ آنیدر ساختارهای MEMS 30
۲-۶ کارهای انجام شده مرتبط با پروژه ۳۱
فصل سوم: توصیف مدل و استخراج معادلات حاکم برمسئله ۳۴
۳-۱معرفی مدل مورد مطالعه ۳۴
۳-۲ مدلسازی ریاضی برای محرکهای میکروالکترومکانیکی الکترواستاتیکی ۳۵

۳-۳ فرمولبندی برای ارتعاشات سیال ۳۸
۳-۴ارتعاشات کوپل شده سیستم ۴۳
۳-۵ حل مقدار ویژه سیستم (ارتعاشات آزاد) ۴۴
۳-۶ روابط جرم افزوده ۴۵
فصل چهارم: نتایج عددی و بحث ۴۷
۴-۱ بازبینی و تصدیق روش ارائه شده برای سیال نامحدود ۴۷
۴-۲ نتایج عددی ومباحثه برای ارتعاشات آزاد ۴۸
۴-۳ نتایج عددی و مباحثه برای ارتعاشات اجباری با اعمال ولتاژ آنی ۶۰
فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهاد ۶۶
مراجع ۶۸
فهرست اشکال
شکل۱-۱ قطعات ساخته شده با بهره گرفتن از فناوری MEMS 1
شکل ۱-۲ اجزای تشکیل دهنده MEMS 2
شکل۱-۳نمائی شماتیکی از تراشه MEMS 3
شکل۱-۴ تکنولوژی میکروسیستم ۴
شکل۱-۵تکامل تدریجی بازار MEMS 4
شکل۱-۶اندازه موارد مختلف بر حسب متر ۷
شکل۱-۷ یک مورچه در زیر میکروسکوپ الکترونی ۱۱
شکل۱-۸نمونه مینیاتوری اولین خودروی مسافربری تویوتا ۱۱
شکل۱-۹کوچکترین گیتار جهان ۱۱
شکل۱-۱۰ میکروپمپ تحت اثر نیروی مغناطیسی ۱۲
شکل۱-۱۱پاهای یک حشره بر روی چرخ دنده های میکروماشینکاری شده ۱۲
شکل۱-۱۲ دیاگرام شماتیکی از میکرومحرک الکترواستاتیکی ۱۳
شکل۱-۱۳دیاگرام شماتیکی از میکرومحرک و میکروموتور الکترواستاتیکی ۱۴
شکل۱-۱۴دیاگرام شماتیکی از میکرومحرک پنوماتیک گرمائی ۱۵
شکل۱-۱۵انواع ساختارهای میکروماشینکاری حجمی ۱۷
شکل۱-۱۶میکروماشینکاری سیلیکون حجمی ۱۹
شکل۱-۱۷میکروماشینکاری سطحی سیلیکون ۲۰
شکل۱-۱۸ مثالی ازمیکروماشینکاری سطحی اصلاح شده ۲۲
شکل۱-۱۹ دیاگرام شماتیکی از ایجاد نیروی الکترواستاتیکی ۲۵
شکل۱-۲۰ میکرو محرک ۲۶
شکل۲-۱تاریخچه MEMS در ایالات متحده از ۱۹۵۰ تا ۲۰۰۰ ۲۸
شکل۳-۱ طرح اجمالی از میکروتیر و محفظه سیال مورد نظر ۳۵
شکل۴-۱ شکل مدهای تیر و سیال در مد ۱ ۵۰
شکل۴-۲شکل مدهای تیر و سیال در مد ۲ ۵۱
شکل۴-۳ شکل مدهای تیر و سیال در مد ۳ ۵۲
شکل۴-۴ شکل مدهای تیر و سیال در مد ۴ ۵۳
شکل۴-۵تغییرات فرکانس طبیعی بعلت حضور سیال ۵۴
شکل۴-۶نمودار همگرایی ۵۵
شکل۴-۷ تغییرات فرکانسهای طبیعی نسبت به تغییرات دانسیته سیال ۵۵
شکل۴-۸ تغییرات فرکانسهای طبیعی نسبت به تغییرات طول میکروتیر ۵۶
شکل۴-۹ تغییرات فرکانسهای طبیعی نسبت به تغییرات محل قرارگیری تیر در مخزن ۵۷
شکل۴-۱۰ تاثیر تغییرات طول تیر بر روی شکل مدهای تیر خشک و خیس در مد اول ۵۸
شکل۴-۱۱ تاثیر تغییرات طول تیر بر روی شکل مدهای تیر خشک و خیس در مد دوم ۵۸

۲-۱-۲- ملائکه ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. ۱۱
۳-۱-۲- ملائکته ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ۲۲
۴-۱-۲- ملکاً …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ۲۳
۵-۱-۲- ملکین ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. ۲۴
۶-۱-۲- ملک­الموت ………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ۲۵
۲-۲- واژگان مرتبط با واژه «مَلَک» در قرآن کریم …………………………………………………………………………………………………. ۲۶
۱-۲-۲- واژه روح و مشتقات آن …………………………………………………………………………………………………………………………….. ۲۶
۲-۲-۲- روح­القدس ………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ۳۰
۳-۲-۲- روح­الأمین …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ۳۲
۴-۲-۲- جبریل ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ۳۳
۵-۲-۲- میکال ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. ۳۴
۶-۲-۲- رسول …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ۳۵
۳-۲- اشارات غیر لفظی به ملائک در قرآن کریم ………………………………………………………………………………………………….. ۳۷
۴-۲- ماهیت، وظایف و مشخصات ملائک در قرآن کریم ………………………………………………………………………………………. ۴۰
۵-۲- ویژگی­های بصری ملائک با استناد به قرآن کریم ………………………………………………………………………………………… ۴۲
فصل سوم: ارتباط بین قرآن کریم، دنیای نگارگری و ادبیات فارسی ………………………………………………………………… ۴۷
۱-۳- قرآن کریم و نگارگری ایران ………………………………………………………………………………………………………………………….. ۴۸
۲-۳- نقش تخیل و عالم مُثُل در رسیدن به دنیایی واقعی و درعین حال غیرمادی در نگارگری …………………. ۵۱
۳-۳- نقش واسطه­ای ادبیات فارسی بین قرآن کریم و نگارگری ایران ………………………………………………………….. ۵۷
۴-۳- نقش متن در شناسایی دقیق موجودات ماورائی و فرشتگان در نگارگری ایران …………………………………… ۶۱
فصل چهارم: فرشتگان در متن و تصاویر شاهنامه طهماسبی ………………………………………………………………. ۷۳
۱-۴- شاهنامه فردوسی …………………………………………………………………………………………………………………………………………… ۷۴
۲-۴- فرشتگان در متن شاهنامه فردوسی ………………………………………………………………………………………………………………. ۷۷
۳-۴- شاهنامه طهماسبی ………………………………………………………………………………………………………………………………………… ۸۶
۴-۴- تصویر فرشتگان در شاهنامه طهماسبی …………………………………………………………………………………………………………. ۸۹
فصل پنجم: مطالعه تطبیقی واژه ملک در قرآن کریم و تصویر فرشته در شاهنامه طهماسبی …………………. ۹۴
۱-۵- فرشته …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. ۹۵
۲-۵- جبرئیل ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ۱۰۲
۳-۵- اسرافیل ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ۱۰۳
۴-۵- هاروت ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. ۱۰۴
۵-۵- سروش ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. ۱۰۵
۶-۵- پری ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ۱۱۰
۷-۵- یافته­ ها و نتیجه ­گیری ……………………………………………………………………………………………………………………………………… ۱۱۳
منابع و مأخذ ………………………………………………………………………………………….………………………………………………………… ۱۱۸
مقدمه
تصاویر نگارگری ایران لبریز از موجودات خیالی­ای است که شناخت دقیق ماهیت هرکدام از آن­ها نیازمند مطالعه متن هر نگاره و آشنایی با داستان­های مربوط به هر یک از آنان است. رساله حاضر با عنایت به لزوم شناخت تخصصی تصاویر مربوط به موجودات غیبی، تمرکز خود را به شناخت تصویر فرشتگان معطوف کرده است. به همین منظور کلیه نگاره­های در دسترس از فرشتگان در نگارگری ایران و تعداد زیادی از متن­های مربوط به هر تصویر، مورد مطالعه اولیه قرار گرفت، تا چگونگی پرداخت دقیق به این موضوع در قالب یک تحقیق جامع و اصولی روشن شود. در نهایت، از میان همه مجموعه­های تصویری، مجموعه شاهنامه فردوسی و ۲۵۸ نگاره از نسخه طهماسبی، کامل­ترین و پژوهش­پذیرترین مجموعه برای شناخت دقیق فرشتگان و ملائک تشخیص داده شد.

مجموعه شاهنامه طهماسبی که تدوین آن به سال­های نیمه اول قرن دهم هجری قمری باز می­گردد به سفارش شاه اسماعیل اول و پس از او شاه طهماسب اول صفوی در کتابخانه سلطنتی شهر تبریز به نگارش درآمده است. این مجموعه حاصل تلاش هنرمندان شاخصی چون سلطان محمد، میرمصور، آقامیرک، میرسید علی، مظفر علی، دوست محمد و چندین هنرمند نگارگر گمنام دیگر بوده است و پس از تدوین نهایی، توسط شاه طهماسب به سلطان سلیم دوم عثمانی اهدا می­ شود. نگاره­های این مجموعه ارزشمند پس از خریداری توسط دلالی به نام هوتون، برگ برگ شده و نگاره­های آن به موزه­ها و مجموعه­داران مختلف دنیا فروخته می­ شود. به همین دلیل، یافتن کلیه آثار با کیفیت مناسب از این مجموعه نفیس کار دشواری به حساب می­آمد که در نهایت از طریق سایت­های معتبر اینترنتی، کتاب­های تخصصی فارسی و لاتین و چندین مجموعه و واسطه دیگر، کلیه آثار نگارگری آن شناسایی و تهیه گردیده، و در نهایت به­عنوان بخش مهمی از جامعه آماری این رساله مورد استفاده قرار گرفت.
در بین برخی از نگاره­های شاهنامه طهماسبی، تصاویری از موجودات بال­دار وجود دارد که شباهت ظاهری زیادی با انسان­ها دارند. در متن شاهنامه فردوسی این موجودات با نام­های فرشته، پری و سروش معرفی شده ­اند. بررسی ماهیت این واژگان باعث می­ شود تا انتساب همه آن­ها به ملائکی که خداوند در قرآن کریم از آن­ها صحبت کرده از حساسیت بالایی برخوردار شود. دلیل این امر هم ماهیت متفاوت این دو موجود در منابع ادب فارسی است که جنس فرشته را از نور و جنس پری را آتش و ماهیت اصلی­اش را جن معرفی کرده است.
این حساسیت­ها باعث شد تا برای شناخت دقیق ماهیت فرشتگان در متن شاهنامه فردوسی و تصاویر شاهنامه طهماسبی، به دنبال منبعی مطمئن و قابل استناد باشیم. در این زمینه حتی با یک جستجوی سطحی و ساده نیز قرآن کریم مهم­ترین منبع برای شناسایی ملائک تشخیص داده می­ شود. آن هم نه تنها برای مسلمانان، بلکه حتی برای غیر مسلمانان، زیرا میزان کمیت و کیفیت صحبت درباره ملائک و موجودات هم خانواده با آن­ها در قرآن کریم، از کتاب­های آسمانی دیگر مثل انجیل و تورات نیز بیشتر است. به این ترتیب، با راهنمایی­های دکتر محمدعلی رجبی به­عنوان استاد راهنما و دکتر مهران هوشیار به­عنوان استاد مشاور، عنوان نهایی این رساله «مطالعه تطبیقی واژه مَلَک در قرآن کریم و تصویر فرشته در شاهنامه طهماسبی» تدوین شده و تحقیق حاضر ذیل این عنوان تدوین گردید. نگارنده امیدوار است تا رساله حاضر بتواند منبع مناسبی برای شناخت تخصصی ماهیت ملائک در قرآن کریم و فرشتگان در شاهنامه طهماسبی بوده و بخشی از نیازهای جامعه هنری کشورمان درباره وضعیت بصری فرشتگان در نگارگری ایران را تأمین بنماید.
فصل اول:
کلیات پژوهش
۱-۱- بیان مسئله
فرشتگان مخلوقاتی هستند که امکان رؤیت آن­ها در حالت طبیعی و توسط انسان­های عادی امکان پذیر نیست. قرآن کریم در جایگاه مهم­ترین کتاب آسمانی، این موجودات غیبی و روحانی را با نام مَلَک، روح، روح­الأمین و روح­القدس معرفی کرده است. در آیات مختلف قرآن کریم به موضوع فرشتگان اشاره شده و مطالعه این توصیفات و اشارات، مختصات کلی ­آن­ها را تا حدود زیادی روشن ساخته است. از سوی دیگر، در کتاب شاهنامه فردوسی به عنوان یکی از مهم­ترین کتاب­های تاریخ ادبیات فارسی هم به نام فرشتگان اشاره شده و مطالبی درباره آنان بیان گردیده است. شاهنامه فردوسی به­عنوان یک متن ادبی و کهن ایرانی نام دو مَلَک اعظم الهی یعنی حضرت جبرئیل و حضرت اسرافیل را در خود دارد و در کنار آن چندین مورد اشاره به­ نام سروش (فرشته حامل پیام­های الهی نزد ایرانیان باستان) نیز در این کتاب به چشم می­خورد. سروش و شخصیت غیر زمینی دیگری که پری نام دارد هم از دیگر واژگان مرتبط با واژه فرشته در متن شاهنامه فردوسی به حساب آمده و رساله حاضر قصد شناسایی دقیق این واژگان در متن شاهنامه فردوسی و تصاویر شاهنامه طهماسبی را دارد. دلیل تمرکز بر شاهنامه طهماسبی نیز، نفاست و تعداد بسیار زیاد نگاره­های این مجموعه است. ویژگی­های خاص شاهنامه طهماسبی از جمله ارزش هنری بالای آن­ها باعث شده تا این مجموعه مهم­ترین مجموعه نگارگری جهان به حساب آید. به همین منظور در این رساله از آیات قرآن کریم به­عنوان منبع اصلی برای شناخت ماهیت اصلی ملائک بهره گرفته شده و دستاوردهای این بخش از تحقیق نیز با خوانش متن شاهنامه و مقایسه و تطبیق با تصاویر شاهنامه طهماسبی مورد نقد و بررسی قرار خواهد گرفت.
۲-۱- روش تحقیق، جامعه آماری و روش نمونه گیری

این تحقیق، یک تحقیق بنیادی است و به روش توصیفی و تطبیقی ارائه خواهد شد. جامعه آماری تحقیق حاضر شامل کلیه محتویات مرتبط با موضوع در سه منبع مهم است: آیات مرتبط با موضوع ملائک در قرآن کریم، ابیات مرتبط با فرشتگان و سروش در شاهنامه فردوسی و تصاویری از شاهنامه طهماسبی که فرشتگان در آن حضور داشته و یا به نوعی با موضوع فرشتگان ارتباط دارند. روش نمونه گیری در این تحقیق به صورت انتخابی بوده و تعداد نمونه­ها شامل کلیه آن­ها می­ شود.
۳-۱- ابزار تحقیق
ابزار مورد استفاده برای انجام تحقیق و گردآوری اطلاعات، شامل دوربین عکاسی، اسکنر، چاپگر، رایانه و فیش برداری بوده است.
۴-۱- اهداف تحقیق
هدف از این تحقیق رسیدن به درکی کلی از سیمای بصری ملائک در قرآن کریم و تطبیق آن با روایات فردوسی درباره فرشتگان بوده است. همچنین تحلیل چگونگی ترسیم تصویر فرشتگان در نگارگری ایران (با تمرکز بر شاهنامه طهماسبی) هدف بصری تحقیق حاضر به حساب می ­آید. به این ترتیب درک میزان مطابقت ویژگی­های بصری ملائک در قرآن کریم با توصیفات فردوسی درباره آن­ها، و همین­طور میزان مطابقت آن با تصویر فرشته، سروش و پری در شاهنامه طهماسبی از نتایج تحقیق حاضر خواهد بود.
۵-۱- سؤالات تحقیق