۲-۷-۹- نقش عامل تنوع خدمات بانکی در جذب منابع مالی
خدمت یا خدمات دارای چهار ویژگی کلی به شرح ذیل است.
۱- نامحسوس بودن: خدمت غیرقابل ثبت و اندازه‌گیری است.
۲- تفکیک‌ناپذیری: غیرقابل جداسازی. شمارش، انبار و ذخیره‌سازی برای مصرف در آینده.

۳- تغییر‌پذیری: نسبت به زمان، مکان و فرد ارائه دهنده و گیرنده دارای شرایط متفاوت است.
۴- فنا‌پذیری: نمی‌توان آنرا برای ارائه یا مصرف بعدی ذخیره کرد.(کاتلر، فیلیپ،۱۳۷۹:ص۸۴)
حرکت به سوی خدمت نوین و ابداع محصول جدید، یکی از اهداف همه بانک‎های ایرانی می‎باشد. بانک‎های کشور ما در مورد بانکداری الکترونیکی و اینترنتی، پیشرفت چشمگیری نداشته اند. هنگامی که شما قصد دارید یک حساب افتتاح نمایید تا اندوخته و درآمد خود را در آن پس انداز کنید و سود مناسبی دریافت نمایید تحقیق می‎کنید، اما پس از بررسی متوجه می‎شوید که کلیه بانک‎ها مشابه عمل می‎کنند، پس به ناچار شعبه‎ای که به محل سکونت شما نزدیکتر است را انتخاب می‎کنید.
بانک‎های ایرانی گاهی اوقات اقدام به ارائه محصولاتی نو می‎نمایند تا علاوه بر رفع نیازهای مشتریان سود مناسبی را نیز عاید بانک کنند. اما تولید یک محصول به همین سادگی نیست، چرا که برای تولید آن مراحل متعددی باید طی شود. از زمان پیدایش ایده نو تا مرحله مطالعه و بررسی کارشناسی آن، بانک‎های ایرانی پس از معرفی یک خدمت نو به تبلیغ آن می‎پردازند و مشتریان اقدام به استفاده از طرح نو را می‎نمایند. اما اغلب مشتریان در استفاده از طرح‎ها با مشکلاتی از قبیل بی‎اطلاعی کارکنان از سیستم، خرابی دستگاه های خودپرداز، عدم رسیدگی به شکایات، تقلید و کپی کاری بانک‎ها از یکدیگر مواجه می‎گردند (توکل، شهرزاد،۱۳۸۳:، ص ۳۷).
۲-۸- عوامل موثر بر تجهیز منابع مالی
منظور از عوامل مؤثر، عواملی هستند که در افزایش مشتریان، جذب منابع مالی مؤثر است و بکارگیری آن‌ها باعث افزایش مشتریان بانک‌ها می‌شود.
جذب منابع از اهداف کلیدی و اساسی و راهبردی بانک‌ها و مؤسسات مالی اعتباری به شمارمیرود. و نقش ویژه ای در ارائه خدمات بانک ها ایفا می‌کند و شاخص مهمی در ارزیابی میزان موفقیت ‌ بانک ها محسوب می‌شود.
در بانکداری نوین مؤلفه های متعددی وجود دارند که بر روند تجهیز منابع پولی بانک‌ها و مؤسسات مالی تأثیر می‌گذارند. شناسایی و تعیین میزان تأثیر و نوع ارتباط این مؤلفه ها با موفقیت بانک‌ها در تجهیز منابع پولی مقوله‌ای مهم می‌باشد. امروزه شرایط و موقعیت‌های مؤسسات مالی و بانک‌ها با یکدیگر یکسان نیست و ممکن است مؤلفه‌های تأثیر گذار برتجهیز منابع پولی حتی برای هر یک از شعب یک گروه بانکی متفاوت باشد.
تجهیز منابع پولی در بانکداری نوین تجهیز منابع پولی از همان ابتدا که بشر به زندگی اجتماعی روی آورد و دادوستد و مبادله کالا را شروع کرد، آغاز شد و همواره اصلی‌ترین وظیفه سیستم بانکی بوده است. در عصر حاضر بانک‌ها برای تجهیز منابع مالی نیاز به تغییرات اساسی در محصولات و خدمات خود دارند و با خدمات ساده و ساختار سنتی بانکداری نمی‌توانند در عرصه‌های جهانی به تجهیز منابع بپردازند. در بانکداری نوین، بانک‌ها در زمینه‌های مالی غیربانکی، خدمات متعددی به مشتریان ارائه می‌دهند و ارائه خدمات نوین مانند بانکداری سرمایه‌گذاری، انجام امور بیمه و مسکن و تولید باعث شده منابع جدیدی به بانک‌ها سرازیر شود و در واقع در بانکداری نوین، بخش عمده‌ای از منابع از طریق فعالیت‌های غیربانکی به دست می‌آید(توکل، شهرزاد،۱۳۸۳:، ص ۳۵).
در نظام بانکی ایران، تجهیز منابع با توجه به قوانین بانکداری اسلامی از دو طریق انجام می‌شود:
۱ -از طریق جذب سپرده‌های قرض‌الحسنه جاری و پس‌انداز که منابع مالکانه نامیده می‌شوند.
۲ -از طریق جذب سپرده‌های مدت‌دار که منابع وکالتی نامیده می‌شوند.
عوامل تاثیرگذاری بر تجهیز منابع پولی در بانکداری نوین وجود دارد که در این بخش به اختصار به معرفی عواملی که موجب افزایش قدرت بانک‌ها در جذب منابع مالی می‌شوند می پردازیم:
۲-۸-۱- فناوری اطلاعات و ارتباطات
در بخش بانکداری، نوآوری‌های جدید مانند پول الکترونیکی، پایانه‌های فروش و دریافت و پرداخت اتوماتیک، بانکداری، مجازی و بانکداری اینترنتی لحظه‌ای تحول عظیمی را در این بخش ایجاد کرده‌اند و باعث ارتقای کارآیی، بهره‌وری، سرعت در برقراری ارتباطات و کاهش هزینه‌های عملیاتی برای بانک‌ها شده‌اند (توکل، شهرزاد،۱۳۸۳:، ص ۴۱).
۲-۸-۲- مهارت‌های نیروی انسانی
در بانک‌ها بیشتر خدمات توسط نیروی انسانی ارائه می‌شود و تجهیز منابع در سطح استانداردهای جهانی، مستلزم داشتن کارکنانی ماهر و آموزش‌دیده است. در بعد فنی، کارکنان باید توانایی استفاده از تکنولوژی جدید را داشته و در شغل خود حرفه‌ای باشند، در بعد انسانی، کارکنان باید بتوانند به بهترین نحو با مشتریان در تعامل و ارتباط باشند (توکل، شهرزاد،۱۳۸۳:، ص ۴۱).
۲-۸-۳- تنوع خدمات بانکی
بانک‌ها برای ارائه خدمات نوین و محصولات جدید نیاز به بازاریابی نوین علمی دارند. شناسایی مشتریان و نیازهای متنوع آن‌ها با بازاریابی نوین امکان‌پذیر است. در بانکداری نوین، بانک‌ها برای شناسایی مشتریان و نیازهای آن‌ها دست به بازاریابی تک‌به‌تک و بازاریابی بر اساس پایگاه داده‌ها می‌زنند. بازاریابی تک‌به‌تک؛ یعنی ایجاد و مدیریت رابطه فردی با تک‌تک مش
تریان (توکل، شهرزاد،۱۳۸۳:، ص ۴۱).
۲-۸-۴- کیفیت خدمات بانکی
خدماتی باکیفیت هستند که بتوانند نیازها و خواسته‌های مشتریان را برآورده کنند. سازمان‌هایی که به صورت مستمر خدمات باکیفیت ارائه می‌دهند و به حفظ و نگهداری مشتری اهمیت می‌دهند، سازمان‌هایی مشتری‌مدار هستند. در بانک‌ها، عوامل متعددی بر کیفیت خدمات بانکی تاثیر می‌گذارند از جمله: میزان نرخ بهره بانکی، سیستم‌های نظارتی و رسیدگی به شکایات، اطلاع‌رسانی دقیق به مشتریان، سرعت و دقت خدمات ارائه شده، انجام به موقع تعهدات توسط موسسه، ادب و تواضع کارکنان در برخورد با مشتریان و رازداری و محرم اسرار بودن کارکنان در خصوص اطلاعات مشتری که همگی باعث جذب بیشتر منابع مالی می‌شوند (توکل، شهرزاد،۱۳۸۳:، ص ۴۲).
۲-۸-۵- مطلوبیت محیط داخلی بانک‌ها
یک محیط خوب، می‌تواند بر رشد ارزش‌های کارکنان و افزایش توان و بهره‌وری آنان اثرگذار باشد. با متنوع شدن فعالیت‌های بانکی، سازماندهی محیط کار وایجاد محیطی آرام و بهره‌ور در سازمان‌ها به صورتی که منجر به فعال شدن بیشتر نیروی انسانی، شادابی آن‌ها، کاهش افسردگی‌ها، رشد خدمات مثبت و در نهایت دستیابی به بهره‌وری مورد نظر شود، ضروری به نظر می‌رسد. در بانکداری نوین این امر از دغدغه‌های مدیران اجرایی و مدیران ارشد بانک‌ها می‌باشد. بانک‌ها برای جذب بیشتر منابع مالی مشتریان باید به محیط‌های کاری مناسب که دارای شاخص‌های محیط کاری از نظر فیزیکی، روانی و اجتماعی باشد، مجهز شوند (توکل، شهرزاد،۱۳۸۳:، ص ۴۲).
۲-۸-۶- مطلوبیت محل استقرار مکانی بانک‌ها
باتوجه به افزایش و شدت رقابت، ارائه خدمات در مکان و محل‌های موردنظر مشتریان عاملی تعیین‌کننده در جذب و نگهداری مشتریان است. به همین دلیل امروزه بانک‌ها و دیگر سازمان‌های خدماتی به ایجاد شعب در مناطق مختلف پرداخته‌اند. تا ضمن ارائه خدماتی بهتر، حوزه وسیع‌تری را تحت پوشش قرار دهند مکان استقرار شعب بانک‌ها محرکی مهم در جذب مشتریان است و بازاریابان بانکی باید آن را به دقت مورد بررسی و ارزیابی قرار دهند. بنابراین بانک‌ها برای احداث شعب نیاز به ارزیابی علمی و امکان‌سنجی دقیق دارند و برای اماکن فعلی نیز باید بازاریابی بانکی به‌ عمل آید. واقع شدن شعب یک بانک در فاصله مکانی و زمانی مناسب، استقرار شعب یک بانک در اماکن مهمی مانند شهرک‌های صنعتی و مسکونی و اماکن تجاری و استقرار شعب در نزدیکی پارکینگ‌های عمومی از جمله پارامتر‌هایی هستند که بر سپرده‌گذاری مشتریان در بانک‌ها تاثیر می‌گذارند (توکل، شهرزاد،۱۳۸۳:، ص ۴۳).
نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل عوامل موثر بر تجهیز منابع بانک‌ها به‌طور کلی نشان می‌دهد که عوامل تاثیرگذار بر تجهیز منابع مالی برموفقیت بانک‌ها در جذب منابع پولی تاثیر بسیار زیاد دارد، همچنین نتایج حاصله نشان می‌دهد که شعب موفق در جذب منابع مالی نسبت به شعب ناموفق درجذب منابع مالی به عوامل تاثیرگذار در تجهیز منابع مالی بیشتر اهمیت داده‌اند و بنابراین می‌توان نتیجه گرفت که بین اهمیت دادن و استفاده بهینه بانک‌ها از عوامل تاثیرگذار در تجهیز منابع پولی و موفقیت بانک‌ها در جذب منابع مالی، و عملکرد تجاری رابطه معناداری وجود دارد.
۲-۹ - عملکرد تجاری چیست
عملکرد تجاری: عملکرد مدیران در ارتباط با رفتار مناسب با مشتریان بر مبنای، عملکرد رفتاری، عملکرد در نقش، عملکرد فرا نقشی و عملکرد بر مبنای نتیجه می‌باشد (دوریف، ۲۰۱۲، ص: ۱۴-۱).
۲-۹-۱ - عملکرد رفتاری
دانش حرفهای و یا شخصی، پند خردمندانه، مهارت، خود اتکائی، مدیریت صحیح زمان، کنجکاوی وعطش برای دانش، دوستانه رفتار کردن، شناسائی یا شناخت اشخاص، میزان تاثیر گذاری، دانش واقعی مشتریان هدف، پرسش سوالات صحیح، فروش محصول خوب به مشتری هدف، سازگاری با جزئیات، تمایل برای کار کردن ( دوریف،۲۰۱۲: ۱۴-۱).
۲-۹-۲- عملکرد درنقش
اعتماد مشتری، شناسائی بوسیله مشتریان هدف، به اشتراک گذاشتن دانش و یا اطلاعات با همکاران، پیگیری، روحیه تیمی، وفاداری مشتریان حساب کلیدی، خوب کار کردن، تاثیر مثبت روی کار، درک والای مشتریان هدف (دوریف، ۲۰۱۲، ص: ۱۴-۱).
۲-۹-۳- عملکرد فرا نقشی
همدلی، شفافیت کافی، بها دادن به اخلاقیات شخصی، رو راست بودن با ارزش های شخصیتی،
توانایی شنیدن، ارزش های خانوادگی، عدم تحمل فشار ( دوریف،۲۰۱۲،ص ۱۴-۱).
۲-۹-۴- عملکرد مبتنی بر نتیجه
نتایج، عملکرد ارتقا یافته، قدرت بالای مرجع، مشتریان کلیدی بیشتر (دوریف،۲۰۱۲،ص۱۴-۱).
۲-۱۰- عملکرد تجاری سازی در بخش های مختلف
امروزه مدیریت واحدهای مختلف تولیدی و خدماتی، به دلیل وسعت و پیچیدگی آن‌ها اهمیت فزاینده ای یافته است، به نحوی که بر خورد سیستمی با آن را اجتناب ناپذیر می نماید این پیچیدگی و ارتباط سیستمی در هدایت واحدهای سازمانی موجب می گردد تا نقش عملکرد تجاری در تصمیم گیری مدیران و راهبری سازمان‌ها به عنوان مهمترین تصمیم مطرح گردد. هر عملی در سازمان به نتیجه تصمیم گیری در سطوح مختلف مدیریتی آن سازمان بستگی دارد و بدیهی است که اطلاعات صحیح و به موقع، متناسب با موضوع و بر خوردار از جامعیت لازم، برای فرایند تصمیم گیری بهینه، امری حیاتی است. نیاز به اطلاعات و شرایط تردید و انتخاب حاکم بر فرایند تصمیم گیری ناشی شده و نقش عملکرد تصمیم گیری در این زمینه، بی ثبات است. به همین دلیل دسترسی سریع به اطلاعات صحیح، یکی از ضرورت های اسا
سی برای اتخاذ هر گونه تصمیم بوده و در جهت رسیدن به این اهداف ابزارها و روش های فراوان در طول زمان، بوجود آمده اند مالکی، امین(۱۳۸۹).
در سطح کلان اقتصادی، امروزه به اثبات رسیده است که تولید محصولات فن آورانه علاوه بر فراهم آوردن ارزشهای اقتصادی قابل توجه، منجر به رشد اقتصادی و فنی نیز می شود و از آنجا که ورود هر محصول به بازار داخلی و خارجی تضمین کننده موفقیت و بقای آن است، از این منظر تجاری سازی فن آوری عاملی حیاتی برای رشد اقتصادی هر کشور به حساب می آید. در سطح خرد اقتصادی، در یک نهاد تحقیقاتی نیز بدون تجاری سازی، تحقیقات در زمینه تولید یک محصول فن آورانه بی معنی است؛ چراکه بدون دستیابی به مشتریان خاص یک محصول، تولید و یا انجام آزمایش در مورد یک ایده بی فایده به نظر می رسد. اهمیت تجاری سازی فن آوری به حدی است که در حال حاضر بسیاری از موسسات تحقیقاتی با بهره گیری از خدمات مشاوره ای و انجام پروژه های تحقیقاتی به صورت همکاری مشترک به تجاری سازی فن آوری خود رسمیت داده اند وتعداد این گونه مراکز خدمات مشاوره ای در کشورهای پیشرفته صنعتی روز به روز در حال افزایش است. نکته حائز اهمیت آنکه تجاری سازی بخش مهمی از فرایند نوآوری است و هیچ فن آوری و محصولی بدون آن با موفقیت وارد بازار نمی شود مالکی، امین(۱۳۸۹).
۲-۱۰-۱- تعریف تجاری سازی فن آوری
تجاری سازی فن آوری را خلق محصول، خدمت یا فرایندی جدید دانسته اند که بازاریابی جهت رفع تقاضای موجود یا ایجاد تقاضایی جدید برای نتایج حاصل تولید محصولات و خدمات فن آورانه را هدف قرار می دهد. تجاری سازی از طرح و پرورش ایده آغاز شده، با توسعه و تولید کالا و خدمت فن آورانه مبتنی بر توسعه آن ایده شکل می گیرد و نهایتا با فروش آن کالا و خدمت به مصرف کننده نهایی کامل می شود. در این تعریف چهار مؤلفه مهم از یکدیگر قابل تمایز هستند. نخست، این که «بازخورد مادی متناسب» با «آورا نه تجاری سازی یک فرایند است که طی آن یک ورودی معین مراحل مختلفی را برای رسیدن به یک خروجی طی می کند و در این مسیر در هر مرحله ارزش افزود های برای آ ن ایجاد می شود. دوم آن که در این فرایند تمام ظرفیت های ممکن اعم از انسانی، نهادی و قانونی در موضوع تجاری سازی درگیر خواهند شد. سوم آن که تجاری سازی فن آوری بخشی از نوآوری فن آورانه است مالکی، امین(۱۳۸۹).
۲-۱۰-۲- فرایند تجاری سازی فن آوری
چهار مرحله از مراحل تجاری سازی « توسعه »، « کشف ». «تجاری ساز ی» و «معرفی به بازار». موفقیت تحقیق و توسعه، با موفقیت تجاری کردن آن در بازار همراه بوده و به ویژه در مقوله تجاری کردن نتایج تحقیق و توسعه، نکته مهم ارتباط میان فعالیتهای تحقیق و توسعه با نیازهای حقیقی حال و آینده مشتریان است. تلاش های تحقیقاتی باید با شناخت کامل نسبت به روند توسعه علوم و فن آوری و اطلاعات کافی از بازار مصرف همراه باشد چراکه در غیر این صورت حاصل کار به ارزش افزوده تبدیل نخواهد شد. بازاریابی و تجاری سازی موفق نتایج تحقیقات، نیازمند شناخت کامل شیوه های رفتاری دو طرف درگیر در فرایند تجاری سازی است که عبارتند از تولیدکنندگان و مصرف کنندگان فنآوری، تولیدکنندگان فن آوری را سازمان های تحقیقاتی شامل دانشگا هها و مراکز تحقیقاتی تشکیل می‌دهند و مصر ف کنندگان فن آوری شامل صنایع، سرمایه گذاران، دولت و موسسههای غیرانتفاعی می شوند. سازمان های تحقیقاتی همواره به دنبال تجاری سازی یافته های تحقیقاتی خود بوده و از سوی دیگر، گیرندگان نتایج تحقیقات در جستجوی دستیابی به فن آور ی های نوین هستند. در بسیاری از موارد، توسعه فن آوری در واقع چیزی جز انتقال فن آوری از یک مبدأ به یک مقصد و یا از تولید کننده فن آوری به استفاده کننده فن آوری از طریق روشی نظام مند و علمی در یک محیط مناسب و پویا نیست مالکی، امین(۱۳۸۹).

چکیده
مطابق مطالعات نظری و تجربی ممکن است تغییرات مخارج دولتی تأثیر مستقیم بر بهره­وری بخش­های مختلف اقتصادی از جمله بخش کشاورزی داشته باشد. همچنین ممکن است این تأثیر معکوس باشد یا رابطه معنی­داری بین این دو وجود نداشته باشد. در کشور ما جمعیت وسیعی از شاغلان کشور در بخش کشاورزی اشتغال دارند و این بخش یکی از بخش­های بزرگ اقتصادی کشور محسوب می­گردد. بنابراین بهبود بهره­وری در این بخش دارای تأثیرهای مهمی بر رشد اقتصادی بوده و وضعیت زندگی بخش وسیعی از جامعه را بهبود می­دهد. از این رو در این تحقیق با بهره گرفتن از روش آزمون کرانه­ها و آزمون علیت گرنجر به بررسی تأثیر مخارج جاری و عمرانی دولت بر بهره­وری عوامل تولید بخش کشاورزی کشور با بهره گرفتن از داده ­های سالانه ایران طی دوره ۱۳۸۷-۱۳۵۲ پرداخته شده است.

نتایج آزمون­های ریشه واحد دیکی فولر تعمیم یافته و فیلیپس­پرون متغیرها را جمعی از درجه­ های صفر و یک نشان می­ دهند.با توجه به اینکه هیچکدام از متغیرها جمعی از درجه دو نیستند، آزمون کرانه­ها جهت بررسی روابط همجمعی مورد استفاده قرار گرفته است. در ضمن به دلیل جمعی بودن متغیرها از درجات صفر و یک نمی­ توان از آزمون­هایی مانند یوهانسن جهت بررسی رابطه همجمعی استفاده نمود. به طور کلی می­توان گفت که نتایج تخمین­های بلندمدت حاکی از تأثیر معنادار، مثبت، اندک و تقریباً مشابه مخارج جاری و مخارج عمرانی دولت بر بهره­وری کل عوامل تولید بخش کشاورزی کشور است. نتایج تخمین­ مدل­های تصحیح خطا حاکی از عدم تأثیر مخارج جاری و مخارج عمرانی دولت بر بهره­وری کل عوامل تولید بخش کشاورزی کشور در کوتاه­­مدت است. آزمون­های تشخیصی حاکی از آن هستند که ناهمسانی واریانس در بین اجزاء اخلال مدل­های ARDL وجود ندارد. همچنین نتایج این آزمون­ها حاکی از عدم وجود خودهمبستگی سریالی در بین اجزاء اخلال است. نمودار CUSUM نیز حاکی از عدم وجود شکست ساختاری و ثبات ضرایب مدل­های ARDL است. نتایج آزمون علیت گرنجر حاکی از وجود رابطه علیت بلندمدت یک­ طرفه از مخارج عمرانی دولت به رشد بهره­وری کل عوامل تولید بخش کشاورزی می­باشد.
کلمات کلیدی:  مخارج دولت، رشد بهره­وری، عوامل تولید، کشاورزی ایران.
فصل اول
کلیات تحقیق

مقدمه
در این فصل ابتدا به تعریف مسأله و بیان اصلی تحقیق پرداخته می­ شود. سپس ضرورت و اهمیت انجام تحقیق آورده شده است. اهداف و فرضیه ­های تحقیق در ادامه ارائه شده ­اند. به طور کلی بر اساس مطالعات صورت گرفته در خارج و داخل کشور مخارج دولت ممکن است تأثیرهای متفاوتی بر بهره­وری بخش­های مختلف اقتصادی داشته باشد. ضرورت توجه به این مسئله در کشور ما از چند جنبه مشخص است. از یک طرف جمعیت وسیعی از شاغلان کشور در بخش کشاورزی اشتغال دارند و بخش کشاورزی یکی از بخش­های بزرگ اقتصادی کشور است. بنابراین بهبود بهره­وری در این بخش دارای تأثیرهای مهمی بر رشد اقتصادی بوده و وضعیت زندگی بخش وسیعی از جامعه را بهبود می­دهد. از طرف دیگر ارتباط­های پیشین و پسین بخش کشاورزی با سایر بخش­های اقتصادی به ویژه بخش صنعت این مسأله را خاطرنشان می­سازد که رشد بهره­وری در هر کدام از این بخش­ها در رشد سایر بخش­ها نیز مؤثر خواهد بود. نکته مهم دیگر این است که در کشور ما دولت سهم مهمی در اقتصاد دارد و از این رو انتظار می­رود که مخارج دولت موجب بهبود وضعیت رشد بهره­وری و اقتصادی کشور گردد، اما همانگونه که اشاره شد چگونگی اثرگذاری مخارج دولت بر رشد بهره­وری بخش­های اقتصادی بایستی به صورت تجربی مورد مطالعه قرار گیرد چرا که مطالعات نظری و مطالعات تجربی در جوامع مختلف نتایج متفاوتی ارائه داده­اند.

تعریف مسأله و بیان اصلی تحقیق
کشاورزی منشأ اشتغال بخش وسیعی از جمعیت کشور می­باشد. علاوه بر این بخش کشاورزی دارای ارتباط­های پسین و پیشین فراوان با سایر بخش­های اقتصادی است. از این رو رشد این بخش و بهبود بهره­وری آن موجب تغییرات مثبت فراوان در اقتصاد کشور می­گردد.این بخش بزرگترین بخش اقتصادی پس از بخش­های خدمات و صنعت و معدن است که حدود ۱۳ درصد تولید ناخالص ملی و سهم عمده­ای از صادرات غیرنفتی را به خود اختصاص داده است. بدین ترتیب رشد این بخش تا حدود زیادی تعیین کننده رشد اقتصادی کشور است. (کهنسال و همکاران، ۱۳۸۸). از سوی دیگر مطابق مطالعات نظری و تجربی بهره­وری بهترین و مؤثرترین روش دستیابی به رشد اقتصادی با توجه به کمیابی منابع تولید است. افزایش بهره­وری از طریق بهبود کارایی مصرف نهاده­ها و در نتیجه کاهش هزینه­ های تولید باعث افزایش قدرت رقابتی محصولات یک بخش در بازارهای جهانی می­گردد. به منظور افزایش بهره­وری در اقتصاد ایران باید به بخش کشاورزی به عنوان یکی از بخش­های مهم و عمده فعالیت­های اقتصادی در کشور توجه خاص داشت، زیرا این بخش در مقایسه با سایر بخش­های اقتصادی از نظر تولید، اشتغال، ارز آوری، تأمین غذای مورد نیاز کشور و وابستگی کمتر به ارز خارجی از اهمیت خاصی برخوردار است (اکبری و همکاران، ۱۳۸۲).
به منظور مشاهده سهم و اهمیت بخش کشاورزی در شکل­های (۱-۲-۱) تا (۱-۲-۶) سعی شده است جایگاه این بخش در اقتصاد کشور مشخص گردد. در شکل (۱-۲-۱) نمودار تولید ناخالص بخش کشاورزی به قیمت­های پایه سال ۱۳۷۶ آورده شده است. مشاهده می­گردد که ارزش تولید این بخش تا سال ۱۳۸۹ به صورت پیوسته در حال افزایش بوده است. در شکل (۱-۲-۲) تولید ناخالص بخش­های مختلف اقتصادی به قیمت­های پایه سال ۱۳۷۶ آورده شده است. مشاهده می­گردد که بعد از انقلاب سال ۱۳۵۷ بخش خدمات همواره بزرگترین بخش اقتصادی کشور بوده است. همچنین بعد از سال ۱۳۷۵ تولید بخش کشاورزی از بخش نفت پیشی گرفته است و با گذشت زمان این فاصله بیشتر شده است. این مسئله حاکی از اهمیت بخش کشاورزی در اقتصاد کشور است.

سطح مقایسه

برنامه درسی پنهان مدرسه

۳۵/۰

فرضیه ­های فرعی پژوهش
فرضیه اول: بین برنامه درسی پنهان مدرسه و میزان مهارت­ های سطح مقایسه دانش ­آموزان رابطه وجود دارد.
در راستای پاسخگویی به این پرسش که آیا بین برنامه درسی پنهان مدرسه و میزان مهارت­ های سطح مقایسه دانش ­آموزان رابطه وجود دارد یا خیر، ضریب همبستگی پیرسون اجرا گردید. با توجه به جدول ۳-۴ رابطه بین برنامه درسی پنهان مدرسه و میزان مهارت­ های سطح مقایسه دانش ­آموزان با آلفای ۰۵/. و (۳۵/۰r=) معنی­دار نیست. بنابراین فرضیه­ دوم پژوهش هم پذیرفته نمی­ شود.

جدول ۴-۴ ماتریس ضریب همبستگی بین متغییر برنامه درسی پنهان مدرسه و میزان مهارت سطح تشخیص دانش ­آموزان

متغییر

سطح تشخیص

برنامه درسی پنهان مدرسه

۴۳/۰

فرضیه دوم: بین برنامه درسی پنهان مدرسه و میزان مهارت­ های سطح تشخیص دانش ­آموزان رابطه وجود دارد.
در راستای پاسخگویی به این پرسش که آیا بین برنامه درسی پنهان مدرسه و میزان مهارت­ های سطح تشخیص دانش ­آموزان رابطه وجود دارد یا خیر، ضریب همبستگی پیرسون اجرا گردید. با توجه به جدول ۴-۴ رابطه بین برنامه درسی پنهان مدرسه و میزان مهارت­ های سطح تشخیص با آلفای ۰۵/. و (۴۳/۰r=) معنی­دار نیست. بنابراین فرضیه­ سوم پژوهش پذیرفته نمی­ شود.
جدول ۵-۴ ماتریس ضریب همبستگی بین متغییر برنامه درسی پنهان مدرسه و میزان مهارت سطح قضاوت دانش ­آموزان

متغییر

سطح قضاوت

برنامه درسی پنهان مدرسه

۳۴/۰

فرضیه سوم: بین برنامه درسی پنهان مدرسه و میزان مهارت­ های سطح قضاوت دانش ­آموزان رابطه وجود دارد.
در راستای پاسخگویی به این پرسش که آیا بین برنامه درسی پنهان مدرسه و میزان مهارت­ های سطح قضاوت دانش ­آموزان رابطه وجود دارد یا خیر، ضریب همبستگی پیرسون اجرا گردید. با توجه به جدول ۵-۴ رابطه بین برنامه درسی پنهان مدرسه و میزان مهارت­ های سطح قضاوت با آلفای ۰۵/. و (۳۴/۰r=) معنی­دار نیست. بنابراین فرضیه­ چهارم پژوهش هم پذیرفته نمی­ شود.
فصل پنجم بحث و نتیجه ­گیری
۵-۱- مقدمه
در این فصل، نخست به بحث و بررسی نتایج با توجه به پرسش­های پژوهش می­پردازیم. سپس یک نتیجه ­گیری کلی از پژوهش حاضر به عمل می ­آید. در ادامه محدودیت­های بر سر راه پژوهش عنوان می­ شود و در پایان پیشنهادهایی ارائه می­ شود.
۵-۲- نتیجه ­گیری
فرضیه کلی پژوهش: بین برنامه درسی پنهان مدرسه و میزان مهارت­ های تفکر انتقادی دانش ­آموزان رابطه وجود دارد.
در این پژوهش برای برنامه درسی پنهان سه مولفه و برای مهارت­ های تفکر انتقادی سه مولفه در سوالات پژوهشی آمده است. همه گویه ­های این مولفه از نظر جامعه ­آماری مورد بررسی رابطه برنامه درسی پنهان بر مهارت­ های تفکر انتقادی است. ملاحظه می­کنیم مولفه­ی برنامه درسی پنهان با میانگین ۹۷/۱۰۸ و تفکر انتقادی با میانگین ۹۲/۳۰ و مولفه­ی مقایسه با میانگین ۸۳/۴، مولفه­ی تشخیص با میانگین ۷۱/۴ و مولفه­ی قضاوت با میانگین ۳۷/۲۱ رابطه دارد. برای یافتن پاسخ این پرسش ضریب همبستگی پیرسون به منظور بررسی رابطه بین برنامه درسی پنهان مدرسه و میزان مهارت­ های تفکر انتقادی اجرا گردید.که رابطه­ بین برنامه درسی پنهان مدرسه و میزان مهارت­ های تفکر انتقادی دانش ­آموزان معنی­دار نبود. بنابراین این پژوهش نشان داد که میان برنامه درسی پنهان مدرسه و میزان مهارت­ های تفکر انتقادی رابطه معناداری مستقیم وجود ندارد. از آنجا که هیچ پژوهشی یافت نشد که به بررسی رابطه برنامه درسی پنهان مدرسه و میزان مهارت­ های تفکر انتقادی دانش ­آموزان بپردازد. بنابراین در این بخش فقط به بررسی برنامه درسی پنهان مدرسه و میزان مهارت­ های تفکر انتقادی پرداخته می­ شود. و در بررسی سوال­های مربوط به این مولفه­ها به گزارش ذکر شده در فصل چهارم اکتفا می­کنیم. با پاسخ به این پرسش پژوهش به سوال­های ،۲، ۳ و ۴ این پژوهش که که از پرسش اول منتج شده ­اند نیز به نحوی پاسخ داده شده است.
فرضیه اول: بین برنامه درسی پنهان مدرسه و مهارت­ های سطح مقایسه دانش ­آموزان رابطه وجود دارد.
در این فرضیه مولفه برنامه درسی پنهان با سطح مقایسه دانش ­آموزان مد نظر قرار گرفته است. در تحلیل کلی می­توان گفت هر چند نظرات معلمان تحت تاثیر رویکردهای کلی و نگرش­های حاکم بر جامعه و نظام آموزش و پرورش قرار گرفته باشد و عنوان نظرات آنها را با صاحبنظران و متخصصان از جمله تفکر انتقادی و برنامه درسی پنهان که نظرات آنها تا حدودی مرجعیت قائل شده است. برای یافتن پاسخ این پرسش ضریب همبستگی پیرسون به منظور بررسی رابطه بین برنامه درسی پنهان مدرسه و میزان مهارت­ های سطح مقایسه اجرا گردید. که رابطه­ بین برنامه درسی پنهان مدرسه و میزان مهارت­ های سطح مقایسه دانش ­آموزان معنی­دار نبود. بنابراین این پژوهش نشان داد که میان برنامه درسی پنهان مدرسه و میزان مهارت­ های سطح مقایسه رابطه معناداری مستقیم وجود ندارد. از آنجا که هیچ پژوهشی یافت نشد که به بررسی رابطه برنامه درسی پنهان مدرسه و میزان مهارت­ های سطح مقایسه دانش ­آموزان بپردازد. بنابراین در این بخش فقط به بررسی برنامه درسی پنهان مدرسه و میزان مهارت­ های سطح مقایسه پرداخته می­ شود.
فرضیه دوم: بین برنامه درسی پنهان مدرسه و میزان مهارت­ های سطح تشخیص دانش ­آموزان رابطه وجود دارد.
در این فرضیه مولفه برنامه درسی پنهان با سطح تشخیص دانش ­آموزان مد نظر قرار گرفته است برای یافتن پاسخ این پرسش ضریب همبستگی پیرسون به منظور بررسی رابطه بین برنامه درسی پنهان مدرسه و میزان مهارت­ های سطح تشخیص اجرا گردید که رابطه­ بین برنامه درسی پنهان مدرسه و میزان مهارت­ های سطح تشخیص دانش ­آموزان معنی­دار نبود. بنابراین این پژوهش نشان داد که میان برنامه درسی پنهان مدرسه و میزان مهارت­ های سطح تشخیص رابطه معناداری مستقیم وجود ندارد. از آنجا که هیچ پژوهشی یافت نشد که به بررسی رابطه برنامه درسی پنهان مدرسه و میزان مهارت­ های سطح تشخیص دانش ­آموزان بپردازد. بنابراین در این بخش فقط به بررسی برنامه درسی پنهان مدرسه و میزان مهارت­ های سطح تشخیص پرداخته می­ شود.
فرضیه سوم: بین برنامه درسی پنهان مدرسه و میزان مهارت­ های سطح قضاوت دانش ­آموزان رابطه وجود دارد.
در این فرضیه مولفه برنامه درسی پنهان با سطح قضاوت دانش ­آموزان مد نظر قرار گرفته است برای یافتن پاسخ این پرسش ضریب همبستگی پیرسون به منظور بررسی رابطه بین برنامه درسی پنهان مدرسه و میزان مهارت­ های تفکر انتقادی اجرا گردید. که رابطه­ بین برنامه درسی پنهان مدرسه و میزان مهارت­ های سطح قضاوت دانش ­آموزان معنی­دار نبود. بنابراین این پژوهش نشان داد که میان برنامه درسی پنهان مدرسه و میزان مهارت­ های سطح قضاوت رابطه معناداری مستقیم وجود ندارد. از آنجا که هیچ پژوهشی یافت نشد که به بررسی رابطه برنامه درسی پنهان مدرسه و میزان مهارت­ های سطح قضاوت دانش ­آموزان بپردازد. بنابراین در این بخش فقط به بررسی برنامه درسی پنهان مدرسه و میزان مهارت­ های سطح قضاوت پرداخته می­ شود.
همانگونه که در فصل اول گفته شد هدف این پژوهش بررسی رابطه برنامه درسی پنهان مدرسه و میزان مهارت­ های تفکر انتقادی دانش ­آموزان پسر پایه پنجم ابتدایی شهر آبدانان می­باشد. در میان پژوهش­های صورت گرفته در زمینه برنامه درسی پنهان و زیر مولفه­های آن پژوهش­های زیادی صورت گرفته است که من جمله­ آنها می­توان به پژوهش­های تقی پور و غفار(۱۳۸۸)، بیان­فر و همکاران(۱۳۸۹)، ایزدی و همکاران(۱۳۸۸)، مهرام و همکاران(۱۳۸۹) و شیخی(۱۳۸۸) اشاره کرد. اما در میان پژوهش­های صورت گرفته در زمینه تفکر انتقادی در داخل و خارج تحقیقاتی صورت گرفته است که در اینجا به چند نمونه از آنها پرداخته می­ شود بقیه آنها در فصل دوم به آنها پرداخته شده است. عباسی(۱۳۸۰)، علیپور و همکاران(۱۳۸۷)، خسروانی زنگنه(۱۳۸۰)، آنجفی و همکارن(۱۳۸۸)، همایون­فرد (۱۳۹۰) پرداخته بودند. از آنجا که هیچ پژوهشی در داخل و خارج یافت نشد که رابطه برنامه درسی پنهان مدرسه و زیر مولفه­های آن با مهارت­ های تفکر انتقادی و زیر مولفه­های بررسی کرده باشد، پژوهشگر ناگزیر است تنها به گزارش یافته­های حاصله خود از پژوهش اکتفا کند. در تبیین این یافته­ ها از پژوهش می­توان اینگونه استدلال کرد که شاید پرسشنامه ­های این پژوهش که از نوع محقق ساخته بوده ­اند نتواسته­اند رابطه میان برنامه درسی پنهان و میزان مهارت­ های تفکر انتقادی(مقایسه، تشخیص و قضاوت) دانش ­آموزان را به خوبی نشان دهد. دومین دلیل می ­تواند مربوط جامعه آماری باشد. به این صورت که چون جامعه آماری این پژوهش مربوط به شهر آبدانان واقع در استان ایلام می­باشد که از لحاظ رفاهی، آموزشی، اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی، سیاسی، هنری و غیره در سطح پائینی قرار دارند و مسلما دانش آموزان مناطقی بزرگ و پیشرفته در شهرهای بزرگ مانند تهران، شیراز، اصفهان، مشهد، تبریز قابل قیاس نباشند، به همین خاطر در این مناطق نمی­ توان بین برنامه درسی پنهان مدرسه و میزان مهارت­ های تفکر انتقادی دانش آموزان حساب خاصی باز کرد. شاید یکی دیگر از دلایل و عوامل تاثیرگذار بی­انضباطی­های کلاسی باشد خواه و ناخواه، ذهن معلم را متوجه مدیریت کلاس می­نماید. که معلم کلاس را خوب اداره نکرده است. اداره­ی کلاس از وقت­گیرترین فعالیت­های حرفه­ای معلم تلقی می­ شود و به همین خاطر، بیشتر وقت معلم در کلاس صرف مشکلات انضباطی می­ شود. می­توان دلیل دیگری را مشکلات رفتاری در کلاس درس که به طور فراوان رخ می­دهد، ذکر کرد. برقراری ارتباط در جریان تدریس مختل می­ شود و آنان قادر به آموزش و دانش ­آموزان قادر به یادگیری نخواهند بود. از دیگر عوامل بی­صبری و حوصلگی دانش ­آموزان در پاسخ به پرسشنامه ­های در دسترس بود.
یکی دیگر از نقاط ضعف که دانش ­آموزان و معلمان مناطق کمتر توسعه یافته برای آموزش و مهارت­ های آموزشی با آن مواجهه هستند پائین بودن سطح مهارت­ های فراشناختی آنان هست. به عبارتی جو کلاس مبتنی بر تعامل، می ­تواند محیطی مطلوب و مناسبی برای رشد مهارت­ های شناختی و فراشناختی دانش ­آموزان و حتی معلمان باشد. تعامل بین معلم و دانش ­آموز تعاملی است که مسائل کلاس را از طریق مذاکره و استدلال منطقی را فراهم می­ کند. با توجه به نظریه یادگیری اجتماعی که ارتباط دوطرفه بین فرد و محیط و تاثیر و تاثر آنها فرض می­ کند.، سعی بر کمک به دانش ­آموز در پذیرش مسئولیت رفتار، یادگیری و رشد خود دارد(ولفگانگ۲۰۰۴، مارتین، ۲۰۰۴). یکی دیگر از مشکلات می­توان ضعف مبانی نظری مجریان برنامه درسی است. چون بسیاری از معلمان و مجریان برنامه ­های درسی همواره با این سوال مواجهه­اند که چگونه می­توان از دانش ­آموزان منفعل، شاگردانی فعال و با بیش­فعال و با بینش علمی و تفکر انتقادی تربیت کرد(شعبانی و همکاران، ۱۳۷۹).
در پایان باید این نکته را متذکر شد که دانش ­آموزان در دوران ابتدایی بیش از آنکه دانش و اطلاعات مهم برای آنها ملاک باشد رفتار و اخلاق معلم در برخورد با دانش ­آموزان مهم است. اگر معلم در اداره کلاس با همه دانش ­آموزان به طور عادلانه برخورد کند و تبعیضی را بین آنها به هردلیلی (مثلاً در کلاسی که او پارتی بازی می­ کند و به دانش­آموزانی که به کلاس­های خصوصی او می­روند بیشتر توجه می­ کند و نمره بیشتری هم می­دهد) قائل نشود دانش ­آموزان او را دوست دارند ولی اگر معلم این موارد را رعایت نکند و بین دانش ­آموزان تبعیض قائل شود و مسائل بیرون از کلاس را در محیط کلاس دخالت دهد مانند دوستی با والدین دانش ­آموزان، مسائل خانوادگی و وضعیت اقتصادی دانش ­آموزان او در بین دانش ­آموزان از محبوبیت زیادی برخوردار نخواهد شد چرا که دانش ­آموزان همه این ­ها را می­فهمند و نه تنها از معلم خود بلکه حتی از همکلاسی­های خود نیز تنفر پیدا می­ کنند و زمانی که این­گونه شود یادگیری به معنای واقعی خود اتفاق نمی­افتد و دانش­آموزانی که به آن­ها توجه نشده است اعتماد به نفس خود را از دست می­ دهند و در زندگی خود نمی ­توانند موفق شوند.
۵-۳- محدودیت­ها
همکاری نکردن دست اندرکاران آموزش و پرورش، مدارس، معلمان و دانش ­آموزان.

طریق بکارگیری اطلاعات عملکردی در تخصیص منابع تقویت می کند. ( مهدیان فر و همکاران، ۱:۱۳۸۹)
بودجه ی عملیاتی با تأکید بر اهمیت شناسایی نتایج قابل اندازه گیری حاصل از هزینه های عمومی شفافیت خاصی به فرایند بودجه ریزی در سازمانهای دولتی بخشیده و پاسخگویی نسبت به هدفهای طرحهای سازمانی را افزایش میدهد از دیگر کاربردهای بودجه ی عملیاتی ایجاد مراحل لازم برای تخمین هزینه واحد و ارزشیابی ارزش پول می باشد و پرسنل سازمانی را مجبور میکند تا در بدست آوردن نتایج برنامه های مورد تعهدشان، تحت فشار بودجه ای قرار گیرند.در بودجه ی عملیاتی تخصیص منابع در بخشهای سودآور و اثربخش صورت می گیرد و منجر به استانداردسازی برای ایجاد رقابت میشود. همچنین بودجهی عملیاتی بدلیل برقراری ارتباط بین نتایج و منابع هزینه زمینه ساز ارزشیابی عملیاتی مدیران و شناسایی نقصان هایی که منجر به هدر رفتن منابع میشود، شده و به مدیران در مسئولیت، اجرا (ارتباط بین داده و ستادهها) و پاسخگویی (شفافیت در مصرف وجوه دولتی) کمک می کند.( صفری و همکاران، ۴:۱۳۸۵)

گرایش به بودجه ی عملیاتی در سراسر جهان روز به روز در حال افزایش است و از جمله مقوله هایی است که در بیش تر کشورهای توسعه یافته مورد استفاده قرار می گیرد. ( اردکانی و همکاران،۱۴۲:۱۳۸۶)
در ایران نیز به دلیل وجود مشکلات گسترده در نظام بودجه ریزی، استقرار بودجه ریزی از سالها پیش مورد توجه دست اندرکاران بوده است. به طوریکه صرف نظر از تلاشهایی که در درون قوه مجریه برای تدوین چنین بودجهای شکل میگرفت، با تصویب بند “ر” تبصره ۱ قانون بودجه ۱۳۸۲ توسط مجلس، پیگیری آن شکل جدیتری به خود گرفت.در این بند آمده بود، که سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور موظف است در راستای اطلاح نظام بودجه نویسی نسبت به عملیاتی کردن بودجه، اصلاح نظام برآورد درآمدها و هزینههابرای سال ۱۳۸۳ برای تمام دستگاه های اجرایی، شرکتها و سازمانهایی که مشمول قوانین و مقررات عمومی بر آنها مستلزم ذکر نام است اقدام کرده و توزیع اعتبارات مربوط به هزینه ها را براساس نیاز دستگاه ها و فعالیتهایی که صورت میگیرد، انجام دهد. بدون ارائه هیچ نوع گزارشی این بند عینا در قانون بودجه ۱۳۸۴ نیز تکرار شد. به دنبال این تلاشها در مواد ۱۳۸، ۱۴۱ و ۱۴۲ قانون برنامه چهارم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی احصاء فعالیتها و خدمات و دستگاه های اجرایی، تعیین قیمت تمام شده، اصلاح ساختار مدیریت نیروی انسانی و تهیه لوایح لازم جهت اصلاح قوانین و مقررات مالی و اداری و استخدامی و بودجهریزی از جمله موارد پیش بینی شده در راستای عملیاتی کردن بودجه بودند. پس از آن در بخشنامههای بودجه سال ۱۳۸۵ و ۱۳۸۶ سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور، طراحی فرمهایی که حاوی برخی شاخصها و هزینه هر واحد بود، درصدد اجرایی کردن سیاستهای برنامه چهارم توسعه در خصوص عملیاتی کردن بودجههای ستواتی شد. در یک ارزیابی کلی میتوان گفت به رغم تلاش های فوق عملیاتی کردن بودجه در نظام مالی کشور نمود عینی پیدا نکرده است.( پناهی،۱۳:۱۳۸۶)
توجهات اخیر به اجرای بودجه ریزی عملیاتی، عقایدی را در مورد عوامل تأثیرگذار بر اجرای موفق این نظام ایجاد کرده است. یک چنین مجموعه ای از عقاید در مدل بر نهادی بخش دولتی”شه^[۱]” ارائه گردیده است. این مدل بر سه عامل اثر گذار بر اتخاذ اصلاحات تأکید می کند (عامل اختیار، عامل پذیرش و عامل توانایی). مطالعات نشان می دهد که تعامل این سه عامل، فضای اصلاحات که در آن بودجهی عملیاتی اجرا می شود را تعیین می کند ( اسدی و همکاران:۲۱۵)
یکی از حدسیات رایج در مورد اجرای ناموفق بودجه ریزی عملیاتی، ظرفیت پایین یا عدم توانایی سازمانی است. مورد کاویها و گزارشات در مورد اتخاذ بودجه ریزی عملیاتی نشان می دهد که سه بعد از توانایی سازمانی برای اتخاذ کامل بودجه ریزی عملیاتی ، کلیدی می باشند: توانایی ارزیابی عملکرد، توانایی نیروی انسانی و توانایی فنی. ( اسدی و همکاران:۲۱۶)
عامل دوم که برای اجرای بودجه ریزی عملیاتی به تأ ثیر میگذارد به مکانیزم های اختیار در دولتها ارتباط دارد. اگر بودجه ریزان در اجرای بودجه ریزی عملیاتی و یا در مراحل آن اختیار لازم را نداشته باشند اجرا با مشکل روبرو خواهد شد. سه بعد مهم از اختیار وجود دارد: اختیار قانونی، اختیار رویهای و اختیار سازمانی. ( اسدی و همکاران:۲۱۷)
مقاومت در برابر اصلاحات از جانب برخی مقامات دولتی، رؤسای بخشها و کارکنان ممکن است بزرگترین مانع برای اجرا و استفاده از سنجش عملکرد باشد. سه جنبه از پذیرش مورد نیاز می باشد: پذیرش سیاسی، پذیرش انگیزشی و پذیرش مدیریتی. ( اسدی و همکاران:۲۱۹)
به منظور بررسی عوامل مدل مذکور در ایجاد نظام بودجهریزی عملیاتی در یک سازمان دولتی، پارک فناوری پردیس، که با مسئولیت نهاد ریاست جمهوری و ترکیب هیات امناء چهارده نفره از وزارتخانه‌ها، مراکز و افراد علمی و دانشگاهی به ریاست معاون اول رئیس جمهور اداره می گردد،
انتخاب گردیده است.
لذا این تحقیق درصدد است تا عوامل موثر در ایجاد نظام بودجهریزی عملیاتی در پارک فناوری پردیس بررسی و رتبه بندی نماید.
۱-۳) ضرورت تحقیق :
با توسعه وظایف دولت و افزایش سریع هزینه ها و تاثیر آنها بر وضعیت اقتصادی کشور، تصمیم گیرندگان به دنبال یک ابزار موثرتر برای سازماندهی اطلاعات مدیریت برای تصمیم گیری درست و بموقع در ارتباط با تخصیص منابع مالی محدود می باشد. بودجه ریزی عملیاتی از جمله مقولههایی است که با تمرکز بر ستادهها، در پی رفع این نیازها می باشد و نه تنها در کشورهای پیشرفته بلکه در جوامع در حال توسعه نیز در پیش گرفته شده است. در تهیه و تنظیم بودجه به این روش به جای توجه و تمرکز به ملزومات و وسایل اجرای فعالیتها، به خود فعالیت و مخارج آن توجه می شود.
سازمانهای دولتی ایران هم اکنون جهت تهیه و تنظیم بودجه سالیانه خود از روشی استفاده می نمایند که ترکیبی است از روش بودجه ریزی سنتی و برنامهای. این روش ترکیبی در خصوص نتایج اعتبارات مصرف شده و میزان اثر بخشی و کارایی برنامهها اطلاعات مفیدی در اختیار مدیران قرار نمی دهد و همچنین دارای افق زمانی کوتاه مدت بوده و محدودیتهایی برای مدیریت سازمان در جهت کنترل هزینه ها و افزایش نظارت بر عملکرد هر واحد ایجاد می نماید. لذا چند سالی است اصلاح نظام بودجه ریزی و ارتباط هدفمند منابع با برنامههای عملیاتی مورد توجه قرار گرفته است.
از سوی دیگر بحث شرکتهای دانش بنیان و اهمیتی که فعالیتهای دانش محور در ایجاد ثروت، اشتغال و حفظ نخبگان در کشور دارند باعث شده دولت نسبت به ایجاد و تخصیص اعتبار به موسساتی جهت شناسایی این نوع طرحها و هدایت آنها در جهت اهداف استراتژیک کشور اقدام نماید. این موسسات علاوه بر وظایف مذکور مسولیت تجهیز منابع مورد نیاز، کنترل اعتبارات، نظارت بر عملکرد و ارزیابی عملکرد طرحها را نیز بر عهده دارند. به همین دلیل استفاده از بودجهی عملیاتی در این موسسات نه تنها راهگشا خواهد بود بلکه الزامی می باشد. طبق قانون ” حمایت از شرکتها و موسسات دانش بنیان” پارکهای علم و فناوری از این دست موسسات می باشند.
طبق تعریف انجمن بین المللی پارکهای علمی^[۲] : یک پارک علمی سازمانی است که به وسیله متخصصان حرفهای اداره می شود و هدف اصلی این سازمان افزایش ثروت در جامعه از طریق تشویق و ارتقاء فرهنگ نوآوری و افزایش قدرت رقابت در میان شرکتها و مؤسساتی است که متکی بر علم و دانش در محیط پارک فعالیت می کنند.
در کشور پارکهای علم و فناوری زیادی مشغول به فعالیت می باشند که از این بین “پارک فناوری پردیس” جهت بررسی عوامل موثر بر ایجاد نظام بودجه ریزی عملیاتی انتخاب گردیده است.
۱-۴) فرضیه های تحقیق :
سه فرضیه اصلی
توانایی پارک فناوری پردیس تاثیر مثبت در ایجاد نظام بودجه ریزی عملیاتی دارد.
اختیار پارک فناوری پردیس تاثیر مثبت در ایجاد نظام بودجه ریزی عملیاتی دارد.
پذیرش پارک فناوری پردیس تاثیر مثبت در ایجاد نظام بودجه ریزی عملیاتی دارد
نه فرضیه فرعی
توانایی ارزیابی دقیق عملکرد کلیه فعالیت های صورت گرفته تاثیر مثبت در ایجاد نظام بودجه ریزی عملیاتی در پارک فناوری پردیس دارد.
توانایی نیروی انسانی ( کمی و کیفی ) تاثیر مثبت در ایجاد نظام بودجه ریزی عملیاتی در پارک فناوری پردیس دارد.
توانایی فنی ( تجهیزات ) تاثیر مثبت در ایجاد نظام بودجه ریزی عملیاتی در پارک فناوری پردیس دارد.
اختیار قانونی تاثیر مثبت در ایجاد نظام بودجه ریزی عملیاتی در پارک فناوری پردیس دارد.
اختیار سازمانی تاثیر مثبت در ایجاد نظام بودجه ریزی عملیاتی در پارک فناوری پردیس دارد.
اختیار رویه¬ای تاثیر مثبت در ایجاد نظام بودجه ریزی عملیاتی در پارک فناوری پردیس دارد.
پذیرش انگیزه ای تاثیر مثبت در ایجاد نظام بودجه ریزی عملیاتی در پارک فناوری پردیس دارد.
پذیرش سیاسی تاثیر مثبت در ایجاد نظام بودجه ریزی عملیاتی در پارک فناوری پردیس دارد.
پذیرش مدیریتی تاثیر مثبت در ایجاد نظام بودجه ریزی عملیاتی در پارک فناوری پردیس دارد.
۱-۵) اهداف تحقیق :
۱-۵-۱) هدف علمی:
بررسی عوامل موثر بر ایجاد نظام بودجه ریزی عملیاتی و رتبه بندی تاثیر آنها در سازمان های پژوهشی
۲-۵-۱) هدف کاربردی:
الگوی مناسب جهت ایجاد یک نظام بودجه ریزی عملیاتی در پارک فناوری پردیس
۱-۶) تعریف عملیاتی واژه ها:
۱-۶-۱) بودجه : بودجه برنامه مالی دولت است که برای یک سال مالی تهیه و حاوی پیش‌بنی درآمد و سایر منابع تأمین اعتبار و برآورد هزینه‌ها برای انجام عملیات معین که منجر به نیل سیاست‌ها و هدف‌های از پیش تعیین شده و قانونی شود. (الماسی،‌ ۱۳۸۹: ۴۱)
۱-۶-۲) تعریف قانونی بودجه : تا کنون چهار تعریف قانونی در قانون محاسبات عمومی کشور راجع به بودجه مطرح گردیده که جدید ترین آنها مربوط است به قانون محاسبات عمومی کشور مصوب ۱/۶/۱۳۶۶ مجلس شورای اسلامی در ماده یک این قانون بودجه کشور چنین تعریف شده است:
بودجه کل کشور برنامه مالی دولت است که برای یک سال مالی تهیه می گردد و حاوی پیش بینی درآمدها و سایر منابع تأمین اعتبار و برآورد هزینه ها برای انجام عملیاتی است که منجر به نیل سیاستها و اهداف قانونی می شود بوده و از سه قسمت به شرح زیر تشکیل می شود:
۱) بودجه عمومی دولت که شامل اجزای زیر است:
الف) پیش بینی دریافتها و منابع تأمین اعتبار که به طور مستقیم یا غیر مستقیم در سال مالی قانون بودجه به وسیله دستگاه ها از طریق حسابهای خزانه داری کل اخذ می گردد.
ب) پیش بینی پرداختهایی که می تواند از محل درآمدهای عمومی یا اختصاصی برای اعتبارات هزینه ای و عمرانی و اختصاصی دستگاه های اجرایی در سال مالی مربوط انجام دهد.
۲) بودجه شرکتهای دولتی و بانکها شامل پیش بینی درآمدها و واگذاری دارائی های مالی.
۳) بودجه موسساتی که تحت عنوانی غیر از عناوین فوق در بودجه کل کشور منظور می شود.
۱-۶-۳) بودجه ریزی : تعبیر مالی یا مقدار سیاست از پیش طرح ریزی شده و برنامه ریزی شده برای یک دوره معین که استاندارد و یا میزان و مأخذی برای سنجش و اندازه گیری نتایج واقعی حاصل از انجام برنامه ها و فعالیت ها به دست می دهد. (انصاری،۱۲۴:۱۳۸۷)
۱-۶-۴) هزینه یابی محصول: فرآیندی است که به وسیله آن هزینه نهاده ها (مانند حقوق و دستمزد) به محصولات تعلق می گیرد. در این فرایند هزینه های کل هر دستگاه اجرایی برای تولید محصولات آن به نحوی اختصاص می یابد که پاسخگوی هزینه واقعی ارائه یا تولید هرمحصول باشد. به طور مثال اگر یک دستگاه اجرایی خدمات متنوعی ارائه دهد یا کالاهای متنوعی تولید کند ممکن است بخواهد کل هزینه تولید هر واحد خدمات یا محصول را برآورد نماید. (حسن آبادی ،‌ صراف، ۷۶:۱۳۸۸)
۱-۶-۵) هزینه یابی محصول در بودجه ریزی عملیاتی
فرآیندی است که به وسیله آن هزینه نهاده ها (مانند حقوق و دستمزد) به محصولات تعلق می گیرد. در این فرایند هزینه های کل هر دستگاه اجرایی برای تولید محصولات آن به نحوی تخصیص می یابد که پاسخگوی هزینه واقعی ارائه یا تولید هر محصول باشد. (کردبچه،۲۲۸:۱۳۸۵)

شکل ۳-۱: فرایند انجام یک پژوهش دلفی
روش دلفی طبق شکل (۳-۱) فرایندی است که در چند مرحله، قضاوت‌های متخصصان را با بهره گرفتن از مجموعه‌ای از روش‌های جمع‌ آوری داده و تحلیل آن‌ها توأم با بازخورد داده‌ها به متخصصان، جمع‌ آوری نموده و فشرده می‌سازد.
۳-۵- فرایند طراحی مدل تحقیق
هدف از انجام تحقیق حاضر طراحی و تبیین آسیب‌شناسی عوامل داخلی (قوت و ضعف) و عوامل خارجی (تهدید و فرصت‌) نظام برون‌سپاری خدمات شهری شهرداری قم با بهره گرفتن از مدل SWOT است. برای انجام این امر ابتدا مدل اولیه بر اساس مبانی نظری تحقیق و بهره‌گیری از مدل‌های موجود پیرامون برون‌سپاری و همچنین آسیب‌شناسی طراحی و تدوین گردید. پس از طراحی اولیه این مدل از طریق روش دلفی مورد آزمون قرارگرفته و توسعه یافت.

این فصل به معرفی نحوه تحلیل داده‌های به‌دست‌آمده از انجام دورهای دلفی می‌پردازد همچنین به تجزیه‌وتحلیل داده‌های حاصل از آزمون مدل طراحی ‌شده در جامعه آماری مربوط (کارکنان و مدیران شهرداری قم) می‌پردازد.
روش دلفی در تحلیل و استفاده از داده‌ها برای پاسخگویی به سؤال یا سؤالات تحقیق از هر دو روش کیفی و کمی استفاده می کند. استفاده از سؤالات باز در پرسشنامه دلفی و تحلیل آن‌ها در مراحل بعدی به قضاوت در مورد رسیدن به اجماع میان صاحب‌نظران و رسیدن به اشباع تئوریک از شیوه‌های کیفی مورداستفاده در تحلیل داده‌های به‌دست‌آمده در تحقیق حاضر بوده است. علاوه بر این به‌منظور جمع‌بندی و توصیف نظرات اعضای پانل و تعیین پارامترهای مرکزی و مراکز داده‌ها از روش آمار توصیفی استفاده‌شده است.
کار گردآوری داده‌های میدانی حاضر با جمع‌ آوری پرسشنامه‌های مرحله اول تحقیق آغاز و داده‌های استخراج‌شده از طریق روش آمار توصیفی و تحلیل کیفی و تحلیل گردید. پس از توزیع پرسشنامه‌های دور دوم و بازخورد نتایج به‌دست‌آمده از مرحله اول به اعضای پانل تخصصی دلفی این پرسشنامه‌ها تحلیل شد. تحلیل این دور نیز از طریق روش از آمار توصیفی انجام گرفت و با رسیدن به حدی از اجماع و اشباع تئوریک از داده‌های به‌دست‌آمده در این دور برای تعیین روابط علی میان اجزای مدل استفاده شد. پس از تعیین اجزای مدل به‌منظور تأیید مجدد این عوامل و به‌ویژه به‌منظور تعیین ضرایب اهمیت شاخص‌ها دور سوم دلفی انجام‌گرفته و درنهایت مدل موردنظر طراحی و تدوین‌شده و پس از طراحی مدل، پرسشنامه به‌دست‌آمده در بین اعضای جامعه آماری توزیع شد و به‌عبارت‌دیگر فرضیات تدوین‌شده مورد آزمون قرار گرفتند
۳-۶- سؤال اصلی تحقیق
سؤال اصلی تحقیق به چند روش استخراج می‌شود. به‌عنوان‌مثال ممکن است محقق یا دانشجو با کمک استاد راهنمای خود یا تجربه‌ شخصی خویش از موضوع تحقیق، سؤال تحقیق را تدوین نماید. مطالعه متون و ادبیات رشته مربوط نیز در ایجاد سؤال تحقیق تأثیرگذار است. با توجه به این مطلب سؤال اصلی تحقیق حاضر این است که: نظام برون‌سپاری خدمات شهری شهرداری قم (از جهات نقاط قوت، نقاط ضعف، تهدیدها و فرصت‌ها) چگونه است؟
۳-۷- طرح تحقیق
بعد از ایجاد یک سؤال تحقیق مناسب، طرح تحقیق از یک دیدگاه کلان به سمت دیدگاهی خود حرکت می‌کند. معمولاً روش‌های پژوهشی متفاوتی بررسی می‌شود (روش‌های کیفی و روش‌های کمی) پس از ملاحظه‌ی مزایا و معایب آن‌ها، محتمل‌ترین روش به‌منظور پاسخگویی به سؤال تحقیق انتخاب می‌شود. محقق زمانی که می‌خواهد قضاوت‌های محققان را در تصمیم‌گیری گروهی جمع‌ آوری نماید، روش دلفی را انتخاب می‌کند. روش‌های کمی و کیفی به‌طور همزمان می‌تواند درروش دلفی مورداستفاده قرار گیرد. روش دلفی ممکن است فقط بخشی از پروژه‌ی تحقیق باشد و به‌عنوان‌مثال ممکن است خروجی‌های دلفی با بهره گرفتن از یک پیمایش بررسی و تعمیم سازی شود.
با توجه به اینکه محقق درزمینه آسیب‌شناسی نظام برون‌سپاری خدمات شهری شهرداری قم مطالعه می کند لذا طرح تحقیق در راستای شناسایی ابعاد و شاخص‌های آسیب‌شناسی نظام برون‌سپاری خدمات شهری در شهرداری قم است که درنهایت به طراحی و تبیین یک مدلی برای این موضوع می‌ انجامد.
۳-۸- روش تعیین پانل خبرگان
انتخاب مشارکت‌کنندگان به دلیل این‌که نتیجه‌ تحقیق مبتنی بر نظر متخصصان است. بخش مهمی از تحقیق است. در انتخاب اعضای پانل دلفی باید به سه نکته توجه نمود: ۱- روش تعیین اعضای پانل دلفی ۲- ویژگی‌ها و خصوصیات اعضای پانل دلفی ۳- تعداد اعضای پانل دلفی
الف) روش تعیین اعضای پانل دلفی: زمانی که محقق به دنبال نظرات متخصصان است نمونه هدفمند مناسب است. درروش نمونه‌گیری هدفمند که از انواع نمونه‌گیری‌های غیر احتمالی است، نمایان بودن نمونه از طریق تصادفی بودن یا سهمیه‌بندی تضمین نمی‌شود بلکه افراد، گروه‌ها و نظایر آن بر اساس میزان روشنایی بخشی برای نظریه‌ای که تا آن لحظه تدوین‌شده، انتخاب می‌شوند. معیاری که می‌تواند به تعیین تعداد نمونه‌گیری کمک کند این است که انتخاب افراد یا عضوی دیگر تا چه حد می‌تواند به تدوین نظریه یا پاسخگویی به سؤال تحقیق کمک کند (فلیک، ۱۳۸۷: ۶۴).
ب) تعداد اعضای پانل دلفی: نظرات در مورد تعداد اعضای گروه دلفی، متفاوت است. در برخی مطالعات تعداد اعضای گروه دلفی رابین ۸ تا ۱۲ نفر مناسب می‌دانند و برخی دیگر تعداد ۵۰ نفر را مناسب دانسته‌اند. درمجموع اعضای گروه دلفی می‌توانند شامل حداقل ۷ عضو (در مواردی که بین اعضا تجانس وجود دارد) و حداکثر ۳۰ عضو (درزمانی که بین اعضا تجانس وجود ندارد) باشند. در برخی از مطالعات نیز اشاره‌شده که در صورت تجانس بین اعضاء تعداد ۱۰ تا ۲۰ نفر رقم مناسبی است.
دالکی (۱۹۶۹: ۱۲۹) ضریب همبستگی ۹/۰ برای روایی تحقیق دلفی با ۱۳ مشارکت‌کننده در پانل گزارش نموده و معتقد است با افزایش تعداد اعضای پانل روایی نیز افزایش خواهد یافت.
ج) ویژگی‌های اعضای پانل دلفی: متخصصان برای شرکت در پانل باید حائز چهار ویژگی باشند: ۱- دارا بودن تخصص و دانش کافی در حوزه موضوع تحت بررسی ۲- داشتن توانایی و تمایل برای مشارکت ۳- در اختیار داشتن زمان کافی برای مشارکت در پانل دلفی ۴- داشتن توانایی‌های ارتباطی مؤثر (آدلر و زیگلیو، ۱۹۹۶: ۷۲)
بر اساس مطالب گفته‌شده تعداد اعضای پانل دلفی در تحقیق حاضر و تخصص آن‌ها بر اساس جدول زیر می‌باشد:
جدول ۳-۲: خصوصیات و ویژگی‌های اعضای پانل